E Nang Roko N Tokina Te Aonnaba Aei

“Kam aki mena n te rotongitong, bwa tiaki ai aroia taan iraa ngkami ake a na kauiaaki n te bong arei.”​—1 I-TETARONIKE 5:4.

KO KONA NI KABWARABWARAA?

Baikara bwaai aika aki nonoraki aika a na riki aika a katereaki ni kiibu aikai?

1 I-Tetaronike 5:3

Te Kaotioti 17:16

Taniera 2:44

1. Tera ae na buokira n teimatoa n tantani ao ni kekeiaki ribuakoni kataaki?

A NA waekoa n roko baika kakamaaku n te aonnaba aei. E kakoauaaki te rongorongo aei ni kakoroan nanon taetae ni burabeti n te Baibara, ngaia are ti riai n teimatoa n tantani. Tera ae na buokira ni karaoa anne? E kaumakira te abotoro Bauro bwa ti na “teimatoa n tatarai baika aki nonoraki.” Eng, ti riai n ururinga kaniwangara are te maiu are aki toki, tao i karawa ke i aon te aba. E korei taeka akanne Bauro n aron ae kaotaki n te kibu anne, ni kaungaia iai raona n onimaki bwa a na kaatuui aia iango i aoni kaniwangaia imwini kakaonimakia nakon te Atua. Ni karaoan anne, a na kona naba ni buokiia iai bwa a na kekeiaki ribuakoni kataakia ma bwainikirinaia.​—2 I-Korinto 4:​8, 9, 16-18; 5:7.

2. (a) Tera ae ti riai ni karaoia bwa e aonga n teimatoa ara kantaninga ae nene? (b) Tera ae ti na rinanona n te kaongora aei ao are imwina?

² Iai n ana kaumaki Bauro te boto n reirei ae kakawaki aei: Ngkana ti kani kateimatoa ara kantaninga ae nene, ti riai n taratarai tiaki tii baika ti kona n nori ngkai ma baika imwaira naba. Ti riai ni kaatuui ara iango i aoni baika a na riki aika kakawaki aika tuai nonoraki. (I-Ebera 11:1; 12:​1, 2) Mangaia are ti na rinanoi baika a na riki n taai aika imwaira aika tebwina ake a rangi n irekereke ma ara kantaninga ibukin te maiu are aki toki n te kaongora aei ao are imwina.

TERA AE NA RIKI IMWAIN TE TOKI?

3. (a) Tera te bwai ae na riki ae mwaneweaki n 1 I-Tetaronike 5:​2, 3? (b) Tera ae a na karaoia mataniwi n tautaeka ao antai aika kona n raonia?

³ E mwanewea te bwai teuana ae na riki n taai aika imwaira Bauro n ana reta nakoia I-Tetaronike. (Wareka 1 I-Tetaronike 5:​2, 3.) E kairi aia iango aomata nakon “ana bong Iehova.” N aron ae e taekinaki ikai, e kaineti “ana bong Iehova” ma te tai are e na moanaki iai kamaunaaia Aaro aika kewe, ao e na toki n te buaka ae Aremaketon. Ma e ngae n anne, imwaini moanakin ana bong Iehova ao a na tataekina ae kangai taani kairiri n tautaeka: “Iai te rau ao iai te mweraoi!” E kona ni kaineti aei nakon te bwai ae na riki teuana, ke boni baika a na riki teuana imwin teuana. A kona n iangoia natannaomata bwa e a uakaan tokin aia kangaanga tabeua aika bubura. Ma tera aroia mataniwi n Aaro? A irekereke ma te aonnaba mangaia are a bae n raonia taani kairiri n te tautaeka. (Te Kaotioti 17:​1, 2) A bae ni kakairi mataniwi n Aaro irouia burabeti ni kewe i aon Iuta ngkoa. E taekina ae kangai Iehova ibukia: “A kangai, Te raoi, te raoi; ao akea naba te raoi.”​—Ieremia 6:14; 23:​16, 17, BG.

4. Tera ae ti ota iai ae a aki ota iai angiia aomata?

⁴ N aki ongeia bwa antai aika a na uataboa taekinan ae “Iai te rau ao iai te mweraoi!” ma e kaotaki n te bwai ae na riki anne, bwa e nang moanaki ana bong Iehova. Anne bukina ae e kangai iai Bauro: “Taari kam aki mena n te rotongitong, bwa tiaki ai aroia taan iraa ngkami ake a na kauiaaki n te bong arei, bwa natin te oota . . . ngkami ni kabane.” (1 I-Tetaronike 5:​4, 5) E ngae ngke a aki ota angiia aomata n te baere e taekinaki n te Baibara ibukini baika a na riki ni boong aikai ma ti bon ota ngaira. E na tera raoi aroni kakororaoan te taetae ni burabeti ibukin taekinan ae “Iai te rau ao iai te mweraoi!”? Ti riai n tataninga ao n noria. Ngaia are ti bia motinnanoia bwa “ti na taratara ao ni kawanawanaira.”​—1 I-Tetaronike 5:6; Tebania 3:8.

“TE UEANNAINE” ARE E IANGOIA BWA A NA AKEA TE BWAI AE NA RIKI NAKOINA

5. (a) E na kanga ni moanaki “te rawawata ae korakora”? (b) Antai “te ueannaine” are e iangoia bwa a na akea te bwai ae buakaka ae e na riki nakoina?

⁵ Tera te bwai ae e aki nonoraki ae na riki imwina? E taku Bauro: “N te tai are a kangai iai: ‘Iai te rau ao iai te mweraoi!’ ao e na rina ni bwakariia te kamaunanakoaki.” Ni moan iteran te ‘kamaunanakoaki ae rina’ aei, e na kamaunaaki “Baburon ae Kakannato” ae te botaki n Aro ae kewe ae katobibia te aonnaba, ae e ataaki naba bwa “te kabekaau.” (Te Kaotioti 17:​5, 6, 15) Boni moanakin “te rawawata ae korakora” kamaunanakoaia Aaro aika kewe ni kabane, n ikotaki ma Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia. (Mataio 24:21; 2 I-Tetaronike 2:8) A bati ake a na kubanrou n rikina. Bukin tera? Ibukina bwa ma ngkai ni karokoa te tai anne, e na kakoauaa raoi te kabekaau bwa bon “te ueannaine” ngaia ae e “aki kona n rawawata.” Ma e na rina n ataia ae e kairua ana iango, are a na akea te bwai ae buakaka ae na riki nakoina. E na bon tawe ni kamaunaaki kaanga “n tii te bongina.”​—Te Kaotioti 18:​7, 8. 

6. Antai ae na kamaunai Aaro aika kewe?

⁶ E katereaki n Ana Taeka te Atua bwa e na buakanaki te kabekaau iroun “te man ae tiritiri” are “tengauni korona.” E kaotaki n reiakinan te boki ae Te Kaotioti bwa e tei te man ae tiritiri anne ibukin Aia Botaki te Botannaomata ae te UN. A tei “kooro ake tengaun” ibukia tautaeka nako aika ngkai ake a boutokaa “te man ae tiritiri ae uraroo” aei.a (Te Kaotioti 17:​3, 5, 11, 12) Tera aroni kakamaakun te buaka anne? A na kuribwaiaki kaubwain te kabekaau irouia botannaomata ake a mena i aan te UN, e na kaotaraeaki bwa e boni buakaka, a na urua ao ni “kabuekia ni kabanea n te ai.” E nang roko n tokina kamaunaakina.​—Wareka Te Kaotioti 17:16.

7. Tera are e na kaira “te man ae tiritiri” bwa e na moana te buaka?

⁷ E kaotaki naba n te taetae ni burabeti n te Baibara te bwai are e na kaira moanakin te buaka anne. E na kaaki Iehova i nanoia taan tautaeka te kani kamauna te kabekaau n aaro tabeua ni “kakoroa bukin ana iango.” (Te Kaotioti 17:17) A kabutaanako te buaka Aaro ao n teimatoa ni karikii kangaanga aika bati n te aonnaba aei. Ngaia are a a kona n iangoia te natannaomata bwa a na kakabwaiaaki ngkana a kamauna te kabekaau. Ni koauana, ane a na iangoia taan tautaeka akanne bwa a kakoroa bukin oin aia “iango ae tii teuana,” ngkana a buakanna. Ma a boni karaoa anne bwa kaanga ana bwai ni mwakuri te Atua ibukini kamaunaaia Aaro aika kewe ni kabane. A na uaia ni buaka i marenaia ana waaki Tatan aika uaitera, ao e na aki kona ni katokiia Tatan.​—Mataio 12:​25, 26.

BUAKANAKIA ANA AOMATA TE ATUA

8. Tera te buaka mairouni “Koka, are n te aba are Makoka”?

⁸ Imwini kamaunaaia Aaro aika kewe, a nang teimatoa ana toro te Atua ni “maeka n rau” n “akea nonoia.” (Etekiera 38:​11, 14, BG) Tera ae na riki nakoia aomata akanne ake a taraa n akea kamanoaia aika a teimatoa n taromauria Iehova? N taraana, a na bae ni buakanaki irouia “botanaomata aika bati.” E kabwarabwaraaki te bwai ae na riki anne n Ana Taeka te Atua bwa te buaka mairouni “Koka, are n te aba are Makoka.” (Wareka Etekiera 38:​2, 15, 16, BG.) Tera ae ti riai n iangoia ibukin te buaka anne?

9. (a) Tera ae kakawaki riki iroun te Kristian? (b) Baikara bwaai aika ti riai ni karaoi ngkai ni kakorakoraa iai ara onimaki?

⁹ Ti a kaman ataia ae a na boni buakanaki ana aomata te Atua, ma tiaki nanona bwa ti na rangi n raraoma iai. Ma e kakawaki riki iroura katabuan aran Iehova ao riaini mwaakana n tautaeka ma tiaki kamaiuara. Ni koauana, e raka i aon 60 te tai ae e tataekina iai aei Iehova: “Kam na ataai ba bon Iehova Ngai.” (Etekiera 6:​7, BG) Mangaia are ti rangi n ingainga ni kan nora kakoroan iteran ana taetae ni burabeti Etekiera ae kakawaki anne, ao n onimakina ae “e ataa Iehova aroni kamaiuaia aomata ake a tangiria, man te kataaki.” (2 Betero 2:9) Ma ngkai, ti tangiria bwa ti na kamanenai aanga nako ni kakorakoraa iai ara onimaki n te aro are ti na kona ni kateimatoa kakaonimakira ma te nano ae eti nakon Iehova, n aki ongei kataaki ake ti aitara ma ngaai. Tera ae ti riai ni karaoia? Ti riai n tatataro, n ukeuke n reirei n Ana Taeka te Atua ao ni kananoi ara iango i aona, ao n tibwaa te rongorongo ae raoiroi ibukin te Tautaeka n Uea nakoia aomata. Ni karaoan aei, ti a kateimatoa iai ara kantaninga ae nene ibukin te maiu are aki toki, kaanga ai aron ‘te atinro.’​—I-Ebera 6:19; Taian Areru 25:21.

A NANG KINAA IEHOVA BOTANNAOMATA

10, 11. E na kanga ni moanaki Aremaketon, ao tera ae na riki n te tai anne?

¹⁰ Tera te bwai ae kakamaaku ae na riki are e na karika buakanakia ana toro Iehova? E na buokiia ana aomata Iehova rinanon Iesu ao taanga ni buaka mai karawa. (Te Kaotioti 19:​11-16) E na riki anne n “te buaka n te bong ae kakannato ae ana bong te Atua ae Moan te Mwaaka,” ae Aremaketon.​—Te Kaotioti 16:​14, 16.

¹¹ E taekina ae kangai Iehova ni kaineti ma te buaka anne rinanon Etekiera: “N na wetea te kabaang n [eka nako Koka] i aon au maunga ni kabane, bon ana taeka te Uea ae Iehova: aia kabaang aomata nako a na ekiia nako tariia.” A na nanokokoraki ao ni maaku te koraki ake a tei n ana itera Tatan, ao ni moana aia ikamamate i marenaia. E na boni minotaki naba ana iango Tatan. E taku Iehova: “N na kabwaka te karau ae tao nako [i aoni Koka], ma atibu-aiti aika bubura, ma te ai, ma te burimton, i aona, ao i aon ana taanga nako, ao i [aoia] natanaomata aika bati aika mena i rouna.” (Etekiera 38:​21, 22, BG) Tera mwin ana mwakuri te Atua aei?

12. Tera ae a na kairoroaki iai botannaomata bwa a na karaoia?

¹² A na ataia natannaomata ae a na boni kamaunaaki ibukina bwa e tua Iehova. N aroia kaain Aikubita ngkoa ake a kakioia tibun Iteraera rinanon Taari ae Uraura ni buakania, a na korakai n tang naba te koraki ake a tei n ana itera Tatan ni kangai: ‘E buaka Iehova ibukia’! (Te Otinako 14:​25, BG) Eng, a na kairoroaki natannaomata bwa a na kinaa Iehova. (Wareka Etekiera 38:23.) Kaanra ngaira ma moanakini baika a na riki teuana imwin teuana?

E NA AKEA RIKI TE TAUTAEKA TEUANA AE MWAAKA N TE AONNABA

13. Tera ae ti ataia ibukini bwain rabwatan te boua ae te kanimaua are e kabwarabwaraa Taniera?

¹³ Ti karekea buokara n te taetae ni burabeti n te boki ae Taniera bwa ti na ataa te tai ae ti a mena iai ngkai. E kabwarabwaraa Taniera te boua ae kaanga te aomata ae karaoaki ni biiti aika kakaokoro. (Taniera 2:​28, 31-33) E bon tei ibukin tautaeka aika korakora aika a teirake teuana imwin teuana ake a rangi n rotaki iai ana aomata te Atua, n taai ake ngkoa ao ngkai. Tautaeka akanne boni Baburon, Miria ma Botia, Kuriiti, Rom ao ai te kabanea n tautaeka ae mwaaka n te aonnaba n ara tai aikai. Ti reiakinna n te taetae ni burabeti n Taniera bwa a tei raurauniwaen ma taboniwaen te boua ibukin te kabanea n tautaeka ae mwaaka anne. N te Moan Buaka Are Kabutaa Aonnaba ao a a ikarekebai Buritan ma te United States. Eng, bwain rabwatan te boua ae te kanimaua are e taetae ni burabetinna Taniera, bon te Tautaeka ae Mwaaka Riki n te Aonnaba ae Amerika ma Buritan. E katereaki ni kabaneani bwain rabwatan te boua ae waena bwa akea riki te tautaeka ae mwaaka ae e na manga kaoti imwina. A karaoaki raurauniwaena ao taboniwaena n te biti ao te tano are e a katereaki iai mamaaran te Tautaeka ae Mwaaka Riki n te Aonnaba ae Amerika ma Buritan.

14. Tera te tautaeka ae mwaaka n te aonnaba are e na tautaeka ngkana e roko Aremaketon?

¹⁴ E katereaki n te taetae ni burabeti naba anne bwa e tei te atibu ae bubura are e tataaki man ana maunga Iehova n 1914 ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua. E a bakatetea ngkai ana taakete ae waen te boua te atibu anne. E na urubekeaki waen ma bwain rabwatan nako te boua anne n Aremaketon. (Wareka Taniera 2:​44, 45.) Ngaia are bon te Tautaeka ae Mwaaka Riki n te Aonnaba, ae Amerika ma Buritan are e na teimatoa n tautaeka ngkana e roko Aremaketon. Ai kakukureira norani kakoroan nanon te taetae ni burabeti aei!b Ma tera ae e na karaoia Iehova nakon Tatan?

TE BAE E NA RIKI NAKONI KAROTON TE TIA KAITARAA TE ATUA

15. Tera ae na riki nakon Tatan ma ana taimonio imwin Aremaketon?

¹⁵ Te moanibwai, e na boni mataku Tatan mani moani kamaunaakin ana botaki ni kabane mai aon te aba ni karokoa tokina. Imwina, iai te bwai ae e na riki nakoina. E taekina te bwai ane e na riki anne te abotoro Ioane. (Wareka Te Kaotioti 20:​1-3.) A nang tauaki Tatan ma ana taimonio iroun Iesu Kristo ae “te anera . . . [ae iai irouna] kiingin te kinono,” ao ni karenakoia nako nanon te kinono ao ni kainia i nanon tenga te ririki. (Ruka 8:​30, 31; 1 Ioane 3:8) Ni karaoan anne, e a moanaki iai kaikoakan atun te naeta.c​—Karikani Bwaai 3:15.

16. Tera ae nanonaki ni menan Tatan i nanon “te kinono”?

¹⁶ Tera “te kinono” are e na karenakoaki nako iai Tatan ma ana taimonio? Bon te mwarua ae rangi n nano ae akea temanna ae kona n roko iai ma bon tii Iehova ao te anera are e mwiokoia ae iai irouna “kiingin te kinono” anne. Ikanne are kaanga e a mate iai Tatan, bwa e aikoa mwakuri n te aro are e a “aki manga burebureiia riki botannaomata.” Ni koauana, e nang aki kakarongoa ‘te raian ae bekorara!’​—1 Betero 5:8.

BAIKA A NA RIKI IMWAIN ROKON TE RAU

17, 18. (a) Baikara bwaai aika a na riki aika aki nonoraki ake ti a tia ni maroroakini? (b) Tera ae e na riki imwin rikini baikanne?

¹⁷ Iai baika a na riki aika korakora ao aika kakamaaku n te aonnaba n taai aika imwaira. Ti ingainga ni kan nora kakororaoan te taeka ae “Iai te rau ao iai te mweraoi!” Ngkanne ti nang nora kamaunaani Baburon ae Kakannato, ana buaka Koka mai Makoka, te buaka are Aremaketon, ao karenakoan Tatan ma ana taimonio nako nanon te kinono. Imwin rikini baikanne ngkana ai akea te buakaka ni kabane, ti nang rinanon te maiu ae boou i aan Ana Tautaeka n Uea Kristo ae Maanna Tenga te Ririki ao ni karekea “kabatian te raoi [ke “te rau,” NW].”​—Taian Areru 37:​10, 11, BG.

¹⁸ Irarikini baike nimaua ake ti a tia n neneri, iai riki “baika aki nonoraki” aika ti riai n “teimatoa n tatarai.” A na rinanoaki baikanne n te kaongora ae imwina.

[Kabwarabwara mai nano]

[Bwaoki/Taamnei n iteraniba 9]

BAIKA NIMAUA AIKA A NA RIKI:

1 Tataekinan ae kangai: “Iai te rau ao iai te mweraoi!”

2 Buakanakin ao kamaunaani “Baburon ae Kakannato” irouia natannaomata

3 Buakanakia ana aomata Iehova

4 Te buaka are Aremaketon

5 Karenakoaia Tatan ma ana taimonio nako nanon te kinono