Neboa Aran Iehova Ae Kakannato

1, 2. Tera aia namakin Ana Tia Kakoaua Iehova ibukin aran te Atua ae kauntaba ma aia iango Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia?

N ARON ae rangi n ataaki, a a tia Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia n rarawa ni kamanena aran te Atua. N te katoto, e taekinaki ni moan te boki ae te Revised Standard Version ni kangai: “E bon aki riai kabonganaan te ara teuana ibukin te Atua ae tii temanna . . . ibukin aia onimaki Kristian n Aaro nako ni katobibia te aonnaba.”

² N te itera are teuana, a rangi ni kakatonga Ana Tia Kakoaua Iehova ibukini kaotiotan aran te Atua irouia ao neboana. (Wareka Taian Areru 86:12; Itaia 43:10.) Irarikin anne, ti rangi ni kakabwaiaaki n ataa nanon te ara anne ao te kauntaeka i aoni bwaai ni kabane are e irekereke ma katabuana. (Mataio 6:9) Anne bon te kakabwaia ae ti riai n aki kakeaa bongana. Ibukin anne, ti na rinanon titiraki aika kakawaki aika tenua: Tera ae nanonaki n ataan aran te Atua? E kanga Iehova ni kakoroa nanon arana ae kakannato ma ni kabatiaa riki iai neboakina? Ao ti na kanga n nakonako n aran Iehova?

TE BAE NANONAKI N ATAAN ARAN TE ATUA

3. Tera ae nanonaki n ataan aran te Atua?

³ E bati riki ae nanonaki n ataan aran te Atua nakon ae tii kakamanenaan te taeka ae “Iehova.” E irekereke n aei ataakin taekan Iehova n ikotaki naba ma aroarona, ana kantaninga ao ana mwakuri ake a kaotiotaki n te Baibara ao ai arona nakoia ana toro. Ni koauana, e anga te atatai aei Iehova teutana imwin teutana ni kaineti ma kakororaoan ana kantaninga. (Taeka N Rabakau 4:18) E kaotiota arana Iehova nakoia te moan taanga, are e a kabongana Ewa imwini bungiani Kain. (Karikani Bwaai 4:1) E ataaki naba aran te Atua irouia baatua ake a kakaonimaki aika Noa, Aberaam, Itaaka ao Iakoba. Irarikin anne, e rikirake aia kakaitau ibukin anne n te aro are e a kakabwaiaia Iehova, e kawakinia ao e kaotii iteran nako ana kantaninga nakoia. Imwina riki ao e kaotiotaki nakoni Mote kakawakin nanon aran te Atua.

4. E aera Mote ngke e titirakina te Atua bwa antai arana ao bukin tera ngke e eti raraomana?

⁴ Ngke ai 80 ana ririki ni maiu Mote, e anganaki te tua ae kakawaki iroun te Atua aei: “Ko na kaotinakoia au aomata ake tibun Iteraera mai Aikubita.” E kaeka ma te karinerine Mote n te titiraki ae nano ae kangai: ‘Antai aram?’ E aera ngke e tabeka te titiraki aei Mote ngkai e a rangi ni maan n ataaki aran te Atua irouia ana aomata? E teretere n anne bwa e kan ataa ae bati riki ibukin aroaron te aomata are arana arei, ao e tangiriia tibun Iteraera bwa a na onimakina te Atua bwa e na kamaiuia. E bon eti raraomani Mote ibukina bwa a a tia n riki bwa tooro tibun Iteraera n te tai ae rangi ni maan. A boni bae n nanououa bwa e na kona Atuaia aia bakatibu ni kamaiuia ke e na aki. Ni koauana, a a tia tabeman tibun Iteraera ni manga taromaurii atuaia I-Aikubita!​—Te Otinako 3:​10-15, NW; Etekiera 20:​7, 8.

5. E kanga Iehova ni kaotaa riki nanon arana ngke e kaekaa Mote?

⁵ E kanga Iehova ni kaekaa ana titiraki Mote? E kangai n iteran te kibu anne: “Aio te bae ko na taekinna nakoia I-Iteraera, ‘E kanakomaiai nakoimi teuare arana N NA KAOTAI BWA I KONA NI KAKORORAOA TE BAE I TANGIRIA.’”a E a manga reitia n taku: “E kanakomaiai nakoimi Iehova ae Atuaia ami bakatibu.” E kaotia te Atua bwa e kona n riki n aron are e rineia bwa e na riki iai ke e na karaoi baika riai ibukini kakororaoan ana berita nako. Ao bon te Atua ngaia ae kakakoroi ana berita n taai nako. Ma n te kibu 15, ti wareka ana taeka Iehova ibukina ae kangai: “Bon arau aei n aki toki ao aei te aro ae N na ururingaki iai man te roro teuana nakon te roro teuana.” Ai kakorakorakira ana onimaki Mote n te kaotioti anne are e a kaonaki iai n te karinerine ae bati!

E KAOTA KAKAWAKIN ARANA IEHOVA

6, 7. E kanga Iehova ni kakoroa nanon arana ae kakannato?

⁶ E aki maan imwini maroron Iehova ma Mote, e a kakoroa nanon arana n arona ‘ni kaotia bwa e kona ni kakororaoa te bae e tangiria’ bwa te tia Kamaiuia I-Iteraera. E katuuaaeia I-Aikubita n rekenikai ake tebwina ao n te tai naba anne e kaotaraei antia kaain Aikubita n ikotaki ma Barao bwa bon akea korakoraia. (Te Otinako 12:12) E katabwenaa Taari ae Uraura Iehova, e kaiririia tibun Iteraera rinanona ao e kabwabwaia Barao ma ana taanga ni buaka. (Taian Areru 136:​13-15) E kaotia naba bwa bon te tia Kamaiu ngaia i nanon “te rereua ae ababaki are kakamaku,” ngke e angania te amwarake ao te moi ana aomata ae tao uoua nakon tenua te mirion mwaitiia ke nako riki! E tarai naba aia kunnikai ake i aoia ao aia kauniwae bwa a na aki mane. (Te Tua-Kaua 1:19; 29:5) Eng, bon akea te bwai teuana ae kona n tuka Iehova mani kaotiotani koauan arana ae akea kabotauana. E taku imwina riki nakon Itaia: “Bon Iehova Ngai, ae Ngai; ao akea naba te tia kamaiu i rarikiu.”​—Itaia 43:​11, BG.

⁷ E uarongorongoa naba ana mwakuri ni kakamaiu Iehova i aon Aikubita ao n te rereua te tia onea mwini Mote are Iotua. Ma ngke e a kaan tokini maiuna, e taekina ae kangai Iotua nakoia raona aika tibun Iteraera: “Kam ataia i nanomi ni kabane ao n tamneimi ni kabane, ba bon akea te bwai teuana ae bwaka mai buakoni bwaai aika raraoi ni kabane ake E taekiningkami iai Iehova ae Atuami; a bane ni koro bukiia nako imi, akea te bwai teuana ae bwaka mai buakoia.” (Iotua 23:​14,BG) Eng, e na ‘boni kaotia Iehova bwa e kona ni kakororaoa te bae e tangiria’ n aron are e beritanna.

8. E kanga Iehova ni kakororaoa nanon arana n ara bong aikai?

⁸ E na karaoa naba anne Iehova ‘ni kaotia bwa e kona ni kakororaoa te bae e tangiria’ n ara bong aikai. E taetae ni burabetinna rinanon Natina bwa e na tataekinaki rongorongon te Tautaeka n Uea “n te aonnaba ni kabutaa” ni kabaneani boong. (Mataio 24:14) Antai riki irarikin te Atua ae Moan te Mwaaka are e kona n taetae ni burabetina te mwakuri anne bwa e na waakinaki ao ni kabonganaia aomata aika bati ake a “uarereke aia reirei ao a aki kakannato” bwa a na kakororaoa anne? (Mwakuri 4:13) Ngaia are ngkana ti uataboa te mwakuri aei, ti a boni kakororaoa iai te taetae ni burabeti are n te Baibara. Ti neboa Tamara ao ni kaotia bwa ti nanona raoi are ti tataroia ae kangai: “E bia katabuaki aram. E bia roko am tautaeka n uea. E na kakororaoaki nanom i karawa ao n te aonnaba naba.”​—Mataio 6:​9, 10.

E KAKANNATO ARANA

9, 10. E kanga Iehova n teimatoa ni kaota rakan nanon arana nakoia tibun Iteraera, ao tera mwina?

⁹ Tabeua te tai imwin Otinakoia tibun Iteraera, e a kaotaraei baika a bati Iehova i bukina nakoia ana aomata. Ma rinanon te berita n Tua, e a riki ‘Ngaia bwa buuia’ n arona ni karaoi mwioko ni kabane ake a irekereke ma buuna. (Ieremia 3:​14, BG) N te aro anne, a a riki tibun Iteraera bwa buuna n te aro ni kaikonaki ao n aranaki n arana. (Itaia 54:​5, 6, BG) Ngke arona bwa a kukurei n ongeaba nakoina ao ni kawakin ana tua nako, e na kaotia nakoia bwa e na riki bwa te ‘Buumwaane’ ae kororaoi. E na kakabwaiaia, e na kawakinia ao n angania te rau. (Warekaia Iteraera 6:​22-27) E na neboaki ngkanne aran Iehova ae kakannato irouia natannaomata ni kabane. (Wareka Te Tua-Kaua 4:​5-8; Taian Areru 86:​7-10.) Ni koauana, ngkai a a riki tibun Iteraera bwa ana aomata te Atua, a bati naba ianena ake a katikaki nakon te taromauri ae koaua. A taekina naba are e taekinna te I-Moaba are Ruta nakon Naomi ae kangai: “Am koraki au koraki, ao Atuam Atuau.”​—Ruta 1:​16, BG.

¹⁰ E a tia Iehova ni kaotaraei bwaai aika bati aika boou ni kaineti ma aroarona nakoia tibun Iteraera i nanon ririki aika tao 1,500 mwaitiia. E ngae ngke a okioki n aki ongeaba te natannaomata anne, ma E bon teimatoa naba ni kaotia bwa bon ‘te Atua ae nanoanga’ ao e “iremwe n un.” Bon te Atua ae e rianako arona n taotaonakinnano ao n taubaang. (Te Otinako 34:​5-7, BG) Ma e ngae n anne, iai naba tian ana taotaonakinnano Iehova are e roko n tokina ngke a a rawa te natannaomata are Iutaia nakon Natina ao n tiringnga. (Mataio 23:​37, 38) A aikoa ingoanaki kanoan te natannaomata ae Iteraera n aran te Atua. A a mate n te aro n taamnei i matan Iehova kaanga aron te aroka ae rai. (Ruka 23:31) A na kanga n rotaki aroaroia ni kaineti ma aran te Atua?

11. E kanga n toki kabonganaan aran te Atua iroun te natannaomata ae Iteraera?

¹¹ Imwin tabeua te tai, e a kaotaki n rongorongon rimoa bwa a a moanna Iutaia ni karikirakea te aroaro ae kairua ibukin aran te Atua ao n iangoia bwa a riai n aki taekinna. (Te Otinako 20:7) Ibukin anne, e a rikirake n toki kabonganaan aran te Atua n te Aro n Iutaia. E bon nanokawaki Iehova n noria bwa e a aki karineaki arana. (Taian Areru 78:​40, 41) E ngae n anne, e aki kona te Atua “ae arana Tauannen” ni katokaa arana n aki toki i aoia ana aomata ake a a tia n rawa ni butimwaeia ao ake e a tia naba ni kakeaia. (Te Otinako 34:​14, BG) Ti reireinaki n te koaua aei aroni kakawakini karinean aran ara tia Karikiriki n te aro ae korakora.

AOMATA AIKA BOOU AIKA INGOANAKI N ARAN TE ATUA

12. A kanga n taetae ni burabetinaki aomata ake a ingoanaki n aran Iehova?

¹² E kaotia Iehova rinanon Ieremia bwa e na karaoa “te berita nabangkai” are ana kantaninga ibukia te natannaomata ae boou ae te Iteraera n taamnei. E taetae ni burabetinna Ieremia bwa a na “ata Iehova” kaain te natannaomata anne ni kabane aika ‘a moani mangori ma ake a moani kakannato.’ (Ieremia 31:​31, 33, 34, BG) E moani kakoroaki bukin te taetae ni burabeti anne ni Bentekota 33 C.E., ngke e karaoa naba iai te berita nabangkai te Atua. E taekinaki n te Baibara bwa “ana Iteraera te Atua” bon te natannaomata ae boou are kaainaki irouia Iutaia ao ake tiaki Iutaia. E taekinia Iehova bwa ‘te koraki ake a na uouota arana’ ke ‘aomata ake a ingoanaki n arana.’​—I-Karatia 6:16; wareka Mwakuri 15:​14-17; Mataio 21:43.

13. (a) A kabongana aran te Atua Kristian ake rimoa? Kabwarabwaraa. (b) Tera am namakin n te kakabwaia ae kabonganaan aran Iehova n am mwakuri ni minita?

¹³ A kabongana aran te Atua Kristian ake a moani kaaina te Iteraera n taamnei anne ‘ake a ingoanaki n aran te Atua,’ ngkana a taekina kanoan te Koroboki ae Tabu n te Taetae n Ebera.b Ngaia are e kakamanena n taai aika bati aran te Atua te abotoro Betero ngkana e taetae nakon te botaki n Iutaia ao aomata ake a rairaki man aia Aaro ni Bentekota 33 C.E. (Mwakuri 2:​14, 20, 21, 25, 34) A neboa aran Iehova Kristian ake rimoa ngaia are ibukin anne, e a kakabwaiaa aia kakorakora n te mwakuri n uarongorongo. Ai arona naba n ara bong aikai, e kakabwaiaa ara mwakuri ni minita Iehova ngkana ti tataekina arana ao ni kaotia nakoia naake a kukurei n ongora man oin aia Baibara ngkana iai. Ti a kabwarabwaraa iai ngkanne nakoia te Atua ae koaua. Bon te kakabwaia nakoia ao nakoira naba! E kona ara kabwarabwara anne irouia tabeman ni moani karikirakea te itoman ae raoiroi ma Iehova bwa e na rikirake ni korakora ao n reitinako n aki toki.

14, 15. Ti kanga n ataia bwa e kamanoa arana Iehova, e ngae ngke a bati aika tannako man te koaua?

¹⁴ Imwina riki ao e a moanna ni kabarekaaki te ekaretia ni Kristian rimoa irouia taan tannako man te koaua, ai moarara riki imwini mateia abotoro. (2 I-Tetaronike 2:​3-7) A a manga boni kakairi taan reirei ni kewe n aia katei Iutaia are a rawa ni kabongana aran te Atua. Ma e na kariaia Iehova kamaunaan arana? E bon aki! Ni koauana, e aki kona n ataaki raoi aroni katangan arana n taai akekei ma e bon teimatoa arana ni karokoa ngkai. E a tia n noraki te ara anne n rairani Baibara tabeua i nanon ririki aika bubua ma bubua ao n aia koroboki naba taan rabakau n te Baibara. N te katoto, e kabwarabwaraa Charles Peters n 1757 bwa akea kabotauan nanon aran te Atua ae Iehova ma aeka n ara riki tabeua. E korea ae kangai Hopton Haynesaki n 1797 n ana boki are taekan taromaurian te Atua are e moanaki ni mwakoro 7 ni kangai: “Bon IEHOVA aran raoi te ATUA irouia Iutaia, are a taromauria n tii ngaia, n aron naba Kristo ao ana Abotoro.” E aki tii kabongana aran te Atua Henry Grew (1781-1862) ma e ataia bwa e a tia n aki karineaki ao e riai ni katabuakaki. Ai aron naba George Storrs (1796-1879) are raoraon Charles T. Russell ni kaan bwa a kaai ni kabongana aran te Atua.

¹⁵ E rangi ni kakawaki te ririki ae 1931 ibukina bwa anne te ririki are a aranaki ngkoa iai ana aomata te Atua bwa Taan Reirei n te Baibara ni Katobibia te Aonnaba, ao a a manga karekea araia ae Ana Tia Kakoaua Iehova man te Baibara. (Itaia 43:​10-12) A kamoamoaia n tataekinna ni katobibia te aonnaba bwa ana toro te Atua ae koaua ngaiia “ake a uouota arana” ao n neboia. (Mwakuri 15:14) E kauringira rikini bitaki aikai ana taeka Iehova ake ni Maraki 1:​11, BG ae kangai: “E na kakanato arau i buakoia Tientaire, man te tabo ae e oti maiai taai.”

NAKONAKO N ARAN IEHOVA

16. E aera ngkai ti riai n iangoa te nakonako n aran Iehova bwa te kakabwaia?

¹⁶ E korea ae kangai te burabeti ae Mika: “A na bane botannaomata n nakonako, temanna n aran antina, ao temanna n aran antina, ao ngaira ti na nakonako n aran Iehova ae Atuara n aki toki ao n aki toki.” (Mika 4:​5, BG) A bati riki kakabwaiaaia Taan Reirei n te Baibara iroun Iehova ngkai e kariaia bwa a na ingoanaki n arana ao a aki nanokokoraki bwa e kukurei irouia. (Wareka Maraki 3:​16-18.) Ma tera arom iai? Ko kakorakorako n “nakonako n aran Iehova”? Ko kakaitau ni baika irekereke ma anne?

17. Tera ae irekereke ma te nakonako n aran te Atua?

¹⁷ E irekereke ma bwaai aika tii tenua te nakonako n aran te Atua. Te moan, ti riai n tataekina te ara anne nakoia aomata, n ataakin ae tii te koraki ake a ‘taboa aran Iehova aika a na kamaiuaki.’ (I-Rom 10:13) Te kauoua, ti riai ni kaotiotii aroaron Iehova, ai moarara riki ana tangira. (1 Ioane 4:8) Ao te katenua, ti nakonako n aran te Atua ngkana ti kukurei n aantaeka nakon ana kaetieti aika raraoi ao n iangoia bwa ti na aki kabuakakaa aran Tamara ae tabu. (1 Ioane 5:3) Ko motinnanoia bwa ko na “nakonako n aran Iehova ae Atuara n aki toki ao n aki toki”?

18. Bukin tera ngkai a kantaningai ao ni kakoauai taai aika imwaia te koraki ake a neboa aran Iehova ae kakannato?

¹⁸ N te tai ae waekoa, a na bane te koraki ake a katinanikua ke ni kaaitara Iehova n kairoroaki bwa a na ataia. (Etekiera 38:23) E kaineti naba anne ma aomata ake ai aroni Barao are e kangai: “Antai Iehova, ae N na ongo bwanana?” Ao e boni waekoa ni kunea bwa antai te Atua! (Te Otinako 5:​1, 2, BG; 9:16; 12:29) Ngaia are ti kukurei bwa ti a ataa Iehova. Ti kakatonga ngkai ana aomata aika ongeaba ngaira ao n ingoanaki n arana. Mangaia are ti kantaningai taai aika imwaira ao ni kakoauaa te berita are n Taian Areru 9:​10, BG ae kangai: “A na onimakiniko akana a ata aram; Ba Ko aki kitania akana ukoukoriko, Iehova.”