Te Titiraki Ae Ko Irekereke Iai
IAI RAORAOM ke kaain am utu ae ko rangi n tatangiria? Tera arom ngkana e kabuakakako temanna bwa aongkoa ko kateimatoaa am iraorao anne, tii ibukin kani karekean kabwaiam? Te koaua bwa e na aki maraki nanom ke n nanobuaka iai? Anne raoi ana kabuakaka Tatan te Riaboro are e bukinia iai aomata ni kabane, ake a iraorao ma Iehova ae te Atua.
Iangoa te baere e riki ngke a a ira nanon Tatan te moan taanga ake Atam ao Ewa, n urua ana tua te Atua ao n raonna n te karitei nakon te Atua. Te koaua bwa n te baere e riki, e nanonaki iai bwa a na teimatoa n ongeaba aomata nakon Iehova, tii ngkana a kakabwaiaki? (Karikani Bwaai 3:1-6) Tao 2,500 te ririki imwin ana karitei Atam, ao e a manga tabeka te titiraki aei Tatan. Ma n te tai aei, e a kaineti nakon te mwaane ae Iobi. Kioina ngkai te kabuakaka are e tabekia te Riaboro, e katereaki raoi iai te titiraki are ti irekereke iai, ti bia nenera raoi ngkanne rongorongon te Baibara aei.
“N na Aki Kaki Au Raoiroi Mai Rou”
Iobi bon “te aomata ae moan te raoiroi ao e eti arona, ao e mamaka te Atua, ao e ririba te buakaka.” Ma e uaraoaki raoiroina iroun Tatan. E titiraki Tatan nakon Iehova ni kangai: “E mamaka te Atua Iobi n aki kani kaboaki ke e aki?” Imwina, ao e a manga uaraoa te Atua ao Iobi te Riaboro ngke e taekina Iehova bwa e a tia ni kabooa mwin ana kakaonimaki Iobi ni kamanoana ao ni kakabwaiana. E taku Tatan: “Ma Ko na arora baim ngkai, ao ring ana bwai ni kabane, ao e na taetaebuakaiko i matam.”—Iobi 1:8-11.
Ibukini kaekaan titiraki aikai, e a kariaiakaki Tatan iroun Iehova bwa e na kataa Iobi. Ibukin ana kakorakora Tatan ni kani katannakoa teuaei man ana beku iroun te Atua, e a karokoi kabuanibwai nakon teuae kakaonimaki aei, teuana imwin teuana. A bane ni kimoaaki ke n tiringaki ana nanai ni man Iobi, a tiringaki ana tia mwakuri ao natina naba. (Iobi 1:12-19) Ma e tokanikai Tatan? E aki! E ngae naba ngke e aki ataia Iobi ae boni mairoun te Riaboro kataakina, ma e taku Iobi: “E anga Iehova, ao E a manga uoti nako; e na karaoiroaki aran Iehova.”—Iobi 1:21.
Imwin anne, e a roko Tatan i matan Iehova ao e taku Iehova nakoina: ‘E teimatoa naba n raoiroi Iobi e ngae ngke ko keiakinai bwa N na kamauna, ngkai akea ana bure.’ (Iobi 2:1-3) Te titiraki ae kakawaki, bon taekan kakaonimakin Iobi ni kaakaraoa te eti, ae te aroaro ae kainnanoa te teimatoa n aantaeka nakon te Atua ao nimtan te raoiroi. E a tia n tokanikai Iobi i aon te titiraki ae kaineti ma te kakaonimaki ni kaakaraoa te eti. Ma e bon aki naba bwara nanon te Riaboro.
Imwina, e a tabeka ana kaeka Tatan nakon Iehova ae aki kona ni kakeweaki ae rotiia aomata ni kabane ae kangai: “Te kun boona te kun, eng, ane e na kabane ana bwai te aomata n anga ba booni maiuna. Ma Ko na arora baim ao ringa rina ma irikona, ao e na taetaebuakaiko iai i matam.” (Iobi 2:4, 5) Ni kabonganan te taeka ae “te aomata” n onean mwin aran Iobi, e a karekea iai te nanououa te Riaboro ni kaineti ma kakaonimakia aomata ni kabane ni kaakaraoa te eti. Ai aron ae e taekina ae kangai: ‘E na kabane ana bwai te aomata n anga bwa booni maiuna. Ma ngkana I anganaki au tai ao N na katannakoia aomata ni kabane mairoun te Atua.’ Te koaua bwa e na akea te aomata ae teimatoa ni kakaonimaki nakon te Atua i aan aaro ni kabane n taai nako?
E kariaiakaki te Riaboro iroun Iehova bwa e na karawawataa Iobi n te aoraki ae kakaiaki. E a rangi ni maraki Iobi, ngaia are e a tataro nakon te Atua bwa e na mate. (Iobi 2:7; 14:13) Ma e taku Iobi: “N na aki kaki au raoiroi mai rou ni karokoa mateu!” (Iobi 27:5) E taekina aei Iobi ibukina bwa e tangira te Atua, ao akea te bwai ae kona ni bita anne. Bon te mwaane ae kakaonimaki ni kaakaraoa te eti Iobi. E taekinaki ae kangai n te Baibara: “Ao Iehova E kakabaiai riki ana bong Iobi aika rimwi nakon ana bong ake rimoa.” (Iobi 42:10-17) Iai riki aomata aika ai aron Iobi? Tera ae kaotaki ni waakinakon te tai?
Kaekaan te Titiraki
Ni bokin te Baibara ae Ebera mwakoro 11, ao e korei iai araia mwaane ma aine ake a rangi n onimaki te abotoro Bauro, ake a maiu imwain aia tai Kristian n ikotaki naba ma Noa, Aberaam, Tara ao Mote. E a manga taku te abotoro aei: “E na bane au tai ngkana tao I taekina [taekaia aomata nako].” (Ebera 11:32) A rangi ni mwaiti ana toro te Atua aika kakaonimaki n te aro are e a taekinia Bauro bwa “taani kaotioti aika uanao,” ike e a kabotaunaria iai ma te nang ae bubura ae kiribobotaki ae kabutaa karawa. (Ebera 12:1) Eng, i nanon tienture aika mwaiti, ao a a tia aomata aika mwaiti kurikuri ake a kamanenai inaaomataia ni motinnanoia bwa a na kakaonimaki nakon Iehova ae te Atua.—Iotua 24:15.
E reke te kaeka mairoun Iesu Kristo ae Natin te Atua ae te kabanea n raoiroi nakon ana bukibuki Tatan, are e kona ni katannakoia aomata nako mairoun Iehova. Bwa e ngae ngke e kammarakaki Iesu n taurakina i aon te kai, ma e bon aki uruaki naba iai kakaonimakina ni kaakaraoan te eti nakon te Atua. E takarua Iesu ni kangai ngke e anaa kabanean ikena: “Tamau, I kaki tamneiu i nanoni baim.”—Ruka 23:46.
E a tia n oti ni waakinakon te tai, bwa e tuai ni kona ni katannakoia aomata ni kabane te Riaboro man aia beku iroun te Atua ae koaua. E a aki kona ni warekaki mwaitiia aomata aika ataa Iehova ao n ‘tangiria ma nanoia ni kabane ao taamneia ni kabane ao wanawanaia ni kabane.’ (Mataio 22:37) E a tia naba n noraki kairuan Tatan n teimatoaia aomata ni kakaonimaki nakon Iehova ni kaineti ma te bukibuki ibukin kakaonimakia aomata nako. Ko kona naba ngkoe ni kaota kairuan te Riaboro ngkana ko riki bwa te mwaane ke te aine ae ko kakaonimaki ni kaakaraoa te eti.
Tera ae Ko Riai ni Karaoia?
Bon nanon te Atua bwa a na ‘kamaiuaki aomata ni kabaneia, ma ni karekea ataakin te koaua.’ (1 Timoteo 2:4) Ko na kanga ni karaoa anne? Bairea raoi am tai n reiakina te Baibara ao ‘karekea ataakin te Atua ae tii temanna ae koaua ao teuare E kanakomaia ae, Iesu Kristo.’—Ioane 17:3.
E kataa kakaonimakia aomata ni kaakaraoa te eti Tatan, n arona ni kabuakakaa aroaroia aomata ni beku ibukin te Atua. Ngkana e na kairaki nanom n te atatai, e riai ngkanne te atatai anne n rota nanom. Ao ngkana ko tangiria bwa aio ae e na riki, ko riai ni karaoa ae bati riki nakon ae tii ukoukoran te rongorongo man te Baibara. Karikirakea anuam ae iaiangoani baika ko reiakin. (Taian Areru 143:5) Ngkana ko wareka te Baibara ke te boki ae aanaki n te Baibara, taraia raoi bwa ko na karekea am tai n iaiangoi titiraki aikai: ‘Tera reireiau man aei ibukin Iehova? Baikara aroaron te Atua aika taekinaki ikai? Iterani maiu raa, aika I riai ni karaoa aei iai? Tera ae e kukurei ke n aki kukurei iai te Atua? Tera aron rotakin au namakin ibukin te Atua n aei?’ Ngkana ko karauko n iango n aron aei, ao e na kaonaki iai nanom n tangiran te tia Karikiriki ao te kani kakaitaua.
E aki tianaki te kakaonimaki ni kaakaraoa te eti i matan te Atua tii ibukin kakoauan te Aro. (1 Uea 9:4) Kateimatoan kakaonimakim ni kaakaraoan te eti i matan Iehova ae te Atua, e kainnanoaki iai bwainakin te aroaro ni maiu ae riai n iteran nako maium. Ma ko na aki kabuanibwai ngkana ko kaakaraoa ae eti. Iehova bon “te Atua ae kukukurei,” ao e tangiriko bwa ko na kukurei ni maium. (1 Timoteo 1:11, NW) Iangoi ngkai mwaan tabeua aika ko riai ni kaaki bwa ko aonga n teimatoa ni maiuakina te aroaro ni maiu ae itiaki ae kakukurei ma n tangiraki iroun te Atua.
Rarawa Nakon Aaro ni Wene ni Bure
E katea te kaetieti Iehova ibukin te mare n ana Taeka ae te Baibara ae kangai: “E na kitana tamana ma tinana te aomata, ao e na nim ma buna: ao a na riki n ti te irikona nakai.” (Karikani Bwaai 2:21-24) Kioina ngkai a a tia n riki taanga ni mare n “ti te irikona,” a karinea iai ngkanne ana babaire te Atua ni kaineti ma te mare, ngkana a kakaonimaki nakoni buuia, n aki wene ni bure ma temanna. E taku te abotoro Bauro: “E na karineaki te mare irouia aomata ni kabaneia, ao e na aki kamwara te ne ni wene: ba E nang kabuakakaia taani wene ni bure ao taani wene ni kimoa te Atua.” (Ebera 13:4) E nanonaki n te taeka ae te “ne ni wene,” te wene n taanga i marenan te mwaane ao te aine ake a a tia ni mareaki, n te aro ae eti i aan te tua. Ngkana iai mai buakoia ae wene ni kimoa, e a wene ni bure ngkanne, ao e nang kabuakakaki iroun te Atua.—Maraki 3:5.
Tera aron te wene n taanga imwain te mare? E bon uruaka naba ana kaetieti Iehova. E taku te Baibara: “Aio nanon te Atua . . . ba kam na rawa nakon te wene ni bure.” (1 I-Tetaronike 4:3) Bon aaro aika bure naba nakon te Atua baikai, te iein i marenaia aomata aika titeboo aroia bwa tao mwaane ke aine, te kabwaroua ao te wene ni bure i marenan te aomata ma te man. (Nakoaia Ibonga 18:6, 23; I-Rom 1:26, 27) A riai aomata ni kabane aika a kani kakukureia te Atua ao ni karekea te maiu ni koaua ae kakukurei, ni kararoaia man aaro ni wene ni bure ni kabane.
Ao tera aron karaoani mwakuri aika kauekea tangiran te wene ni bure irouia aomata aika tuai ni mare? E karawawataki nanon Iehova n te mwakuri aei. (I-Karatia 5:19) E riai naba bwa a na aki iaiangoaki baika a kammaira. E taku Iesu: “Ane tarataraa te aine ba e na kaitaataan nako ina, ao e a tia ni wene ni bure ma ngaia i nanona.” (Mataio 5:28) E nanonaki naba n taeka aikai matakuakinan taamnei aika bwaitingako ni booki, n te viteo ke n te Internet; warekan rongorongon te wene ni bure ao ongoraeakinan mwanewen anene aika kauekea tangiran te wene ni bure. E kakukureia nanon te Atua kararoaan baikai ao e karikirakea te raoiroi ni maiuia aomata ni kabane.
Ao tera aron te winikamwarane? Te winikamwarane bon “te takaakaro ni kauekea te tangira ke te waaki ni kabwakabwaka.” Te mwaane ke te aine ae e a tia ni mareaki ae karaoi mwakuri aikai nakon temanna i tinanikun ana mare, e urui booto n reirei ake n te Baibara, ao e kamatauningaa Iehova. (I-Ebeto 5:28-33) Ai burera taekinan taeka ni kababa i marenaia aomata aika akea buuia, tii ibukini kakukureiaia! Ma tera ae e na riki ngkana ai tiaki tii te manikangare ma e a nako man nanon te aomata? Iangoa te maraki are e kona n riki mai iai. Ni koauana, e kona naba ni kairiri te winikarang nakon te wene ni kimoa ke te wene ni bure. Ma bwainakin te itiaki nakoia aomata aika kaokoro aroia bwa tao mwaane ke aine e karikirakeaki iai te ikarinerine.—1 Timoteo 5:1, 2.
Kakukureian te Atua n Iterani Maiura Ake Tabeua
A kona n reke moi aika kamanging aika rangi ni mwaiti n aaba aika bati. E bure nimakia? E aki katabuaki nimakin te wain, te biia, ke aeka ni kamanging ake tabeua riki, ma te taubaang n te Baibara. (Taian Areru 104:15; 1 Timoteo 5:23) Ma e ngae n anne, ao e bure i matan te Atua kabatiaan te moi manging ao te koro ni manging. (1 I-Korinto 5:11-13) Ni koauana, tiaki nanona bwa ko moi manging n te aro ae riao bwa ko aonga n urua marurungin rabwatam ao ni karikii kangaanga i nanon am utu.—Taeka N Rabakau 23:20, 21, 29-35.
Iehova bon “te Atua ni koaua.” (Taian Areru 31:5) E taku te Baibara: “E aki kona te Atua ni kewekewe.” (Ebera 6:18) Ngkana ko kan tangiraki iroun te Atua, ko riai n rawa ni kewe. (Taeka N Rabakau 6:16-19; I-Korote 3:9, 10) E kaungaia Kristian te Baibara ni kangai: “Atoatonga te koaua, temanna nakon raona: ao temanna nakon raona.”—I-Ebeto 4:25.
E a rangi ni bwabwainaki naba te kemboro. E ngae ngke e a taabangaki karaoan aei, ma te kemboro bon te aro ni kanibwaibwai teuana, kioina ngkai e kabatiaaki te mwane iai man kaitakin aia mwane aomata. E aki tangiriia te koraki ake a “kanibwaibwai n te aro ae aki riai” Iehova. (1 Timoteo 3:8) Ngkana ko kani kakukureia Iehova, ko riai n rawa nakon aeka ni kemboro ni kabane, n ikotaki naba ma te tiiketi, te bingko ao aeka n takaakaro n te mwane riki tabeua. Ni kararoaana, ko kona n noria bwa e a bati riki am mwane ao ko a kona ni karekei baika kainnanoaki n am utu.
Anaakin te bwai ae tiaki am bwai, bon te aro ni kanibwaibwai naba teuana. E taku te Baibara: “Ko na tai ira.” (Te Otinako 20:15) E bure naba kabooan baika ko atai bwa a kimoaaki ao anaakin bwaai n akea te kariaia. E taku te Baibara: “E na tai manga ira te tia ira: ma e raoiroi riki ba e na makuri, ni karaoa ae raoiroi ni baina, ba e aonga ni karekea ana bwai n angan ane e kai nanona.” (I-Ebeto 4:28) N onean mwin are a na iraea te tai ni mwakuri, aomata aika tangira Iehova, a kakaonimaki ni mwakuri i nanoni boong nako. A “kani kakaraoa ae raoiroi nakoni bwaai ni kabane.” (Ebera 13:18) Ao e buoka reken te iango ae rau mataniwin te nano ae itiaki.
Tera ana iango te Atua ni kaineti ma te aomata ae unun? E kauring te Baibara ni kangai: “Tai iraorao ma te aomata ae kakaiun; ao tai airi ma te aomata ae unun.” (Taeka N Rabakau 22:24) E aki toki ni kairiri te un ae e aki kona n taubangiaki nakoni mwakuri n tiritiri. (Karikani Bwai 4:5-8) E taku te Baibara ni kaineti ma te irantaanga: “Tai kaboa ana buakaka te aomata n te buakaka. Kam na iangoi baika raraoi ni karaoi i mataia aomata ni kabaneia. Ngkana tao e konaki, ao kam na raoi ma aomata ni kabaneia, n ane kam kona. Ngkami aika kam tangiraki, tai iri taangami ni kareke kai, ma kerikaki mai mwain te un; ba e koreaki ae kangai, E taku Iehova, au bwai te irantaanga ni kareke kai.” (I-Rom 12:17-19) Ngkana ti tou mwin reirei aikai, a na rangi n rau riki iai maiura ao e na kabatiaki riki kukureira.
Ko Kona n Tokanikai
Te koaua bwa ko kona n tokanikai ni kateimatoaa kakaonimakim ni kaakaraoa te eti i matan te Atua, n aki ongei kangaanga aika ko kaaitara ma ngaai? Eng, ko kona. Ko riai n ataia bwa e tangiriko te Atua bwa ko na tokanikai ni kaotiotan kairuan Tatan ni kaineti ma te bukibuki ibukin te kakaonimaki ni kaakaraoan te eti, bwa e kangai Ana Taeka: “Natiu, ko na wanawana, ao kakukureia nanou, ba I aonga ni kaeka ane kakanikoai.”—Taeka N Rabakau 27:11.
Ko kona n tataro nakon Iehova bwa e na kakorakorako ni kaakaraoa te eti i matana. (I-Biribi 4:6, 7, 13) Mangaia are kakorakorako ni kabatiaa am atatai n Ana Taeka te Atua ae te Baibara. E na kakorakoraki tangiran te Atua iroum ngkana ko iaiangoi baika ko a tia n reiakini man te Baibara ao e na kairiko naba bwa ko na kakukureia. E taku 1 Ioane 5:3: “Bon tangiran te Atua te baei, ae tauan ana tua i roura: ao a aki rawawata.” A na rangi ni kukurei Ana Tia Kakoaua Iehova akana n am tabo ni buokiko bwa ko na reirei n te Baibara. Ko kaungaki bwa ko na taetae nakoia ke ko kona ni kororeta nakoia taani boreetia te maekatin aei.
[Taamnei n iteraniba 4]
E teimatoa ni kakaonimaki Iobi i aani kataakina
[Taamnei n iteraniba 7]
Ane e na kamatoaki am motinnano ibukin kaakaraoan te raoiroi ngkana ko karikirakea am atatai n Ana Taeka te Atua