¿WULEETCHE TÜ MMAKAT MAPEENA?
JOUTAI WASANALAKA
CHOʼUJAASÜ wamüin tü joutai wasanalakat, choʼujaasia shia suulia sülatüin süpüshuaʼa nuwarala chi Kaʼikai, tü mojukat sümüin wayuu. Nnojorüle eein tü joutaikat, yeelojaajeerü süpüshuaʼa tü kasa yaakat mmapaʼa.
Tü eekat sünainjee shiʼyarülajünüin tü joutaikat
Sutuma shiʼyarülajünüin tü joutaikat, eesü süpüla outayaa sümüin tü kasa katakalü oʼu yaa mmapaʼa. Saashin Organización Mudial de la Salud, palitchon na wayuu asanatkana joutai wulesü.
Sutuma shiʼyarülajünüin tü joutaikat, eesü ayuulii sünainjee, maʼaka saaʼin kanserüin susoso wayuu jee ayuulin saaʼin. Suluʼujee tia, eetaasü maʼaka 7 miyoone wayuu outaka juyawai.
Akumajünüsü tü Mmakat süpüla sunoutaain sümüiwaʼa
Akumajünüsü tü Mmakat süpüla wuleinjatüin sutuma tü joutai süsanatkalü oʼu kasa süpüshuaʼa yaaka mmapaʼa. Eesü süpüla saaʼinrüin tia tü Mmakat sümüiwaʼa nnojorüle naʼyarülajüin maʼin na wayuukana tü joutaikat. Waashajaa süchiki tü saaʼinrakat tü Mmakat süpüla wuleinjatüin sutuma tü joutaikat.
Watüjaa maʼin aaʼulu süsanalüin tü wunuʼulia chakalü unaʼapü tü dióxido de carbono münakat. Nnojotpejeʼe atüjaanüin maʼin aaʼu muloʼuin tü dióxido de carbono süsanalakat tü mojuui shirokujatkat laa suulialeʼeya tü wunuʼulia chakalü unaʼapü.
Ekirajaanüsü jekenainka süchiirua tü mojuui shirokujatkat laa, «algas» münüsü tia alijunaikiruʼu. Shiyaawatünaka saaʼu eein waneirua algas asanalaka dióxido de carbono sümaa sojoitaaleeinña shia. «Quelpo» münüsü tia algakat. Sünain süpana, eesü wanee kasa makalü aka saaʼin wotsachein kaluʼuka kaasü. Sünainjee tia, eesü süpüla samantüin shia shirokupünaa tü palaakat. Wattapa suulia sotpaʼa tü palaakat, asotoosü tü wotsachein kaluʼukat kaasü. Sutuma tia, emerojoosü tü algakat shiinaluʼumüin tü palaakat sümaʼaleeya tü dióxido de carbono süleʼeruʼukat soʼu wainmashaata juya.
Soʼunnaa tü cuarentena eejatkat sutuma tü ayuuliikat COVID-19, atüjaana aaʼu eein süpüla wulein sümüiwaʼa tü joutai wasanalakat. Sutuma nnojoluin sujuʼitüin maʼin wayuu suluʼu seʼejena jee nnojoluin shiʼyataain maʼin compañía soʼu juyakat 2020, wulemaatüsü tü joutai wasanalakat. Suluʼu waneirua mma anajünüsü saaʼu tü joutaikat soʼunnaa tü cuarentenakat. Suluʼujee tia akumajünüsü Informe mundial sobre la calidad del aire 2020. Shiyaawatünaka saaʼu wulein maʼin tü joutaikat suluʼu wainma mma.
Tü suuntakat wayuu
Keʼejenale waya wisiküleeta, nnojoleerü waʼyarülajüin maʼin tü joutaikat.
Naikaleʼerüin pütchi na sülaülashiikana mma süpüla nnojoluin shiʼyarülajünüin maʼin tü joutaikat sutuma compañía. Ayatüsia nekirajaain achiirua na científicokana tü aainjünüinjatkat suulia yarüttüin tü joutaikat. Jamüshiijaʼa naya, nayaawata aaʼu eein waneirua bacteria anoutaka waneirua kasa yarüttaka atuma tü joutaikat. Aküjünüsü namüin na wayuukana anain nooʼuikale jee wisiküleetoʼule naya suulia keʼejenain naya kemion. Jee aküjünüsü namüin anain nachajaale sukuwaʼipa suulia nakataajüin maʼin tü luusakat.
Suluʼu waneirua mma naapüin na sülaülashiikana mma waneirua aʼlakajaaya namüin na wayuukana suulia naʼyarülajüin tü joutaikat. Nnojotpejeʼe sümaʼanayaa sümüin wayuu tia.
Nnojotpejeʼe kettaain sümaa tia aainjünakat. Choʼujaasü saainjünüin sooʼomüin maʼaka süküjünüin suluʼu wanee informe aainjünaka soʼu 2022 sutuma waneirua organización. Soʼutku tia shia Organización Mundial de la Salud otta Banco Mundial.
Süküjain tia informekat soʼu 2020 wainmain maʼin wayuu sainküinpünaa mmakat aʼlakajaakana süka kasa yarüttaka atuma tü joutaikat. Suluʼu wainma mma, wainma na wayuu manneetsekana süpüla nayaʼlajüin wanee estufa, müshiijeseʼe naʼlakajaain süka kasa yarüttaka atuma tü joutaikat.
Watüjaa aaʼu aneerüin shia. Tü sümakat tü Bibliakat:
«Tüü, shia tü nümakat Jehová, chi Maleiwa shiimainshikai, chi Kakumalakai tü sirumatuʼukat, Chi [...] eʼitaakai tü mmakat otta tü eekat suluʼu, Chi asanalakai atuma naaʼin na wayuu eekana saaʼu, otta katchinka atuma naaʼin na waraittakana saaʼu» (Isaías 42:5).a
Nukumajüin Maleiwa tü joutai wasanatkat otta tü kasa wulekalü atuma shia. Sutuma pülashin maʼin chi Maleiwakai jee aipüralin nia, watüjaa aaʼu najaʼttireerüin süpüshuaʼa tü yarüttakalü atuma tü joutaikat. Paashajeʼera tü pütchikat «Nüküjain Maleiwa sunoutaajeerüin tü Mmakat».
a Jehová nünülia Maleiwa (Salmo 83:18).