Είστε “Πρόθυμοι να Υπακούτε”;

1. Γιατί μπορεί να μας είναι δύσκολο να υπακούμε;

ΜΗΠΩΣ κάποιες φορές το βρίσκετε δύσκολο να υπακούτε; Αυτό συνέβαινε και στον βασιλιά Δαβίδ, γι’ αυτό προσευχήθηκε στον Θεό: «Υποκίνησε μέσα μου την προθυμία να σε υπακούω». (Ψαλμ. 51:​12) Ο Δαβίδ αγαπούσε τον Ιεχωβά. Παρ’ όλα αυτά, κάποιες φορές δυσκολευόταν να υπακούει, πράγμα που ισχύει και για εμάς. Γιατί; Πρώτον, έχουμε κληρονομήσει την τάση να είμαστε ανυπάκουοι. Δεύτερον, ο Σατανάς προσπαθεί συνεχώς να μας υποκινήσει να στασιάσουμε σαν εκείνον. (2 Κορ. 11:3) Τρίτον, μας περιβάλλει η στασιαστική στάση αυτού του κόσμου, “το πνεύμα που τώρα επενεργεί στους γιους της ανυπακοής”. (Εφεσ. 2:2) Πρέπει να αγωνιζόμαστε, όχι μόνο να καταπολεμούμε την τάση μας να αμαρτάνουμε, αλλά και να αντιστεκόμαστε στην πίεση για ανυπακοή που ασκούν πάνω μας ο Διάβολος και αυτός ο κόσμος. Πρέπει να καταβάλλουμε προσπάθειες για να υπακούμε στον Ιεχωβά και σε όσους εκείνος έχει διορίσει σε θέση εξουσίας.

2. Τι σημαίνει το να είμαστε “πρόθυμοι να υπακούμε”; (Ιακώβου 3:17)

² Διαβάστε Ιακώβου 3:​17. Ο θεόπνευστος συγγραφέας Ιάκωβος είπε ότι οι σοφοί άνθρωποι είναι “πρόθυμοι να υπακούν”. Σκεφτείτε τι σημαίνει αυτό. Πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να υπακούμε σε εκείνους στους οποίους ο Ιεχωβά έχει εμπιστευτεί έναν βαθμό εξουσίας. Βέβαια, ο Ιεχωβά δεν αναμένει να υπακούσουμε σε κάποιον που μας ζητάει να αγνοήσουμε τις εντολές Του.​—Πράξ. 4:​18⁠-20.

3. Γιατί είναι σημαντικό για τον Ιεχωβά να υπακούμε σε εκείνους που έχουν εξουσία πάνω μας;

³ Ίσως μας είναι ευκολότερο να υπακούμε στον Ιεχωβά παρά σε κάποιον άνθρωπο. Άλλωστε, ο Ιεχωβά δίνει πάντοτε τέλεια κατεύθυνση. (Ψαλμ. 19:7) Αυτό δεν ισχύει για τους ανθρώπους που έχουν εξουσία. Παρ’ όλα αυτά, ο ουράνιος Πατέρας μας έχει δώσει έναν βαθμό εξουσίας στους γονείς, στους κυβερνητικούς αξιωματούχους και στους πρεσβυτέρους. (Παρ. 6:​20· 1 Θεσ. 5:​12· 1 Πέτρ. 2:​13, 14) Όταν υπακούμε σε αυτούς, στην ουσία υπακούμε στον Ιεχωβά. Ας εξετάσουμε τώρα πώς μπορούμε να υπακούμε στους ανθρώπους στους οποίους ο Ιεχωβά έχει εμπιστευτεί κάποια εξουσία, παρότι μερικές φορές ίσως μας είναι δύσκολο να αποδεχτούμε και να ακολουθήσουμε την κατεύθυνση που δίνουν.

ΝΑ ΥΠΑΚΟΥΤΕ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΣΑΣ

4. Γιατί είναι τόσο πολλά παιδιά ανυπάκουα στους γονείς τους;

⁴ Οι νεαροί περιβάλλονται από συνομηλίκους τους οι οποίοι τείνουν να είναι «ανυπάκουοι στους γονείς». (2 Τιμ. 3:1, 2) Γιατί είναι ανυπάκουοι τόσο πολλοί νεαροί; Κάποιοι πιστεύουν ότι οι γονείς τους είναι υποκριτές​—αναμένουν από τα παιδιά τους να κάνουν πράγματα που οι ίδιοι δεν κάνουν. Άλλοι θεωρούν τις συμβουλές των γονέων τους απαρχαιωμένες, εξωπραγματικές ή υπερβολικά αυστηρές. Αν είστε νεαρό άτομο, μήπως νιώθετε κάποιες φορές έτσι; Πολλοί δυσκολεύονται να εφαρμόσουν την εντολή του Ιεχωβά: «Να υπακούτε στους γονείς σας σε ενότητα με τον Κύριο, γιατί αυτό είναι δίκαιο». (Εφεσ. 6:1) Τι θα σας βοηθήσει να το κάνετε αυτό;

5. Γιατί είναι αξιοσημείωτο το ότι ο Ιησούς υπάκουε στους γονείς του, όπως έχει καταγραφεί στα εδάφια Λουκάς 2:​46⁠-52;

⁵ Μπορείτε να μάθετε την υπακοή από το καλύτερο παράδειγμα​—τον Ιησού. (1 Πέτρ. 2:​21⁠-24) Ο Ιησούς ήταν ένας τέλειος άνθρωπος με ατελείς γονείς, αλλά τιμούσε τους γονείς του ακόμα και όταν έκαναν λάθη και τον παρεξηγούσαν κάποιες φορές. (Έξοδ. 20:​12) Σκεφτείτε τι συνέβη όταν ο Ιησούς ήταν 12 χρονών. (Διαβάστε Λουκάς 2:​46⁠-52) Οι γονείς του τον ξέχασαν στην Ιερουσαλήμ. Ήταν ευθύνη του Ιωσήφ και της Μαρίας να βεβαιωθούν ότι όλα τα παιδιά τους ήταν μαζί τους στο ταξίδι της επιστροφής μετά τη γιορτή. Όταν βρήκαν τελικά τον Ιησού, η Μαρία τού έριξε το φταίξιμο για την αναστάτωση που τους είχε προξενήσει! Ο Ιησούς θα μπορούσε να επισημάνει πόσο άδικο ήταν αυτό. Εκείνος όμως απάντησε στους γονείς του απλά και με σεβασμό. Ωστόσο, ο Ιωσήφ και η Μαρία «δεν κατάλαβαν αυτό που τους είπε». Και πάλι όμως, ο Ιησούς «υποτασσόταν σε αυτούς».

6, 7. Τι θα βοηθήσει τους νεαρούς να υπακούν στους γονείς τους;

⁶ Νεαροί, μήπως δυσκολεύεστε να υπακούτε στους γονείς σας όταν κάνουν λάθη ή όταν σας παρεξηγούν; Τι θα σας βοηθήσει; Πρώτον, να σκέφτεστε πώς νιώθει ο Ιεχωβά. Η Γραφή λέει πως, όταν υπακούτε στους γονείς σας, «αυτό είναι ευάρεστο στον Κύριο». (Κολ. 3:​20) Όταν οι γονείς σας δεν σας καταλαβαίνουν πλήρως ή όταν θεσπίζουν κανόνες που είναι κάθε άλλο παρά τέλειοι, ο Ιεχωβά το ξέρει αυτό. Αν όμως παρ’ όλα αυτά επιλέγετε να υπακούτε, του δίνετε χαρά.

⁷ Δεύτερον, να σκέφτεστε πώς νιώθουν οι γονείς σας. Όταν υπακούτε στους γονείς σας, τους δίνετε χαρά και κερδίζετε την εμπιστοσύνη τους. (Παρ. 23:​22⁠-25) Επίσης, πιθανότατα θα δεθείτε περισσότερο μαζί τους. Ένας αδελφός από το Βέλγιο, ο Αλεξάντρ, λέει: «Όταν άρχισα να υπακούω περισσότερο στους γονείς μου, η σχέση μας άλλαξε, έγινε πιο θερμή και πιο χαρούμενη».b Τρίτον, να σκέφτεστε πώς θα ωφεληθείτε αργότερα αν υπακούτε τώρα. Ο Πάουλο, που ζει στη Βραζιλία, λέει: «Το ότι έχω μάθει να υπακούω στους γονείς μου με βοηθάει να υπακούω στον Ιεχωβά και σε άλλους που έχουν εξουσία». Η Αγία Γραφή σάς δίνει έναν σοβαρό λόγο να υπακούτε στους γονείς σας. Λέει: «Ώστε να πάνε καλά τα πράγματα για εσένα και να παραμείνεις πολύ καιρό πάνω στη γη».​—Εφεσ. 6:2, 3.

8. Γιατί επιλέγουν πολλοί νεαροί να υπακούν στους γονείς τους;

⁸ Πολλά νεαρά άτομα έχουν δει πόσο καλά εξελίσσονται τα πράγματα όταν υπακούν. Η Λουίζα, επίσης από τη Βραζιλία, αρχικά δυσκολευόταν να καταλάβει γιατί δεν της επέτρεπαν να έχει κινητό τηλέφωνο για κάποιο διάστημα. Στο κάτω κάτω, σκεφτόταν, οι περισσότεροι συνομήλικοί της είχαν. Αλλά έπειτα συνειδητοποίησε ότι οι γονείς της στην πραγματικότητα την προστάτευαν. Τώρα λέει: «Βλέπω την υπακοή στους γονείς μου, όχι σαν λουρί που με κρατάει περιορισμένη, αλλά σαν ζώνη ασφαλείας που μπορεί να σώσει τη ζωή μου». Η Ελίζαμπεθ, μια νεαρή αδελφή από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμα δυσκολεύεται να υπακούει στους γονείς της κάποιες φορές. Η ίδια εξηγεί: «Όταν δεν καταλαβαίνω απόλυτα γιατί οι γονείς μου έβαλαν κάποιον κανόνα, φέρνω στον νου μου τις περιπτώσεις που οι κανόνες τους με προστάτεψαν». Η Μόνικα, η οποία ζει στην Αρμενία, λέει ότι τα πράγματα πάντοτε πήγαιναν καλύτερα για εκείνη όταν υπάκουε στους γονείς της παρά όταν δεν υπάκουε.

ΝΑ ΥΠΑΚΟΥΤΕ ΣΤΙΣ «ΑΝΩΤΕΡΕΣ ΕΞΟΥΣΙΕΣ»

9. Πώς βλέπουν πολλοί την υπακοή στον νόμο;

⁹ Πολλοί άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι χρειαζόμαστε τις κοσμικές εξουσίες και ότι πρέπει να υπακούμε τουλάχιστον σε κάποιους από τους νόμους που θεσπίζουν αυτές οι «ανώτερες εξουσίες». (Ρωμ. 13:1) Αλλά οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι ίσως διστάζουν να υπακούσουν σε κάποιον νόμο που φαίνεται άδικος ή υπερβολικά απαιτητικός. Σκεφτείτε για παράδειγμα την πληρωμή φόρων. Σε μια δημοσκόπηση που έγινε σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα, το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων πίστευαν ότι «είναι σωστό να μην πληρώνεις φόρους αν νομίζεις ότι είναι άδικοι». Να γιατί οι πολίτες της συγκεκριμένης χώρας καταβάλλουν μόνο τα δύο τρίτα περίπου από τους φόρους που οφείλονται στο κράτος.

10. Γιατί υπακούμε ακόμα και σε νόμους που δεν μας αρέσουν;

¹⁰ Η Γραφή αναγνωρίζει ότι οι ανθρώπινες κυβερνήσεις προξενούν βάσανα, βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Σατανά και σύντομα θα καταστραφούν. (Ψαλμ. 110:5, 6· Εκκλ. 8:9· Λουκ. 4:5, 6) Μας λέει επίσης ότι «όποιος εναντιώνεται στην εξουσία τάσσεται εναντίον της διευθέτησης του Θεού». Η σχετική υποταγή μας στις ανώτερες εξουσίες είναι μέρος της προσωρινής διευθέτησης του Ιεχωβά για τη διατήρηση της τάξης. Επομένως, πρέπει “να αποδίδουμε σε όλους αυτά που τους οφείλονται”, μεταξύ άλλων τους φόρους, τον σεβασμό και την υπακοή. (Ρωμ. 13:​1⁠-7) Ίσως θεωρούμε ότι ένας νόμος είναι άβολος ή άδικος ή ότι η τήρησή του είναι δαπανηρή. Ωστόσο, υπακούμε στον Ιεχωβά, και εκείνος μας λέει να υπακούμε σε αυτές τις εξουσίες εφόσον δεν μας ζητούν να παραβιάσουμε τις δικές του εντολές.​—Πράξ. 5:29.

11, 12. Όπως αναφέρεται στα εδάφια Λουκάς 2:​1⁠-6, τι έκαναν ο Ιωσήφ και η Μαρία για να υπακούσουν σε έναν άβολο νόμο, και με ποιο αποτέλεσμα; (Βλέπε επίσης εικόνες.)

¹¹ Μπορούμε να διδαχτούμε από το παράδειγμα του Ιωσήφ και της Μαρίας, οι οποίοι ήταν πρόθυμοι να υπακούσουν στις ανώτερες εξουσίες ακόμα και όταν αυτό ήταν άβολο. (Διαβάστε Λουκάς 2:​1⁠-6) Όταν η Μαρία ήταν στον ένατο μήνα της εγκυμοσύνης της, η ίδια και ο Ιωσήφ αντιμετώπισαν μια δοκιμασία της υπακοής τους. Ο Αύγουστος, ο οποίος κυβερνούσε τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, διέταξε να γίνει απογραφή. Ο Ιωσήφ και η Μαρία έπρεπε να ταξιδέψουν ως τη Βηθλεέμ, διανύοντας σχεδόν 150 χιλιόμετρα μέσα από λοφώδεις περιοχές. Εκείνο το ταξίδι θα ήταν άβολο, ιδιαίτερα για τη Μαρία. Ίσως ανησυχούσαν για την ασφάλειά της, καθώς και για την ασφάλεια του αγέννητου μωρού τους. Τι θα γινόταν αν την έπιαναν οι πόνοι στη διαδρομή; Είχε στη μήτρα της τον μελλοντικό Μεσσία. Θα αποτελούσε αυτό δικαιολογία για να μην υπακούσουν στην κυβέρνηση;

¹² Ο Ιωσήφ και η Μαρία δεν επέτρεψαν σε καμιά από αυτές τις ανησυχίες να επηρεάσει το αν θα υπάκουαν στον νόμο. Ο Ιεχωβά ευλόγησε την υπακοή τους. Η Μαρία έφτασε ασφαλής στη Βηθλεέμ, γέννησε ένα υγιέστατο μωρό και μάλιστα συνέβαλε στην εκπλήρωση μιας Βιβλικής προφητείας!​—Μιχ. 5:2.

13. Πώς μπορεί να επηρεάσει τους αδελφούς μας η υπακοή μας;

¹³ Όταν υπακούμε στις ανώτερες εξουσίες, ωφελούμε τον εαυτό μας και άλλους. Πώς; Κατ’ αρχάς, αποφεύγουμε την τιμωρία που επέρχεται σε εκείνους που παραβιάζουν τον νόμο. (Ρωμ. 13:4) Η προσωπική μας υπακοή μπορεί να επηρεάσει το πώς βλέπουν οι αρχές τους Μάρτυρες του Ιεχωβά ως σύνολο. Για παράδειγμα, πριν από μερικές δεκαετίες στη Νιγηρία, κάποιοι στρατιώτες μπήκαν σε μια Αίθουσα Βασιλείας την ώρα της συνάθροισης, ψάχνοντας για ταραχοποιούς που διαμαρτύρονταν για τη φορολογία. Αλλά ο υπεύθυνος αξιωματικός διέταξε τους στρατιώτες να φύγουν, λέγοντας: «Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν συμμετέχουν στις διαμαρτυρίες για τη φορολογία». Κάθε φορά που υπακούτε στον νόμο, μπορεί να συμβάλλετε στην καλή φήμη του λαού του Ιεχωβά​—φήμη που κάποια μέρα ίσως προστατέψει τους ομοπίστους σας.​—Ματθ. 5:16.

14. Τι βοήθησε μια αδελφή να γίνει «πρόθυμη να υπακούει» στις ανώτερες εξουσίες;

¹⁴ Παρ’ όλα αυτά, ίσως δεν έχουμε πάντα τη διάθεση να υπακούμε στις ανώτερες εξουσίες. «Μου ήταν τρομερά δύσκολο να υπακούω», παραδέχεται η Τζοάνα, μια αδελφή στις Ηνωμένες Πολιτείες, «επειδή κάποια μέλη της οικογένειάς μου είχαν υποστεί αδικίες από τις αρχές». Αλλά η Τζοάνα έκανε συνειδητή προσπάθεια να αλλάξει τρόπο σκέψης. Πρώτον, έπαψε να διαβάζει αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα οι οποίες της δημιουργούσαν αρνητικά αισθήματα για τις αρχές. (Παρ. 20:3) Δεύτερον, προσευχόταν στον Ιεχωβά να τη βοηθάει να αποβλέπει σε εκείνον και όχι σε κάποια αλλαγή ανθρώπινης κυβέρνησης. (Ψαλμ. 9:9, 10) Τρίτον, διάβαζε άρθρα στις εκδόσεις μας σχετικά με την ουδετερότητα. (Ιωάν. 17:​16) Τώρα, η Τζοάνα λέει ότι, επειδή δείχνει σεβασμό και υπακοή στις ανώτερες εξουσίες, έχει «ειρήνη που δεν περιγράφεται με λόγια».

ΝΑ ΥΠΑΚΟΥΤΕ ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΥ ΔΙΝΕΙ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ

15. Γιατί μπορεί να δυσκολευόμαστε να υπακούσουμε στην κατεύθυνση που δίνει η οργάνωση του Ιεχωβά;

¹⁵ Ο Ιεχωβά μάς ζητάει να είμαστε «υπάκουοι σε εκείνους που ασκούν την ηγεσία» στην εκκλησία. (Εβρ. 13:​17) Αν και ο Ηγέτης μας, ο Ιησούς, είναι τέλειος, εκείνοι τους οποίους χρησιμοποιεί για να ασκούν την ηγεσία εδώ στη γη δεν είναι. Ίσως δυσκολευόμαστε να υπακούμε σε αυτούς, ιδίως αν μας ζητούν να κάνουμε κάτι που δεν θέλουμε. Ο απόστολος Πέτρος σε κάποια περίπτωση δίστασε να υπακούσει. Όταν ένας άγγελος του είπε να φάει ζώα που ήταν ακάθαρτα υπό τον Μωσαϊκό Νόμο, ο Πέτρος αρνήθηκε​—όχι μία, αλλά τρεις φορές! (Πράξ. 10:​9⁠-16) Γιατί; Η νέα κατεύθυνση δεν του φαινόταν λογική. Είχε συνηθίσει να ενεργεί διαφορετικά. Αν ο Πέτρος δυσκολεύτηκε να υπακούσει στην κατεύθυνση που του έδωσε ένας τέλειος άγγελος, πόσο περισσότερο μπορεί να δυσκολευόμαστε εμείς να υπακούσουμε σε ατελείς ανθρώπους!

16. Αν και ο απόστολος Παύλος θα μπορούσε να θεωρήσει παράλογη την κατεύθυνση που έλαβε, τι έκανε; (Πράξεις 21:​23, 24, 26)

¹⁶ Ο απόστολος Παύλος ήταν “πρόθυμος να υπακούει” ακόμα και όταν λάβαινε κατεύθυνση την οποία θα μπορούσε να θεωρήσει παράλογη. Οι Ιουδαίοι Χριστιανοί είχαν ακούσει φήμες για τον Παύλο​—φήμες ότι κήρυττε «αποστασία από τον Μωυσή» και ότι δεν σεβόταν τον Μωσαϊκό Νόμο. (Πράξ. 21:​21) Οι Χριστιανοί πρεσβύτεροι στην Ιερουσαλήμ έδωσαν στον Παύλο την οδηγία να πάρει τέσσερις άντρες μαζί του στον ναό και να καθαριστεί τελετουργικά για να δείξει ότι τηρούσε τον Νόμο. Αλλά ο Παύλος ήξερε ότι οι Χριστιανοί δεν υπόκειντο πλέον στον Νόμο. Και δεν είχε κάνει τίποτα το εσφαλμένο. Ωστόσο, δεν δίστασε να κάνει αυτό που του ζητήθηκε. «Πήρε τους άντρες την επόμενη ημέρα [και] καθαρίστηκε τελετουργικά μαζί τους». (Διαβάστε Πράξεις 21:​23, 24, 26) Η υπακοή του Παύλου συνέβαλε στην ενότητα.​—Ρωμ. 14:​19, 21.

17. Τι μαθαίνετε από την εμπειρία της Στέφανι;

¹⁷ Κάποια αδελφή, η Στέφανι, δυσκολευόταν να αποδεχτεί μια απόφαση που πήραν οι υπεύθυνοι αδελφοί στη χώρα της. Η ίδια και ο σύζυγός της απολάμβαναν την υπηρεσία τους σε έναν ξενόγλωσσο όμιλο. Έπειτα, το γραφείο τμήματος αποφάσισε να τερματιστεί η λειτουργία του ομίλου και το αντρόγυνο διορίστηκε ξανά σε μια εκκλησία της μητρικής τους γλώσσας. «Ήμουν πολύ στενοχωρημένη», παραδέχεται η Στέφανι. «Δεν είχα πειστεί ότι υπήρχε μεγαλύτερη ανάγκη στη μητρική μας γλώσσα». Παρ’ όλα αυτά, αποφάσισε να υποστηρίξει τη νέα διευθέτηση. «Με τον καιρό, διέκρινα πόσο σοφή ήταν αυτή η απόφαση», λέει η ίδια. «Έχουμε γίνει πνευματικοί γονείς για αρκετά άτομα στην εκκλησία μας που η οικογένειά τους δεν είναι στην αλήθεια. Κάνω μελέτη με μια αδελφή που επαναδραστηριοποιήθηκε πρόσφατα. Επιπλέον, τώρα έχω περισσότερο χρόνο για προσωπική μελέτη». Η Στέφανι προσθέτει: «Η συνείδησή μου είναι καθαρή επειδή ξέρω ότι έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα για να υπακούσω».

18. Πώς ωφελούμαστε όταν είμαστε υπάκουοι;

¹⁸ Μπορούμε να μάθουμε να υπακούμε. Ο Ιησούς «έμαθε την υπακοή», όχι σε ιδανικές συνθήκες, αλλά «από όσα υπέφερε». (Εβρ. 5:8) Όπως ο Ιησούς, έτσι και εμείς συχνά μαθαίνουμε την υπακοή σε δύσκολες περιστάσεις. Για παράδειγμα, στις αρχές της πανδημίας COVID-19, όταν μας ειπώθηκε να σταματήσουμε τις συναθροίσεις στις Αίθουσες Βασιλείας μας και τη διακονία από σπίτι σε σπίτι, μήπως δυσκολευτήκατε να υπακούσετε; Εντούτοις, η υπακοή σας σάς προστάτεψε, σας ένωσε με τους ομοπίστους σας και ευαρέστησε τον Ιεχωβά. Όλοι είμαστε τώρα καλύτερα προετοιμασμένοι να υπακούσουμε σε οποιεσδήποτε οδηγίες θα λάβουμε στη διάρκεια της μεγάλης θλίψης. Η ζωή μας μπορεί να εξαρτηθεί από αυτό!​—Ιώβ 36:11.

19. Γιατί θέλετε να είστε υπάκουοι;

¹⁹ Μάθαμε ότι η υπακοή φέρνει αμέτρητες ευλογίες. Αλλά επιλέγουμε να υπακούμε στον Ιεχωβά πρωτίστως επειδή τον αγαπάμε και θέλουμε να τον ευαρεστούμε. (1 Ιωάν. 5:3) Δεν μπορούμε ποτέ να ανταποδώσουμε στον Ιεχωβά όλα όσα έχει κάνει για εμάς. (Ψαλμ. 116:​12) Αλλά μπορούμε να υπακούμε σε εκείνον και σε όσους έχουν εξουσία πάνω μας. Αν υπακούμε, δείχνουμε ότι είμαστε σοφοί. Και οι σοφοί κάνουν την καρδιά του Ιεχωβά να χαίρεται.​—Παρ. 27:11.