Eneeroʼu

Nnojoipuʼushi anamiain Moisés chaiwaʼaya nia saʼaka nüpüshi Faraón chaa Egipto. Wayuupuʼu jashichi nia, müshijeseʼe nuʼutuin naaʼin wanee wayuu süka mojushiin nümüin tü naaʼinrakat chia wayuukai. Naaʼinruʼu Moisés, anashiisü nümüin Maleiwa tü naaʼinrakat. Nükaaliijapejeʼe Jeʼwaa nia süpüla niyaawatüin saaʼu wayuuinjachin anamia nia süpüla nekiipüʼüin na israeliitakana. Nuuntuin tia sutuma nnojoluin yaletüin naaʼin otta oonooshi nia sümaa nünüiki Maleiwa. Atüjashi Moisés sünainjee tü nikirajakalü anain nia Jeʼwaa makalaka nekiipüʼüin nia na israeliitakana (Éx. 2:11, 12; Aluw. 7:21-30, 36). Akaʼaya maaʼulu yaa, ayatajatü nukuwaʼipa Moisés natuma na laülaashiikana otta na wayuu kachonshiikana. Laülaashire pia jee kachonle pia, nnojo paashichijaain mojutule pia atumawaa. Mojule sukuwaʼipa wanee kasa putuma, «mojusia sukuwaʼipa tatuma», müinjachi pia sümaa nnojoluin yaletüin paaʼin (Ecl. 7:9, 20). Oonooinjachi pia sümaa nünüiki Jeʼwaa. Sülatüle wanee kasa mojusü pümüin, punoutajatü pukuwaʼipa wanaapünaa sümaa tü nümakat Jeʼwaa otta wayuuinjachi anamia pia (Prov. 15:1). Müle nukuwaʼipa wanee laülaashi jee wanee wayuu eekai kachoin, talatüshi Jeʼwaa nümaa, anajiraashi nia sümaa wayuu otta anamia nia. w19.02 8 püt. 1; 10 püt. 9, 10

¿Jamüsü sümülialaaka naaʼin Jesuu? Süka niʼrüin naya wayuukana «walakatüin maa aka saaʼin anneerü eekai memekeetsein». Eesüjaʼa niyaawatüle saaʼu eein wayuu eekai maʼletsein otta eein na aʼyataakana maʼin süpüleerua tü nepijaainjatkalü aaʼu. Eeshiijaʼa eejanale eekai sünaajaain napüshi. Eesüjaʼa nütüjaale saaʼu jamüin naaʼin naya wayuukana süka sülatüirüin tia nümüin. Süka kachipünaain naaʼin nakuwaʼipa na wayuukana, nümülialüin naaʼin süka tü pütchi nüküjakat namüin (Luc. 4:18, 19). ¿Kasa waaʼinrüinjatka süpüla washatüin nukuwaʼipa Jesuu? Maaʼulu yaa, müliasü maʼin saaʼin wayuu sutuma tü kasa mojusü alatakat sümüin, müshii naya «maa aka saaʼin anneerü eekai memekeetsein». Eepajaʼa süpüla wakaalinjain naya sükajee waküjain namüin nünüiki Maleiwa (Alat. Map. 14:6). Müsüjeseʼe weʼikajüin namüin tü pütchi anasükat maʼaka naaʼinrüin shia Jesuu, süka jamüin, sümülialaain waaʼin «naalin chi maʼletsekai jee naalin chi mojushikai» (Sal. 72:13). Amülialaasü waaʼin naalin na wayuukana jee wakaalinjeein naya. w19.03 21, 22 püt. 6, 7

Wainma kasa naapaka Jeʼwaa wamüin, nikirajüin waya sünain tü shiimainkat nüchiki otta sünain tü kasa nüchekakat wapüleerua. Müshijeseʼe alinjachin nia wapüla saaʼujee tü naaʼinrakat wapüleerua (Juan 8:31, 32). Niʼitaain tü nupueulosekat süpüla nuʼunirüin wakuwaʼipa. Nükaalinjain waya kasale alatüin wamüin maaʼulu otta naapeerü kataa oʼuu waneepia wamüin (Alat. Map. 21:3, 4). Aishi Jeʼwaa wapüla sükajee wasakirüin waaʼin sünain tü naaʼinrakat wapüleerua. Otta sünainjee alin nia wapüla, kojutushi nia wamüin jee nnojotsü waaʼinreein wanee kasa mojuka atuma naaʼin. Sotule paaʼin waneepia niain Jeʼwaa oʼunirüin pukuwaʼipa, aijeechi maʼin nia püpüla otta kojuteerü pümüin tü nuluwataakalü anain. Jaʼitasü kasain nuuʼulaküin aka paaʼin Satanaa, nnojoleechi pia ooʼulaain suulia piʼyataain nümüin Jeʼwaa. Soʼu miit juya, jülüjapa paaʼin woutiisain pia, meerü pünüiki mayaa: «Nnojotsü amülain neʼe takuwaʼipa sünain woutiisaa». w19.03 6 püt. 14; 7 püt. 19

Anasü sukuwaʼipa nüpüshi wanee wayuu kojutule namüin tü aainjünakat napüleerua. Paaʼinwajiraaweena na kaʼwayuuseshiikana otta moteerü naaʼin wanee kasa mojuka akuwaʼipa natuma, müleka kiʼrale naya sünain aapaa analuʼut. Chi wayuu kojutukai amüin nuʼwayuuse, nnojotsü shiain neʼe jülüjain naaʼin tü kasa anasü süküjakat jee tü kasa anakat sutuma, anasü «nünüiki sümüin» (Prov. 31:28). Akaʼaya tü jierü kekiikat maʼin, süküjain nümüin suʼwayuuse kojutuin nia sümüin. Jia kachonshiikana, ¿kasa jaaʼinrajatka süpüla natüjain aapaa analuʼut jüchonnii? Soto jaaʼin nashateerüin jünainjee tü jaaʼinrakat otta tü jümakat. Jaapa tü analuʼutkat namüin kasale naaʼinrüin jümüin. Pükaaliija naya süpüla nayaawatüin saaʼu naapüinjatüin maʼin analuʼut otta aneerüin saaʼin wayuu natuma anale nanüiki. w19.02 17 püt. 14, 15

Sükajee müin nünüiki Job, niiʼiyatüin waneepiainjachin nia nümaa Jeʼwaa jaʼitasü kasain alatüin. Ayatüshia eejiraain nia sümaa tü alatakat nümüin, akaʼaya wayakana, eesü süpüla waaʼinrüin tia. ¿Jamüsü wanainpünaaka tia waneʼewai wakua? Shia süka aiyaain neʼe wapüla Jeʼwaa naashin Satanaa. Naashin niakai wachajaajeerü sukuwaʼipa süpüla katüin woʼu suulialeʼeya waneepiain waya nümaa Jeʼwaa (Job 2:4, 5; Alat. Map. 12:10). ¿Aashin mojuin waaʼin sutuma tü nümakat wachiki? ¿Jamüshiiche nuuʼulaaka waya Jeʼwaa süpüla nuuʼulaküin waaʼin Satanaa? Shia süka nütüjaain saaʼu waneepieenain waya nümaa otta weeʼiyateerüin süka tü waaʼinrakat alawaain tü nümakat Satanaa. Nüküjapejeʼe Maleiwa wamüin nükaalinjeenain waya süpüla waneepiain waya nümaa (Heb. 13:6). ¡Anakuwaʼipalii maʼin waya süka müin nukuwaʼipa Jeʼwaa wamüin! Choʼujaasü waneepiainjanain waya nümaa Jeʼwaa, ¿aashimüin? Müle wakuwaʼipa, weeʼiyateerü alawaain tü nümakat Satanaa, kojuteerü nünülia Jeʼwaa watuma otta weeʼiyateerü niain neʼe anain süpüla aluwatawaa. w19.02 5 püt. 9, 10

Nüküjain Jesuu namüin na nikirajüinkana kasain eejiraainjanain amaa naya otta meimmoluinjanain naya maʼaka meimmoluin nia (Juan 16:1-41; Juan 16:33, TNM). Sülatapa maʼaka jeʼra juya, ayatüshiʼiya meimmoluin na nikirajüinkana otta kapülasü naaʼin nakuwaʼipa na waneinnua jaʼitashii müliain naya. Naaʼinrüin tü naaʼinrapuʼukat Jesuu (Heb. 10:33, 34). Akaʼaya maaʼulu yaa, meimmoluinsalii waya maʼaka naaʼin Jesuu. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wountuin tia? Wakaaliijainjana na wawalayuu apüleeruaanakana aaʼin saaʼujee nanoula. Eeshii na püreesakana sümaa nnojoluin kasain naainjalain. Müshiijeseʼe woʼuraajüinjanain napüleerua jee asoutajana waya naaʼu chaa laülaapialuʼu otta jamajüle naya natuma na aluwataashiikana (Filip. 1:14; Heb. 13:19). Wanee kasa meimmoluinka akajee waya shia nnojoliire wooʼulaain suulia aküjaa pütchi (Aluw. 14:3). Maʼaka naaʼin Jesuu, ayatüshii waya aküjain süchiki sukuwaʼipa tü Aluwatawaa niʼitaakat Maleiwa. Waaʼinrüin tia, jaʼitaina müliain waya jee süpüleeruaanüin waaʼin. w19.01 22, 23 püt. 8, 9

¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watütüleʼerüin naaʼin na wawalayuukana wasoutapa sünain tü outkajawaakat? Anasü yapale watuma tü ekirajaanajatkat sünain tü outkajawaakat. Nnojoleena mmoluin waya sünain asoutaa shiʼipajee tü asakinnakalü anain müleka wekirajaale wepialuʼujee (Prov. 21:5). ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla yapain watuma tü ekirajaanajatkat sünain tü outkajawaakat? Wachuntajachi chi naaʼinkai Maleiwa palajana (Luc. 11:13; 1 Juan 5:14). Süchikijee tia, waashajeʼera motsomüin tü ekirajaanajatkalü anain. Waashajeʼera sünülia tü ekirajaayakat, sünülia pütchikalüirua, weirakaa sümüin tü ayaakuaakalüirua otta waashajeʼera tü pütchi süttakat. Kettaapa tia watuma, wekirajaa sünain tü pütchikat otta tü wetsiikulo eekat suluʼu. Wasakireʼera waaʼin sünain tü wekirajaakalü anain otta jülüja waaʼin jaralüin tü pütchi kamalainkat wamüin süpüla waküjain shia sünain tü outkajawaakat. Wekirajaale maʼin sünain tü ekirajaanajatkat sünain tü outkajawaakat, eʼreena waya kasa anasü sünainjee otta mapüleejeerü wamüin asoutaa shiʼipajee tü asakinnakalü anain (2 Cor. 9:6). w19.01 9 püt. 6; 11, 12 püt. 13-15

¿Kasa watüjaka sünainjee nuluwataanüin Habacuc nutuma Jeʼwaa süpüla nüshajüinjatüin tü jiwaʼatakalü atuma naaʼin? Shia nnojoliinjanain waya mmoluwaain seema aküjaa nümüin Jeʼwaa tü shapaakalü atuma waaʼin. Keeʼireesü naaʼin Jeʼwaa waküjain nümüin tü suluʼukat waaʼin (Sal. 50:15; 62:8). Niʼitaain maʼin naaʼin Habacuc nünain Jeʼwaa, chi Naʼaleewainkai sümaa Nüshin. Müshijeseʼe nnojoluin mmoluwaain nia sünain aashajawaa nümaa Jeʼwaa. Nnojotsü niʼitaain naaʼin Habacuc sünain tü nütüjakalü apüleerua jee nnojotsü wainmajüin naaʼin sünainjee tü alatakat nümüin, nüküjain nümüin Jeʼwaa jamüin naaʼin. Anasü maʼin washatüle tü naaʼinrakat Habacuc, waküja nümüin Jeʼwaa tü shapaakalü atuma waaʼin süka naapüin wanüiki woʼuraajapa nümüin. Otta nütüjawee aaʼu müleka weʼitaale waaʼin nünain sükajee waküjain nümüin tü shapaakalü atuma waaʼin (Sal. 65:2). Meena nujuupatakai waaʼin Jeʼwaa nusoutule shiʼipajee tü wachuntakat nümüin jee nuʼunirüle wakuwaʼipa (Sal. 73:23, 24). Nükaalinjeena waya Jeʼwaa süpüla wayaawatüin saaʼu tü jülüjakat naaʼin süchiki tü alatakat wamüin jaʼitairü kasain alatüin wamüin. Weʼitaa waaʼin nünain Jeʼwaa jee woʼuraaja nümüin. w18.11 15 püt. 2; 16, 17 püt. 5, 6

Nnojoishi aleewain neʼe David namaa na wanaawakana ouyase nümaa. Aleewashi nia nümaa wanee wayuu miyoʼu nuulia. ¿Pütüjaa aaʼu jaralin nia? Nia Jonatán. David nümaa Jonatán, napüshi na wayuu saashajaakana achiki tü Wiwüliakat suluʼu aleewajiraain maʼin naya. ¿Pütüjaa aaʼu jeʼrain juya nülüʼüjaka Jonatán nuulia David? 30 juya. ¿Jamakaʼa aleewajiraaka maʼin naya? Süka kanoulain maʼin naya nünain Maleiwa, kojutujiraain naya otta kojutujiraain namüin tü nakuwaʼipakat maʼaka saaʼin meimmoluin naya sünain atkawaa namaa na nüʼünüükana Maleiwa (1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1). Meena waya maʼaka naaʼin David nümaa Jonatán, talateerü waaʼin aleewale waya namaa na aikana apüla Jeʼwaa otta na kanoulakana nünain. Anuu sünüiki wanee wawala Kiera sünülia, kakaliairü shia sünain aʼyatawaa nümüin Maleiwa: «Aleewasü taya namaa na wawalayuu sainküinjeejanakana tü mmakat, na naatakana akuwaʼipa otta na naatakana eʼiruku». Paaʼinrüle tü saainjakat tü wawalakat, piyaawateerü aaʼu aleewajiraain waya namaa na wawalayuukana sutuma tü sümakat tü Wiwüliakat otta nutuma chi naaʼinkai Maleiwa. w18.12 23, 24 püt. 11-13

Tü aʼluwajirawaakalü akuwaʼipaa, shia wanaa sümaa nüinkaain wanee toolo sümaa wanee jierü nnojotkat nuʼwayuusein jee nnojoikai suʼwayuusein, nümaʼüjiraale nukuwaʼipa wanee toolo jee shiale wanee jierü saaʼu nneerü, nüinkaale wanee toolo sümaa wanee jierü sümaa nnojoliin kasaalüin naya, nümaʼüjiraale nukuwaʼipa wanee toolo nümaa wanee toolo, wanee jierü sümaa wanee jierü otta wanee wayuu sümaa wanee mürüt. Jamüshijaʼa nuʼluwajiraale nukuwaʼipa wanee wayuu sümaa wanee jierü naata, shia neʼe atüjaaka saaʼu tü nuʼwayuusekat müleka ayatüinjatüle shia nümaa jee suuʼulaainjatüle nuulia. Nnojotsü nüküjain Jesuu suuʼulaainjatüin wanee anoujasü nuulia suʼwayuuse nümaʼüjiraale nukuwaʼipa suulia. Shia neʼe shiaka atüjaaka saaʼu ayatüinjatüle shia nümaa. Eesüjaʼa motule saaʼin tü naainjalakat süka alin nia süpüla otta nachajaweerü sukuwaʼipa süpüla aijiraain maʼin naya. Eʼreetpajaʼa sümüliala wanee wayuu eekai suuʼulaain nuulia suʼwayuuse jee nnojorüle kasaalüin shia süchikuaʼa. Jamüsüjaʼa shia, choʼujaajeerü sümüin tü shipijaainjatkalü aaʼu, wanee sümaajachi otta mojeerü saaʼin sutuma sümüiwaʼain shia (1 Cor. 7:14). Eejeerü tü kasa eejiraakalü amaa tü wayuu ooʼulaakat nuulia suʼwayuuse. w18.12 12 püt. 10, 11

Nüʼürülasü Jeʼwaa tü kasa nnojotkat lotuin akuwaʼipa jee tü kaainjalaakat (Is. 61:8). Mayaapejeʼe nütüjaain saaʼu Jeʼwaa suchuntawalin waaʼin aaʼinraa kasa mojusü süka nnojoluin lotuin wakuwaʼipa, keeʼireesü naaʼin wayoutuin tü kasa mojusü nüʼürülakat. Wasakireʼerüle waaʼin sünain jamüin nüʼürülaka Jeʼwaa tü kasa mojusükat, wanaaweerü tü jülüjakat waaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin süchiki tia jee naapeerü watsüin süpüla nnojoluin waaʼinrüin kasa mojusü. Waʼürülale tü kasa mojusükat, watüjaajeerü aaʼu eein waneirua kasa nnojotka anain mayaapejeʼe nnojoluin süküjünüin achiki suluʼu tü Wiwüliakat. Jamüsüjaʼa maaʼulu, eesü wanee sukuwaʼipa oyonnojoo sünainpünaaka amaʼüjirawaa akuwaʼipa, lap dance münüsü. Naashin waneinnua wayuu, nnojotsü amaʼüjirawaain akuwaʼipa tia, müsüjeseʼe nnojoluin mojuin shia naashin. ¿Müsüche tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa süchiki tia? Soto waaʼin nüʼürülain Jeʼwaa süpüshuaʼa tü kasa mojusükat. Müsüjeseʼe wachecherüinjatüin waaʼin suulia aaʼinraa kasa mojusü otta wayoutuinjatü tü kasa nüʼürülakat Jeʼwaa (Roma 12:9). w18.11 29 püt. 11, 12

Süka kojutuin maʼin nümüin Pablo tü aküjünakat suluʼu pütchikat tüü, apünüintua nüküjain süchiki (Roma 1:17; Gal. 3:11; Heb. 10:38). Kanourale waya nünain Jeʼwaa jee weʼitaale maʼin waaʼin nünain, weʼreerü nikeraajüin tü nüküjakalü achiki paala jaʼitasü wainmain wamüliala. Nnojotsü jülüjainjatüin waaʼin tü kasa mojusü weʼrakat maaʼulu, shia anaka aluʼu jülüjale waaʼin tü kasa anasü weʼreetkat mapeena naashin Jeʼwaa. Anashaatasü maʼin tü watüjakat sünainjee tü karaloʼutakat Habacuc süka sülüʼülüin maʼin sükalia süpüla sajaʼttüin kasakat süpüshuaʼa. Naashin Jeʼwaa, katüinjatü noʼu nutuma na wayuu lotokana akuwaʼipa jee na eʼitaakana naaʼin nünain. Müsüjeseʼe wakooʼomüinrüinjatüin wanoula nünain Jeʼwaa jaʼitasü kasain alatüin wamüin otta jaʼitairü kasain shapaain atuma waaʼin. Nüküjainya wamüin Jeʼwaa nükajee Habacuc eejeechin nia wamaa waneepia otta nükaalinjeenain waya. Akaʼaya nia, nuchuntuin wamüin weʼitaainjatüin waaʼin nünain sümaa waʼatapajüin sükalia süpüla süntüin tü Nuluwataayakat yaa mmapaʼamüin. Talateerü jee jimateerü naaʼin na wayuu aʼwaajakana Jeʼwaa saaʼu tü Mmakat (Mat. 5:5; Heb. 10:36-39). w18.11 19, 20 püt. 15-17

Nükalioʼu Jesuu, wainma na wayuu aapaakana sümaa tü shiimainkat, nnojoliipejeʼe kakaliain naya sünain anoujaa sünain. Jamüsüjaʼa süchikijee naaʼinrüin Jesuu wanee kasa pülasü nutuma Maleiwa süpüla nikirüin watta saalii wayuu, oʼunüsü tia wayuukalüirua nüchiirua waneemüin saʼata tü palaa chajatkat Galilea. Nüküjaka Jesuu wanee pütchi moʼooka atuma naya: «Müleka nnojorule jiküin tü teʼirukukat tayakai, chi Shipayakai Wayuu, je müleka nnojorule jüsüin tü tashakat, shiimüin sünain nnojoleerüin katüin joʼu». Eetaayaai nasakirüin Jesuu süchiki jamaluʼuluin tü nümakat, jashichijaashii neʼe naya nümüin jee namaka: «Mojuluʼut maʼin pütchikat tüü; ¿jaratkai aapajeeyaaka shia?». Sünainjee tia, watta maʼin naalii na nikirajüinkana Jesuu akatalaakana nuulia jee ouyantakana sünainmüin tü kasa napütakat paalainka süpüleerua anoujaa (Juan 6:53-66). Jaʼitakajeʼe neʼe maaʼulu yaa, eeshii na ooʼulaakana suulia anoujaa sünain tü shiimainkat, sünainjee tü naaʼinrakat jee tü nümakat wanee wawala. Eetaashii na jashichijaakana sünainjee nachiaanüin jee shiale sünainjee mojujiraain naya nümaa wanee wawala. w18.11 10 püt. 3-5

Nnojorüle wayaawatüin saaʼu jamüin shiiʼirataka wanee kasa tü nupueulosekat Jeʼwaa, soteesü waaʼin jamapuʼuin suʼuniria nutuma Kürisüto tü nupueulosekat Jeʼwaa sümaiwa. Nükalioʼu Josué otta nakalioʼu na aluwataaushiikana, nuʼunirüin Jesuu sukuwaʼipa nupueulose Jeʼwaa süpüla naaʼinmajüin naya, nükatsüinrüin nanoula otta süpüla paaʼinwain naya (Heb. 13:8). Maaʼulu yaa, chi achepchiee oonookai otta kekiikai maʼin, nüküjain wamüin tü waaʼinrajatkat wanaa sümaa choʼujaain maʼin shia wamüin (Mat. 24:45, TNM). Watüjaale saaʼu tü naaʼinrakat Kürisüto süpüla nuʼunirüin wakuwaʼipa, wayaawateerü aaʼu nükaaliinjeein waya süpüla icheinjatüin wanoula. Nükaalinjain waya Kürisüto süpüla jülüjain waaʼin waneepia tü aküjaakat pütchi süka choʼujaashaatain maʼin tia maaʼulu (Mar. 13:10). w18.10 19, 20 püt. 13-16

Nnojorüle yaletayaain waaʼin, atüjeena waya achecheraa waaʼin suʼunnaa weʼnnüin amüin, saashin 2 Samuel 16:5-13 nüchecherüin naaʼin David wanaa sümaa nuʼulejüin jee nujunain ipa Simeí nümüin, wanee nüpüshi chi aluwataaikai Saúl chia. Eeyülüjeʼe süpüla naaʼinrüin David wanee kasa nüka chia wayuukai, nuuʼulaapejeʼe nia. ¿Jamüshiche nüchechetka maʼin naaʼin David wanaa sümaa tia? Sünainjee tü sümakat suʼttiajee Salmo kapiitulo 3 wayaawata aaʼu nüshajalain David tia pütchikat. Nüshajala tia wanaa sümaa nuʼluwataain nüpüleerua Absalón, chi nüchonkai. Pansaasü maʼin tü sümakat tü wetsiikulokalüirua 2 otta 3 sümaa tü aküjünakat suluʼu 2 Samuel kapiitulo 16. Sünainjee tü nümakat David suluʼu Salmo 3:4, wayaawata aaʼu niʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa, müshijeseʼe nümüin nümüin: «Achunteechi taya kaalinwaa nümüin Jeʼwaa otta tatüjaa aaʼu nusouteechin tamüin». Washata tü naaʼinrakat David, wachunta kaalinwaa nümüin Jeʼwaa suʼunnaa müliain waya atumawaa. Müle shia watuma, naapeechi Jeʼwaa wamüin chi naaʼinkai süpüla eejiraain waya sümaa tü alatakat wamüin. ¿Püchechereetche paaʼin piʼnnüle amüin jee moteetche paaʼin tü aainjünakat pümüin? Püchechereerü paaʼin piʼitaale paaʼin sünain niʼrüin Jeʼwaa pümüliala jee sünain nükaalinjeechin pia. w18.09 7 püt. 16, 17

Süpüla kapülainjatüin waaʼin nakuwaʼipa na wayuu waküjawaikana amüin pütchi jee kojutuin naya wamüin, choʼujaasü maʼin weʼrajüin nakuwaʼipa. Soto waaʼin nnojoluin naʼatapüin na wayuukana wantüinjanain nepialuʼumüin, jama nnojoluin nounejaalain waya. Müsüjeseʼe wachajaainjatüin sukuwaʼipa süpüla wajayatüin tü oora anashiikalü oʼu yootoo namaa (Mat. 7:12). Jülüja paaʼin tüü: ¿Jalapüshishii atamaain na wayuukana saawanoʼu jee rimiinkoʼu eere kepiain pia? Matüjainre naya atamawaa wattachon, eeshii süpüla waküjain pütchi palajana kaayeruʼu jee shiale sükajee tü kareetachonkat otta wouyantüle namaʼanamüin na wayuu achijiraʼawaikana watta maalü. Eeshii wayuu eekai wainmain kasa naaʼinrüin, müsüjeseʼe motsoʼoinjatüin wamaʼa namaʼanajee, shialeekajaʼa palajatüle wakua (1 Cor. 9:20-23). Kapürale waaʼin nakuwaʼipa na wayuukana eesü süpüla anashiin namüin yootoo wamaa wane wakueena. Eere wanain tü akuwaʼipaa eekat nutuma chi naaʼinkai Maleiwa, shiimainjaʼa waʼyanaajiraain nümaa Maleiwa. Otta eeshii süpüla nikirajüin naya Jeʼwaa sünain tü shiimainkat wakajee (1 Cor. 3:6, 7, TNM). w18.09 31, 32 püt. 15-17

¿Jamüshii talateenaka na wayuu anamiakana? Wainma wayuu jashichipuʼukana namaiwa, katkaaralii naya otta keejiapuʼusü namüin tü kasachikikat. Shiasaʼa nekirajaapa sünain tü shiimainkat, eeʼiratüsü nakuwaʼipa. Aipüraliishii naya wayuu, amülialaasü naaʼin saalin wayuu, kamaneeshii naya, nnojotsü yaletüin naaʼin, anamia naya otta nnojoishii naya jashichijaain (Col. 3:9-12). Sutuma tia, aleewashii naya namaa na waneinnua otta talatüsü naaʼin. Saashin tü Wiwüliakat, namüinjeerü tü mmakat wayuukana naainnua (Sal. 37:8-10, 29). ¿Jamaluʼulu nünüiki Jesuu soʼu nüküjain saapüneerüin tü Mmakat namüin na anamiakana? Aapüneerü tü Mmakat namüin na anoujashii chainjanakana chaa iipünaa naluwataapa saaʼu otta sacerdootepa naya (Alat. Map. 20:6, TNM). Na wattakana naalii wayuu nnojoliinjanakana chain chaa iipünaa, namüinjeerü tü Mmakat katapa noʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa yaa saaʼu. Loteerü nakuwaʼipa, jimateerü naaʼin otta talateena naya soʼu tia. w18.09 17 püt. 8, 9

Niapejeʼe Jeʼwaa atüjain maʼin aapajaa sünüiki wayuu (Gén. 18:32; Jos. 10:14). Jülüja waaʼin tü aküjünakat suluʼu Éxodo 32:11-14. Soʼu tia, nnojotsü choʼujaain nümüin Jeʼwaa naapajüin nünüiki Moisés süpüla nüneeküinjatüin tü naaʼinrajatkat, naapajapejeʼe shia. ¿Paapajeetche nünüiki wanee wayuu nnojoipuʼukai anain maʼin akuwaʼipa jee poonoweetche amaa tü nümakat pümüin? Naapajüin Jeʼwaa nanüiki na wayuu eʼitaakana naaʼin sünain naapeerüin nanüiki. Naapajülejeʼeya Jeʼwaa sünüiki wayuu maʼakaapuʼu naapajüin nünüiki Abraham, Raquel, Moisés, Josué, Manóah, Elías otta Ezequías, ¿jamaka nnojotka washatüin nukuwaʼipa? Waaʼinreerü tia kapürale maʼin waaʼin nakuwaʼipa na wawalayuukana, jülüjale maʼin waaʼin tü namakat wamüin jee waaʼinrüle tü namakat wamüin. Jülüjeesü waaʼin suluʼu tü outkajaaleekat eere wanee wawala choʼujaakai amüin waapajüin anüiki yootopa nia wamaa. Jee niale wanee wapüshi, waapaja nünüikiyaajaʼa (Gén. 30:6; Juec. 13:9; 1 Rey. 17:22; 2 Crón. 30:20). w18.09 6, 7 püt. 14, 15

Eesü kapüleere wamüin kamanewaa sükajee saʼakain waya wayuu kapülaka neʼe aaʼin sukuwaʼipa sümüiwaʼa. Naashin Jesuu, piamasü tü pütchi alanaʼaleekat maʼin saʼakajee tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés. Tü palajatkat shia alinjachin Jeʼwaa wapüla süka süpüshuaʼa waaʼin, süka süpüshuaʼa wakuwaʼipa, süka tü jülüjakat waaʼin jee süka süpüshuaʼa watsüin. Jee tü wane pütchikat shia alinjatüin wayuu wapüla maʼaka aijiraain waya wapülajiraa (Mar. 12:28-31, TNM). Nashatüin nukuwaʼipa Jeʼwaa na aikana apüla nia. Asülajüi Jeʼwaa jee müshia Jesuu, otta naluwataain waya süpüla wasülajüliinjanain süka talateerüin maʼin waaʼin sükajee tia. Wachajaale sukuwaʼipa süpüla waapüin kasa nümüin Jeʼwaa jee wakaalinjain na waneinnua, kojuteechi maʼin nia watuma, aneerü wakuwaʼipa otta nakuwaʼipa na waneinnua. Eeshiijaʼa wachajaale sukuwaʼipa süpüla wakaalinjain wayuu otta nayale wakaalinjain maʼin na wawalayuukana (Gal. 6:10). Ayatüle waaʼinrüin tia, eesüjaʼa süpüla eejeerüin wayuu eekai saapüin analuʼut wamüin otta eekai alin apüla waya saaʼujee tia. Shiasaʼa suluʼujee tia, talateerü waaʼin. w18.08 20 püt. 19, 20

Anasü nümüin Jeʼwaa süpüshuaʼa wayuu eekai kojutuin atuma nia otta eekai saaʼinrüin tü anasükat. Nnojotsü shiain jülüjain naaʼin Jeʼwaa jalejeʼewalüin wanee wayuu, tü shiʼirukukat jee tü sünüikipalakat (Gal. 3:26-28; Alat. Map. 7:9, 10). Eesüjaʼa pütüjaaitpale saaʼu tia otta nnojoluin koʼuin pukuwaʼipa sümüin wayuu paaʼinruʼu. Akaisaʼa miyoʼule pia saʼaka wayuu eekai koʼuin sukuwaʼipa sümüin wayuu, eesüjaʼa suluʼuyürüle paaʼin tia. Majatü nukuwaʼipa Pedro, jamüshijaʼa nia, süchikijee nükaalinjain wayuu sünain ayaawataa saaʼu nnojoluin koʼuin nukuwaʼipa Maleiwa sümüin wayuu, ayatüshi nia kachekalain wayuu (Gal. 2:11-14). ¿Kasaka anain süpüla waaʼinrüin süpüla nnojoluin wayoujüin wayuu sutuma tü kasa weʼrakat jee waapaka süchiki? Süpüla watüjaain saaʼu ayatüle koʼuin wakuwaʼipa sümüin wayuu, wasakireʼerüinjatü waaʼin sünain tü wakuwaʼipakat otta wayaawatüinjatü saaʼu pansaale wakuwaʼipa sümaa tü watüjakat suluʼujee tü Wiwüliakat (Sal. 119:105). Wanee kasa eeka süpüla waaʼinrüin shia wasakirüin wanee waʼaleewain müleka jaʼyale waaʼu koʼuin wakuwaʼipa sümüin wayuu (Gal. 2:11, 12, 14). Eeshiijaʼa kakaliainnale waya sünain koʼuin wakuwaʼipa sümüin wayuu sümaa nnojoluin watüjaain saaʼu suluʼuin waaʼin tia. w18.08 10, 11 püt. 5, 6

Wasakireʼera waaʼin sünain tüü: «¿Jaʼyasüche saaʼu takuwaʼipa sünain taaʼinrüin tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa? ¿Talatüsüche taaʼin süka taküjain namüin na waneinnua sünain taküjalin pütchi nüchiki Jeʼwaa?». Mojeerü maʼin naaʼin Jeʼwaa watuma japüire waya sünain waküjain namüin na waneinnua waʼyataaliin nümüin (Sal. 119:46; Mar. 8:38). ¿Jamüsü jaʼyainjatka saaʼu wakuwaʼipa niain neʼe Jeʼwaa waʼyataain amüin? Eeshii wawalayuu ashatakana nakuwaʼipa na manoujainsaliikana, sutuma tia nnojotsü naatain maʼin nakuwaʼipa noulia (1 Cor. 2:12, TNM). Na wayuu makana akuwaʼipa shia neʼe jülüjaka naaʼin tü suchuntaakat naaʼin (Éf. 2:3). Mayaapejeʼe süküjünüin wamüin waneepia jamüin choʼujaaka anain waʼanaaya, eeshii na ayatakana sünain mojuin naʼanaaya. Eeshii wawalayuu ichekana maʼin anain nasheʼin sümaa arülachoin maʼin shia, jaʼitakajeʼe neʼe sünain tü outkajawaakat, nanainsü kuluulu maʼaka saaʼin tia. Eeshii na kashüülakana aüjia jee na mayaawatujuukana aʼwala (1 Tim. 2:9, 10). Shiasaʼa naʼakapa naya na manoujainsaliikana, nnojoishii ayaawatünüin aaʼu sünain naküjaliin pütchi nüchiki Jeʼwaa (Sant. 4:4). w18.07 23 püt. 11, 12

Pawalaawashii waya wapüshuaʼa süka nüchoin waya Adán (Aluw. 17:26). Naashin Jesuu, pawalaawashii na nikirajüinkana süka niain Jeʼwaa Nashin (Mat. 12:49, 50). Akaʼaya naya, nüpüshi naya Maleiwa otta paaʼinwashii naya saaʼujee aijiraain otta kanoulain naya. Müshiijeseʼe «tawalayuuwaa» namüin na aluwataaushiikana sünain tü karaloʼutairua naluwataaka namüin na anoujashiikana (Roma 1:13; 1 Ped. 2:17; 1 Juan 3:13). Süchikijee nüküjain Jesuu pawalaawajiraain waya, nüküjain nnojoluinjatüin yaletayaain waaʼin (Mat. 23:11, 12, TNM). Nnojoishii paaʼinwain maʼin na aluwataaushiikana sutuma tü yaletaakalü aaʼin. Jee müsia tü wayuu eejatkalüirua nükalioʼu Jesuu, kojutusü maʼin namüin neʼiruku. Wainma na judío yaletakana aaʼin suʼupala wayuu sutuma nuuʼuliwoʼuin naya Abraham. Nnojotpejeʼe kasain anain apüla tia naaʼinrakat, anuʼusa nünüiki Juan, chi Owoutisaajüikai: «Müleka nücheküle Maleiwa, eesü süpüla jaaʼa sümeerüin tü ipakalüirua nütüma süpüla shiainjatüin nuuʼuliwoʼuin Abraham» (Luc. 3:8). w18.06 11 püt. 8, 9

Sülatawaipa wamüin wanee kasa yüülaka atuma waaʼin jee mojujiraawaire waya nümaa wanee wayuu, ¿wayaawatüinche saaʼu tü waaʼinrakat jee tü wamakat? (Prov. 10:19; Mat. 5:22). Naashichijeʼerüle waya na waneinnua, wooʼulaweein tia najapuluʼu Jeʼwaa süpüla niainjachin anoutuin sukuwaʼipa (Roma 12:17-21). Waaʼinrüin tia wanaa sümaa wachuntuin kaalinwaa nümüin Jeʼwaa sümaa waʼatapajüin nunouteʼerüin sukuwaʼipa tia. Nnojorüle müin watuma tia otta pasalaaweere waya, mojuteechi Jeʼwaa watuma. Wanaa sümaa niiʼiratüin Jeʼwaa sukuwaʼipa wanee kasa nuluwataaka anain waya sükajee tü nupueulosekat, waainjamaatüin tü münakat wamüin. Nnojoishii waya icheinjanain süchiirua tü aluwataanapuʼukalü anain waya paala süka shiain kiʼrain anain waya tia (Heb. 13:17). Eejüinjatü maʼin waaʼin suulia wakooʼomüinjüin tü sümakat tü Wiwüliakat (1 Cor. 4:6, TNM). Müle shia watuma, weeʼiyateerü jülüjain waaʼin kasain keeʼireein naaʼin Jeʼwaa süpüla waaʼinrüinjatüin shia. w18.07 13, 14 püt. 17, 18

Laülaweerü waaʼin sünain anoujaa kojutule maʼin wamüin tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa. Tü pütchi aluwataanakalü anain waya, lotoleesia sünüiki süchiki wanee kasa, eekajasaʼa tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa, sünainpünaasü kojuyasü kasa. Tia müsü aka saaʼin tü alatakat namüin na tepichikana joʼuuiwaʼaya naya, nnojotsü nayaawatüin saaʼu jamüin mojeetka nakuwaʼipa naʼaleewajaale sümaa wayuu mojulaasü. Müsüjeseʼe eein tü kasa nuluwataakalü anain naya nashi jee nei, süpülajatü naaʼinmajüin naya (1 Cor. 15:33, TNM). Shiasaʼa laülaapa naaʼin na tepichikana, nayaawatüin saaʼu kasapülajatüin tü pütchi oʼunirajatkat nakuwaʼipa saashin tü Wiwüliakat otta atüjashii naya aneeka na wayuu anakana süpüla naʼaleewain (1 Cor. 13:11; 14:20). Akaataajaʼa neʼe tü wakuwaʼipakat, jülüjale waaʼin tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa saashin tü Wiwüliakat, wanaaweerü tü jülüjakat waaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa otta atüjeena waya aneeka tü anakat süpüla waaʼinrüin. Eesü wamaʼana süpüshuaʼa tü kasa choʼujaakat süpüla waaʼinrüinjatüin tü anakat noʼuluʼu Jeʼwaa. Aküjünüsü suluʼu tü Wiwüliakat tü nuluwataakalü anain waya Jeʼwaa otta tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa süpüla wountuin waaʼinrüin süpüshuaʼa tü kasa anasü talatakalü atuma naaʼin Jeʼwaa (2 Tim. 3:16, 17). w18.06 19, 20 püt. 14, 16, 17

Nüküjain Jesuu nüchiki wanee wayuu samariajeʼewai amüliajakai wanee judío. Sükajee tia, nikirajüin Jesuu eein süpüla nashatüin na judíokana nukuwaʼipa wanee wayuu samariajeʼewaikai aikai apüla wayuu (Luc. 10:25-37). Süpülapünaa nuʼunuin Jesuu chaa iipünaamüin, nuluwataain na nikirajüinkana sünain aküjaa pütchi «suluʼupünaa tü mmakat Judea, suluʼupünaa Samaria otta suluʼupünaa süpüshuaʼa mma wattapünaa maʼi» (Aluw. 1:8). Süpüla nainküin tia, nnojotsü yaletüinjatüin naaʼin otta nnojotsü nalerajüinjatüin wayuu eekai naatain shiʼiruku. Nüküjapuʼuin Jesuu namüin na nikirajüinkana nachiki waneinnua wayuu anamia nnojoliikana judíoin, sükajee tia, nükaalinjain naya süpüla mapüleeinjatüin namüin aküjaa pütchi sümüin wayuu süpüshuaʼa, sainküin mmaka süpüshuaʼa. Wanee wayuu nüküjakai achiki Jesuu namüin, nia wanee shikiipüʼü surulaat kanoulakai maʼin (Mat. 8:5-10). Jee soʼu chajachin nia Nazaret, nüküjain nükaalinjain Jeʼwaa waneinnua wayuu nnojoliikana judíoin, maʼaka saaʼin tü wayuu outa aʼwayuuset chejeʼewatkat Sarepta otta chi wayuu ajaʼttakai ata chejeʼewaika Siria, Naamánkai anülia (Luc. 4:25-27). Akaʼaya Jesuu, aküjashi nia pütchi sümüin wanee wayuu samariajeʼewat otta makatüshi nia piama kaʼi Samaria sutuma kamalain sümüin wayuu chayaa tü pütchi nüküjakat (Juan 4:21-24, 40). w18.06 11 püt. 10, 11

Naashin chi aluwataaushikai Pablo, müshii waya maʼaka naaʼin na surulaatkana. Sünainshii waya wanee atkawaa otta meʼrujusalii na waʼünüükana, nia Satanaa otta tü yolujaa nümaajatkalüirua. Kakaliainna naya sünain atkawaa otta yalayalashii maʼin naya sünain atkawaa. Sünainjee tia, eesüjaʼa müle kapüleekai saaʼin pümüin eejirawaa namaa, shialeekajaʼa jimaʼaire jee majayürüle pia. ¿Eeshiiche süpüla eejiraain na jimaʼaliikana jee na majayünnüükana namaa naya meʼrujusaliikana? Jamüsaʼa, eeshii süpüla eejiraain naya otta shia naaʼinraka tia maaʼulu. ¿Jamüsü süpüla nountüin tia? Shia süka eein nanain nütsüin Jeʼwaa otta tü korolo naapakat Jeʼwaa namüin süpüla natkaayain nümaa Satanaa (Éf. 6:10-12). Wanaa sümaa nüküjain Pablo süchiki tü atkaayakat, eesüjaʼa shiale jülüjain naaʼin tü atkaaya namaʼanapuʼukat na surulaat chajanakana Roma (Aluw. 28:16). w18.05 21 püt. 1, 2

Paaʼinwashii waya sünain aküjaa pütchi sainküin mmakat süka kojutushaatain maʼin wamüin nuʼwaajünüin Jeʼwaa jee shiʼraajünüin nünülia (Juan 15:1, 8). ¿Jamüsü süpüla kojutuinjatüin shia sükajee waküjain pütchi? Jülüja paaʼin tü nümakat Isaías, müshi nia: «Jeʼwaa, chi wainmakai asurulaatse [...], Nia kojutuinjachikai jutuma» (Is. 8:13). Wanee sukuwaʼipa süpüla kojutuinjatüin watuma tü nünüliakat Jeʼwaa shia sülanaʼleere sujutü wamüin suulia waneirua anüliee otta wekirajüle wayuu süpüla shiyaawatüinjatüin saaʼu kojutuin maʼin tü nünüliakat. Jamüshiijaʼa waküjale sümüin wayuu sünain anashaatain maʼin tü nukuwaʼipakat Jeʼwaa otta süchiki tü kasa naaʼinrajatkat süpüleerua wayuu, wakaalinjeena naya süpüla natüjaainjatüin saaʼu alawaain süpüshuaʼa tü nümakat Satanaa nüchiki Jeʼwaa (Gén. 3:1-5). Wanee sukuwaʼipa süpüla kojutuin watuma tü nünüliakat Jeʼwaa shia sükajee waküjain sümüin wayuu niain waʼwaajüinjachin neʼe Jeʼwaa (Alat. Map. 4:11). w18.05 10 püt. 3, 4

Saaʼu alin pia nüpüla Jeʼwaa otta kojutuin pümüin tü naaʼinrakat püpüleerua, piʼitaainjatü püpüleerua tü püsaʼwateekalü amüin sünain aʼyatawaa nümüin. Soto paaʼin süpüshuaʼa tü kasa naapüitkat Jeʼwaa pümüin. Katüsü poʼu nutuma, piʼraajüin nia otta pütüjaa aaʼu tü shiimainkat, naapüin pümüin tü Wiwüliakat, naʼakashi pia na wawalayuukana otta paʼatapajüin katüinjatüin poʼu waneepia nutuma suluʼu tü Paʼaraiisükat. Shiale kachiiruain maʼin paaʼin tü piʼyataainjatkat nümüin Jeʼwaa, piiʼiyateerü sünain kojutuin tia pümüin otta aleeweechi maʼin pia nümaa. Piʼitaale püpüleerua tü püsaʼwateekalü amüin, niʼreerü Jeʼwaa tü kasa anasü paaʼinrakat otta aleeweechi maʼin pia nümaa. Anuu nünüiki chi aluwataaushikai Pablo: «Süka naaʼinrüin chi Maleiwakai tü kasa anasükat waneepia sümüin wayuu, tatüjaa aaʼuchi nia sünain nnojoleerüin motüin naaʼin tü kasa anasü jaaʼinrakat jiiʼiyatakat aka nümüin tü naaliikat jüpüla» (Heb. 6:10). Jaʼitairü jeʼrain nuuyase wanee wayuu, eesü süpüla niʼitaain nüpüleerua tü nüsaʼwateekalü amüin. ¿Eesüche süpüla piʼitaain püpüleerua tü püsaʼwateekalü amüin otta piʼyataain süchiirua? (Filip. 1:10, 11, TNM). w18.04 28 püt. 5, 6

Aʼwaataashii na wayuu kepiapuʼukana suluʼu tü mmakat Roma saaʼu lotuin maʼin sukuwaʼipa tü pütchi aluwataanakalü anain naya natuma na aluwataashiikana saaʼu Roma. Otta müsia, aʼwaataashii naya saaʼujee taashin maʼin wayuu chayaa naashin. Watta saalii kasa anapüika suluʼu tia mmakat otta washinnuu maʼin na wayuu chajanakana kepiain. Nnojotpejeʼe neʼe akumajaain tia sümüiwaʼa, watta naalii na achepchiee müliakana maʼin sünain aʼyatawaa süpüla anainjatüin maʼin tia mmakat. Jamüsüjaʼa soʼu tia, naʼakajee 100 wayuu kepiakana suluʼu tü mmairua suluwataakalü aaʼu Roma achepchieeshii 30 naʼakajee. Shapaasü maʼin saaʼin wayuu soʼu tia süka achepchieein wayuu atumawaa. Jaʼitakajeʼe neʼe na anoujashiikana shapaasü naaʼin sutuma tia. Kojuyatua maʼin nüshajüin chi aluwataaushikai Pablo süchiki tü taashiikat. Nnojotpejeʼe nüchajaain sukuwaʼipa süpüla nunouteʼerüinjatüin tü alatakat suʼunnaa tia maʼaka naaʼinrüin shia na wayuu eejanakana soʼu tia. Shia niʼyataaka maʼin achiirua Pablo otta na wane anoujashiikana naküjain maʼin pütchi süchiki Nuluwataaya Maleiwa. Otta naküjain jamüin anaka maʼin naapajiraain nikii Jesuu waaʼu. Nüküjain Pablo namüin na anoujashiikana süchiki jaralin kanainjeejachin tü taashiikat. w18.04 9 püt. 1, 2

Wanee ai süpülapünaa outuin Jesuu nüküjain nümüin Pedro tü pütchi süpülajatkat soʼukai. Pedro nia wanee napüshi na laülaakana napüleerua na anoujashiikana (Gal. 2:9, TNM). Atütülaasü naaʼin na anoujashiikana sutuma yalayalain naaʼin Pedro sünain aküjaa tü pütchi anasükat soʼu tü miʼiraa kanüliakat Pentecostés otta süchikijee tia. Shiasaʼa kakaliapa maʼin nia sünain anoujaa, müsü nünüiki namüin na nuwalayuukana: «Tashajüin jümüin süpüla jütütülaainjanain aaʼin sünain anoujaa. Tasoʼirüin jaaʼin süka tü karalouktakat sünain shiimüin maʼi tü tekirajakat anain, tü nüchikikat Maleiwa sünain anamiain maʼi nia sümüin wayuu. Sükajee tüü, jüchechera jümata jaaʼin sünain anoujaa» (1 Ped. 5:12). Atütülaasü naaʼin na anoujashiikana sutuma tü pütchi nüshajakat Pedro namüin. Müshiʼiya wayakana, atütülaasü waaʼin süka sülüʼülüin maʼin süpüla nikeraajüin Jeʼwaa süpüshuaʼa tü nümakat wamüin (2 Ped. 3:13). w18.04 17, 18 püt. 12, 13

Eetaashii na taasheekana süpüla naküjain tü jülüjakat naaʼin, süpüla naaʼinrüin tü naaʼinreekalü amüin otta tü anakat saaʼin namüin. Taasheesü wayuu maʼleekalia. Watta saalii kasa naaʼinraka na wayuukana süpüla taashin naya. Eeshii na aainjakana protesta süpüla naküjain süchiki tü mojushiikat namüin otta eeshii na eʼrakana wayumüin namüin na sülaülashiikana mma. Nnojotpejeʼe anain tü neʼrakat sünainjee tia naaʼinrakat. Eʼrüshii neʼe naya sooʼomüin müliaa jee outaa sünainjee tia. Shiimainjaʼa tü nüshajakat Salomón nutuma Jeʼwaa, müshi nia: «Chi wayuukai aluwataashi naaʼu na wayuukana süpüla numojujüin nakuwaʼipa» (Ecl. 8:9). Sünain tü pütchi süpülajatkat soʼukai, aküjünüsü tü waaʼinrüinjatkat süpüla talatüinjatüin waaʼin jee anainjatüin maʼin waaʼin. Nia Jeʼwaa kaapajalakai wamüin tü nünüikikat süka niainya neʼe atüjaain saaʼu tü choʼujaakat wamüin süpüla talatüinjanain waya otta anain maʼin waaʼin. Naapüin Jeʼwaa nümüin Adán sümaa Eva süpüshuaʼaleʼeya tü choʼujaakat namüin süpüla talatüinjanain naya otta müsia taashisü nakuwaʼipa nutuma. w18.04 3, 4 püt. 1-3