Aron Te Kaboomwi Ni Kamaiuira
“Ane onimakina te Nati ao e a reke irouna te maiu are aki toki, ma ane aki ira nanon te Nati, e na aki reke irouna te maiu ma e na memena i aona unin te Atua.”—IOANE 3:36.
1, 2. Taekina teuana bukini boreetian te maekatin ae te Zion’s Watch Tower n te moantai?
“NGKANA e karaoa raoi ana ukeuke n reirei n te Baibara temanna, e na ataa iai kakawakini mateni Kristo.” Aei kanoan te kaaua ni kaongora n te maekatin ae Te Taua-n-Tantani ae bwain Okitobwa 1879. E motikaki te kaongora anne n te iango ae rangi ni kakawaki ae kangai: “Ti riai n tarataraira raoi mani baika kamangora ke a mwinibwaia mateni Kristo are te karea ao te kareanraoi ibukin te bure.”—Wareka 1 Ioane 2:1, 2.
2 Teuana naba bukini boreetian te maekatin ae te Zion’s Watch Tower n te moantai n Turai 1879, bon ibukini boutokaan ana reirei te Baibara ae te kaboomwi. A katauraoaki iai ‘amwarake n taia aika riai’ ibukina bwa n raabanen te ka-18 n tienture ao a nanououa te koraki ake a taku bwa Kristian ngaiia aika ririkirake mwaitiia, bwa e kanga maten Iesu n riki bwa te kaboomwi ibukin ara bure. (Mataio 24:45) A bati n te tai anne ake a kakoauaa te reirei ae te ewarutin, ae te iango ae kauntaba ma te koaua are e a tia ni bua kororaoin te aomata. A reirei taani boutokaa te ewarutin bwa e kona ni katamaroaa aroarona te aomata i bon irouna ao n aki kainnanoa te kaboomwi. E rangi n tonu raoi ngkanne ana reirei ni kairiri te abotoro Bauro nakon Timoteo ae kangai: “Kawakina raoi mwiokoam ae ko anganaki, ao tannako man taeka aika akea manenaia aika kakeai bongani baika tabu, ao iango aika kauntaba ake a kairua n atongaki bwa aongkoa te atatai. A a tia n rairakinako tabeman man te onimaki ibukina bwa a kainikatonga ni kaotiota te atatai anne.”—1 Timoteo 6:20, 21.
3. Baikara titiraki aika ti na rinanoi ngkai?
3 Ni koauana, e a matoa nanom bwa ko na aki ‘rairakinako man te onimaki.’ E raoiroi iaiangoan titiraki aikai ibukini kateimatoaani korakoran am onimaki: E aera ngkai I kainnanoa te kaboomwi? Tera te bwai ae rangi ni matoatoa ni kaineti ma karaoana? N na kanga ni kakabwaiaaki man te bwaintituaraoi ae rangi ni kakawaki aei ae kona ni kamaiuai man unin te Atua?
Ti Kona ni Kamaiuaki Man Unin te Atua
4, 5. E kakoauaaki man tera bwa e mena unin te Atua i aon te waaki ae buakaka ae ngkai?
4 E kaotaki n te Baibara ao n rongorongoia aomata mangkoa ni karokoa ngkai, bwa e “memena” unin te Atua i aon te botannaomata ni moa man reken Atam n te bure. (Ioane 3:36) E teretere n aei bwa a tabe ni mate aomata nako. E bon aki kona ni kamanoia aomata mani kabuanibwai aika teimatoa n riiriki ana tautaeka Tatan ae kaiangatoa, ao akea naba aia tautaeka aomata ae e kona ni katoki nanoia ana aomata nako ni baike a kainnanoi ni maiuia. (1 Ioane 5:19) Ngaia are a teimatoa ni karawawataaki aomata n te buaka, uruakan te tua ao te maiu ni kainnano.
5 E teretere iai bwa e aki kakabwaiaa te waaki ae buakaka ae ngkai Iehova. E taku Bauro bwa “e kaotiotaki unin te Atua mai karawa ni kaineti ma baika bobuaka ma nanona ni kabane.” (I-Rom 1:18-20) Mangaia are a na boni kaaitara ma mwin aia mwakuri te koraki ake a rarawa n raraoma ao n rairi nanoia. E kaotaki unin te Atua ni boong aikai n rongorongoni motikitaeka ake a kabwaroaki n ai aron rekenikai n ana waaki Tatan, ao a kaoti aeka n rongorongo akanne n ara boki aika bati aika aanaki n te Baibara.—Te Kaotioti 16:1.
6, 7. Tera te mwakuri ae a kairiri iai Kristian aika kabiraki, ao tera te mataroa ae teimatoa n uki nakoia aomata aika kaain ana waaki Tatan?
6 E nanonaki n aei bwa a a rangi n oimwi aomata ni birinako man ana kairiri Tatan ao n raoiakinaki ma te Atua? A aki, bwa e bon uki naba ngkai te mataroa ibukin raoiakinaia ma Iehova. A riki bwa ‘taan tei bukini Kristo’ Kristian aika kabiraki ake taani kairiri n te mwakuri ni minita i bukia aomata nako are a a kaoaki iai aomata mani baronga nako ni kangai: “Kam na raoiakinaki ma te Atua.”—2 I-Korinto 5:20, 21.
7 E taku te abotoro Bauro bwa “e kamaiuira man te un ae i aoni kawaina n roko” Iesu. (1 I-Tetaronike 1:10) A na kamaunaaki n aki toki taani bure aika a aki raraoma ao n rairi nanoia ni kabaneani kaotan unin Iehova. (2 I-Tetaronike 1:6-9) Antai aika a na kamanoaki? E taekinaki ae kangai n te Baibara: “Ane onimakina te Nati ao e a reke irouna te maiu are aki toki, ma ane aki ira nanon te Nati, e na aki reke irouna te maiu ma e na memena i aona unin te Atua.” (Ioane 3:36) Eng, a na bane ni kamanoaki mani mwini kabaneani bongin unin te Atua akana maiu ma ni kaotiota onimakinan Iesu ao te kaboomwi, ngkana e a roko n tokina te waaki ae ngkai.
Aroni Mwamwakurin te Kaboomwi
8. (a) Tera te kantaninga ae rangi ni kamimi are mena imwain Atam ao Ewa? (b) E kanga Iehova ni kaota koauan ae boni ngaia Atuan te kaetitaeka ae kororaoi?
8 A karikaki ni kororaoi Atam ao Ewa. Ngke arona bwa a teimatoa n ongeaba iroun te Atua, e a onrake ngkai aon te aba irouia aia kariki aika a kaai ni maeka ma ngaiia n te Bwaretaiti ma te kukurei. Ma e kananokawaki bwa bon nanoia ara moani karo bwa a na urua ana tua te Atua. Ibukin anne, a katuuaaeaki n te mate n aki toki ao a kakionakoaki man te Bwaretaiti are n te moantai. A a tia n ituaki aomata n te bure man te tai are a kariki iai Atam ao Ewa ao a a rikirake te taanga aei ni kara teutana imwin teutana ao ni mate. E kakoauaaki n aei bwa e kakakoroi bukin ana taeka Iehova. Irarikina, bon Atuan te kaetitaeka ae kororaoi. E a tia n anga ana kauring Iehova nakon Atam bwa ngkana e kana te uaanikai are tabuaki ao e na mate, ao e boni koro bukina.
9, 10. (a) Bukin tera bwa a mate kanoan Atam? (b) Ti na kanga ni kamanoaki man te mate n aki toki?
9 Ngkai kanoan Atam ngaira, ti a bungiaki ma rabwatara ae aki kororaoi ae kani bure ao tokira te mate. Ngke e bure Atam ao ti a ituaki naba n ana bure. Ngaia are ti bon rotaki n te tuaa ae te mate. Ngke arona bwa e kaoka te maiu nakon te aki mamate Iehova n akea kabwakaani boon te kaboomwi, e a aki ngkanne kakoroa bukin ana taeka. Ni koauana, e kangai Bauro ibukira ni kabane: “Ti ataia ae te Tua boni mairoun te Atua, ma I aki kororaoi ngai bwa I kabooaki nako bwa ana toro te bure. Ai kananoangara ngai! Antai ae na kamaiuai man te rabwata ae kairai nakon te mate aei?”—I-Rom 7:14, 24.
10 Bon tii Iehova ae te Atua ae kona ni katauraoa te kawai ae boto i aon te kaetitaeka ae riai, ike e a kona iai ni kabwarai ara bure ae boto i aon te eti ao ni kainaomataira man tuuaara ae te mate n aki toki. E karaoa aei ngke e kanakoa Natina ae tangiraki mai karawa bwa e na bungiaki bwa te aomata ae kororaoi, ae kona n anga maiuna bwa te kaboomwi ibukira. E kaokoro ma Atam bwa e teimatoa Iesu ni kororaoi. Ni koauana “e aki karaoa ae bure.” (1 Betero 2:22) Ngaia are e kona n riki Iesu bwa taman te botannaomata ae kororaoi. Ma e kariaia kamateana irouia taani kairiribai nakon te Atua bwa e aonga ni kona n natiniia kanoan Atam aika bubure, ao ni karekea te anga are a na kona iai ni karekea te maiu n aki toki ake a kaotiota onimakinana. E kamatataaki n te Baibara bwa “tii temanna te Atua, ao tii temanna te tia raoi i marenan te Atua ma aomata, ae te aomata ae Kristo Iesu, are e anga ngaia bwa te kaboomwi ibukia aomata nako.”—1 Timoteo 2:5, 6.
11. (a) E na kanga ni kaikonakaki kakabwaia aika reke man te kaboomwi? (b) A na kanga n rotaki aomata aika bati i nanon te tai ae maan ni kakabwaia aika reke man te kaboomwi?
11 E kona ni kaikonakaki mwakurin te kaboomwi man aia namakin aomata ake a kimoaaki aia karinimwane ni kabane n te bangke ae babakanikawai ngaia are a a taarau iai. A na bon tii kabureaki i nanon ririki aika bati taani bwaibwai n te bangke. Ma tera aroia taani karinimwane ake a kimoaaki aia mwane? A na rikirake ni maiu ni kainnano ao a aki kona ni buutakinako man aroia aei, ma tii ngkana e kammwakuraki te bangke aei iroun te aomata ae akoi ao ae kaubwai ao ni manga kabwarai aia taarau ni kabane te koraki ake a kimoaaki aia mwane. N aron naba anne, a a tia ni kabooia natin Atam Iehova ae te Atua ma Natina ae tangiraki ao ni kamaunai aia taarau ae te bure ni kawawaean raraan Iesu. Anne bukina ngkai e kona ni kangai Ioane te tia Bwabetito ibukin Iesu: “Noria! ao aei ana Tiibutetei te Atua, ae kamaunai aia bure kaain te aonnaba!” (Ioane 1:29) E irekereke kabwaraan aia bure aomata ma kabwaraan aia bure akana maiu n ikotaki ma akana a tia ni mate.
Baika Matoatoa Karaoaia ni Kareanakin te Kaboomwi
12, 13. Tera ae ti reiakinna mani kukurein Aberaam ni kareana Itaaka?
12 Ti aki kona n ota raoi n aron rotakin Tamara are i karawa ao Natina ae tangiraki ni karaoani baika matoatoa ni kareanakin te kaboomwi. Ma a taekinaki rongorongo tabeua n te Baibara ake a kona ni buokira ni kananoi ara iango i aon aei. N te katoto, iangoa ana namakin Aberaam ngke e mwananga tenibong nako Moria ibukin ongeabana nakon ana kaetieti te Atua aei: “Kaira natim, ae am rikitemanna, ae ko tangiria, ae Itaaka, ao nako n te aba are Moria; ao ko na kareanna iai ba te karea ni kabuokaki i aon te maunga teuana ae N na tuangko.”—Karikani Bwaai 22:2-4, BG.
13 N tokina, e bon roko Aberaam n te tabo are e tuangaki. Iangoa korakoran rawawatan nanon Aberaam ngke e a kabaei bain Itaaka ma waena ao ni kawenea i aon te baonikarea are e a tia ni kateia. Ai korakorara nanokawakin Aberaam ngke e a tabeka te biti are e nang tiringa natina iai! Iangoa ngkanne ana namakin Itaaka ngke e a wene i aon te baonikarea n taningaa te maraki ae korakora are e nangi mate iai. E katokaki Aberaam iroun ana anera Iehova n te tai ae riai. Ti a ota raoi man te baere a a tia ni karaoia Aberaam ma Itaaka bwa e rangi ni matoatoa te baere e karaoia Iehova, ngke e a kariaia Natina bwa e na tiringaki irouia ana aomata Tatan. E kateretereaki raoi kukurein Iesu ni karawawataaki ao ni mate ibukira man ongeaban Itaaka nakon Aberaam.—I-Ebera 11:17-19.
14. Tera are riki ni maiun Iakoba ae buokira ni kaotaira raoi n aroni kakawakini baike a matoatoa karaoaia ni kareanakin te kaboomwi?
14 A kona naba ni kaikonakaki baike a matoatoa karaoaia ni kareanakin te kaboomwi n te baere riki ni maiun Iakoba. Tii temanna ae rangi n tatangiria riki mai buakoia natina ni kabane bwa Ioteba. E kananokawaki bwa a bakantang tarin Ioteba irouna ao a ribaia. Ma e kukurei Ioteba ngke e kanakoa tamana bwa e na noriia tarina bwa tera aroia. N te tai anne, a tabe ni kawakinia ana nanai Iakoba 100 tabun te kiromita i meangini mwengaia i Eberon. Iangoa ana namakin Iakoba ngke a oki natina ma ana kunnikai Ioteba ae on n te raraa! E tang ao e taku: “Bon ana kunnikai natiu; e kanna te man ae kaakang; e bon raebitiaki Ioteba.” E rangi ni korakora rotakin Iakoba n aaro aikai ni kabane, n te aro are e a tanginiweneia Ioteba i nanoni boong aika bati. (Karikani Bwaai 37:33, 34, BG) Tiaki titeboo aron Iehova ma aomata aika aki kororaoi ni kaaitarai baika riki. Ma ngkana ti kananoi ara iango n te baere riki ni maiun Iakoba, ti a kona n ota raoi iai n ana namakin te Atua ni bwainikirinan Natina ae tangiraki ao n tiringana n te aro ae rangi n iowawa ni menana i aon te aba.
Aroni Kakabwaiaara Man te Kaboomwi
15, 16. (a) Tera aron Iehova ni kaotia bwa e butimwaea te kaboomwi? (b) Ko kanga ni kakabwaiaaki man te kaboomwi?
15 E kauta Natina ae kakaonimaki Iehova ae te Atua nakon te rabwata n taamnei ae mimitong. (1 Betero 3:18) E kaoti Iesu are e a tia ni kautaki nakoia taan rimwina i nanon 40 te bong ni kakorakorai aia onimaki ao ni katauraoia nakon tataekinan te euangkerio are imwaia ae te mwakuri ae rangi ni korakora. Imwina e rierake nako karawa ike e angan te Atua kakawakin raraana ae kawawaeaki, bwa e na kabonganaaki ibukia taan rimwina ni koaua ake a onimakina kakawakin ana karea ni kaboomwi. E kaotia Iehova ae te Atua bwa e butimwaea ana kaboomwi Kristo ngke e mwiokoia bwa e na nurakina te taamnei ae raoiroi i aoia taan rimwina ake a botaki i Ierutarem ni bongini Bentekota 33 C.E.—Mwakuri 2:33.
16 A kaumakiia aomata n te tai naba anne taan rimwini Kristo ake a kabiraki, bwa a na bwabetitoaki n aran Iesu Kristo ibukini kabwaraan aia bure bwa a aonga ni kamanoaki man unin te Atua. (Wareka Mwakuri 2:38-40.) A a tia ni burimauniaki mirion ma mirion mai buakoia natannaomata nako man te bong ane e kakannato anne ni karokoa ngkai, bwa a na karekei aia iraorao ma te Atua ae boto i aon onimakinan ana karea ni kaboomwi Iesu. (Ioane 6:44) N te tai aei imwin maroroakinani baikai, ti a riai n iangoi titiraki aika uoua riki aikai: Iai mai buakora ae e anganaki te kantaninga ibukin te maiu ae aki toki ibukin ara mwakuri aika raraoi? Ti kona ni kabuaa te kantaninga ae tamaroa aei ngkana e a tia n reke iroura?
17. Tera arom n iangoa te kakabwaia ae tamaroa ae te riki bwa raoraon te Atua?
17 Bon akea ae tau ni kakabwaiaaki man te kaboomwi. Ma ibukin onimakinana, a a tia mirion ma mirion ni boong aikai n riki bwa raoraon te Atua, ao ni kantaningaa te maiu n aki toki i aon te aba ae bwaretaiti. Ma rikira bwa raoraon Iehova, e aki nanonaki iai bwa ti a koaua raoi bwa ti na teimatoa n ara iraorao ma ngaia. Ngkana ti kani kamanoaki mani bongin unin te Atua ae imwaira, ti riai n teimatoa ni kaotiota ara kakaitau ae nako mai nanora ibukin “te kaboomwi, are e kabwakaaki boona irouni Kristo Iesu.”—Wareka I-Biribi 2:12.
Teimatoa ni Kaotiota Onimakinan te Kaboomwi
18. Tera ae irekereke ma kaotiotan onimakinan te kaboomwi?
18 E kaotaki te boto n iango n te kaongora aei n Ioane 3:36, bwa e irekereke kaotiotan onimakinan te Uea ae Iesu Kristo ma te ongeaba irouna. Ibukin nanora ni kakaitau n te kaboomwi, ti riai ni kaungaaki iai bwa ti na maiuakin ana reirei Iesu, n ikotaki naba ma ana reirei ibukin te aroaro ni maiu ae riai. (Mareko 7:21-23) “E nang roko unin te Atua” i aoia aomata nako ake a rawa n raraoma man rairi nanoia ma a tabeakin riki mwakuri n aron te wene ni bure, te winikamwarane ma “te kamwara n aekana nako,” are irekereke iai matakuakinan te bwaitingako n taai nako.—I-Ebeto 5:3-6.
19. Baikara aaro aika raraoi ake ti kona ni kaotiota iai onimakinan te kaboomwi?
19 Ibukin nanora ni kakaitau n te kaboomwi, ti a riai n teimatoa ni katabetabeira ni “mwakuri ibukin tangiran te Atua.” (2 Betero 3:11) Ti bia kamwaawai ara tai aika tau ibukin te katoatai n tataro ma nanora, te ukeuke n reirei n te Baibara i bon iroura, kaakaeani bobotaki ni Kristian, te taromauri n utu, ao te mwakuri n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ma te ingaingannano. Ao ti bia ‘aki mwamwaninga ni karaoa ae raoiroi ma n tituaraoi ni buokiia aomata tabemwaang n ara bwai, bwa e kukurei te Atua n aeka ni karea akanne.’—I-Ebera 13:15, 16.
20. Tera te kakabwaia n taai aika imwaira ae a kona ni kantaningaia aomata nako ake a teimatoa ni kaotiota onimakinan te kaboomwi?
20 Ngkana e roko unin Iehova i aon te waaki ae buakaka ngkai, ao ai kukureira ngaira bwa ti a tia ni kaotiota onimakinan te kaboomwi ao n teimatoa ni kakaitau iai! Ao n te waaki ae boou i aon te aba are e beritanna te Atua, ti nang kakaitau iai n aki toki ibukin te bwaintituaraoi ae tamaroa ae kamaiuira man unin te Atua.—Wareka Ioane 3:16; Te Kaotioti 7:9, 10, 13, 14.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Bukin tera bwa ti kainnanoa te kaboomwi?
• Baikara baike a matoatoa karaoaia ni kareanakin te kaboomwi?
• Baikara kakabwaia aika reke n te kaboomwi?
• Ti na kanga ni kaotiota onimakinan ana karea ni kaboomwi Iesu?
[Taamnei n iteraniba 15]
E teimatoa n uki te mataroa ibukin raoiakinaia aomata ma Iehova
[Taamnei n iteraniba 16]
Ti kona ni buokaki n ota raoi ni matoatoani baika kareanaki n te kaboomwi ni kananoan ara iango ni baike a irekereke ma Aberaam, Itaaka ao Iakoba