Bukina Ngkai Ti Kainnanoa te Kaboomwi

1-2. Ti kainnanoa kamaiuara man tera, ao bukin tera? (I-Rom 7:22-24) (Nora naba te taamnei.)

IANGOA te bae riki aei. E ingunako te kateitei teuana, ao e a bae te mwaane i aani mmwammwa n atibu. E maiu ma e aki kona n otinako i bon irouna. E tii kona n tatakaruaea buokana ao ni kakantaningaia bwa e na boni kamaiuaki.

² Ti bane n rinanon te bae titeboo ma anne ngaira n tatabemanira nako. N te aro raa? Ngke e karitei Atam nakon te tia Karikiriki ao e a riki iai bwa te tia bure. Imwina a a ituaki n te bure natina. Ibukin anne, a bane aomata ni bae i aani mmwammwa n atibu ae rikiara ae te bure, ao ti aki kona ni birinako mani baika riki imwina. E kabwarabwaraa raoi rikiara ae te bure te abotoro Bauro n ana reta nakoia I-Rom. (Wareka I-Rom 7:22-24.) E bubutii kamaiuana ‘man te rabwata ae kairia nakon te mate.’ E bae Bauro i aan rikiana ae te bure are e kairia nakon te mate. (IRom 6:23) Anne naba ae ti rinanona. Ti kainnanoa kamaiuara!

3. N te aro raa ae ti kona ni kamaiuaki man te kaboomwi?

³ Ma e aki tii taekini baika aki raoiroi ibukin te bure Bauro. Bwa imwin ana titiraki aei: “Antai ae e na kamaiuai man te rabwata ae kairai nakon te mate aei?” e a manga kaekaa oin ana titiraki ni kangai: “I kaitaua te Atua rinanon Iesu Kristo ae ara Uea!” (IRom 7:25) E nanona ikai Bauro ana karea ni kaboomwi Iesu.a E kona te kaboomwi anne ni kamaiuira mani katauraoani (1) kabwaraan ara bure, (2) kamarurungara man rikiara ae te bure, ao (3) raoiakinara ma ara tia Karikiriki. Ngkana ti rinanoi reirei aikai, e na rikirake iroura tangiran Iehova, ae “te Atua are anganga te kantaninga.” (IRom 15:13) Ti na karikirakea naba ara kakaitau ibukin Iesu “are e reke mairouna kainaomataara n te kaboomwi, are kabwaraan ara bure.”—IKoro. 1:14.

E REKE KABWARAAN ARA BURE N TE KABOOMWI

4-5. Bukin tera ngkai ti bane ni kainnanoa te kaboomwi? (Te Minita 7:20)

⁴ Ti kainnanoa te kaboomwi bwa e aonga ni kabwaraaki ara bure. A bane aomata aika aki kororaoi ni karaoi buure n aia taeka ke n aia mwakuri. (Wareka Te Minita 7:20.) Iai tabeua buure aika kakaiaki riki. N te katoto, ngkana iai ae e wene ni kimoa ao n tiritiri, e riai ni kamateaki i aan te Tua Rinanoni Mote. (NakIbo. 20:10; WarIte. 35:30, 31) E koaua ae a bati buure aika aki rangi ni kakaiaki nakon akanne ma boni buure naba. N te katoto e kangai te tia areru ae Tawita: “N na taraa raoi nakonakou bwa N na aki bure n neweu.” (TaiAre. 39:1) Eng, ti kona naba ni bure n ara taetaenikawai n taai tabetai.—Iak. 3:2.

⁵ Iangoi am taeka ao am mwakuri ake ngkoa. Ko a tia n taekini bwaai nakoia tabemwaang aika ko tangiria n aki taekin? Ko a tia ni karaoi kairua aika ko uringaaba iai? E boni bae n eng am kaeka nakon titiraki aika uoua aikai. E kangai te Baibara: “Ma ngkana ti kangai, ‘Akea ara bure,’ ao ti burebureira i bon iroura ao e aki mena te koaua i nanora.”—1Ioa. 1:8.

6-7. Tera te bwai ae reke iai bukini kabwaraan ara bure iroun Iehova? (Nora naba te taamnei.)

⁶ E reke angan Iehova ni kabwarai ara bure rinanon te kaboomwi. (IEbe. 1:7) Ma tiaki nanona bwa e a tarariaoi ara bure Iehova n ai aron ae kaanga e aki tabe iai. E aki tangirira Iehova bwa ti na karaoa ae bure. (Ita. 59:2) Ibukin ana kaetitaeka ae kororaoi Iehova, e riai ni karaoa te bwai teuana ae e na reke iai bukini kabwaraan ara bure irouna.

⁷ I aan te Tua Rinanoni Mote, a riai tibun Iteraera n anga aia karea ae te man ibukini kabwaraan aia bure. (NakIbo. 4:27-31; 17:11) Karea akanne boni bannan ana angakarea Iesu ae kakawaki riki ao kakabwaia aika reke mai iai. E reke bukini kabwaraan ara bure iroun Iehova man ana angakarea Iesu. E ota Bauro ni kakawakin ana angakarea Iesu ni matena, n aron ae oti ngke e koroboki nakoia Kristian i Korinto. Imwin taekinani baika kakaraoi aika buakaka ngkoa ao e tuangia ni kangai: “Kam a tia n tebokaki ni kaitiakaki, ao ni katabuaki, ao n atongaki bwa kam raoiroi n aran te Uea ae Iesu Kristo, ao n taamnein Atuara.”—1Kor. 6:9-11.

8. Tera ae ko kona n iaiangoia ngkana ko katauraoiko imwaini kaean te Kauring n te ririki aei?

⁸ Ngkana ko katauraoiko imwaini kaean te Kauring n te ririki aei, karekea am tai n iaiangoia bwa tera nanon ana kabwarabure Iehova ibukim. N te katoto, ibukin te kaboomwi, ko aki riai n taonakinako n te nanokawaki ibukin am bure rimoa ake ko a tia n rairannano iai. Tera arom ngkana e kangaanga butimwaean anne iroum? Tao ko a tia ni kangai i bon iroum, ‘I ataia ae e kona Iehova ni kabwarai buure ma I a bon aki kona ni kabwaraa au bure.’ Ngkana ko namakina anne, ururinga aei: Bon Iehova te tia kabwarai buure, ao e a tia n angan Natina mwaakana ni motikitaeka. E aki anganiko Iehova ke n angan riki temanna te mwioko ae bairean ae antai ae e na nanoangaia ao antai ae e na aki. E kangai te Baibara: “Ngkana ti nakonako n te oota n [aron Iehova] ngkai e mena n te oota, . . . e kaitiakira raraan Natina ae Iesu man te bure ni kabane.” (1Ioa. 1:6, 7) Ti kona ni kakoauaa anne n aron ae ti kakoauai ana reirei te Baibara ake tabeua. E reke nanoangaara iroun Iehova man te kaboomwi, ao e taekinaki n ana Taeka bwa e “tauraoi ni kabwarabure.”—TaiAre. 86:5.

E REKE KAMARURUNGARA N TE KABOOMWI

9. Tera naba ae nanonaki n te bure, ae oti n te Baibara? (Taian Areru 51:5 ao te kabwarabwara mai nano)

⁹ N te Baibara, ao te taeka ae te “bure” e aki tii nanonaki iai te mwakuri ma e nanonaki naba iai rikiara, ae ti karekea n te tai are ti bikoukouaki iai. (Wareka Taian Areru 51:5 ao te kabwarabwara mai nano.) E aki tii kairira rikiara aei nakoni karaoan ae kairua ma e karekei naba mamaarara aika ti a rotaki iai n te aoraki, te kara, ao te mate. Ti buokaki n anne n ataa bukina ngkai a kona merimeri aika tuai ni karaoi mwakuri aika bure, n rotaki n te aoraki ao ni mate naba. Ti buokaki naba iai n ataa bukina ngkai a rawawata ao ni mate aomata aika buakaka ao aika a raoiroi. A bane n ituaki kanoan Atam aika aki kororaoi n rikiaia ae te bure.

10. Tera aron rotakia Atam ao Ewa n rikiaia ae te bure?

¹⁰ Iangoa aron rotakia te moan taanga n rikiaia ae te bure. E rangi n tabetabe nanoia. Imwin aia karitei Atam ao Ewa ao a rinanon naba ngkekei mwin uruakan ana tua te Atua ae te tua ae “koreaki i nanoia.” (IRom 2:15) A kona n namakina te bitaki i bon irouia ao tiaki te bitaki ae raoiroi. A namakinna ae a riai ni karabai bwain rabwataia tabeua ao ni karabaia n aroia taani kamwarua mairoun aia tia Karikiriki. (KBwaai 3:7, 8) Ai tibwa aia moantai Atam ao Ewa n namakina te nanokawaki imwini karaoan te bure, te raraoma, te aki mano raoi, te maraki ao te maamaa. Ao a na karawawataaki n namakin akanne ni karokoa mateia.—KBwaai 3:16-19.

11. Tera aron rotakira n rikiara ae te bure?

¹¹ Titeboo naba aron rotakira n rikiara ae te bure n aroia te moan taanga. A riki karawawataan rabwatara ao ara namakin n rikiara ae te bure. N aki ongea ara kakorakora ni kanakoraoi arora, ma bon iai kangaanga aika ti aki kona ni kanakoraoi. Bukin tera? Ibukina bwa e taekinaki n te Baibara bwa ti “kaakiaki . . . nakon te maiu ae akea manenana.” (IRom 8:20) E oti koauan anne tiaki tii nakoira n tatabemanira nako ma bon nakoia aomata ni kabane. N te katoto, iangoa aia kakorakora aomata n tararuaa te otabwanin, ni kauarerekea te mwakuri n iowawa, ni katoka te maiu ni kainnano, ao ni karekea te rau i buakoia natannaomata. E ngae ngke a karaoi mwaneka aika uarereke ibukini kanakoraoaia ma bon akea manenan aia kakorakora. E na kangaa te kaboomwi ni kamaiuira man rikiara ae te bure?

12. Tera te kantaninga ae katauraoaki n te kaboomwi?

¹² E katauraoaki te kantaninga n te kaboomwi ae “a na manga kainaomataaki baika karikaki man te tautoronaki i aan te mka.” (IRom 8:21) Ngkana a kakororaoaki kakabwaia man te kaboomwi n ana aonnaba ae boou te Atua, e na aki manga rotaki rabwatara, ara iango, ao ara namakin n te aoraki, ao ti na aki manga taonakinako n namakinan te nanokawaki imwini karaoan te bure, te raraoma, te aki mano raoi, te maraki, ao te maamaa. Irarikina, e nang aki matebuaka ara kakorakora n tararuaa te aonnaba ao ni maeka ma te rau, ma a nang nakoraoi i aan ana kairiri teuare katauraoa te kaboomwi ibukira, ae te “Natinuea ae Karekea te Rau” ae Iesu Kristo.—Ita. 9:6, 7.

13. Tera riki ae ko kona n iaiangoia ngkana ko katauraoiko imwaini kaean te Kauring n te ririki aei?

¹³ Iangoa te bae kona n reke iroum ni kamaiuam man rikiam ae te bure. Iangoa arom ngkana ko uti ni katoa ingabong ma te marurung raoi, ao arom ma naake a tangiraki iroum ni maiu ni katoabong n akea manga raraomaeakinan te baki, te aoraki ao te mate. Ko kona naba ni karekea te rau ngkai ngkana ko “taua raoi te kantaninga . . . kaanga ai aron atinroni [maium] ae koaua ao e nene ni matoa.” (Ebera 6:18, 19) N aron te atinro ae kateimatoa te booti, e kona am kantaninga ni Kristian ni kateimatoa am onimaki ao ni buokiko n nanomwaaka i aani kataaki nako aika ko kaaitarai ngkai. Eng, ko kona ni kakoauaa ae e na bon riki Iehova bwa “te tia karekei kaniwangaia te koraki ake a ingainga n ukoukoria.” (Ebera 11:6) E tii kona n reke kabebeteam ae ko karekea ngkai ao am kantaninga ibukin taai aika imwaim man te kaboomwi.

E REKE RAOIAKINARA MA IEHOVA N TE KABOOMWI

14. E kangaa te bure n rota ara iraorao ma ara tia Karikiriki, ao bukin tera?

¹⁴ Man te tai are a bure iai Atam ao Ewa ao a a riki n ianena aomata ke n raurenako ma te Atua. E taekinaki naba n te Baibara ae a koreakinako aomata mairoun te tia Karikiriki. (IRom 8:7, 8; IKoro. 1:21) Bukin tera? Ibukina bwa e kororaoi ana kaetieti Iehova ngaia are e aki kona ni kariaia te bure. E kangai te Baibara ibukin Iehova: “A rangi n itiaki matam ao a aki kona n taraa te bwai ae buakaka, ao ko aki kona n taona nanom nakon te buakaka.” (Aba. 1:13) Man te tai are e riki iai te bure ao e a reke te kangaanga i marenan aia reitaki aomata ma te Atua. Akea i buakora ae kona ni karekea ana reitaki ma Iehova ni karokoa e kanakoraoaki te kangaanga anne ao ti raoiakinaki ma ngaia. E kona n reke te raoiakinaki anne rinanon te kaboomwi.

15. Tera ae karaoia te kaboomwi ae kauka manga raoiakinaia aomata ma te Atua?

¹⁵ E taekinaki n te Baibara ae Iesu “boni ngaia te karea ni kan raoi ibukin ara bure.” (1Ioa. 2:2) Te taetae ni Kuriiti ae rairaki bwa “te karea ni kan raoi” e kona n nanona “raoiakinna.” E kangaa n raoiakinaki Iehova rinanon te kaboomwi? Ti aki riai n iangoia bwa e kabebeteaki nanon Iehova ni maten Natina. Ma ni kabwakaan te kaboomwi, e a karaoaki te bwai ae boraoi ma ana kaetitaeka ae riai Iehova. E a reke ngkai bukina ae e kona iai Iehova ni manga karekea te iraorao i marenana ma aomata. (IRom 3:23-26) E kona naba n ‘arania’ bwa a raoiroi naake a kakaonimaki n taromauria imwaini mateni Kristo. (KBwaai 15:1, 6) Bukin tera? Ibukin te kaboomwi. E kakoauaa raoi Iehova ae e na boni kabwakaa te kaboomwi Natina ae Iesu. (Ita. 46:10) E a tia te kaboomwi ni kauka te kawai ibukia aomata bwa a na raoiakinaki ma te Atua.

16. Tera riki ae ko kona n iaiangoia ngkana ko katauraoiko imwaini kaean te Kauring n te ririki aei? (Nora naba te taamnei.)

¹⁶ Iangoa te bae kona n reke iroum man raoiakinam ma te Atua. N te katoto, tao ko arana Iehova bwa ‘Tamam,’ n aron are e tuangira Iesu. (Mat. 6:9) N tabetai ko kona naba n arana Iehova bwa “Raoraom.” Ngkana ti kabonganai taeka aika “Tamara” ke “Raoraora,” ti riai ni kabongana ma te karinerine ae bati ao te nanorinano. Bukin tera? Ibukina bwa bon taani bure ngaira ao ti aki kona ni kaanira ma Iehova i bon iroura. Bon tii man te kaboomwi ae ti kona iai ni karekea ara iraorao ma Iehova. Rinanon Iesu, e a kona iai n “raoiakini bwaai ni kabane te Atua bon nakoina, ngke e karekea te raoi rinanon raraan [Iesu] are kawawaeaki i aon te kai ni kammaraki.” (IKoro. 1:19, 20) Anne bukina ae ti a kona ni karekea ara iraorao ma Iehova ngkai naba e ngae ngke ti aki kororaoi.

E OTI ANA NANOANGA IEHOVA N TE KABOOMWI

17. E kangaa n oti ana nanoanga Iehova n te kaboomwi? (I-Ebeto 2:4, 5)

¹⁷ E kaotaki te koaua ae kakawaki n te kaboomwi, ae “moan te nanoanga” Iehova. “E anganira te maiu . . . ngke ti mate n ara bure.” (Wareka I-Ebeto 2:4, 5.) A tatakaruaea buokaia te koraki nako ake “a tauraoi nanoia ni butimwaea te koaua ae kairiia nakon te maiu are aki toki,” ngkai a ataia ae a bae i aani mmwammwa n atibu ae rikiara ae te bure ao a kainnanoa kamaiuaia. (Mwa. 13:48) E buokiia Iehova rinanon rongorongon te Tautaeka n Uea bwa a aonga ni kona n ataia ma Natina ae Iesu. (Ioa. 17:3) E boni kairua Tatan ngke e iangoia ae e tuka kakororaoan ana kantaninga te Atua ngke a aki ongeaba Atam ao Ewa.

18. Tera te bwai ae kakawaki ae ti riai n iaiangoia ngkana ti kananoa ara iango i aon te kaboomwi?

¹⁸ Ngkana ti kananoa ara iango i aoni kakabwaia aika kona n reke iroura man te kaboomwi, ti riai n iaiangoa riki te bae kakawaki. N oneani mwin are ti na iangoa te kaboomwi bwa tii ibukini kabwaiara, ti riai n uringnga ae e kabongana Iehova te kaboomwi ibukini kaekaan ana bukibuki Tatan are riki n te onnaroka are i Eten. (KBwaai 3:1-5, 15) Rinanon te kaboomwi, e a katabua iai arana Iehova, ao ni kaitiaka taekana mani kabuakakaana nako. E kamaiuira naba iai man te bure ao te mate, ni kaotia ae bon te Atua n tangira ngaia. Ao ibukin ana akoi ae rianako Iehova ti a kona iai n uataboa kaekaan ana bukibuki Tatan e ngae ngke ti aki kororaoi. (TaeRab. 27:11) Ko na kangaa ni kaota am kakaitau ibukin te kaboomwi? Ti na kaekaa te titiraki anne n te kaongora are imwina.