ફૂટનોટ

e આધુનિક યહુદી કૅલેન્ડરમાં નીસાન મહિનાની શરૂઆત ખગોળશાસ્ત્ર પ્રમાણે જ્યારે અમાસ આવે, એ દિવસથી થાય છે. પણ, એ પદ્ધતિ પ્રથમ સદીમાં વપરાતી ન હતી. એને બદલે, પ્રથમ સદીના ખ્રિસ્તીઓ યરૂશાલેમમાં અમાસ પછી ચંદ્ર પ્રથમ વાર દેખાતો ત્યારથી, મહિનાની શરૂઆત ગણતા. અમાસ પછી તરત જ ચંદ્ર દેખાતો નહિ, અમુક વાર કદાચ એક અથવા વધારે દિવસો પણ લાગી જતા. આ ફરકને કારણે યહોવાના સાક્ષીઓ જે તારીખે સ્મરણપ્રસંગ ઊજવે છે, એ આજના યહુદી પાસ્ખાપર્વની તારીખે હંમેશાં આવતું નથી.