E Maiu Ana Taeka Iehova

Reirei Aika Kakawaki Man te Boki ae Mareko

TE EUANGKERIO ae Mareko bon te kabanea n uarereke i buakon Euangkerio ake aua. E koreaki iroun Ioane Mareko tao 30 te ririki imwin maten ao mangautin Iesu Kristo. Bon te rongorongo ae kaotii baika a riiriki n te tai ae waekoa, ao e bati rongorongon iai ana tai ni mwakuri ni minita Iesu aika kaunga i nanon tenua ma te iterana te ririki.

E oti raoi bwa e moamoa riki koreana ibukia kaain Rom aika tiaki I-Iutaia. E kabwarabwaraki n te boki ae Mareko bwa Iesu bon te tia karaoi kakai ae Natin te Atua ae e kakorakoraa naba ni waakina tataekinan te rongorongo. E katuruturuaki riki iai taekan ana mwakuri Iesu ake e karaoi nakon ana angareirei. Mutiakinan te Euangkerio ae Mareko, e na karikirakea onimakinan te Mesia iroura ao ni kairira bwa ti na riki bwa taan tataekina ana rongorongo te Atua aika ingainga nanora, n te mwakuri ni minita ni Kristian.​—Ebera 4:12.

TE MWAKURI NI MINITA AE RIANAKO ARONA I KARIRAIA

(Mareko 1:1–9:50)

Imwin taekinan ana mwakuri Ioane te Tia Bwabetito ao menan Iesu 40 te bong n te rereua n tii 14 te kibu, e a moana ngkanne Mareko ribootinakin ana mwakuri ni minita Iesu ae kaunganano i Kariraia. E kaota riain kaumakan te mwakuri, n arona n okioki ni kabongana te kibuntaeka ae n “te tai naba arei.”​—Mareko 1:10, 12, NW.

E bane ana waaki Iesu ni kabuti rongorongo aika tenua i Kariraia i nanon te tai ae e aki raka i aon tenua te ririki. E korei angiin te rongorongo Mareko n te aro ae karinanaki raoi ma taia. E aki koreaki taekan te Kabwarabwara i aon te Maunga ao ai arona naba ma ana kabwarabwara Iesu tabeua ake a abwabwaki.

A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:

1:15—Tera ‘te tai ae baireaki’ ae e a tia ni koro bukina? E taekinna Iesu bwa e a roko te tai ae baireaki are e nang moana iai ana mwakuri ni minita. Ibukin menana i rarikia bwa te Uea ae e a kaman Rineaki, e a kaotaki ngkanne bwa e a kaan Ana Tautaeka n Uea te Atua. A na kairaki ngkanne aomata aika raoiroi nanoia n ana mwakuri ni minita bwa a na karaoi mwakuri aika a na akoaki iai iroun te Atua.

1:44; 3:12; 7:36​—Bukin tera e rawa Iesu ni katanoataki ana mwakuri ni kakai? E aki tangiriia aomata Iesu bwa a na karaoi aia motinnano ni kaineti ma ana kakai mani baike a ongo ke ni karakinaki, aika a kakannongora ma a kona naba n aki koaua. E tangiriia bwa a na bon noria ao n ataia bwa te Kristo ngaia, ao ni karaoi ngkanne aia motinnano ni baike a boni kakoauai. (Itaia 42:1-4; Mataio 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Ruka 5:14) Ma e kakoro anne ma are e riki nakon teuare a kanakoaki mairouna taimonio i abaia I-Kerata. E tuangaki teuaei iroun Iesu bwa e na okira mwengana ao ni karakin baike a riki nakoina nakoia ana koraki. E butiaki Iesu irouia kaain te aba aei bwa e na nako, ai ngaia are e na uarereke ke ni bon akea ana tai ni maroro ma aomata ikai. Menan teuarei ikekei ao taekinan koauan are e a tia n riki nakoina ni kamarurungakina iroun Iesu, e kona n riki bwa kaitaraan iango aika kairua ni kaineti ma mateia beeki.​—Mareko 5:1-20; Ruka 8:26-39.

2:28​—Bukin tera bwa e aranaki Iesu bwa “Uean te tabati”? E korea ae kangai te abotoro Bauro, “Iai ana bwai te Tua aika tamneini baika raraoi aika na roko.” (Ebera 10:1) E taekinaki n te Tua bwa te Taabati bon te kaitiua ni bong, imwin onobong te bong ni mwakuri, ma Iesu e katokii aorakia aomata aika bati n te bong anne. E kaikonakaki te bong aei ma te motirawa n rau ao kakabwaia riki tabeua ake a na reke irouia te botannaomata n ana tai n Tautaeka Kristo ae Maanna Tenga te Ririki, imwin tokin ana tautaeka Tatan ae karawawata. Mangaia are te Uea n te Tautaeka n Uea anne bon “Uean te tabati” naba.​—Mataio 12:8; Ruka 6:5.

3:5; 7:34; 8:12​—E kanga Mareko n atai aron ana namakin nako Iesu? Bon tiaki temanna i buakoia abotoro ake 12 Mareko, ao tiaki naba raoraon Iesu ae kaan. Ni kaineti ma rongorongon rimoa, a boto ana rongorongo teuaei aika bati man aron reitakina ae kaan ma te abotoro Betero.​—1 Betero 5:13.

6:51, 52​—Tera ae nanonaki n te kakai are e kaineti ma te “berena” are a aki oota iai taan rimwina? Tabeua te aoa i mwaina, ao Iesu e kaamwarakeia 5,000 mwaane, n ikotaki ma aine ao ataei n tii nimaua te berena ao uoman te ika. A bon riai n oota taan rimwin Iesu n te kakai are e karaoia anne ni kaineti ma te “berena,” bwa e bon anganaki mwaakana mairoun Iehova ae te Atua bwa e na kakaraoi kakai. (Mareko 6:41-44) Ngke arona bwa a a kaman oota raoi ni kakawakin te mwaaka are e anganaki Iesu, a na bon aki mimi ngke e karaoa ana kakai n nakonako i aon taari.

8:22-26​—E aera bwa e karaoi baika uoua Iesu ni kaurean matan te mwaane are mataki? Tao e karaoa aei Iesu ibukin mwannanoan te mwaane aei. Ngkana e karauaki raoi ni kaokaki ana taratara te mwaane ae e a tia n taneiai n te rotongitong i nanon te tai ae maan, e a reke iai ana tai teuaei ni kataneiaa matana ma otan taai.

Reireiara:

2:18; 7:11, BK; 12:18; 13:3, BK. E kabwarabwarai Mareko katei, taeka, koaua, ao taabo ake tao a aki bati n taneiai ma ngaai, taani wareware ake tiaki I-Iutaia. E kamataata bwa a “aki mamatam” Baritaio ao te koreban bon te bae “e a tia ni kabureaki ba ana bai te Atua.” E kabwarabwaraa naba bwa Tarukaio “a taku ba akea te manga-uti,” ao te tembora e ‘kaaitara ma te Maunga are Oriweta.’ E aki taekina kateirikian te Mesia Mareko, kioina ngkai e tii kakannongora aei irouia I-Iutaia. Ngaia are e karaoa te katoto ibukira n aei Mareko, bwa ti riai n iaiangoi aroaroia aomata ake a na ongora iroura ngkana ti karaoa ara mwakuri ni minita ke ngkana ti kabwarabwara n te ekaretia.

3:21. Bon tiaki kaain te onimaki ana koraki Iesu. Ngaia are e kakai atai aia namakin te koraki ake a kaitaraki ke ni kakanikoaki irouia aia koraki aika tiaki kaain te onimaki.

3:31-35. E a riki Iesu bwa Natin te Atua n taamnei, ao “te Ierutarem are i eta” bwa tinana imwin bwabetitoana. (I-Karatia 4:26) Ma imwin anne, e a rangi ni kaan Iesu ma ana utu n te onimaki ao a rangi ni kakawaki riki irouna nakoia ake bon oin ana utu. Ti reireiaki man aei bwa ti na moanibwaia riki baika a kaineti ma ara onimaki ni maiura.​—Mataio 12:46-50; Ruka 8:19-21.

8:32-34. Ti riai ni kakai namakini mwakuri n akoi aika kairua aika kaotaki irouia tabemwaang ao n rawa nako iai. E riai n tatauraoi te tia rimwin Kristo ni “kaakeaa n taona nanona,” ae nanonaki iai bwa e na aki tabeakina moa oin nanona, ao n rarawa naba nakon te nano ni bangaaomata ao baika e boni kan uaiakin. E riai n ingainga n “tabeka ana [kai ni kammaraki]” ae nanonaki iai bwa e na kammarakaki, ke ni kamamaeaki, ke ni bwainikirinaki ke ni bon tiringaki kioina ngkai te Kristian ngaia. Ao e riai n teimatoa n ‘irira’ Iesu, ao ni kakairi ni Maiuna. Ngkana ti kan riki bwa Kristian, e kainnanoaki karikirakean ao kateimatoan te nano ni kani kaakeaira ao n taon nanora n aron are e karaoia Iesu Kristo.​—Mataio 16:21-25; Ruka 9:22, 23.

9:24. Ti aki riai ni maamaa n tataekina ara onimaki ke n tataroakina kakorakorana riki.​—Ruka 17:5.

TE KABANEA N NAMWAKAINA

(Mareko 10:1–16:8)

N raabanen te ririki 32 C.E., e roko Iesu n “aaba ake i rarikin Iutaia ao i mainikun Ioretan,” ao a a manga kawaria naba aomata aika uanao. (Mareko 10:1) Imwin ana uarongorongo ikanne, e a touaanako kawaina nako Ierutarem.

E mena i Betania Iesu n Nitian 8. Ngke e rarikiriki n amwarake, e a rinnako naba te aine temanna ao ni kabwaroa te bwaa ae boiarara i aon atuna. A karinanaki raoi ni kabwarabwaraki, baike a riki n rinin Iesu i Ierutarem ao mangautina.

A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:

10:17, 18​—Bukin tera ngke e boaa te aomata Iesu are e atongnga bwa ‘te tia Reirei ae Raoiroi’? Rawana ni butimwaea te ara ae kakannato aei, e kaotia iai Iesu bwa e bon riai n tii karineaki Iehova ae te Atua ni koaua, ao boni ngaia nibwan baika a raraoi ni bane. Irarikin anne, e katerea naba te koaua Iesu are te tia Kariki bwaai ni bane ae Iehova ae te Atua, bon tii ngaia ae kona n anga te kaetieti ibukin ae raoiroi ke ae buakaka.​—Mataio 19:16, 17; Ruka 18:18, 19.

14:25​—Tera ae nanonna Iesu ngke e taku nakoia ana abotoro aika kakaonimaki: “N na bon aki manga moi n uaan te kurebe, ni karokoa te bong arei are N na nima te wain nabangkai ma ngkami, n uean te Atua”? E aki nanonna Iesu ikai bwa iai te wain ni koaua i karawa. Kioina ngkai e kabotauaki te kimwareirei ma te wain, e kabotaua ngkanne Iesu kimwareireina n te Tautaeka n Uea ma taani kabiraki aika kautaki ake taan rimwina.​—Taian Areru 104:15; Mataio 26:29.

14:51, 52​—Antai te ataeinimwaane are “e biri nako n akea kunnikaina”?​—Bon tii Mareko ae e taekina te rongorongo aei, mangaia are, ti kona n taekinna bwa e bon taetae ibukina.

15:34​—N ana taeka Iesu ae “Atuau, Atuau, e aera ngkai Ko kitanai?” e kaotaki iai mamaaran ana onimaki n te itera aei? E aki. Ti aki koaua raoi bwa bukin tera ngkai e taekin taeka aikai Iesu. Tao e kaotia Iesu n ana taeka bwa e ataia ae Iehova e na aki Kamanoa bwa e aonga ni kataaki raoi ana kakaonimaki Natina. E kona naba n ae Iesu e taekina aei ibukin kakoroan bukin are taekinna Taian Areru 22:1 are e a kaman taetae ni burabetinaki ibukina.​—Mataio 27:46.

Reireiara:

10:6-9. Bon ana kaantaninga te Atua bwa a na teimatoa taanga n aia mare. Mangaia are imwain ae a waekoa ni buuraure, a riai moa buu mwaane ao aine, ni kakorakoraia ni maiuakin booto n reirei man te Baibara bwa a aonga ni kaaitarai kangaanga aika riiriki n te mare.​—Mataio 19:4-6.

12:41-44. Ti reireiaki man ana katoto te aine ae mate buuna bwa ti riai n anga ara bwai ibukin boutokaan te taromauri ae koaua.

[Taamnei n iteraniba 31]

Bukin tera ngke e tuanga te mwaane aei Iesu bwa e na karakin baike a riki nakoina nakoia ana koraki?