E Aera Ngkai E Taraa n Akea Manenan te Maiu?

BUKIN tera bwa ko riai ni kakoauaa bwa e kakawaki te maiu nakon ae tii “kabaneani mwaitini bongini [maiura] ae akea manena ae ua tokina n ai aron te tamnei ae te nu,” n aron are e taekinna te Uea are Toromon? (Te Minita 6:12, BG) E beritanaki n Ana Taeka te Atua ae te Baibara are e kaira koreana ae nibwan raoi te rongorongo, bwa e na boni manena maiura n taai aika a na roko.​—2 Timoteo 3:16, 17.

Ti tuangaki n te Baibara ana moani kantaninga ngkoa te Atua ibukin te aonnaba. E kabwarabwaraaki naba iai bukin onraken te aonnaba n te ribuaka, te rawawata, ao te maraki. E aera bwa e kakawaki ataakini baikai? Ibukina bwa oin aia iango aomata, a taekinna bwa akea manenan te maiu, akea ataakina irouia ke a motinnanoia ae a na kakeaa bongan ana kantaninga te Atua ibukin te buraneti aei ao aomata aika maeka iai.

Tera Ana Kantaninga te Atua Ibukin te Aonnaba?

E karika te aonnaba Iehova ae te Atuaa bwa te mwenga ae bwaretaiti ae rangi n tikauarerei ibukia aomata nako, ae te tabo are e na rangi ni kakukurei iai maiuia ma ni kororaoi n aki toki. E kauntaba te koaua aei ma te iango are a kakoauaa angiia aomata ae aki boto man te Baibara, are e karika te aonnaba te Atua bwa te tabo are a na tuoaki iai aomata bwa a tau ke a aki n anganaki te maiu ae manena riki n te aba n taamnei.​—Nora te bwaoki n te iteraniba 6 ae atunaki ni kangai: “E Riai Bwa Ti na Kitana te Aonnaba Ibukini Karekean te Maiu ae Manena Riki?”

E karika te mwaane ao te aine te Atua bwa katotongana, ao e angania te konabwai ni kakairi n aroarona aika rangi n tamaroa. (Karikani Bwaai 1:26, 27) E karikiia ni kororaoi. A bane n tauraoi bwaai ake a kainnanoi ibukini karekeani maiuia ae karikiuaa ma ni manena n aki toki. E irekereke anne ma kataean ana kai te aonnaba ao kaonakina irouia aia kariki. A na bita naba te aonnaba ni kabutaa nakon te bwaretaiti n aron te onnaroka are i Eten.​—Karikani Bwaai 1:28-31; 2:8, 9.

Tera te Kairua Are E Riki?

E mataata bwa iai te kairua ae kakaiaki are e riki. A aki kakairi botannaomata n aroaron te Atua aika rangi n tamaroa. Ai bon tiaki te bwaretaiti te aonnaba. Bwa tera are e riki? A aki kamanena inaomataia n te aro ae riai ara moani karo ake Atam ma Ewa. A kan riki bwa “kanga te Atua” ni baireia bwa tera ae raoiroi ao ae buakaka ibukia. Ni karaoan anne, a a kakairi iai n ana waaki ni karitei Tatan te Riaboro.​—Karikani Bwaai 3:1-6, BG.

Mangaia are te buakaka bon tiaki kanoan ana waaki nako te Atua aika aki kona n ataaki ake e a kamani bairei rikia. E a tibwa riki ngke e karitei Tatan ao imwina Atam ma Ewa nakon ana tautaeka te Atua. Imwini kariteia anne, a a kabuaa iai te Bwaretaiti ao te kororaoi ara moani karo ao a a karika te bure ao te mate tiaki tii nakoia, ma nakoia naba kanoaia ae te botannaomata ni kabane. (Karikani Bwaai 3:17-19; I-Rom 5:12) Aio bukin rikin aaro akanne ao baika riiriki naba ake e a taraa n akea iai manenani maiura.

Bukin Tera Bwa E Aki Katokaki te Buakaka Ngkekei Naba?

A taku tabeman: ‘E aera ngke e aki katoka te buakaka ngkekei naba te Atua n tiringia Tatan ao taani karitei ake tabeman riki ao ni manga kaoka ana moani waaki?’ E nanowanawana ngkana e karaoa anne? Tera arom ngkana ko ongo taekan te tautaeka ae moan te mwaaka bwa e a tiringa naba ngkekei te tia kaitaraa ana kaetieti? Tiaki a na boni karaurenakoaki aomata aika raoiroi nanoia n aeka ni mwakuri akanne ao a na kamamaraa ana waaki ni kairiri aika a raraoi te tautaeka?

E baireia te Atua bwa e na aki karaoa anne nakoia taani karitei ngkekei naba. E nanowanawana bwa e kariaia waakinakon te tai ibukini kaekaan titiraki ake a tabekaki i Eten, ni kaineti ma ana waaki n tautaeka ngkai ao n aki toki.

Kamaunaan te Buakaka ni Kabane

Aio te bwai ae moan te kakawaki bwa ti na uringnga: E a tia te Atua ni kariaia waakinakon te buakaka tii i nanon te tai ae e a tia ni kataua. E a tia ni karaoa anne ma ataakin ae e kona ni kamaunai bwaai ni kabane ake a riki imwini kaekaan te titiraki ae kakawaki are e tabekaki n te waaki ni karitei ibukin ana waaki n tautaeka.

E aki katinanikua ana kantaninga te Atua ibukin te aonnaba ao aomata. E karaunanora Iehova rinanon te burabeti are Itaia bwa boni Ngaia te tia Karaoa te aonnaba, are “e aki matebuaka karaoana i Rouna, E karaoia ba e na maekanaki.” (Itaia 45:18, BG) N te tai ae e a rangi ni kaan ngkai, ao e nang moana kaokan te aonnaba nakon arona ae kororaoi n aron ana moani kantaninga. Imwini katerean raoi etin ana waaki n tautaeka, e na boni kukurei ni kamanena mwaakana ae akea tokina ibukini kakororaoan nanona ao kamaunaan te buakaka ni kabane. (Itaia 55:10, 11) E karina te bubutii ibukin aei Iesu Kristo nakon te Atua n te tataro ni katoto. E reireinira Iesu bwa ti na tataro ni kangai: “E na kakororaoaki nanom i karawa ao n te aonnaba naba.” (Mataio 6:9, 10) Tera ae irekereke ma anne?

Ana Kantaninga te Atua Ibukin te Aonnaba

I buakoni bwaai riki tabeua, “a na abana te aba akana nimamanei.” (Taian Areru 37:9-11, 29, BG; Taeka N Rabakau 2:21, 22) Ao Iesu Kristo e nang “kamaiua ane e kai nanona ngkana e bubuti; Ma ane akea ana bwai.” E na kamaiuia “man te babakanikawai ma te tiritiri.” (Taian Areru 72:12-14, BG) A nang akea riki te buaka, te mate, te tang, te maraki, ke te rawawata. (Taian Areru 46:9; Te Kaotioti 21:1-4) A na kautaki aomata aika mwaitikurikuri ake a a tia ni mate n te tai are e taotaona nanona iai te Atua nakon te buakaka, bwa a na maeka n te aonnaba ao e na reke aia tai ni kakabwaiaaki ni baikai ao kakabwaia riki tabeua.​—Ioane 5:28, 29.

Ni koauana, e nang kamaunai mwakuri ni kammaraki Iehova ake a riki man ana karitei Tatan. E na boni kamaunai karawawata ni kabane bwa e aonga ni ‘mwanuokaki rawawata ake rimoa, [aika bwaai ni kabane aika karika te rawawata ao te maraki ni boong aikai].’ (Itaia 65:16-19, BG) Te berita anne boni kanoan taai aika a na roko. E aki kona ni kewe te Atua. A bane ni kokoro bukin ana berita. Ngkanne e aikoa iangoaki te maiu aei bwa ‘akea manena ao kaaean te ang.’ (Te Minita 2:17, BG) Ma bon te maiu ae manena.

Ma tera aroni maium ngkai? E kona ni manena riki maium ngkai man ataakin ana reirei te Baibara ao otam raoi n ana kantaninga te Atua ibukin te aonnaba? E na maroroakinaki kaekaan te titiraki aei n te kabanea ni kaongora.

[Kabwarabwara ae nano]

[Te Bwaoki n te iteraniba]

E Riai Bwa Ti na Kitana te Aonnaba Ibukini Karekean te Maiu ae Manena Riki?

I nanon tienture aika bati, a a tia mwaane ake a aki ataa ana kantaninga te Atua ibukin te aonnaba n reireinia aomata bwa ti riai ni kitana te aonnaba ibukini karekeani maiura ae manena riki.

A taekinna tabeman bwa iai taamnein te aomata ae e aki mamate are “e maiu i karawa imwain rinna i nanon rabwataia aomata n tatabemania nako.” (New Dictionary of Theology) A taekinna ake tabeman riki bwa e “kabureaki [te taamnei ae e aki mamate] i nanon te rabwata bwa tuuaana imwin te bure are e karaoia i karawa.”​—Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature.

A reiakina te koaua aei taani karioiango aika Socrates ao Plato i Kuriiti: Ngkana e kainaomataaki te taamnei aei man tianakin ana konabwai te rabwata, e a kona iai n “inaomata man te rerebaua n aki akaka, mwakuri n nanobaba, te maaku, te nanonrang n tangiri bwaai, bwaai riki tabeua aika bubuaka ake a kaaitara ma ngaai aomata” ao te “maeka ma atua ngkai ao n aki toki.​—Plato’s Phaedo, 81, A.

Imwina riki, a a rengana aia reirei mataniwi ake aongkoa Kristian ngaiia ma aia iango taani karioiango aika I-Kuriiti, “ae aongkoa iai te bwai i nanon te rabwata ae teimatoa ni maiu.”​—Christianity​—A Global History.

Nori kaokoron iango akanne ma koaua aika tenua aika n te Baibara:

1. Ana kantaninga te Atua ibukin te aonnaba bwa e na riki bwa mwengaia botannaomata n aki toki, ao tiaki te tabo n tutuo ae aki teimaan, ibukin ukeraia te koraki ake a tau ni maeka ma ngaia i karawa. Ngke arona bwa a ongeaba Atam ma Ewa n ana tua te Atua, a na boni maiu naba ngkai n te aonnaba ae bwaretaiti.​—Karikani Bwaai 1:27, 28; Taian Areru 115:16.

2. E ngae ngke a reirei angiin Aaro bwa iai te bwai teuana i nanon te rabwata ae teimatoa ni maiu, ma bon iai te reirei n te Baibara ae kai ota riki. E aki kabwarabwaraaki te aomata n te Baibara bwa te taamnei. E boni mate te moan aomata are Atam, ao e okira te tano are e karikaki mai iai. E a okira arona are bon te akea.​—Karikani Bwaai 2:17; 3:19.

3. E aki boto aia kantaninga aomata ibukini maiuia nakon taai aika a na roko i aon ae e na mwananga iteran rabwataia ae teimatoa ni maiu n aki toki nakon te aba n taamnei, ma e boni boto i aon ana berita te Atua ibukin te mangauti ao te manga maiu i aon te aonnaba ae bwaretaiti.​—Taniera 12:13; Ioane 11:24-26; Mwakuri 24:15.