“N na Iranna Iai ni Karaoa te Bure ae Ababaki Aei?”

E IKEIKENA te ang ae bati man abue Ioteba ao n te tai naba anne e aroki boin ueeni kiebu ao aroka riki tabeua aika maiu n te ran. E kairiraki irouia taani iokinibwai aika mwamwananga ao n te tai aei, a a riaon taabo aika rinano are e kaitibooaki iai taari ma te karaanga ae te Naire ae rangi n raababanako. Kataamneia mwaane aika a rereena ni kairiria aia kamero rirarikin te karaanga ae uarereke ae kaineta kaawan Aikubita teuana riki, ake n taai tabetai a a kakubanakoa te aeka ni man teuana ae te iran ae aau n ririaki ke te aeka n iran riki teuana bwa e na kibanako. E a manga iangoa naba abana Ioteba ngke e nori aonon Eberon aika maungaunga ae korakora iai te ang, ae bubua ma bubua te maire raroana ma e a mena n te tai aei n te aonnaba ae kaokoro.

Iangoiia mwangkii aika tataetae n aki akaka ao n takakaa mai taberani kaai aika baam ao biiku. E bae n rangi ni kangaanga iroun Ioteba ootana n aia taetaenikawai aomata ake a rirarikia. Tao e kataia ni karekea ootana n taeka ke kibuntaeka tabeua n aron are e konaa. E boni bae naba n reiakinna. Ma n aron ae e a ataia, e aikoa kona ni manga nora mwengana.

Bon te roro n rikirake Ioteba n te tai anne bwa tao 17 ke 18 ana ririki ma e ngae n anne, e boni kaaitarai naba kangaanga ake a kona ni bwara nanoia iai rorobuaka aika bati. E kororake bakantangia tarina ibukina bwa e rangi ni mamate nanon tamaia iroun Ioteba, n te aro are a a boni kuri ni kamatea. Ma n oneani mwin anne, a a kaboonakoa nakoia taan iokinibwai aikai. (Karikani Bwaai 37:2, 5, 18-28) N te tai aio imwini mwamwanangaia i nanon wiki aika bati, e bae n ririkirake riki kukureia taan iokinibwai ngke a a uakaan ma te kaawa ae bubura ae kautun te tabo n iokinibwai, are a a katautaua iai bwa e na reke aia raka ae bubura ni kaboonakoan Ioteba n ikotaki naba ma aia bwai riki tabeua aika kakawaki. E kangaa n teimatoa Ioteba n aki kariaia neneni wakaan te bwarannano ao n aki naba uruaki nanona? Ti na kangaa ni kararoai ngkai kangaangan te maiu aei ao bwaai n tutuki bwa a na aki urua ara onimaki? A rangi ni bati reireiara mairoun Ioteba.

“E MEMENA IEHOVA IROUN IOTEBA”

“Ao e kairaki rio Ioteba nako Aikubita; ao Botiba, ae ana mataniwi Barao temanna, ae mataniwin te atu ni buaka, ae te I-Aikubita, e kaboa mai nanoni baiia tibun Itimaera, ake a kairia rio nako iai.” (Karikani Bwaai 39:1, BG) Ti buokaki n taeka tabeua akanne n te rongorongo man te Baibara, bwa ti na iangoa aroni bwainrangin te rorobuaka anne ngke e a manga kabooakinako. Ai boni kaboonakoan te bwai teuaei! Ti kona n iangoa Ioteba n ririmwin ana toka ae boou ae te I-Aikubita ae te mataniwi temanna n ana auti Barao, ngke a rinanoni kawain te kaawa are a ibetutu iai aomata ma aia bwai ni boobwai i aoni kawaia naba ni kawara mwengan Ioteba ae boou.

Ai boni mwengau aei! E rangi ni kaokoro anne ma te bwai ae kona n aranna Ioteba bwa mwengana. E a tia ni kaikawaaki n te utu ae aki toki ni mwamwananga man te tabo teuana ma teuana ma ni maeka n umwanrianna ao ni kawakin naba aia nanai n tiibu. Ma n te tabo aei ao a maeka aomata akanne aika I-Aikubita aika kaubwai, n aroni Botiba are e maeka n auti aika beeniaki ma ni katikimata. A ribootinna taan rabakau ni bwain aantano bwa a taatangira te maiu ni kaubwai kaain Aikubita rimoa, onnaroka aika ooaki ni kaai aika nuunikai ao neei ibukin rikiraken aroka aika maunei, kiebu ao aroka riki tabeua aika maiu n te ran. A tei n onoti tabeua auti i nanon onnaroka ma katawanang ibukin te kaukiang, kamamana aika rietata ibukin te ang, ruuia aika bati n ikotaki naba ma ruu n amwarake aika bubura ma aia ruu aia toro.

E rangi n anaaki nanon Ioteba n te aeka ni kaubwai anne? E taraa n aki. Ma ae kakawaki riki nakoni bwaai ni kabane, tao e iaiangoia bwa tera arona ngkai ai bon tii ngaia. A bon ianena kaain Aikubita irouna n aia taetae, kunnikaia ma katamaroaaia ao ae moamoa riki bon aia Aaro. A taromaurii atua aika kakaokoro aika rangi ni bati, a karaoi mwakuri n tabunea ao a onimakin ma ni kakoauai iango ibukia maate ao te maiu imwin te mate. Ma iai te bwai teuana ae kateimatoa ni kararoaa Ioteba man uruakin nanona ibukin te maroaa. E taekinaki anne nakoira n te Baibara ae kangai: “E memena Iehova iroun Ioteba.” (Karikani Bwaai 39:2, BG) E boni bunra nanona Ioteba nakon Atuana. E taekinaki n te Baibara bwa “e a kaan Iehova nakoia akana weteia ni kabaneia.” (Taian Areru 145:18, BG) Tera riki te bwai ae e kaaniaki iai Ioteba ma Atuana?

E aki kariaia te rorobuaka aei bwa e na bwara nanona, ao e boni karaoa mwiokoana n aron ana kabanea ni konaa. Ngaia are e anga Ioteba baika rangi bati nakon Iehova ibukini kakabwaiaana ao e karekea akoana n te tai ae waekoa mairoun ana toka ae boou. E ataia Botiba bwa e a tia ni kakabwaiaaki ana toro ae te rorobuaka aei iroun Iehova ae atuaia ana aomata Ioteba, ao akea te nanokokoraki bwa e a tia ni karekei kakabwaia aika bati riki nakon ana auti te I-Aikubita. E rikirake karinean Ioteba teutana imwin teutana iroun ana toka, ni karokoa e katikui ana bwai ni kabane Botiba i nanoni bain te ataeinimwaane ae mwaatai aei.—Karikani Bwaai 39:3-6, BK.

E katea te katoto ae rangi ni kakawaki Ioteba ibukia rooro n rikirake aika a beku ibukin te Atua ni boong aikai. N te katoto, ngkana a mena n te tabo n reirei, a kona n noria n taai tabetai ae a a mena n te tabo ae kamimi ao a ianena iai, ae te aonnaba ae taatangira te mwakuri n tabunea ao e kaatuuaki iai te nanokawaki ma te bwarannano ni baika a kantaningaaki ibukin te maiu. Ngkana e riki anne nakoim, uringnga bwa e aki bibitaki Iehova. (Iakobo 1:17) E teimatoa ni kaotia bwa e memena irouia te koraki ake a kakaonimaki nakoina ao aika mwakuri korakora ni maiuia ni kabane. E rangi ni bati kakabwaiaia mairouna ao e na karaoa naba anne nakoim.

N te tai moa aei ao ti tuangaki n te rongorongo bwa e a nano ni mwaane Ioteba. E riki te roro n ririkirake anne bwa te mwaane ae e a ikawai ao ‘e teiraoi rabwatana ao e botonimwaane.’ E oti n taeka akanne bwa iai te kangaanga ae na riki n te tai ae waekoa, ibukina bwa e aki toki ni karikii naano aika aki boraoi ma nanom ao iango aika aki riai te bwaintituaraoi ae te botonimwaane.

“E AKI IRIRA NANONA”

E rangi ni kakawaki te kakaonimaki iroun Ioteba ma e aki irouni buun Botiba. Ti wareka ae kangai: “E mata ni kaitataan bun ana toka nakon Ioteba; ao e taku, Ko na wene ma ngai.” (Karikani Bwaai 39:7, BG) E kaririaki Ioteba bwa e na iri ana iango te aine ae beekan aei ae e aki mamaaku? Akea bukina n te Baibara ae ti na iangoia iai bwa e kamanoaki Ioteba mani baike a taatangiria ao ni bwarui rorobuaka ke te aine naba aei, ae iriraki nanona irouni buuna ae kaubwai ao te mataniwi n te baareti are e aki tangiraki iroun neiei. E kona ni kakoauaa Ioteba bwa e na aki ataia ana toka? E na kaririaki teuaei n te iango are e na reke kaubwaina man te aeka n iraorao ae kammaira anne?

Ni koauana, ti aki kona n atai bwaai ni kabane ake e iangoi Ioteba. Ma e teretere raoi iroura bwa tera ae e iangoia. E mataata raoi n ana kaeka ae kangai: “Noria, e aki atai bwaai aika mena i rou i nanon te auti au toka, ao e kaki ana bwai ni kabane i nanoni baiu; bon akea temanna ae kakanato riki nako iu i nanon te auti aei; ao e aki taua naba te bwai teuana mai rou ba ti ngkoe, ba kioina ngkai buna ngkoe: ao N na iranna iai ni karaoa te bure ae ababaki aei, ma ni bure nakon te Atua?” (Karikani Bwaai 39:8, 9, BG) Kataamneia te rorobuaka aei ngke e bunrii taeka akanne ma nanona ni kabane. E boni maraki naba iai ngke e iaiangoa te mwakuri ae bure are e tangiria neiei bwa e na karaoia nakoina. Bukin tera?

N aron are e taekinna Ioteba, e bon onimakinaki iroun ana toka. E mwiokoaki Ioteba irouni Botiba bwa e na tararuaiia kaaini batana ni kabane, ma tii buuna ae e na aki. E na kangaa Ioteba ni kona ni kabuaa onimakinana anne? E rangi n ribaa te iango anne. Ma iai riki te bwai are e rangi n ribaia, ae iangoani karaoan te bure i matan Atuana ae Iehova. E a tia n reiakina ae rangi ni bati Ioteba mairouia ana karo, ibukin ana iango te Atua ni kaineti ma te mare ao te kakaonimaki. E karaoa te moani mare Iehova ao e boni kaotii raoi ana iango iai. E riai te mwaane n nim ma buuna ao a na “riki n ti te irikona.” (Karikani Bwaai 2:24, BG) A na ruanikai te koraki ake a kataia n urua te itoman anne bwa e na un iai te Atua. N te katoto, a a boni kuri ni kabuanibwai mwaane ake a na kataia ni kamwaraea buun Aberaam, are tibutorun Ioteba ao buun Itaaka are tibun Ioteba. (Karikani Bwaai 20:1-3; 26:7-11) E a tia Ioteba ni karekea reireiana raoi anne ao e tangiria bwa e na maiuakinna.

E bon aki kukurei buuni Botiba n te bwai are e ongo. Bwa karaua iangoa aron te toro ae mangori aei n arona n rawa nakon ana bubutii neiei ibukini karaoan “te bure ae ababaki”! Ma e ngae n anne, e teimatoa ni bubutii neiei. E boni bae ni maraki nanona ni kainikatongana ao n nanorietana, n te aro are e a kakorakoraa ni bita nanon Ioteba bwa e na kariaia. Mangaia are e kaotiota neiei te aeka n nano are iroun Tatan ngke e kariria Iesu. E aki tokanikai naba Tatan n ana kakorakora ao n oneani mwin are e na bwara nanona, e teimatoa n tataningaa “reken te tai ae angaraoi” riki. (Ruka 4:13) Ngaia are a riai aomata aika kakaonimaki ni kakorakoraia ao n tei n nene. Anne naba are e karaoia Ioteba. E ngae ngke e tabe ni waaki nako te aroaro aei n “te bong ae koraki,” ma e aki kani bita nanona. Ti wareka ae kangai: “E aki irira nanona.” (Karikani Bwaai 39:10, BG) Ma bon te tia kabwakabwaka ae nanomatoa buuni Botiba.

E rinea neiei te tai are akea iai ana toro n te auti. E ataia ae e na bon roko Ioteba ni karaoa ana mwakuri iai. Ngke e roko teuaei, e a manga kataia naba ni kariria. E taua ana kunnikai teuaei ao e onnonia n ana kabanea n tai ni kangai: “Wene ma ngai”! E waekoa Ioteba ni karaoa te bwai teuana. E kataia ni birinako ma e kamatoaa neiei n taua ana kunnikai. E buutakinako man ana kunnikai n te aro are e a tiku i nanoni bain neiei ao imwina e birinako!—Karikani Bwaai 39:11, 12, BG.

Ti kona n kauringaki ana reirei ni kairiri te abotoro Bauro are e kairaki n te taamnei ae kangai: “Birinako man te wene ni bure.” (1 I-Korinto 6:18) Bon te banna ni katoto raoi Ioteba ibukia Kristian ni koaua ni kabane! Ti kona ni kairoroaki ni maiura aei bwa ti na kaanira ma te koraki ake aki karinei ana tua te Atua ibukin te aroaro ni maiu ae riai, ma tiaki nanona bwa ti na taonakinako ni kariri. Ti bon riai ni birinako mai iai n aki ongeia bwa tera mwina.

E kakaiaki mwin te bwai are riki nakon Ioteba. E kan irantangaia buuni Botiba i bon irouna. E waekoa ngkekei naba n tatakarua ao ni wewete n te bwanaa ae matoa nakoia tooro tabeman bwa a na kawaria. E taekinna bwa e kairoroia Ioteba bwa e na wene ni bure ma ngaia ao e waekoa ni birinako ngke e tatakarua. E kawakina te kunnikai neierei bwa ana bwai ni kakoaua ao n tataningaa okini buuna. E a manga taekina naba te kewe aei neiei ngke e okira te auti Botiba, ao e bukina iai buuna ni baike a riki ni kabane bwa e a tia ni karokoa te ianena aei n aia auti. Tera aroni Botiba iai? Ti wareka iai aei: “Ao e ura unna”! E tua bwa e na kaakaki Ioteba n te auti ni kaikain.—Karikani Bwaai 39:13-20, BG.

“A KABAEAKI WAENA N TE TAUREKEREKE”

E karako ara atatai ibukin aia tabo ni kaikaini kaain Aikubita n taai akekei. A a tia taan rabakau ni bwain aontano ni kunei maeran nako taabo akanne, aika ai aron kateitei aika bubura mani matoatoa ma matawariki ao taabo ni kaikain. Imwina, e kabwarabwaraa te tabo anne Ioteba ma te taeka ae nanona raoi “te mwanono” ae te tabo ae rotongitong ao akea te bwai ae na kariaaki mai iai. (Karikani Bwaai 40:15, NW; nora te kabwarabwara mai nano) Ti reiakinna n te boki ae Taian Areru bwa e a manga rinanon te kammarakaki riki Ioteba n aron aei: “A kabaeaki waena n te taurekereke, e mwaenaki roroana n te biti.” (Taian Areru 105:17, 18, BK) N taai tabetai, a kabaeaki baia buure mai akuia n te taurekereke irouia kaain Aikubita ao tabeman a mwaenaki roroaia n te biti. Ai boni karawawatakira Ioteba ngke e a ribuakaaki n te aro ae korakora ao bon akea te bwai ae riai karawawataana iai!

Ma ae kananokawaki riki, e aki riki aei n te tai ae kimototo. E taekinaki rongorongon Ioteba bwa “e memena iai i nanon te auti ni kaikain.” E tiku n te tabo ae buakaka anne i nanon ririki ma ririki!a Ao e aki ataia bwa e na kona ni manga kaotinakoaki ke e na aki. E kangaa n teimatoa n aki bwara nanona ao n aki nanokawaki, ni moanakini boong akana a rangi ni kananokawaki akanne i nanoni wiki ao namwakaina?

E reke te kaeka ae karaui nanora man te rongorongo aei: “E memena Iehova iroun Ioteba, ao E kaota te atataiaomata nako ina.” (Karikani Bwaai 39:21, BG) Akea oon te auti ni kaikain, taurekereke ao karabuuti aika rotongitong ake a na kona n tuka rokon ana tangira ni koaua Iehova nakoia ana toro. (I-Rom 8:38, 39) Ti kona n iangoa bunran nanon Ioteba nakon Tamana are i karawa ae tangiraki irouna n ana tataro, ibukin rotakina n te maraki ae korakora ao imwina e a reke te aeka n raunnano ao ni mweraoi anne are e tii kona n anga “te Atua ae te tia anga te kabebetenano n aekana nako.” (2 I-Korinto 1:3, 4; I-Biribi 4:6, 7) Tera riki are e karaoia Iehova ibukin Ioteba? Ti warekia bwa e teimatoa n angan Ioteba “te . . . akoaki i matan te tia kawakina te auti ni kaikain.”

E mataata bwa a anganaki aia mwakuri buure ake a na karaoi ao e a manga anga Ioteba bwaai tabeua nakon Iehova ibukini kakabwaiaana. E kakorakoraa ni mwakuri, e karaoa ana kabanea n tamaroa ni mwioko nako ake e anganaki ao e katikui bwaai ni kabane i nanoni bain Iehova. E karekea te onimakinaki ao te karineaki Ioteba man ana kakabwaia Iehova, n aron naba are e a tia ni karekea irouia kaaini batani Barao. Ti wareka iai ae kangai: “Ao te tia kawakina te auti ni kaikain e kabaneia aomata ake a kabaeaki ake n te auti ni kaikain n anga nako nanoni bain Ioteba; ao bwaai ni kabane ake a karaoi iai ao boni ngaia ae karaoi. Te tia kawakina te auti ni kaikain e bon aki tara te bwai teuana ae mena i aani baina, ba kioina ngke E memena Iehova i rouna; ao bwaai ake e karaoi E kakabaiaii.” (Karikani Bwaai 39:22, 23, BG) Ai kabebeteakira Ioteba n ataan ae e bon tabeakinna Iehova!

Ti kona ni karekei bitaki aika karuanikai tabeua ni maiura ao mwakuri n ribuaka naba tabeua, ma ti kona ni karekea reireiara man ana onimaki Ioteba. Ngkana ti teimatoa ni kaanira ma Iehova rinanon te tataro, ti kakaonimaki n taai nako nakon ana tua, ti mwakuri korakora ni karaoa ae eti i matana, ti a bon anganna iai te bwai ibukini kakabwaiaara. N aron ae riki nakon Ioteba, bon iai naba kakabwaia aika bati riki ake e kawakin Iehova ibukina, n aron ae ti na noria ni kaongora aika imwaira teuana imwin teuana.