Ti Na Kakaonimaki N Nakonako Ngaira Ma Te Nano Ae Eti!

“Ao ngai, N na kakaonimaki n nakonako ma te nano ae eti.”​—TAIAN ARERU 26:​11, NW.

1, 2. Tera are e taekinna Iobi ibukini kakaonimakina ma te nano ae eti, ao tera ae kaotaki ibukina n Iobi mwakoro 31?

N TAAI ake rimoa, a katineaki bwaai n te kai ni katine ae te biti n aroni boong aikai. E katokaaki te bwai ae na katineaki i nanon te raurau n iteran te kai ni katine teuana ao te rawawata n are teuana. A kabonganai kai ni katine ao taian rawawata aika eti raoi ana aomata te Atua.​—Taeka N Rabakau 11:1.

² N taonakin Iobi ae te aomata ae raoiroi n te rawawata n ana mwakuri n iowawa Tatan, ao e taku: “E tauaki mwin rawawatau n tauan te rawawata ae eti [iroun Iehova], Ba E aonga n ataa raoiroiu [ae “kakaonimakiu ma te nano ae eti,” NW].” (Iobi 31:6, BG) Ibukin anne, e taekin aaro aika bati Iobi ake e kona ni kataaki iai ane e kateimatoa kakaonimakina ma te nano ae eti. Ma e bon rinanon te kataaki Iobi ao e tokanikai, n aron ae kaotaki n ana taeka ake n Iobi mwakoro 31. Ti kona ni kaungaaki n ana katoto ae tamaroa bwa ti na karaoa aekan naba anne ao e taetae n aki nanououa n ai aron naba te tia areru are Tawita ngke e kangai: “Ao ngai, N na kakaonimaki n nakonako ma te nano ae eti”​—Taian Areru 26:11, NW.

3. E aera ngkai e kakawaki te kakaonimaki nakon te Atua ni baika bubura ao aika uarereke?

³ E ngae ngke e rangi ni kakaiaki kataakin Iobi, ma e teimatoa ni kakaonimaki nakon te Atua. Bon te katoto ae rianako Iobi ibukini korakorani kakaonimakina ma te nano ae eti n ana tai n rinanoni kataaki aika kakaiaki. Ti aki karawawataaki n aron Iobi. E ngae n anne, ti riai ni kakaonimaki nakon te Atua ni baika bubura ke aika uarereke ngkana ti na kakorakoraira ni kateimatoa arora ni kakaonimaki ma te nano ae eti ao ni boutokaa ana tautaeka.​—Wareka Ruka 16:10.

E Kakawaki Kateimatoaan te Kakaonimaki ma te Nano ae Eti Ibukin te Aroaro ni Maiu ae Riai

4, 5. Tera te aroaro are e rarawa iai Iobi ngkai e kateimatoa kakaonimakina ma te nano ae eti?

⁴ Ti riai n nimta ana kaetieti Iehova ibukin te aroaro ni maiu ae riai ngkana ti na kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti nakoina, n aron naba Iobi. E taku: “I karaoa te berita ma matau; Ao N na iranna iai n tarataraa te ateiaine? . . . Ngke tao e a tia n anaki nanou nakon te aine temanna, Ao ngke tao I a tia n aeae nako rarikin ana mataroa raou; Ao buu ke e ii ana baraua te aomata temanna, Ao ke a bobaraki tabemang i aona.”​—Iobi 31:1, 9, 10, BG.

⁵ E motinnanoia Iobi bwa e na kateimatoa kakaonimakina ma te nano ae eti nakon te Atua, n rawana ni katurua taraan te aine bwa e na aki namakina iai te kaitaataan. Ngkai ngaia te mwaane ae e a tia ni mare e aki kaitaataan nakon te aine ae akea buuna, ke n ukeri aaro aika aki riai n aron te kinano. N te Kabwarabwara i aon te Maunga ao e taekina te rongorongo ae kakawaki Iesu ibukin te aroaro ni maiu ae riai ibukin te wene n taanga, ae te bwai ae riai n iangoaki irouia ake a kateimatoa kakaonimakia ma te nano ae eti​—Wareka Mataio 5:27, 28.

Tai Kakairi n Aaro ni Babakanikawai

6, 7. (a) Tera are e kabongana te Atua n taua iai rawawatani kakaonimakira ma te nano ae eti n aron are e riki nakon Iobi? (b) E aera bwa ti riai n aki babakanikawai ao ni mwamwanaa te aba?

⁶ Ti aki riai ni kakairi n aaro ni babakanikawai ngkana ti iangoia bwa ti na kateimatoai kakaonimakira ma te nano ae eti. (Wareka Taeka N Rabakau 3:31-​33.) E taku Iobi: “Ngke tao I nakonako ma te buakaka, Ao ngke tao e waetata waeu ni kani mamana te aba; Ke e tauaki mwin rawawatau n tauan te rawawata ae eti [iroun Iehova], Ba E aonga n ata raoiroiu [ae “kakaonimakiu ma te nano ae eti,” NW].” (Iobi 31:5, 6, BG) E tau rawawataia botannaomata nako Iehova “n tauan te rawawata ae eti.” N aron naba are e riki nakon Iobi, e kabongana ana kaetieti ae kororaoi te Atua ibukin te kaetitaeka ae riai bwa e na taua rawawatani kakaonimakira ma te nano ae eti, ngkai ana toro ngaira aika ti katabui maiura.

⁷ Ti aki kona ni kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti nakon te Atua ngkana ti riki bwa taani babakanikawai ke taani mwamwanaa te aba. A a tia te koraki ake a kateimatoai kakaonimakia ma te nano ae eti “ni kakeai mwakuri aika karaoaki ni karaba aika kamaamaa,” ao n aki “nakonako ni kamwamwane.” (2 I-Korinto 4:1, 2) Ma tera arora ngkana ti babakanikawai n ara taetaenikawai ke ara mwakuri, n te aro are e a kairaki iai raora n te onimaki bwa e na butiia te Atua buokana? E na bon aki raoiroi mwina nakoira! E anenea ae kangai te tia areru: “Ngke I rawawata ao I wetea Iehova, Ao E ongo i rou. Iehova, Ko na kamaiua tamneiu mani matanria aika kewekewe, Ao man te newe ae uarao.” (Taian Areru 120:1, 2, BG) E raoiroi uringan are e kona te Atua n nori nanora aika raba bwa “e katai naano ma iango” bwa e aonga n ataia bwa ti kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti ke ti aki.​—Taian Areru 7:8, 9, BG.

Riiki Bwa te Banna ni Katoto n Arom n Tabeakinia Aomata

8. Tera aron Iobi n tabeakinia aomata?

⁸ Ngkana ti na kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti, ti riai ni katotonga Iobi are e eti arona, e nanorinano ao e tabeakinia aomata. E taku: “Ngke tao I riba kaetan taekan au toro te mwane ke au toro te aine, N te bong are a kauntaeka ma ngai iai; Ao tera arou iai ngkana E tei rake te Atua? Ao ngkana E kawarai, ao N na kanga nako Ina? Tiaki E karaoa naba teuanne Teuare karaoai i nanon te biroto? Ao tiaki ti Temanna ae karaoira i nanon te biroto?”​—Iobi 31:13-15, BG.

9. Baikara aroaron Iobi ake e kaotiotii nakoia ana toro, ao tera arora ae riai ni kaineti ma aio?

⁹ E aki kangaanga kaetan taekaia aomata n te boowi n ana bong Iobi. E kaetaki taekaia aomata n te aro ae baireaki raoi ao a kona ni kaboowiaki naba tooro. E karaoa ae eti Iobi nakoia ana toro ao e nanoangaiia. Ti riai ni kaotiotii aroaro aikai ngkana ti na kakaonimaki n nakonako ma te nano ae eti, ai moarara riki ngkai ti beku bwa unimwaane n te ekaretia ni Kristian.

Tituaraoi ao Tai Mataai ni Kanibwaibwai

10, 11. (a) Ti kanga n ataia bwa e tituaraoi ao n ibuobuoki Iobi? (b) Tera te reirei ni kairiri n te Baibara imwina riki ae ti kona ni kauringaki n Iobi 31:16-25?

¹⁰ E aki bangaomata ao ni mataai ni kanibwaibwai Iobi ma e tituaraoi ao n ibuobuoki. E taku: “Ngke . . . I kakuai matan te aine ae e mate buna; Ao ngke tao I kana au maibi ni berena n ti ngai, Ao ngke tao e aki katongnga ane akea tamana . . . Ngke tao I nora temanna ba e mate ngke akea ana kunnikai . . . Ngke tao I kateirakea baiu n eka nako ane akea tamana, Ba kioina ngke I nora ae na buokai i nanoni mataroan te kawa; Ao ke e bwaka angani baiu mai rini bukin angau, Ao ke e maoto baiu mai rini manokuni baiu.” Ao e taku Iobi bwa e na aki teimatoa ni kakaonimaki n te aro aei ngke arona bwa e iangoa te koora n aron aei: “Boni mwiokou ngkoe.”​—Iobi 31:16-25, BG.

¹¹ Ti kona ni kauringaki n taetae ni kario akanne ana taeka Iakobo are te tia rimwini Kristo ae kangai: “Aio te aeka n taromauri ae itiaki ae aki kamwaraeaki i matan Atuara ae Tamara: tabeakinaia ataei aika akea aia karo ao aine ake a a tia ni mate buuia, n rawawataia, ao te teimatoa n aki kabarekaaki naba teutana ni bwain aon te aba.” (Iakobo 1:27) Ti kona naba n uringa te kauring are e anganira Iesu ae kangai: “Tarataraingkami ao kawakiningkami man te aeka ni mataai ni kanibwaibwai ni kabane, ibukina bwa tiaki maiun te aomata mwaitin ana bwai nako.” E anga ngkanne te kaikonaki Iesu ibukin te aomata ae mataai ni kanibwaibwai are e mate ibukina bwa e “aki toronibwai i matan te Atua.” (Ruka 12:15-21) Ti riai n aki kaririaki n te bure ae te mataai ni kanibwaibwai ke te nanonrang ngkana ti na kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti. E riki te bwai ae katannakoa te aomata mairoun Iehova bwa te bouannanti ibukina bwa e kauekea te nanonrang ae korakora, ngaia are te mataai ni kanibwaibwai bon taromauriani bouannanti. (I-Korote 3:5) Ti aki kona ni kakaonimaki ma te nano ae eti ngkana ti bwaina te nanonrang!

Tei n Nene n te Taromauri ae Koaua

12, 13. Tera ana katoto Iobi ae e kateia ibukin te rarawa n taromauri bouannanti?

¹² A tei n nene n te taromauri ae itiaki te koraki ake a kateimatoai kakaonimakia ma te nano ae eti. E aki karaoa anne Iobi bwa e taekina ae kangai: “Ngke tao I tarataraa taai ngke e riringa, Ao namakaina ngke e nakonako ni mama; Ao ngke tao e kaririaki nanou n raba, Ngke e kaboria wiu ma baiu; Ao bon aei naba te bure teuana ae riai ni kaboaki irouia taani motikitaeka; Ba I kewe nakon te Atua are i eta.”​—Iobi 31:26-28, BG.

¹³ E aki taromauri baika aki maiu Iobi. Ngkana e kaririaki nanona n te aro ae raba n taraakini bwaini karawa n aron namwakaina ao ngkana e ‘kaboria ma baina,’ n aron taromauriani bouannanti ai bon te tia taromauri bouannanti ae kakeaa te Atua. (Te Tua-Kaua 4:15, 19) Ti riai n rarawa n taromauri bouannanti n aekaia nako ngkana ti na kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti nakon te Atua.​—Wareka 1 Ioane 5:21.

Tai Irantanga ke ni Mwamwanaa te Aba

14. E aera bwa ti kona n taekina Iobi bwa tiaki te tia uarao?

¹⁴ Bon tiaki te tia uarao Iobi ao e aki naba iowawa. E ataia ae e kaotaki n aroaro aikai bwa e aki kateimatoa kakaonimakina ma te nano ae eti bwa e kangai: “Ngke tao I kimareirei ni kamatean ane riribaai, ngke I kakatonga ngke e reke kaina . . . , I aki anga wiu ba e na bure Ni butia te Atua maiuna n te karereanti.”​—Iobi 31:29, 30, BG.

15. E aera bwa ti kairua ngkana ti kimwareirei n rawawatan te aomata ae riribaira?

¹⁵ E aki kimwareirei Iobi are e eti arona ngke e taonaki te aomata are e riribaia n te rawawata. E anga te kauring n te taeka n rabakau ae imwina riki ni kangai: “Tai kimareirei ngkana e bwaka te tia ribaiko, Ao e na tai kukurei nanom ngkana e kabwakaki n nimamate: Ba E kawa n noria Iehova, ao e aki riai i matana, Ao E raira nako unna mai rouna.” (Taeka N Rabakau 24:17, 18, BG) Kioina ngkai e nori naano Iehova, e ataia ae ti kimwareirei i nanora ibukin rawawatan te aomata ao ni koauana e aki kukurei n te aro anne. (Taeka N Rabakau 17:5) E kona te Atua ni bairei taekara ni kaineti ma arora, bwa e taku: “Au bwai te irantanga ni karekekai, ma te kabobo.”​—Te Tua-Kaua 32:35, BG.

16. Ti na kanga ni bwaina te akoi e ngae naba ngkana ti aki kaubwai?

¹⁶ E bwaina te akoi Iobi. (Iobi 31:31, 32) E ngae ngke ti aki kaubwai, ma ti kona n “akoakoiia iruwa n taai nako.” (I-Rom 12:13) Ti kona n uataboa te amwarake ae aki bati ma tabeman ao n uringnga are “e raoiroi riki te botaki n amarake ae te mtea kanaia ae e mena iai te tangira, Nakon te kao ae kamarikaki ae raonaki n te riribai.” (Taeka N Rabakau 15:17, BG) E ngae ngkana ti amwarake ma tarira ao mwaanera n te onimaki n te amwarake ae aki bati, ma e na kakukurei ao ni kateimatoa ngkana e irianaki n te tangira.

17. E aera bwa ti aki riai ni karabai ara bure aika kakaiaki?

¹⁷ E kona ni kakorakoraa te onimaki bwainan te akoi are iroun Iobi ibukina bwa e aki mwamwanaa te aba. E aki katotongia mwaane aika aki tangira te Atua ake a karaba n rin n te ekaretia n te moan tienture ake a “karangia aomata n aia taetae ibukini karekean oini kabwaiaia.” (Iuta 3, 4, 16) E aki rabuni naba ana bure Iobi ni ‘karabaa ana buakaka i nanoni bwanibwanna,’ ibukini maakakin aia riribai tabeman ngkana a a ataia. E kukurei n tuoaki iroun te Atua are e kukurei ni kaota ana bure nakoina. (Iobi 31:33-37) Ngkana e kakaiaki ara bure, ti aki riai ni karabai aeka ni kairua akanne ibukini kamanoan taekara. Ti na kanga ni kaotia ae ti kataia ni kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti? Boni mani butimwaean ae ti bure, raraomara, ukerani buokara ibukin te onimaki ao karaoani bwaai nako ake ti kona ni karaoi ibukini karekean te raoi.​—Taeka N Rabakau 28:13; Iakobo 5:13-15.

E Kataaki Iobi Ibukini Kateimatoaani Kakaonimakina ma te Nano ae Eti

18, 19. (a) E aera ngkai e kona n taekinaki Iobi bwa e tuai babakanikawaia temanna? (b) Tera are e tauraoi ni karaoi Iobi ngkana e bure?

¹⁸ E kakaonimaki Iobi ao e bwaina te eti. Ai ngaia are, e kona n taku: “Ngkana tao e tang abau n ekai nako, Ngkana tao a katu ranni mataia ni manomanona; Ngke tao I kang uaana n aki kabo n te mane, Ngke tao I kamateia akana aia bwai te aba; Ao ke a riki rake kaai aika a kateketeke n onea mwin te uita, Ao te ritaanin ae buakaka n onea mwin te bare.” (Iobi 31:38-40, BG) E tuai man anai abaia aomata Iobi, ao e aki babakanikawaia ana tia mwakuri. Ti riai ni kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti nakon Iehova ni baika bubura ao aika uarereke n aron Iobi.

¹⁹ E taekina aroni maiuna Iobi nakoia raona ake teniman n ikotaki ma te rorobuaka are Eriu. E a tia ni kaoa temanna Iobi ae kani kaboowi ma ngaia bwa e na korei ana taeka ni kabuakaka ibukina ae e na kakoauaaki n ana “kanikina.” E tauraoi ni butimwaea tuuaana Iobi ngkana e kakoauaaki bwa e bure. Mangaia are e kukurei n uotaraake tangina ao n tataningaa ana motikitaeka te Atua. Ai ngaia are “a bane ana taeka Iobi.”​—Iobi 31:35, 40, BG.

Ko Kona ni Kateimatoa Kakaonimakim ma te Nano ae Eti

20, 21. (a) E aera ngkai e kona Iobi ni kateimatoa kakaonimakina ma te nano ae eti? (b) Ti na kanga ni karikirakea tangiran te Atua?

²⁰ E kona ni kateimatoa kakaonimakina ma te nano ae eti Iobi ibukina bwa e tangira te Atua, ao Iehova e tangiria ao e buokia. E taku Iobi: “Ko anganai te maiu [Iehova] ma te akoaki [ae te tangira ni koaua], Ao rokom i rou, boni kawakinan tamneiu.” (Iobi 10:12, BG) Irarikin anne, e kaota tangiraia aomata Iobi n ataakin ae ngkana e aki kaota te tangira ni koaua temanna nakoia raona, e a katinanikua iai maakan Teuare Moan te Mwaaka ae irekereke ma te karinerine. (Iobi 6:14) A tangira te Atua ao raoia te koraki ake a kateimatoa kakaonimakia ma te nano ae eti.​—Mataio 22:37-40.

²¹ Ti kona ni karikirakea tangiran te Atua ni warekan ana Taeka ni katoabong ao ni kananoan ara iango ni baika kaotiota taekana. Ti kona ni kamoamoaa Iehova n ara tataro mai nanora ao ni kaitaua ibukin raoiroina. (I-Biribi 4:6, 7) Ti kona n anene nakon Iehova ao ni kakabwaiaaki ni katoataira ni bobotaki ma ana aomata. (I-Ebera 10:23-25) E na rikirake naba tangiran te Atua ngkana ti kakaraoa te mwakuri ni minita ao n tataekina ‘kamaiuan te aba irouna.’ (Taian Areru 96:1-3, BG) Ti kona ni kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti n aaro aikai n aron naba te tia areru are e anene ni kangai: “E raoiroi i rou te kaania te Atua: I rinea te Uea ae Iehova ba neu ni kamaiu.”​—Taian Areru 73:28, BG.

22, 23. Ngkai ti boutokaa ana tautaeka Iehova, tera aroni kaokoron ara mwakuri ma ake a kateimatoa ngkoa kakaonimakia ma te nano ae eti?

²² I nanon tienture aika bati, e a tia Iehova n anga mwioko aika kakaokoro aika bati nakoia ake a teimatoa ni kakaonimaki ma te nano ae eti. E kabaa te ake Noa ao bon “te tia uarongorongoa taekan te raoiroi.” (2 Betero 2:5) E kairiia I-Iteraera Iotua ni karokoia n te Aba ni Berita, ma e tokanikai tii ibukina bwa e wareka “bokin te tua . . . ni ngaina ao ni bong,” ao e kakairi ni baika koreaki i nanona. (Iotua 1:7, 8, BG) A karekeia taan rimwini Kristo Kristian ake n te moan tienture ao a katoatai ni bobotaki n ukeuke n reirei n te Baibara.​—Mataio 28:19, 20.

²³ Ti boutokaa ana tautaeka Iehova ao ni kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti n uarongorongoan te raoiroi, karekeaia taan rimwini Kristo, maiuakinan reirei ni kairiri aika n te Baibara, iraoraora ma raora n te onimaki n taiani bobotaki, ruunga n aono ao bwabwaro. Ti buokaki ni mwakuri aikai bwa ti na ninikoria, ti na korakora n te onimaki, ao n tokanikai ni karaoan nanon te Atua. E aki rangi ni kangaanga karaoan nanon te Atua ibukina bwa ti boutokaaki iroun Tamara are i karawa ao Natina. (Te Tua-Kaua 30:11-14; 1 Uea 8:57) Irarikin anne, iai te ibuobuoki mairouia “tarimi nako i nanon te onimaki,” aika kakaonimaki n nakonako ma te nano ae eti ao ni karinea Iehova bwa aia Uea ae Moan te Rietata.​—1 Betero 2:17.

Ko na Kanga ni Kaeka?

• Tera arora ae riai n iangoan ana kaetieti Iehova ibukin te aroaro ni maiu ae riai?

• Baikara aroaron Iobi aika rangi n anaa riki nanom?

• E kanga Iobi ni kaetii arona n aron ae kaotaki n Iobi 31:29-37?

• E aera bwa ti kona ni kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti nakon te Atua?