Kuneani Kaubwai Aika Karauaki Raoi Ni ‘Karabaaki I Nanona’
“Ba a raba i nanoni Kristo taiani kaubai ni kabane n te wanawana ma te atatai.”—I-KOROTE 2:3, BK.
1, 2. (a) Baikara baike a kakamanenaaki rimoa rimoa ake a kuneaki n 1922, ao a mena ia ngkai? (b) Tera te taeka ni kakao ae taabangaki nakoia aomata ni kabane n Ana Taeka te Atua?
N ANGIIN te tai ao a a tia n iaiangoaki katanoata ibukini kuneani kaubwai aika karabaaki bwa rongorongo aika rangi ni kakawaki. N te katoto, n 1922 imwin ririki aika bati ike e a karaoaki iai te mwakuri ma te taningamarau i aan aaro aika kangaanga, ao e a noraki ana kukune ae rangi ni kamimi te tia rabakau ni bwain aantano ae Howard Carter ae te I-Buritan. E kunea teuaei autin ruanimaten te uea ae te Barao ae Tutankhamen ae kuri n akea uruakina naba teutana ao iai i nanona 5,000 baika rangi ni kakawaki aika kakaokoro.
2 Ibukini kamimin ana kukune Carter, a a kona n noraki angiini baike a kakamanenaaki rimoa rimoa ake e kunei teuaei n taabo ni kaneweaba, ke n taabo ake a boboti iai oin aia bwai ni kamataku aomata nako. Tao iai manenaia ni kaineti ma ataakin rongorongon rimoa ao bwaai ni katamaroa nikawai aika rangi ni bobuaka, ma tii teutana ke bon akea maneia nakoni maiura ni katoa bong. Ma e ngae n anne, e kaumakira Ana Taeka te Atua bwa ti na ukeri kaubwai aika ti na kakabwaiaaki ni koaua iai. A bane ni kaoaki aomata ni kabane nakon aei ao e rangi ni manena riki te kakabwaia ae e na reke mai iai nakoni kaubwain te maiu aei.—Wareka Taeka N Rabakau 2:1-6.
3. N aaro raa aika a na kakabwaiaaki iai taan taromauria Iehova, ni kaubwai ake e kaumakiia nako iai bwa a na ukeri?
3 Iangoi kakawakini kaubwai ake e kaumakiia taan taromauria Iehova bwa a na ukeri. Teuana mai buakoni kaubwai akanne boni “makan Iehova,” are e kona ni kamanoira ao ni kawakinira n taai aika karuanikai aikai. (Taian Areru 19:9) E kona ni kairiri “atakin te Atua” nakon te kakabwaia ae moan te korakora are a kona ni karekea aomata ni kabane, ae bon te iraorao ae kaan ma Teuare Moan te Rietata. Ti kona n tokanikai i aon ara kangaanga ao tabeaiangara ni katoa bong ni maiura, mani kaubwai aika e anganira te Atua n aron te rabakau, te atatai ao te ataibwai. (Taeka N Rabakau 9:10, 11) Ti na kanga ni kona ni kunei aeka ni kaubwai aika rangi ni kakawaki aikai?
E Aera Ngkai Ti Riai n Kakaaei Kaubwai Ake E Kaumakira te Atua Bwa Ti na Ukeri?
4. Ti na kanga ni kona ni kunei kaubwai ake e beritani te Atua?
4 Ti okoro ma taan rabakau ni bwain aantano ao taani mwamwananga ni kakaae tabemwaang ake a aki toki ni kakaaei kaubwaia n taabo ni kabane, bwa ngaira ti ataa raoi te tabo ae ti kona ni kunei iai kaubwai n taamnei. Titeboo Ana Taeka te Atua ma te mwabe ae kaota raoi te tabo are ti na kona ni kunei iai kaubwai ake e beritani te Atua. E korea ae kangai te abotoro Bauro ni kabwarabwaraan taekan te Kristo: A karauaki raoi ni ‘karabaaki i nanona kaubwai ni kabane n aron ae te wanawana ao te atatai.’ (I-Korote 2:3, BK) Ti kona n titirakinira ni kangai ngkai ti wareki taeka akanne: ‘E aera ngkai ti riai ni kakaaei kaubwai akanne? A kanga ni ‘karabaaki i nanoni’ Kristo? Ao ti na kanga ni kona ni kunei?’ Ti na neneri raoi ana taeka te abotoro ibukini kaekaan titiraki aikai.
5. Bukin tera bwa e korei taekani kaubwai n taamnei Bauro?
5 E korei taeka akanne Bauro nakoia raona ni Kristian ake i Korote. Ao e tuangia bwa e kabokorakora ibukia bwa a aonga ni “kabebeteaki nanoia, ao a na bo nanoia n te tangira.” (Wareka I-Korote 2:1, 2.) E aera ngke e rangi n tabeaianga iai Bauro? E teretere bwa e ataia Bauro ae tao a a bae n tia taari ikekei ni kaririaki irouia tabeman mai buakoia, ake a boutokai aia rabakau I-Kuriiti tabeua ke a kaungaa okirakini karaoan nanon te Tua Rinanoni Mote. Mangaia are e a kamatoaa ana kauring nakoia taari ni kangai: “Kam na tarataraingkami ba e kawa temanna ni kuringkami n ana ataibwai ma mamanan te aba i rouna ae akea uana, n ai aron aia taeka nikawai aomata, n ai aron reirein aon te aba aika moan reirei, ao tiaki ai aroni Kristo.”—I-Korote 2:8.
6. Bukin tera bwa ti riai ni mutiakina ana taeka n reirei Bauro?
6 Ni boong aikai, ao ti aitara naba ma kariri aika titeboo ma akanne mairoun Tatan ao ana waaki ae buakaka. A bitaki aia iango aomata, aroaroni maiuia aika riai, tiaia ao maiuia man aia karioiango aomata n ikotaki naba ma aroaro aika boto i aoni kukureia aomata n akean te Aro ao te reirei ibukin te ewarutin. E boto mairouia Aaro aika kewe kaungaani karaoani bukamaru ni boong ni motirawa aika bati aika e a taonaaba kakaraoaia. A katauraoaki kamataku aika bati n taian TV, birim, anene ao aaro riki ni kaakibotu tabeua mani bitineti ibukini kaakibotu ibukini katokan te nano n tangirani kaibwabwarun te rabwata, ao e rangi ni bati kanoan te Internet aika titeboo iai rikini kabuanibwai nakoia rooro n rikirake ao kaara. Ni matakura ao n ongoraeani baikai n taai nako ao baika a tatangiraki n te aonnaba tabeua riki, a kona ni kai rotaki buaka iai ara namakin ma aroarora man te kairiri ae katauraoia Iehova ibukira, n te aro are ti a kona iai n aoaorira ao ti a aki taua ni kamatoaa te maiu ni koaua. (Wareka 1 Timoteo 6:17-19.) E mataata n aei, bwa ti riai n ota raoi n nanon ana taeka Bauro nakoia I-Korote ao ni mutiakin ana taeka n reirei ngkana ti aki kani bwaka n ana bwai ni kamwane Tatan.
7. Baikara baika uoua ake e taekini Bauro ibukini buokaia I-Korote?
7 Ngkana ti a manga iangoa ana taeka Bauro nakoia I-Korote, ti ataia bwa imwin taekinan tabeaiangana ao e a tomaia nako ni katerei baika uoua ake a na buokiia ni kabebetei nanoia ao ni boonnano n te tangira. Te moan, e mwanewea ‘ataakin te atatai ae kororaoi.’ A bon riai ni kakoauaa bwa e eti raoi aia atatai n te Baibara, bwa e aonga ni boto aia onimaki i aon aana ae nene. (Ebera 11:1) Imwin anne, e mwanewea “te atatai, are e na ataki raoi iai te baere raba are ana bwai te Atua.” A riai n ataa ae bati riki nakon ae tii moan reirei ibukin te koaua ao ni mataata raoi naba i aon ana bwai te Atua ake a nano riki. (Ebera 5:13, 14) Bon te taeka n reirei ae manena ibukia I-Korote ao ngaira naba ni boong aikai! Ma ti na kanga ni kona ni karekea te aeka ni karaunano ao te atatai ae eti anne? E katauraoa kiingin aei Bauro n ana taeka ae nano ibukin Iesu Kristo ae kangai: A karauaki raoi ni ‘karabaaki i nanona taiani kaubwai ni kabane n aron te wanawana ma te atatai.’
Kaubwai Aika ‘Karabaaki i Nanoni’ Kristo
8. Kabwarabwaraa nanon te taeka ae ‘karabaaki i nanoni’ Kristo.
8 N taekinan ae a ‘karabaaki i nanoni’ Kristo, kaubwai ni kabane ni kaineti ma te wanawana ao te atatai, e aki nanonaki iai bwa a a rokanaki ao ni karabaaki n te aro are a aikoa kona n reke irouia aomata. Ma nanona raoi bwa ngkana ti kani karekea te kaubwai aei, ti riai n rangi ni kakorakoraira n ukeria ao ni kakauongo raoi nakon ana taeka Iesu Kristo. E kaineti raoi aei ma ana taeka Iesu ibukina ae kangai: “Boni Ngai te kawai, ao te koaua, ao te maiu: akea ane nako n te Tama, ba ti i Rou.” (Ioane 14:6) Eng, ti kainnanoa te ibuobuoki ao te kairiri ae katauraoia Iesu ibukini karekean te atatai ibukin te Atua.
9. Baikara nakoan Iesu ake e a tia ni mwiokoaki iai?
9 I rarikin ae Iesu bon “te kawai,” e taekinna naba bwa ngaia bon “te koaua, ao te maiu.” E oti man aei bwa e bati riki ae nanonaki n nakoana aei nakon ae tii te rirouna ni kawaran te Tama. Iai riki nakoan Iesu aika kakawaki ibukin te kaotaota raoi n ana koaua te Baibara ao karekean te maiu n aki toki. Ni koauana, a karabaaki i nanon Iesu kaubwai n taamnei aika akea kabotauani kakawakia, aika tiku n tataningaa kuneaia irouia aomata aika ukeuke raoi n te Baibara. Ti na neneri tabeua mai buakoni kaubwai n taamnei aikai ake a rotaki raoi iai ara kantaninga nakon taai aika imwaira ao ara iraorao ma te Atua.
10. Tera ae ti kona n reiakinna ibukin Iesu n I-Korote 1:19 ao 2:9?
10 ‘E maeka i nanona onraken aroaron te Atua ni kabane n rabwatana.’ (I-Korote 1:19; 2:9) Ibukina bwa e a tia ni maeka Iesu ma Tamana are i karawa i nanon te tai ae riaon ae kona ni katautauaki, e a mwaatai riki ngkanne nakoia aomata ni kabane n aroaron te Atua ma nanona. E reireinia aomata Iesu ni baike e a tia n reireinna Tamana iai, n taai ni kabane ake e waakina iai ana mwakuri ni minita i aon te aba. Ao e kaotiotii aroaro ake e a tia ni wantongaia iai Tamana rinanon ana mwakuri. Mangaia are e a kona iai ni kangai Iesu: “Ane e a tia n norai ao e a tia n nora naba te Tama.” (Ioane 14:9) E karabaaki te wanawana ao te atatai ni kabane ibukin te Atua, ke a mena i nanoni Kristo. Mangaia are, akea te aro ae raoiroi riki ibukira n reiakinan taekan Iehova, nakon ae ti na karauira raoi n reiakini bwaai ni kabane aika ti kona ibukin Iesu.
11. Tera te reitaki i marenan Iesu ao taetae ni burabeti n te Baibara?
11 ‘E kauekeaki te taetae ni burabeti ibukini kaotan rongorongon Iesu.’ (Te Kaotioti 19:10) E kaotaki n taeka akanne bwa a boto i aon Iesu kakoroani bukin taetae ni burabeti aika bati n te Baibara. E kona n eti te ota n taetae ni burabeti n te Baibara, tii ngkana e iaiangoaki raoi nakoan Iesu ae reitaki ma te Tautaeka n Uea iroun te Mesia, man ana moan taetae ni burabeti Iehova are e koreaki ni Karikani Bwaai 3:15, ni karokoa miitara aika kamimi aika n Te Kaotioti. E kabwarabwaraaki raoi n anne bukin aki mataatan raoi taetae ni burabeti aika bati, ake n te Koroboki ae Tabu n te Taetae n Ebera, irouia te koraki ake a aki butimwaea Iesu bwa te Mesia ae beritanaki. E kaotaki naba iai bukin taraan Iesu bwa tiaki te aomata ae kakannato irouia te koraki ake akea irouia kakawakin te Koroboki ae Tabu n te Taetae n Ebera, are a mena i nanona taetae ni burabeti aika bati ibukin te Mesia. A anganaki ana aomata te Atua te kiing ae te atatai ibukin Iesu ike a a kona n ota iai n nanon taetae ni burabeti n te Baibara aika a tuai ni kakoroaki bukia.—2 I-Korinto 1:20.
12, 13. (a) E kanga n riki Iesu bwa “ootan te aba”? (b) Tera ae a kabaeaki iai taan rimwini Kristo bwa a na karaoia, ngkai a a tia ni kainaomataaki man rotongitongia Aaro?
12 “Ootan te aba Ngai.” (Wareka Ioane 8:12; 9:5.) Rimoa rimoa imwaini bungian Iesu i aon te aba, ao e taetae ni burabeti Itaia ni kangai: “A nora te oota ae ababaki aomata ake a nakonako n te ro: e kaoti te oota nakoia ake a maeka n aban te mate ao i nuna.” (Itaia 9:2) E kabwarabwaraa te abotoro Mataio bwa e kakoroa bukin te taetae ni burabeti anne Iesu ni moanakin ana uarongorongo ao e taku: “Kam na rairi nanomi; ba e a kan roko uean te Atua.” (Mataio 4:16, 17) E kaotaia aomata i aoni bwaai n taamnei ana mwakuri ni minita Iesu ao e kainaomataia naba man tautoronakia n reirei aika kewe man Aaro. E taku Iesu: “I roko i aon te aba ba te oota, ba e na aki mena n te ro ane onimakinai.”—Ioane 1:3-5; 12:46.
13 Imwin ririki aika bati, e tua ae kangai te abotoro Bauro nakoia raona ni Kristian: “Ba te ro ngkami ngkoa, ao te oota ngkai iroun te Uea: kam na nakonako n ai aroia natin te oota.” (I-Ebeto 5:7,8) A kabaeaki Kristian bwa a na nakonako n ai aroia natin te oota kioina ngkai a a tia ni kainaomataaki man tautoronakia n rotongitongia Aaro. E boraoi aei ma are e taekinna Iesu nakoia taan rimwina n ana Kabwarabwara i aon te Maunga ae kangai: “Kam na kaoti ami oota i mataia aomata n ai aron aikai, ba a na nori ami makuri aika raraoi, ao a na neboa Tamami are i karawa iai.” (Mataio 5:16) A rangi ni kakawaki iroum kaubwai n taamnei aika kuneaki i nanon Iesu n te aro are ko nang kaotii nakoia aomata nako, n tataekini ao n aroarom ni Kristian aika raraoi?
14, 15. (a) A kanga n riki tiibu ao maan riki tabeua bwa iteran naba te taromauri ni koaua n taai ake e koreaki iai te Baibara? (b) Bukin tera bwa e riki Iesu bwa te kaubwai ae akea kabotauana n nakoana ae “ana Tiibutetei te Atua”?
14 Iesu bon “ana Tiibutetei te Atua.” (Ioane 1:29, 36) I nanon te Baibara ni kabane, ao e bon rangi ni kakawaki te tiibu ibukini kabwaraan te bure ao kawaran te Atua. N te katoto, imwini kaotani kukurein Aberaam ni kareana natina ae Itaaka, e a tuangaki iai bwa e na aki kammaraka Itaaka ao e anganaki te tiibu mwaane bwa e na ruamwin natina. (Karikani Bwaai 22:12, 13) Ngkana a kainaomataaki tibun Iteraera mai Aikubita, e boni kamanenaaki te tiibu n te aro ae rangi ni kakawaki naba, ao n te tai aei ai bon ibukin “ana toa Iehova are te riao.” (Te Otinako 12:1-13) I rarikin anne, e katauaki n te Tua Rinanoni Mote te angakarea aika maan aika kakaokoro n ikotaki naba ma tiibu ao kooti.—Te Otinako 29:38-42; Nakoaia Ibonga 5:6, 7.
15 Akea mai buakon angakarea akanne, ke ni koauana akea te karea ae a anga aomata ae kona ni karekea te kainaomataaki n aki toki man te bure ao te mate. (Ebera 10:1-4) N te itera are teuana, Iesu bon “ana Tiibutetei te Atua, ae uoti nako aia bure kain aonaba!” E riki Iesu n te koaua ae tii teuana aei bwa ngaia te kaubwai ae rangi n rine riki nakoni kaubwain te maiu aei ni kabane aika a a tia ni kuneaki. Mangaia are, ti wanawana riki ngkana ti karekei ara tai n reiakina raoi te reirei ibukin te angakarea ao n onimakina te bwaintangira ae moan te tamaroa anne. Ni karaoan anne, a a kantaningaa te kakabwaia ae kakawaki ao te kaniwanga ae a na neboaki ao ni karineaki iai ma Kristo i karawa ibukia kaain te “nanai ae uarereke” ao te maiu n aki toki n te aonnaba ae bwaretaiti ibukia “tiibu tabemang.”—Ruka 12:32; Ioane 6:40, 47; 10:16.
16, 17. Bukin tera ngkai e kakawaki bwa ti na ota raoi n nakoan Iesu ae “te tia karika ara onimaki, ao te tia kakoroa”?
16 Iesu bon “te tia karika ara onimaki, ao te tia kakoroa.” (Wareka Ebera 12:1, 2.) N Ebera mwakoro 11, ti wareka iai ana maroro ae ringa te nano Bauro ni kaineti ma te onimaki, ae iai i nanona te kabwarabwara ae kimototo ao karinanakin araia mwaane ao aine ake a maiuakina aia onimaki n aron Noa, Aberaam, Tara ao Raaba. Kioina ngke e iaiangoi bwaai ni kabane aikai Bauro, e a kaumakiia iai raao ni Kristian bwa ti na “tarataraa Iesu are te tia karika ara onimaki, ao te tia kakoroa.” Bukin tera?
17 E ngae ngke e korakora onimakinan ana berita te Atua irouia mwaane ao aine ake a kakaonimaki ake a karinanaki araia n Ebera mwakoro 11, ma a bon aki atai rongorongo ni kabane ibukin aron te Atua ni kona ni kakoroa bukin ana berita rinanon te Mesia ao te Tautaeka n Uea. N te aro anne, a aki tabwanin aia onimaki. Ni koauana, a bon aki ota raoi n nanoni baike a korei te koraki ake a kabonganaaki iroun Iehova bwa a na korei taetae ni burabeti aika bati ibukin te Mesia. (1 Betero 1:10-12) Bon tii rinanon Iesu are e a kona ni kororaoi iai te onimaki ke n tabwanin. Ai kakawakira ngkanne bwa ti na ota raoi ao n ataa nakoan Iesu ae “te tia karika ara onimaki, ao te tia kakoroa”!
Teimatoa n Ukeuke
18, 19. (a) Taekini kaubwai n taamnei aika karabaaki i nanoni Kristo. (b) Bukin tera bwa ti riai n teimatoa n tarataraa Iesu ibukini kaubwai n taamnei?
18 Ti a tia n rinanoi tii tabeua mai buakon nakoan Iesu aika kakawaki ni kakoroani bukin ana kantaninga te Atua ibukini kamaiuaia botannaomata. Ma bon iai riki bwaai n taamnei aika rangi ni kakawaki aika karabaaki i nanoni Kristo. Ti na boni kimwareirei ao ni kakabwaiaaki ngkana ti kunei baikai. N te katoto, te abotoro Betero e atonga Iesu bwa “te Uea ni kamaiu” ao “te itoi ni ngaina” are e oti. (Mwakuri 3:15; 5:31; 2 Betero 1:19) Ao n te Baibara, e a kainetaki te taeka ae “Amen” nakon Iesu. (Te Kaotioti 3:14) Ko atai nanon nakoa aikai ao kakawakia? Bwa e taku Iesu, “kam na ukeuke, ao ane e na reke i roumi.”—Mataio 7:7.
19 Akea te aomata n rongorongon rimoa ni kabane ao ngkai, ae e a tia n rangi ni korakora manenani maiuna ao n rangi n reitaki ma arora ni kona ni karekea maiura n aki toki, bwa bon tii Iesu. A mena i nanona kaubwai n taamnei aika a kakai reke irouia aomata ni kabane ake a ukeri ma nanoia ni kabane. E bia riki bwa kakimwareireiam ao kakabwaiam ukerani kaubwai aikai, aika karauaki raoi ni ‘karabaaki i nanoni Kristo.’
Ko Uringnga?
• Baikara kaubwai aika a kaumakaki Kristian bwa a na ukeri?
• E aera ngkai e teimatoa n tonu raoi ana taeka n reirei Bauro nakoia I-Korote ao nakoira naba ni boong aikai?
• Taekini ao kabwarabwarai tabeua mai buakoni kaubwai n taamnei aika a ‘karabaaki i nanoni’ Kristo.
[Taamnei n iteraniba 14]
Titeboo te Baibara ma mwaben te kaubwai are e na kairira nakoni kaubwai aika karauaki raoi ni ‘karabaaki i nanoni’ Kristo