Kakairi n te Kibu ni Kora n Am Mwakuri ni Minita
“Bwaai ni kabane aika kam tangiriia aomata bwa a na karaoi nakoimi, kam riai ni karaoi naba nakoia.”—MATAIO 7:12.
1. E kakawaki arora n akoia aomata n ara mwakuri ni minita? Taekina te katoto. (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)
TABEUA te ririki n nako ao a uataboa te mwakuri ae okoro taanga aika Kristian mai Biti ni kaoia aomata nakoni Kauringani mateni Kristo. E a moanna ni bwaka te karau ngke a maroro nakon te aine temanna i tinanikun ana auti. E anga te kiaba teuare te mwaane nakon te aine anne ao e ibuobuoki ma buuna n aia kiaba. A rangi ni kukurei te taanga anne n rokon te aine anne n te tairiki are e karaoaki iai te Kauring. E taekinna neiei bwa a aki bati baike e uringi n aia maroro taani Kakoaua ngke a kawaria. Ma e bon rangi n anaaki nanona n aroia n akoia n te aro are e a ira iai te Kauring. Tera are e kaira te aine anne bwa e na roko? A a tia te taanga aei ni kakairi n te baere e aki toki n atongaki bwa te Kibu ni Kora.
2. Tera te Kibu ni Kora, ao ti na kanga ni maiuakinna?
2 Tera te Kibu ni Kora? Bon te reirei ni kairiri are e anga Iesu ae kangai: “Bwaai ni kabane aika kam tangiriia aomata bwa a na karaoi nakoimi, kam riai ni karaoi naba nakoia.” (Mataio 7:12) Ti na kanga ni maiuakina te tua anne? E rangi ni kakawaki touani mwini mwaneka aika uoua. Te moan, ti riai n titirakinira ni kangai: ‘Tera te bwai ae I tangiria bwa e na karaoaki nakoiu, ngke arona bwa I aitara ma te baere e rinanona te aomata anne?’ Ti riai ngkanne ni kakairi iai ni karaoa ae a na kukurei iai tabemwaang n aron ara kona.—1 I-Korinto 10:24.
3, 4. (a) Kabwarabwaraa bwa bukin tera bwa e aki tii kaineti te Kibu ni Kora ni baike ti karaoi nakoia raora n te onimaki. (b) Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?
3 Ti aki toki ni maiuakina te Kibu ni Kora ni baika ti karaoi nakoia raora n te onimaki. Ma e aki taekinna Iesu bwa ti riai ni karababaa nako ara mwamwannano nakoia tii raora n te onimaki. E bon taekina te Kibu ni Kora ngke e kabwarabwaraa arora nakoia aomata nako ao ara kairiribai naba. (Wareka Ruka 6:27, 28, 31, 35.) Ngkana ngaia bwa ti na maiuakina te Kibu ni Kora anne nakoia ara kairiribai, ai batira riki riaira ngkanne ni kakairi iai ngkana ti uarongorongo nakoia aika bati mai buakoia ake a bae n “tauraoi nanoia ni butimwaea te koaua ae kairiia nakon te maiu are aki toki”!—Mwakuri 13:48.
4 Ti na maroroakini ngkai titiraki aika aua aika ti kona n ururingi ngkana ti karaoa te mwakuri ni minita: Antai aika N na maroro ma ngaiia? N na maroro ma ngaiia ia? N ningai te tai ae te kabanea n raoiroi ibukin te maroro ma aomata? Tera arou ae riai ngkana I maroro? N aron ae ti na noria, ti kona ni buokaki n titiraki aikai n iangoi aia namakin aomata ake ti uarongorongo nakoia ao ni kaangaraoi ara maroro ake a kaineti nakoia.—1 I-Korinto 9:19-23.
ANTAI AIKA N NA MARORO MA NGAIIA?
5. Baikara titiraki aika ti kona n titirakinira iai?
5 Ti aki toki ni mamaroro ma aomata n ara mwakuri ni minita. A kakaokoro aroni kaikawaan temanna ma temanna ao aia kangaanga. (2 Rongorongo 6:29) Ngkana ko kataia n tibwaa te rongorongo ae raoiroi nakon temanna, titirakiniko ni kangai: ‘Ngke arona bwa ti kaaibibiti, e na tera te bwai ae I tangiria bwa e na iangoia te aomata anne ibukiu? N na kukurei ngkana e iangoai bwa bon tii te aomata ae I aki kan ongora n au aono? Ke N na kukurei ngkana e kinaai riki?’ E kona ni kauringira iaiangoan titiraki akanne bwa tera arora nakoia kaain te auti n tatabemania nako.
6, 7. Tera ae ti riai ni karaoia ngkana ti kaitiboo ma temanna ae taraa ni kakauntaeka n te mwakuri ni minita?
6 Bon akea temanna ae kan atongaki bwa “te aomata ae buakaka.” E kangai kamatataana: Ngkai Kristian ngaira, ti karaoa ara kabanea ni kona ni maiuakina te reirei ni kairiri man te Baibara are ti na ‘raona ara taeka n te atataiaomata.’ (I-Korote 4:6) Mangaia are ngkai ti aki kororaoi, ti a kona n tabetai n taekin taeka aika ti na uringaaba iai imwina. (Iakobo 3:2) Ngkana ti taetae n te aro ae ribuaka nakon temanna, tao ibukina bwa e aki nakoraoi ara bong, ti bon aki kan atongaki bwa ti “aki ataa te katei” ke n “ribuaka.” Ara kantaninga bwa e na nanoangaira te aomata anne. Ti aki riai ngkanne ni kaotiota mwamwannanoaia tabemwaang n aron anne?
7 Ngkana ko kaitiboo ma temanna ae taraa ni kakauntaeka n te mwakuri ni minita, e aki raoiroi ngkanne bwa ti na iangoia bwa e aera ngke e karaoa anne? E kona n ae e karawawataaki n ana tabo ni mwakuri ke n ana reirei? E rinanon te aoraki ae kakaiaki? N taai aika bati, a maraki nanoia kaain te auti n te moantai ngkana a maroro ana aomata Iehova nakoia ma a manga butimwaeia man aroia ni kaeka ma te nimamannei ao te karinerine.—Taeka N Rabakau 15:1; 1 Betero 3:15.
8. Bukin tera bwa ti riai n tibwaa rongorongon te Tautaeka n Uea nakoia “aomata n aekaia nako”?
8 Ti roko irouia aomata aika kakaokoro nako aroia n ara mwakuri ni minita. N te katoto, ai bon tibwa tabeua te ririki n nako ao e a raka i aon 60 mwaitin rongorongoia aomata aika a a tia ni boreetiaki n Te Taua-n-Tantani n te kaongora ae atuna “E Bitii Maiuia Aomata te Baibara.” Tabeman aomata aika kaotaki ni kaongora aikai bon taan iraa, taani mamanging n te aro ae riao, kaain te kaeng ke a tautoronaki n te drug ngkoa. Tabemwaang boni kaain te tautaeka, mataniwi n Aaro ke aomata aika kaatuua iangoan te nakoa ae teimatoa. Tabeman a bon uaiakini aroaro ni maiu aika kammaira. Ma e ngae n anne, a bane n ongora n te rongorongo ae raoiroi, a butimwaea te reirei n te Baibara, a karaoi bitaki ni maiuia ao a reiakina te koaua. Ngaia are ti aki riai n iangoia aomata tabeman bwa a aki tau n anganaki rongorongon te Tautaeka n Uea. (Wareka 1 I-Korinto 6:9-11.) N oneani mwin anne, ti ataia bwa a kona ni butimwaea te rongorongo ae raoiroi “aomata n aekaia nako.”—1 I-Korinto 9:22.
TE TABO RAA AE N NA MARORO IAI MA AOMATA?
9. Bukin tera bwa ti riai ni kaotiota karinean aia auti aomata?
9 Ti na maroro ma aomata ia n ara mwakuri ni minita? Ti aki toki ni karaoa anne n aia auti. (Mataio 10:11-13) Ti rangi ni kukurei ngkana a kaotiota karinean ara auti ao mwengara tabemwaang. Ni koauana, e rangi ni kakawaki iroura mwengara. Ti tangiria bwa te tabo ae onoti nakoira ao ni kamwengaraoi. Ti riai ni kaotiota te aeka ni karinerine anne nakoia aomata nako. Ngaia are ti riai n iangoa raoi arora nakon aia auti aomata n ara mwakuri ni minita man te auti teuana ma teuana.—Mwakuri 5:42.
10. Ti na kanga n rarawa ni karaoi baika a na raraoma iai tabemwaang n ara mwakuri ni minita?
10 A bati kaain auti nako aika tabeaianga ibukia aomata aika aki kinaia n te aonnaba ae onrake iai te iowawa ni boong aikai. (2 Timoteo 3:1-5) Ti riai n rarawa ni kauaataoa riki tabeaiangaia. N te katoto, iangoia bwa ti a roko n te auti teuana ao ni karebwerebwe iai. Ngkana akea ae kawarira, ti bae ni kaririaki bwa ti na kaninganinga n te winto ke n ririaki ni kakaaeia kaaina. Tiaki bwa e na bae n rangi n tabeaianga n arom anne kaain te auti n am aono? Tao tera aia iango iai kaain rarikina? Ni koauana, ti riai ni kakororaoa ara mwakuri n uarongorongo. (Mwakuri 10:42) Ti ingainga ni kabutaanako te rongorongo ae kaunganano ao a raraoi ara iango iai. (I-Rom 1:14, 15) Ma e ngae n anne, ti wanawana ngkana ti rarawa ni karaoi baika a na kona n raraoma iai aomata n te aro ae korakora n ara aono n uarongorongo. E korea ae kangai te abotoro Bauro: “Ti aki karaoa te bwai teuana ae e na bwaka iai temanna, bwa e kaawa n tiribureaki ara mwakuri ni minita.” (2 I-Korinto 6:3) Ngkana ti kaotiota karinean aia auti ao mwengaia kaain ara aono, a na kona ngkanne n anaaki nanoia aomata tabeman nakon te koaua n aroarora.—Wareka 1 Betero 2:12.
N NINGAI TE TAI AE TE KABANEA N RAOIROI IBUKIN TE MARORO MA AOMATA?
11. Bukin tera bwa ti kukurei ngkana a karinei tabera tabemwaang?
11 Ngkai Kristian ngaira, angiia mai buakora ti bon tatabetabe. Ti uaiakini baika a kakawaki riki ao ni bairei raoi ara kaetieti bwa ti aonga ni kakororaoi tabera. (I-Ebeto 5:16; I-Biribi 1:10) Ti kona n namakina te bwarannano ngkana iai te bwai teuana ae urua ara kaetieti. Ma e ngae n anne, ti kukurei ngkana a karinei tabera tabemwaang, a kaotiota te iangoraoi ni maroro ao maanin te tai are a maroro iai ma ngaira. Ti na kanga ni kaotiota karineaia tabemwaang ake ti uarongorongo nakoia n ururingan te Kibu ni Kora?
12. Ti na kanga n iaiangoa te tai ae moan te raoiroi ibukin te maroro ma aomata n ara aono?
12 Ti riai ni kataia n iaiangoa te tai ae moan te raoiroi ibukin te maroro ma temanna kaain te auti. N ningai te tai ae a titiku riki iai aomata ni mwengaia n ara aono? N ningai te tai are tao a kan ongora iai? Ti wanawana ngkana ti ukeri aanga ibukini kaangaraoan ara babaire. N aaba tabeua n te aonnaba ao e rangi n uaana ara mwakuri n te auti teuana ma teuana n te bwakantaai ke n te moan tairiki. Ngkana e riki anne n am aono n uarongorongo, ko kona ni baireia bwa ko na uarongorongo man te auti teuana ma teuana n taai akanne? (Wareka 1 I-Korinto 10:24.) Ti kona ni kakoauaa bwa e na boni kakabwaiaa ara anganano ni kabane Iehova ibukin uataboan te mwakuri ni minita n taai ake rangi n tamaroa man angaraoi i ibukia aomata n ara aono.
13. Ti na kanga ni kaotiota te karinerine nakon temanna kaain te auti?
13 Ti na kanga ni kaotiota riki te karinerine nakon temanna kaain te auti? Ngkana ti noria bwa e rangi ni kan ongora te aomata temanna, ti riai n uarongorongo nakoina n te aro ae raoiroi ma ti aki riai ni kabonganabuaka butimwaeara n arora ni kamaanira n te aro ae riao. E kona n tia ni kaokoroa te tai anne ibukini karaoan te bwai teuana are e iangoia bwa e kakawaki. Ngkana e taekinna bwa e tabetabe, ti kona n tuangnga ae e kimototo ara maroro ao ti riai ni kakororaoa ara taeka. (Mataio 5:37) Ngkana e roko n tokina ara maroro, ti kona n titirakina te aomata anne te tai ae e angaraoi ae e tangiria bwa ti na manga okiria iai. A noria tabeman taan uarongorongo bwa e uaana taekinan aei: “I rangi ni kukurei ni manga okiriko. E raoiroi ngkana I tareboon ke ni kanakoa au rongorongo imwain rokou?” Ngkana ti kaangaraoira nakon aia kaetieti aomata n ara aono, ti a kakairi iai n ana katoto Bauro are e ‘aki ukoukora oini kabwaiana ma e ukoukora kabwaiaia aika bati bwa a aonga ni kamaiuaki.’—1 I-Korinto 10:33.
TERA AROU AE RIAI NGKANA I MARORO MA AOMATA?
14-16. (a) Bukin tera bwa ti riai ni kamataata raoi bukini kawarani kaain te auti temanna? Kabwarabwaraa. (b) Tera te maroro ae uaana are e noria te mataniwi ae mwamwananga?
14 Iangoia bwa n te bong teuana ao ti a tarebooniaki iroun temanna te aomata ma ti aki kinaa bwanaana. Bon te aomata ae ti aki ataa tabuaiakana ma e titirakinira bwa te aeka n amwarake raa ae ti tatangiria. Ti bae n iangoia bwa antai te aomata are e tareboon ao tera raoi ae tangiria. Ibukina bwa ti wanawana, tao ti kona ni kakimototoa ara maroro ma ngaia, ma ti na bae n taekinna imwina bwa ti kani katoka te maroro. N te itera teuana, iangoia bwa e a kabwarabwaraa te aomata anne ao e tuangira bwa e mwakuri n te tabo ae tabe ma amwarake aika kamarurung, man akoira ni kaongoira bwa iai irouna rongorongo tabeua aika a na buokira. Ti na bae ni kan ongora riki. Ni koauana, ti kakaitau ngkana a aki wimakiki aomata ma a maroro ma te akoi nakoira. Ti na kanga ni kaotiota naba tabeakinaia aomata ake ti kaitiboo ma ngaiia n ara mwakuri ni minita?
15 Ti riai ni kamataata raoi bukini kawarani kaain te auti temanna, n aono aika bati. Ni koauana, iai te rongorongo ae kakawaki ae e aki ataia kaain te auti, ma iangoia bwa ti aki ikikina raoi ma ngaiia ao ti a bon ienikuri naba ni moana ara maroro n titirakinna n aron aei: “Ngkana ko kona ni katoki kangaanga nako n te aonnaba aei, e na tera aron taraana?” Ti ataia bwa te kantaninga ibukin te aeka n titiraki anne bon ukeran ana atatai te aomata ao ngkanne ko a kaineta naba te maroro nakon te Baibara. Ma e ngae n anne, e kona n iango ni kangai kaain te auti anne: ‘Antai te aomata ae I aki ataa tabuaiakana aei, ao bukin tera bwa e titirakinai n aron aei? Tera raoi bukini karaoan aei irouna?’ Ngaia are ti riai ni kataia n tabeakinia raoi kaain te auti. (I-Biribi 2:3, 4) Ti na kanga ni karaoa anne?
16 E noria temanna te mataniwi ae mwamwananga bwa e uaana te maroro aei. Imwin aia kamauri i marenaia, e angani kaain te auti katoton te turaeki ae Ko Kan Ataa te Koaua? ao e taku: “N te bong aei, ti angania aomata nako n am aono te turaeki aei. E maroroakinaki iai titiraki aika onoua ake a tatabeki aomata aika bati. Aei am turaeki.” E ribootinna te tari te mwaane anne bwa a taraa n aki raraoma angiia aomata ngkana a ataa bukini kawaraia. Ngkana ko karaoa anne, e na bebete n taai nako iai waakinan te mamaroro. E a manga titirakina te aomata anne te mataniwi ae mwamwananga ni kangai: “Ko a tia n iaiangoa teuana mai buakon titiraki aikai? Ngkana e rinea teuana mai iai kaain te auti, e kauka te turaeki te tari te mwaane anne ao ni maroroakina te bae e taekinaki n te Baibara ibukin te titiraki anne. Ngkana e aki rinea te titiraki kaain te auti, e na bon rinea te titiraki te tari anne ao ni waakina te maroro. Ni koauana, a a bati aanga ibukini moanakin te maroro. N aono tabeua, a bae kaain te auti ni kantaningaa te aroaro ae bwabwainaki ni kawaran auti imwain ae ti waakina ara maroro. Te reirei ae kakawaki iai, boni bibitakin ara moan taeka nakon are a tangiria aomata n ara aono bwa ti na maroro iai ma ngaiia.
TEIMATOA NI KAKAIRI N TE KIBU NI KORA N AM MWAKURI NI MINITA
17. Baikara aanga tabeua ake ti kona ni kakairi iai n te Kibu ni Kora n aron ae rinanoaki n te kaongora aei?
17 Baikara ngkanne aanga tabeua ake ti kona ni kakairi iai n te Kibu ni Kora n ara mwakuri ni minita? Ti akoia kaain te auti n tatabemania nako. Ti kaotiota karinean ana auti ao ana tabo kaain te auti. Ti kakorakoraira n angiin te tai n uataboa te mwakuri ni minita n taai ake tao a mena ni mwengaia iai kaain te auti ao a kan ongora. Ao ti taekina ara moan taeka ibukin ara rongorongo n te aro are e na kai butimwaeaki n ara aono.
18. Baikara kakabwaia mani karaoani baika a tangiri kaain ara aono n aron naba are ti tangiria bwa a na karaoi nakoira?
18 A bati kakabwaia mani karaoani baika a tangiri kaain ara aono n aron naba are ti tangiria bwa a na karaoi nakoira. Rinanon ara mwakuri n akoi ao ni mwamwannano, ti a kaotiota iai ara oota, ti katuruturui kakawakini booto n reirei man te Baibara ao n neboa Tamara are i karawa. (Mataio 5:16) Ti kona n anai nanoia aomata aika bati riki nakon te koaua n arora ni maroro nakoia. (1 Timoteo 4:16) E ngae ngke a butimwaea te rongorongo ibukin te Tautaeka n Uea ke a aki aomata ake ti uarongorongo nakoia, ma a bon rau nanora ibukin ataakin ae ti karaoa ara kabanea n tamaroa ni kakororaoa ara mwakuri ni minita. (2 Timoteo 4:5) Ti bia bane ni katotonga te abotoro Bauro are e korea ae kangai: “I karaoi bwaai ni kabane ibukin te rongorongo ae raoiroi, bwa I aonga n tibwatibwaia nakoia aomata tabemwaang.” (1 I-Korinto 9:23) Ti bia kakairi n taai nako n te Kibu ni Kora n ara mwakuri ni minita mangkai ni karokoa te toki.