ફૂટનોટ

[પાન ૧૧ પર બોક્સ]

બાળકને ઉછેરવા માટે આયા

જો કે સામાન્ય રીતે માતાઓ પોતાના બાળકોને ધવડાવતી. તેમ છતાં, પંડિત બ્રીવાડ ચાઇલ્ડ્‌ બાઇબલના સાહિત્ય વિષેના મેગેઝિનમાં (અંગ્રેજી) આમ કહે છે: “અમુક સંજોગોમાં [એશિયામાં] અમીર કુટુંબો છોકરાંને ઉછેરવા આયા રાખતા. ખાસ કરીને જ્યારે શિશુને ધવડાવવા તેની મા પાસે ધાવણ ન હોય અથવા તેની મા કોણ છે એ ખબર ન હોય ત્યારે આયાને રાખીને તેને મોટું કરવાનો રિવાજ હતો. આ રીતે આયા ઠરાવેલા સમય સુધી બાળકને ધવડાવીને મોટું કરતી.” એશિયામાં એ પ્રકારના અમુક પ્રાચીન લખાણો મળી આવ્યા છે. એ લખાણો પુરાવો આપે છે કે આ રીતે સુમેરિયાથી લઈને હેલેનીસ્ટીક યુગના છેલ્લા દિવસો સુધી અને ઇજિપ્તનું યુગ શરૂ થયું ત્યાં સુધી એમ કરવામાં આવતું હતું. એ લખાણોમાં ખાસ એવી માહિતી આપવામાં આવી છે કે, કોને અને કેટલી મુદત સુધી એ બાળકને રાખવું, કામ માટેની શરત, તેને શું ખવડાવવું જોઈએ. તેમ જ એ ફરજ પાડવામાં ન આવે તો કેટલો દંડ ભરવો પડશે, કેટલો પગાર અને કેવી રીતે આપવામાં આવશે એ પણ લખાણમાં હતું. ચાઇલ્ડ્‌ આગળ કહે છે કે સામાન્ય રીતે “બાળકને ઉછેરવા માટે આયાને બેથી-ત્રણ વર્ષ સુધી રાખવામાં આવતી. એ આયા બાળકને પોતાને ઘરે ઉછેરતી અને સમયે-સમયે તેને તેના કુટુંબ પાસે લઈ જવામાં આવતું જેથી તેઓ તેને જોઈ શકે.”

[પાન ૯ પર ચિત્રો]

જે રીતે મુસાના સમયમાં ઈંટો બનાવવામાં આવતી એવી જ રીતે આજે પણ બનાવવામાં આવી રહી છે, જેમ આ પ્રાચીન ચિત્ર બતાવે છે

[ક્રેડીટ લાઈન્સ]

ઉપર: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.; નીચે: Erich Lessing/Art Resource, NY