ΑΡΘΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ 38
Νεαροί—Πώς θα Εξελιχθεί η Ζωή Σας;
«Η διάκριση θα σε διαφυλάττει».—ΠΑΡ. 2:11.
ΥΜΝΟΣ 135 Η Θερμή Έκκληση του Ιεχωβά: «Γίνε Σοφός, Γιε Μου»
ΠΕΡΙΛΗΨΗa
1. Ποια δύσκολη κατάσταση αντιμετώπισαν ο Ιωάς, ο Οζίας και ο Ιωσίας;
ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ να γινόσασταν βασιλιάς του λαού του Θεού σε παιδική ή εφηβική ηλικία! Πώς θα χρησιμοποιούσατε τη δύναμη και την εξουσία σας; Η Γραφή μιλάει για κάποια νεαρά παιδιά που έγιναν βασιλιάδες του Ιούδα. Για παράδειγμα, ο Ιωάς ήταν μόλις 7 χρονών, ο Οζίας 16 και ο Ιωσίας 8. Φανταστείτε την πίεση που ένιωθαν! Όσο δύσκολη και αν ήταν η κατάστασή τους, όλοι τους είχαν την αναγκαία βοήθεια για να ξεπεράσουν προκλήσεις και να ζήσουν παραγωγική ζωή.
2. Γιατί πρέπει να δώσουμε προσοχή στο παράδειγμα του Ιωάς, του Οζία και του Ιωσία;
2 Εμείς δεν είμαστε βασιλιάδες και βασίλισσες, αλλά μπορούμε να πάρουμε πολύτιμα διδάγματα από αυτά τα τρία Βιβλικά πρόσωπα. Πήραν και καλές και κακές αποφάσεις. Με βάση το παράδειγμά τους, θα δούμε γιατί χρειάζεται να διαλέγουμε καλούς φίλους, να παραμένουμε ταπεινοί και να εκζητούμε τον Ιεχωβά.
ΝΑ ΔΙΑΛΕΓΕΤΕ ΚΑΛΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ
Είναι εφικτό σήμερα να ακολουθούμε το παράδειγμα του Ιωάς ακούγοντας καλούς φίλους (Βλέπε παραγράφους 3, 7)c
3. Πώς ανταποκρίθηκε ο βασιλιάς Ιωάς στην εκπαίδευση που έλαβε από τον αρχιερέα Ιωδαέ;
3 Να μιμείστε τις σοφές αποφάσεις του Ιωάς. Όταν ήταν νεαρός, ο βασιλιάς Ιωάς πήρε μια σοφή απόφαση. Καθώς δεν είχε πατέρα, ακολούθησε την καθοδηγία του πιστού αρχιερέα Ιωδαέ. Εκείνος τον εκπαίδευσε σαν να ήταν γιος του. Ο Ιωάς ανταποκρίθηκε σε εκείνη την εκπαίδευση και πήρε τη σοφή απόφαση να πρωτοστατήσει στην αγνή λατρεία και να υπηρετήσει τον Ιεχωβά. Διευθέτησε μάλιστα να επισκευαστεί ο ναός του Ιεχωβά.—2 Χρον. 24:1, 2, 4, 13, 14.
4. Πώς ωφελούμαστε όταν θεωρούμε πολύτιμες τις εντολές του Ιεχωβά; (Παροιμίες 2:1, 10-12)
4 Αν διδάσκεστε να αγαπάτε τον Ιεχωβά και να ζείτε σύμφωνα με τους κανόνες του, σας προσφέρεται ένα πολύτιμο δώρο. (Διαβάστε Παροιμίες 2:1, 10-12) Οι γονείς παρέχουν εκπαίδευση με πολλούς τρόπους. Μια αδελφή, η Κάτια, θυμάται πώς τη βοηθούσε ο πατέρας της να παίρνει καλές αποφάσεις. Κάθε μέρα που την πήγαινε στο σχολείο, συζητούσε μαζί της το εδάφιο της ημέρας. Η Κάτια λέει: «Εκείνες οι συζητήσεις με βοηθούσαν να χειρίζομαι δύσκολες καταστάσεις που προέκυπταν στη διάρκεια της ημέρας». Τι γίνεται όμως αν η Βιβλική κατεύθυνση που σας παρέχουν οι γονείς σας φαίνεται να περιορίζει την ελευθερία σας; Τι θα σας βοηθήσει να δεχτείτε την καθοδηγία τους; Μια άλλη αδελφή, η Αναστασία, θυμάται ότι οι γονείς της αφιέρωναν χρόνο για να της εξηγήσουν γιατί έβαζαν κάποιους κανόνες. Η ίδια λέει: «Αυτό με βοήθησε να αποδέχομαι τα όρια που μου έθεταν, όχι απλώς ως περιορισμούς, αλλά ως στοργική προστασία».
5. Πώς θα επηρεάσουν οι πράξεις σας τους γονείς σας και τον Ιεχωβά; (Παροιμίες 22:6· 23:15, 24, 25)
5 Καθώς εφαρμόζετε τις Βιβλικές συμβουλές που λαβαίνετε, θα κάνετε τους γονείς σας χαρούμενους. Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι θα φέρνετε χαρά στον Θεό και θα οικοδομήσετε μια διαρκή φιλία μαζί του. (Διαβάστε Παροιμίες 22:6· 23:15, 24, 25) Δεν είναι αυτός βάσιμος λόγος για να μιμείστε το παράδειγμα που έθεσε ο Ιωάς στη νεαρή του ηλικία;
6. Ποιων ανθρώπων τις συμβουλές άρχισε να ακούει ο Ιωάς, και με ποια αποτελέσματα; (2 Χρονικών 24:17, 18)
6 Μάθετε από τις κακές αποφάσεις του Ιωάς. Μετά τον θάνατο του Ιωδαέ, ο Ιωάς διάλεξε κακούς φίλους. (Διαβάστε 2 Χρονικών 24:17, 18) Αποφάσισε να ακούσει τους άρχοντες του Ιούδα που δεν αγαπούσαν τον Ιεχωβά. Πιθανότατα θα συμφωνήσετε ότι ο Ιωάς θα έπρεπε να είχε αποφύγει εκείνους τους ταραξίες. (Παρ. 1:10) Εκείνος όμως άκουσε τους δήθεν φίλους του. Μάλιστα, όταν ο εξάδελφός του ο Ζαχαρίας προσπάθησε να τον διορθώσει, ο Ιωάς διέταξε να τον θανατώσουν. (2 Χρον. 24:20, 21· Ματθ. 23:35) Τι φρικτή πράξη! Τι ανόητη πορεία! Ο Ιωάς άρχισε τη ζωή του καλά, αλλά δυστυχώς έγινε αποστάτης και δολοφόνος. Τελικά, τον σκότωσαν οι ίδιοι του οι υπηρέτες. (2 Χρον. 24:22-25) Πόσο διαφορετικά θα είχε εξελιχθεί η ζωή του αν συνέχιζε να ακούει τον Ιεχωβά και εκείνους που Τον αγαπούσαν! Ποιο δίδαγμα θα θέλατε να κρατήσετε από το παράδειγμά του;
7. Τι φίλους πρέπει να διαλέγετε; (Βλέπε επίσης εικόνα.)
7 Ένα δίδαγμα που αντλούμε από την κακή απόφαση του Ιωάς είναι ότι χρειάζεται να διαλέγουμε φίλους που θα αποτελούν καλή επιρροή για εμάς—φίλους που αγαπούν τον Ιεχωβά και που θέλουν να του φέρνουν χαρά. Δεν χρειάζεται να περιορίζουμε τις συναναστροφές μας σε άτομα της ηλικίας μας. Θυμηθείτε ότι ο Ιωάς ήταν πολύ νεότερος από τον φίλο του τον Ιωδαέ. Σε ό,τι αφορά την επιλογή των φίλων σας, αναρωτηθείτε: “Με βοηθούν να ενισχύω την πίστη μου στον Ιεχωβά; Με παρακινούν να ζω σύμφωνα με τους κανόνες του Θεού; Μιλούν για τον Ιεχωβά και για τις πολύτιμες αλήθειες του; Δείχνουν σεβασμό για τους κανόνες του Θεού; Μου λένε μόνο αυτό που θέλω να ακούσω ή έχουν το θάρρος να με διορθώσουν αν κάπου ξεφύγω;” (Παρ. 27:5, 6, 17) Για να μιλήσουμε ξεκάθαρα, αν οι φίλοι σας δεν αγαπούν τον Ιεχωβά, δεν τους χρειάζεστε. Αλλά αν έχετε φίλους που αγαπούν τον Ιεχωβά, μείνετε κοντά τους—θα σας ωφελήσουν!—Παρ. 13:20.
8. Αν χρησιμοποιούμε κοινωνικά δίκτυα, τι πρέπει να έχουμε υπόψη μας;
8 Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να κρατάμε την επαφή με συγγενείς και φίλους. Ωστόσο, πολλοί χρησιμοποιούν αυτή τη μορφή επικοινωνίας για να εντυπωσιάσουν τους άλλους, ανεβάζοντας φωτογραφίες και βίντεο που δείχνουν τι αγόρασαν ή τι έκαναν. Αν χρησιμοποιείτε τα κοινωνικά δίκτυα, αναρωτηθείτε: “Μήπως το κίνητρό μου είναι να εντυπωσιάσω τους άλλους; Ποιος είναι ο στόχος μου—να εποικοδομήσω τους άλλους ή να αναδείξω την εικόνα μου; Μήπως επιτρέπω σε εκείνους που χρησιμοποιούν αυτό το εργαλείο να επηρεάζουν αρνητικά τον τρόπο σκέψης μου, την ομιλία μου και τις πράξεις μου;” Ο αδελφός Νάθαν Νορ, ο οποίος υπηρέτησε ως μέλος του Κυβερνώντος Σώματος, έδωσε την εξής συμβουλή: «Μην προσπαθείτε να ευαρεστείτε ανθρώπους. Θα καταλήξετε να μην ευαρεστείτε κανέναν. Να ευαρεστείτε τον Ιεχωβά και τότε θα ευαρεστείτε όλους όσους αγαπούν τον Ιεχωβά».
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΜΕΝΟΥΜΕ ΤΑΠΕΙΝΟΙ
9. Τι βοήθησε ο Ιεχωβά τον Οζία να κάνει; (2 Χρονικών 26:1-5)
9 Να μιμείστε τις καλές αποφάσεις του Οζία. Ως νεαρός, ο βασιλιάς Οζίας ήταν ταπεινός. Έμαθε «να φοβάται τον αληθινό Θεό». O Ιεχωβά τον ευλογούσε τα περισσότερα από τα 68 χρόνια της ζωής του. (Διαβάστε 2 Χρονικών 26:1-5) Ο Οζίας νίκησε πολλούς από τους εχθρούς του έθνους και ενίσχυσε το αμυντικό σύστημα της Ιερουσαλήμ. (2 Χρον. 26:6-15) Ο Οζίας ασφαλώς χαιρόταν για όλα όσα τον είχε βοηθήσει ο Θεός να κάνει.—Εκκλ. 3:12, 13.
10. Πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα για τον Οζία;
10 Μάθετε από τις κακές αποφάσεις του Οζία. Ο βασιλιάς Οζίας είχε συνηθίσει να δίνει εντολές και οι άλλοι να τις εκτελούν. Μήπως αυτό τον έκανε να νομίζει ότι μπορούσε να κάνει ό,τι ήθελε; Κάποια μέρα, ο Οζίας αποφάσισε να μπει στον ναό του Ιεχωβά και επιχείρησε με αυθάδεια να κάψει θυμίαμα στο θυσιαστήριο, κάτι το οποίο δεν επιτρεπόταν στους βασιλιάδες. (2 Χρον. 26:16-18) Ο αρχιερέας Αζαρίας προσπάθησε να τον διορθώσει, αλλά ο Οζίας θύμωσε πολύ. Δυστυχώς, ο Οζίας κατέστρεψε το ιστορικό της πιστής του υπηρεσίας και τιμωρήθηκε με λέπρα. (2 Χρον. 26:19-21) Πόσο διαφορετικά θα είχε εξελιχθεί η ζωή του αν είχε παραμείνει ταπεινός!
Αντί να καυχιόμαστε για τα επιτεύγματά μας, πρέπει να δίνουμε στον Ιεχωβά την τιμή για όσα είμαστε σε θέση να κάνουμε (Βλέπε παράγραφο 11)d
11. Ποιες πράξεις μπορεί να δείξουν αν είμαστε ταπεινοί; (Βλέπε επίσης εικόνα.)
11 Όταν ο Οζίας έγινε ισχυρός, ξέχασε ότι ο Ιεχωβά ήταν η Πηγή της δύναμης και της ευημερίας του. Ποιο είναι το δίδαγμα; Πρέπει να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι οι ευλογίες μας και τα προνόμιά μας έρχονται από τον Ιεχωβά. Αντί να καυχιόμαστε για τα επιτεύγματά μας, πρέπει να δίνουμε στον Ιεχωβά την τιμή για όσα είμαστε σε θέση να κάνουμε.b (1 Κορ. 4:7) Πρέπει να αντιλαμβανόμαστε ταπεινά ότι είμαστε ατελείς και χρειαζόμαστε διαπαιδαγώγηση. Ένας αδελφός που έχει περάσει τα 60 έγραψε: «Έχω μάθει να μην παίρνω τον εαυτό μου πολύ στα σοβαρά. Όταν λαβαίνω διαπαιδαγώγηση για τα παιδαριώδη λάθη που κάνω κάποιες φορές, προσπαθώ να σηκώνομαι ξανά και να συνεχίζω να προχωρώ». Η ουσία είναι ότι, αν φοβόμαστε τον Ιεχωβά και διατηρούμε ταπεινή άποψη για τον εαυτό μας, η ζωή μας θα εξελιχθεί καλά.—Παρ. 22:4.
ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΑΤΕ ΣΥΝΕΧΩΣ ΤΟΝ ΙΕΧΩΒΑ
12. Πώς αναζητούσε ο Ιωσίας τον Ιεχωβά ως νεαρός; (2 Χρονικών 34:1-3)
12 Να μιμείστε τις καλές αποφάσεις του Ιωσία. Ο Ιωσίας ήταν έφηβος όταν άρχισε να αναζητάει τον Ιεχωβά. Ήθελε να μαθαίνει για τον Ιεχωβά και να κάνει το θέλημά Του. Ωστόσο, η ζωή δεν ήταν εύκολη για αυτόν τον νεαρό βασιλιά. Έπρεπε να ταχθεί υπέρ της αγνής λατρείας σε μια εποχή που επικρατούσε η ψεύτικη λατρεία. Και όντως αυτό έκανε! Προτού κλείσει τα 20, ο Ιωσίας άρχισε να καθαρίζει το έθνος από την ψεύτικη λατρεία.—Διαβάστε 2 Χρονικών 34:1-3.
13. Τι σημαίνει για εσάς το να αφιερωθείτε στον Ιεχωβά;
13 Ακόμα και αν βρίσκεστε σε πολύ νεαρή ηλικία, μπορείτε να αποφασίσετε να μιμηθείτε τον Ιωσία αναζητώντας τον Ιεχωβά και μαθαίνοντας να εκτιμάτε τις ιδιότητές Του. Αυτή η εξαιρετική πορεία θα σας υποκινήσει να αφιερωθείτε σε αυτόν. Τι θα σημάνει αυτή η αφιέρωση για την καθημερινή σας ζωή; Ο Λουκ, ο οποίος βαφτίστηκε σε ηλικία 14 ετών, λέει: «Στο εξής, θα βάζω την υπηρεσία του Ιεχωβά πρώτη στη ζωή μου και θα προσπαθώ να του φέρνω χαρά». (Μάρκ. 12:30) Πόσο θα ευλογηθείτε και εσείς αν επιθυμείτε να κάνετε το ίδιο!
14. Δείξτε με παραδείγματα πώς κάποιοι νεαροί μιμούνται τον βασιλιά Ιωσία.
14 Ποιες δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπίσετε ως νεαροί υπηρέτες του Ιεχωβά; Ο Γιόχαν, ο οποίος βαφτίστηκε σε ηλικία 12 ετών, μιλάει για την πίεση που δέχεται από τους συμμαθητές του να καπνίσει ηλεκτρονικό τσιγάρο—το λεγόμενο άτμισμα. Προκειμένου να βρίσκει τη δύναμη να αντιστέκεται σε αυτή την πίεση, ο Γιόχαν υπενθυμίζει στον εαυτό του ότι το άτμισμα θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τόσο την υγεία του όσο και τη φιλία του με τον Ιεχωβά. Η Ρέιτσελ, η οποία βαφτίστηκε στα 14, εξηγεί τι τη βοηθάει να αντεπεξέρχεται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στο σχολείο. Όπως λέει η ίδια: «Προσπαθώ να συνδέω ό,τι βλέπω με κάτι πνευματικό. Για παράδειγμα, ένα μάθημα στην ιστορία μπορεί να μου φέρει στο μυαλό μια Βιβλική αφήγηση ή κάποια προφητεία. Ή μια συζήτηση ίσως μου υπενθυμίσει ένα χρήσιμο εδάφιο το οποίο θα μπορούσα να αναφέρω σε κάποιον». Οι δικές σας δυσκολίες ίσως διαφέρουν από αυτές που αντιμετώπιζε ο βασιλιάς Ιωσίας, αλλά μπορείτε να είστε εξίσου σοφοί και όσιοι με εκείνον. Προσπαθώντας να αντεπεξέλθετε στις τωρινές σας δοκιμασίες, προετοιμάζεστε για να αντιμετωπίσετε άλλες δυσκολίες τα επόμενα χρόνια.
15. Τι βοήθησε τον Ιωσία να υπηρετεί τον Ιεχωβά πιστά; (2 Χρονικών 34:14, 18-21)
15 Ως ενήλικος, ο βασιλιάς Ιωσίας ξεκίνησε την ανακαίνιση του ναού. Στη διάρκεια εκείνου του έργου, βρέθηκε «το βιβλίο του Νόμου του Ιεχωβά που είχε δοθεί μέσω του Μωυσή». Καθώς του το διάβαζαν, ο βασιλιάς υποκινήθηκε να αναλάβει δράση σύμφωνα με αυτά που άκουγε. (Διαβάστε 2 Χρονικών 34:14, 18-21) Θα θέλατε να διαβάζετε τη Γραφή τακτικά; Αν προσπαθείτε ήδη να το κάνετε αυτό, πώς τα πάτε; Σημειώνετε εδάφια που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν προσωπικά; Ο Λουκ γράφει σε ένα τετράδιο τα ενδιαφέροντα σημεία που βρίσκει. Μήπως κάτι παρόμοιο θα βοηθούσε και εσάς να θυμάστε εδάφια ή σημεία που σας αρέσουν; Όσο περισσότερο εξοικειώνεστε με τη Γραφή και την αγαπάτε, τόσο περισσότερο θα θέλετε να υπηρετείτε τον Ιεχωβά. Και όπως συνέβη με τον βασιλιά Ιωσία, ο Λόγος του Θεού θα σας υποκινεί σε δράση.
16. Γιατί έκανε ο Ιωσίας ένα σοβαρό λάθος, και ποιο είναι το δίδαγμα για εμάς;
16 Μάθετε από την κακή απόφαση του Ιωσία. Όταν ο Ιωσίας ήταν γύρω στα 39, έκανε ένα λάθος που του στοίχισε τη ζωή. Αντί να ζητήσει την καθοδηγία του Ιεχωβά, εμπιστεύτηκε στον εαυτό του. (2 Χρον. 35:20-25) Εδώ υπάρχει ένα δίδαγμα. Ανεξάρτητα από την ηλικία μας ή από το πόσον καιρό μελετούμε τη Γραφή, πρέπει να αναζητούμε συνεχώς τον Ιεχωβά. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει σε τακτική βάση να προσευχόμαστε για την καθοδηγία του, να μελετούμε τον Λόγο του και να ωφελούμαστε από τις συμβουλές ώριμων Χριστιανών. Τότε θα έχουμε λιγότερες πιθανότητες να κάνουμε μεγάλα λάθη και περισσότερες πιθανότητες να είμαστε ευτυχισμένοι.—Ιακ. 1:25.
ΝΕΑΡΟΙ—Η ΖΩΗ ΣΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ ΚΑΛΑ
17. Τι μπορούμε να συμπεράνουμε από τις αφηγήσεις για αυτούς τους τρεις βασιλιάδες του Ιούδα;
17 Τα νιάτα είναι ένας καιρός με θαυμάσιες ευκαιρίες. Οι αφηγήσεις για τον Ιωάς, τον Οζία και τον Ιωσία δείχνουν παραστατικά ότι οι νεαροί μπορούν να κάνουν σοφές επιλογές και να ακολουθούν μια πορεία που ευαρεστεί τον Ιεχωβά. Είναι αλήθεια ότι η καλή εξέλιξη δεν είναι εγγυημένη, όπως είδαμε. Παρ’ όλα αυτά, μπορούμε να μιμούμαστε το καλό που έκαναν εκείνοι οι βασιλιάδες και να αποφεύγουμε τα λάθη τους. Τότε μπορούμε να αποβλέπουμε σε μια καλή εξέλιξη.
Ο νεαρός Δαβίδ πλησίασε τον Ιεχωβά. Απέκτησε την επιδοκιμασία του Θεού και η ζωή του εξελίχθηκε καλά (Βλέπε παράγραφο 18)
18. Ποια Βιβλικά παραδείγματα δείχνουν ότι η ζωή σας μπορεί να εξελιχθεί καλά; (Βλέπε επίσης εικόνα.)
18 Οι Γραφές περιέχουν αφηγήσεις και για άλλους νεαρούς που πλησίασαν τον Ιεχωβά, απέκτησαν την εύνοιά του και είδαν τη ζωή τους να εξελίσσεται καλά. Ένας από αυτούς ήταν ο Δαβίδ. Σε νεαρή ηλικία, επέλεξε να ταχθεί με το μέρος του Θεού και αργότερα έγινε όσιος βασιλιάς. Ομολογουμένως, σε κάποιες περιπτώσεις έσφαλε, αλλά γενικά είχε την επιδοκιμασία του Θεού. (1 Βασ. 3:6· 9:4, 5· 14:8) Η μελέτη γύρω από τη ζωή και την πιστή υπηρεσία του Δαβίδ θα σας ενθαρρύνει και θα σας υποκινήσει. Εναλλακτικά, μπορείτε να μελετήσετε το παράδειγμα του Μάρκου ή του Τιμόθεου. Θα δείτε ότι υπηρέτησαν τον Ιεχωβά από τη νεαρή τους ηλικία και εξακολούθησαν να έχουν την επιδοκιμασία του Θεού. Τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ καλά για αυτούς.
19. Πώς μπορεί να εξελιχθεί η ζωή σας;
19 Το πώς θα εξελιχθεί η ζωή σας μπορεί να εξαρτηθεί από το πώς τη χρησιμοποιείτε τώρα. Αν εμπιστεύεστε στον Ιεχωβά και όχι στη δική σας κατανόηση, εκείνος θα κατευθύνει τα βήματά σας. (Παρ. 20:24) Μπορείτε να έχετε μια ευτυχισμένη ζωή γεμάτη ανταμοιβές. Να θυμάστε, ο Ιεχωβά θεωρεί πολύτιμο ό,τι κάνετε για εκείνον. Υπάρχει καλύτερος τρόπος για να χρησιμοποιήσετε τη ζωή σας από το να υπηρετείτε τον στοργικό ουράνιο Πατέρα μας;
ΥΜΝΟΣ 144 Προσηλώστε τα Μάτια σας στο Βραβείο!
a Νεαροί, ο Ιεχωβά γνωρίζει ότι αντιμετωπίζετε δυσκολίες που θα μπορούσαν να δοκιμάσουν τη φιλία σας μαζί του. Πώς μπορείτε να παίρνετε σοφές αποφάσεις που θα ευαρεστούν τον ουράνιο Πατέρα σας; Θα εξετάσουμε το παράδειγμα τριών νεαρών αγοριών που έγιναν βασιλιάδες του Ιούδα. Δείτε τι μπορείτε να μάθετε από τις αποφάσεις τους.
b Βλέπε το πλαίσιο «Να Αποφεύγεις τον “Ταπεινό Κομπασμό”» στο άρθρο «Πόσο Σημαντικό Είναι να Είσαι Δημοφιλής στο Ίντερνετ;» στον ιστότοπο jw.org.
c ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Μια ώριμη αδελφή δίνει σοφή συμβουλή σε κάποια νεότερη αδελφή.
d ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Μια αδελφή που έχει μέρος στη συνέλευση στηρίζεται στον Ιεχωβά και δίνει σε εκείνον την τιμή.