E Maiu Ana Taeka Iehova

Reirei Aika Kakawaki Man te Boki ae Te Kaotioti​—II

TERA ae mena imwaia te koraki ake a taromauria Iehova ae te Atua ao ake a aki? Tera ae e na riki nakon Tatan ma ana taimonio nakon taai aika a na roko? Baikara kakabwaia aika a na karekei te botannaomata aika ongeaba i aan Ana Tautaeka Kristo ae Maanna Tenga te Ririki? A na kona ni kateretereaki kaekaan titiraki aikai ao tabeua riki aika kakawaki n Te Kaotioti 13:1–22:21.a Iai i nanoni mwakoro aikai kabaneani miitara aika 9 mai buakon ake 16 ake e anganaki te abotoro Ioane n raabanen te moan tienture C.E.

E korea ae kangai Ioane: “E a kabaia ane wareki taeka ni burabeti aikai, ao a kabaia naba akana ongo” ma “ane taua te taeka . . . ae ana taeka te boki aei.” (Te Kaotioti 1:3; 22:7) Warekan ao maiuakinani baike ti reiakini man te boki ae Te Kaotioti, e kona ni kairi nanora nakoni karaoan ara beku iroun te Atua, ni kakorakoraa riki i nanora onimakinan te Atua ma Natina ae Iesu Kristo ao n anganira naba te kantaninga ae kakukurei nakon taai aika a na roko.b​—Ebera 4:12.

A NURAKINAKI BOORAN UNIN TE ATUA AIKA ITUA

(Te Kaotioti 13:1–16:21)

E mwaneweaki ae kangai n Te Kaotioti 11:18: “Ao a un botanaomata, ao e roko unim [te Atua] . . . ao te tai ae a na tiringaki iai akana urua aon te aba.” E kabwarabwaraaki bukin unin te Atua aei n te kawanua ni miitara ike e a kaotaki iai ana mwakuri “te man ae tiritiri . . . ao tengauni korona, ao itiua atuna.”​—Te Kaotioti 13:1.

N te karuaiwa ni miitara ao Ioane e nora “te Tiibutetei ae tei i aon te maunga are Tion” ao raona “tebubua ma abwi ma aua tenga,” ake a a tia ni “kabooaki . . . mai buakoia aomata.” (Te Kaotioti 14:1, 4) Ao e a taorimwiaki naba ni katanoata aika onoua ake mairouia anera. N te miitara are imwina ao Ioane e a noriia iai “anera aika itiman, ao iai i rouia bwaai ni kamamate aika [itua].” E teretere bwa bon Iehova ae e tuangia anera aikai bwa a na nurakini “kanoani boora ake itiua ake booran unin te Atua” i aon ana waaki nako aika kakaokoro Tatan i aon te aba. Kanoani boora aikai bon taekani katanoata ao kauring ni kaineti ma ana motikitaeka te Atua are e na karaoia i aoia te botannaomata. (Te Kaotioti 15:1; 16:1) Aikai miitara aika uoua ake a kabwarabwaraa riki taekan ana motikitaeka te Tautaeka n Uea ake a irekereke ma te katenua n rekenikai ao katangan te kaitua ni buu.​—Te Kaotioti 11:14, 15.

A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:

13:8​—Tera “te boki ni kamaiu . . . are ana boki te Tiibutetei”? Bon te boki ni kamaiu ni kaikonaki, are e mwakoro iai tii araia taan tautaeka ma Iesu Kristo n ana Tautaeka n Uea i karawa. Iai naba i nanona araia Kristian aika kabiraki aika a bon tiku naba ngkai i aon te aba, ake a kantaningaa reken te maiu i karawa.

13:11-​13​—E kanga n riki bwa te rakon te man ae tiritiri ae uaai korona ao e kanga ni kabwakaa te ai mai karawa? E taetae n ai aron te rakon te man aei n arona ni kamanenai taeka ni kakamaaku, n tautoronia aomata, ao n tiritiri ibukini kairoroaia aomata bwa a na butimwaei ana waaki nako n tautaeka. E tei te man ae tiritiri ae uaai korona aei ibukin te tautaeka ae mwaaka i aon te aba ae rabwatanaki irouia Engiran ma Amerika ae te Anglo-American World Power. E kabwakaa te ai mai karawa, e nanonaki iai arona ni baka n riki bwa te burabeti n taekinna bwa aongkoa e a tia ni kataea ana kai mwaakan te buakaka n te ka-20 n tienture n taai ni buaka aika uoua ake a kabutaa te aonnaba ao n tia n tokanikai i aon te tautaeka ni Komuniti.

16:17​—Tera “te ang” are e nurakinaki i aona te kaitua ni boora? E tei “te ang” ibukin iango aika bubuaka, “are te tamnei [ae te aroaro ae kaira am iango] are mamakuri ngkai i nanoia natin te aki ongeaba.” E a ikeikenaki te ang ni kaikonaki ae kamamate aei irouia te koraki ake a irekereke ma ana waaki ni kabane aika buakaka Tatan.​—I-Ebeto 2:2.

Reireiara:

13:1-4, 18. “Te man ae tiritiri” are e waerake “mai tari” ke mai buakoia te botannaomata aika a bobotakia te kiriwe, e bon tei ibukin aia tautaeka aomata. (Itaia 17:12, 13; Taniera 7:2-8, 17) E karikaki ao ni kammwakuraki te man aei iroun Tatan, ae ana nambwa 666, are e kaotaki iai kakaiakin aki kororaoina. E na kona ni buokira te ota raoi n taekan te man ae tiritiri aei bwa ti na aki iriria ao ni kamoamoaa ke n taromauria n aron ae a kakaraoia te botannaomata.​—Ioane 12:31; 15:19.

13:16, 17. N aki ongei kangaanga aika ti na aitara ma ngaai i nanoni karaoan tabera ni katoa bong n aron ‘te bobwai ke te kaboonakoi bwaai’, ti riai n aki kairaraangaki bwa ti na kariaia tauan aroni maiura iroun te man ae tiritiri aei. Ngkana e ‘kanikinaeaki aoni baira ke ramwara’ nanona ngkanne bwa ti a kariaia te man ae tiritiri bwa e na kaira ara mwakuri ke e na rota arora n iango.

14:6, 7. Ti reireiaki n ana katanoata te anera aei bwa ti riai n tataekina te rongorongo ae raoiroi ma te nano n umaki, ae taekan Ana Tautaeka n Uea te Atua ae e a tia n tei. Ti riai ni buokiia ara reirei n te Baibara ni karikirakea irouia te karinerine ae bati ni maakan te Atua ao n angan Iehova neboana.

14:14-20. N te tai are e a roko iai n tokina ‘taiakin uaan te aba’ ae nanonaki iai ikoikotakia akana a nang kamaiuaki, ao ai anne ngkanne ana tai te anera ni karenakoi “kureben aonaba” ake a a tia n ikotaki nako “nanoni nen taonani kurebe are ababaki are ana bwai unin te Atua.” E tei te kureebe aei ibukin ana waaki ni babakanikawai Tatan are e noraki ngkai e a tautaekana te botannaomata, ao a nang bane ni kamaunaaki n aki toki n ikotaki naba ma ‘uaana’ aika bubuaka. Ti riai ni kananomatoaira bwa ti na aki rotakibuaka ni kureeben aon te aba.

16:13-16. A tei “tamnei aika . . . kamwara” aikai ibukin aia rongorongo ni kewe taimonio ake a karaoi ibukini kananomatoaia ueea aika i aon te aba bwa a na aki kaingingaki ni kabwaroani booran unin te Atua ake itua, ma n oneani mwin anne a burimauniaki bwa a na teimatoa ni kakaitaraa Iehova.​—Mataio 24:42, 44.

16:21. E bae n irekereke tataekinan ana motikitaeka Iehova i aon ana waaki n tautaeka ae buakaka Tatan ma kamanenaan taeka aika kammaraki, ae taekan ana motikitaeka te Atua ae kaanga ai aron te aiti, kioina ngkai e a uakaan tokin te waaki ae ngkai. Ma e ngae n anne a na bon teimatoa naba angia te botannaomata n taetaebuakaa te Atua.

E A TAUTAEKA TE UEA AE TOTOKANIKAI

(Te Kaotioti 17:1–22:21)

“Baburon ae Kakannato” ae te botaki n Aro ae kewe ae katobibia te aonnaba bon iteran naba ana waaki ae buakaka Tatan ae rangi ni kammaira. N te ka-11 ni miitara ao e kabwarabwaraaki iai Baburon ae Kakannato bwa te “kabekaau are kakanato” ae nanonaki iai te aine ae kammaira ae “tekateka i aon te man ae uraura.” I aoni kawaina te aine aei ni kamaunaaki ni “kooro ake tengaun” ake koron te man are e toka i aona. (Te Kaotioti 17:1, 3, 5, 16) E kabotauaki te kabekaau arei ma te “kawa are kakanato” are e katanoataaki bwakana n te miitara are imwina ao ai kaumakaia ana aomata te Atua bwa a na “oti nako” mai nanona. A bati aomata ake a tanginiweneia bwakan te kaawa aei. Ma e riki te kimwareirei i karawa bwa e a roko “marean te Tiibutetei.” (Te Kaotioti 18:4, 9, 10, 15-19; 19:7) N te ka-13 ni miitara ao e noraki iai te tia toka i aon “te aoti ae mainaina” bwa e nako ni buakania natannaomata. Ao e kamauna ana waaki ae buakaka Tatan.​—Te Kaotioti 19:11-16.

Tera aron “te naeta nikawai, are te Riaboro are Tatan”? Ningai te tai are e na “teweaki nako n te nama are te ai”? Anne teuana mai buakoni kanoan te ka-14 ni miitara. (Te Kaotioti 20:2, 10) A kaota bannan te maiu i nanon Tenga te Ririki kabaneani miitara ake uoua. N raabanen te “kaotioti” ao Ioane e a nora “karangan te ran ni kamaiu . . . ae raanga nako . . . i nukani kawain te kawa” ao te kakao ae moanibaan te tamaroa ae tibwatibwaaki nakoia akana “kani moi.”​—Te Kaotioti 1:1; 22:1, 2, 17.

A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:

17:16; 18:9, 10​—Bukin tera ngkai a tanginiwenei “uean aonaba” ibukin te baere a a tia ni kamauna? Bon te babakanikawai bukin tanginiweneia te koraki aikai. A a tibwa ataia ueea aika i aon te aba bwa iai manenani Baburon ae Kakannato nakoia imwini kamaunaana irouia. E a tia naba ni kaangaraoi aia mwakuri aika karawawataea te aba bwa baika a kariaiakaki i aan te Aro. E a tia Baburon ae Kakannato n ikoikotiia roro n rikirake ao ni kaungaia nakon te boo ni buaka. Ao i rarikin anne, e a tia naba ni kairiia aomata bwa a na aantaeka irouna.

19:12​—E kanga n riki ae bon tii Iesu ae e ataa arana are e aki kaotaki? Te ara aei e taraa n tei ibukin te nakoa ke mwioko tabeua n aron ake a mwaneweaki ngkoa n Itaia 9:6, ake e karekei Iesu i nanon Ana Bong te Uea. Bon akea ae e ataa te ara aei bwa bon tii ngaia, kioina ngkai a okoro mwiokoana ao tii ngaia naba ae e boni kona n ota n ae nanonaki n tauan te nakoa ae rietata. Ma e ngae n anne, e tibwai naba mwiokoana aikai Iesu ma te koraki aika a riki bwa buuna n te aro are e a ‘korea naba arana nabangkai i aoia.’​—Te Kaotioti 3:12.

19:14​—Antai aika a na toka i aoia aoti ao n irira Iesu n Aremaketon? I buakoia “taanga ake i karawa” aika a na irira Iesu ni buaka n ana buaka te Atua, bon anera ao taani kabiraki aika taani buaka ake a a tia ni karekei kaniwangaia i karawa.​—Mataio 25:31, 32; Te Kaotioti 2:26, 27.

20:11-15​—Antai araia ake a mwakoro n “te boki ni kamaiu”? Iai i nanon te boki aei araia aomata ni kabane aika a na karekea te maiu are e aki toki, ae taekaia Kristian aika kabiraki, kaain te koraki ae uanao, ao ai ana toro te Atua aika kakaonimaki aika a na karekea “manga-utiia akana raoiroi.” (Mwakuri 24:15; Te Kaotioti 2:10; 7:9) E na mwakoro naba araia akana a karekea ‘mangautiia akana aki raoiroi’ i nanon “te boki ni kamaiu” tii ngkana a kaboraoi raoi maiuia ma “baike a koreaki ni booki akekei” aika kaetieti aika a na kaukaki i nanon Tenga te Ririki. Ma e ngae n anne, a koreaki aara aikai n te ingke ae kai mauna. E na kona n aki mauna araia taani kabiraki ngkana a kaotiota aia kakaonimaki ni karokoa mateia. (Te Kaotioti 3:5) E na kona n aki mauna araia te koraki aika a na karekea te maiu i aon te aba tii ngkana a tokanikai i aon te kaitira ni kataaki are n tokin tenga te ririki.​—Te Kaotioti 20:7, 8.

Reireiara:

17:3, 5, 7, 16. E buokira “te rabakau are mai eta” n ota n “te baere raba are taekan te aine, ma te man [ae uraroo] are e uotia.” (Iakobo 3:17) E moan tei te man ni kaikonaki ae tiritiri aei ibukin te League of Nations are e a manga riki imwina bwa te United Nations. E riai ni kaungaaki nanora ngkai ti a ataa nanon te baere raba aei, bwa ti na ingainga riki n tataekina te rongorongo ae raoiroi ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua ao ni katanoataa ana bong ni motikitaeka Iehova.

21:1-6. Ti kona ni kakoauaa raoi bwa a na bon roko kakabwaia ake a taetae ni burabetinaki i aan ana kairiri te Tautaeka n Uea. Bukin tera? Bwa e taekinaki ae kangai ni kaineti ma kakabwaia aikai: “A roko baikai”!

22:1, 17. E tei “karangan te ran ni kamaiu” ibukini baike e katauraoi Iehova ibukini manga kamaiuaia aomata aika ongeaba man te bure ao te mate. Iai teutana mwaitin te ran aei ae tauraoi moa ngkai. Ti bia aki tii butimwaea te kakao aei ma te nano ni kakaitau ae ‘anaakin te ran ni kamaiu n akea boona’ ma ti bia ingainga ni manga tibwaia riki nakoia aomata nako!

[Kabwarabwara ae nano]

[Taamnei n iteraniba 31]

Ai bon tamaroara kakabwaia aika a na karekei aomata aika ongeaba i aan ana kairiri te Tautaeka n Uea!