NOTÍSIA PORÃ OSKRIVI VAʼEKUE MARCOS

1 Péicha oñepyrũ umi notísia porã oñeʼẽva Jesucristo rehe, Ñandejára Raʼy. 2 Ñandejára Ñeʼẽme ojeskrivi: “Che amondo hína ne renonderã che mensahéro, haʼe opreparáta ndéve nde raperã”.* Proféta Isaías oskrivi vaʼekue:+ 3 “Oĩ peteĩ osapukáiva pe desiértore ha heʼíva: ‘Pepreparáke Jehová* rape, pembojoja asy pe tape oĩva henonderã’”.+ 4 Juan el Bautista oho pe desiértope, opredika umi héntepe ha heʼi chupekuéra tekotevẽha ojevautisa ohechauka hag̃ua oñarrepentiha. Péicha ikatúta oñeperdona chupekuéra ipekádo.+ 5 Upévare enterove umi oikóva Judea ha Jerusalénpe oho hendápe ha Juan ovautisa chupekuéra Rrío Jordánpe, ha haʼekuéra omombeʼupaite ipekadokuéra.+ 6 Juan omonde ao ojejapo vaʼekue kaméllo raguekuégui ha isínto katu de kuéro.+ Haʼe hoʼu tuku ha eirete oĩva pe ñúre.+ 7 Juan opredika ha heʼi: “Pe oútava che rire ijautoridave chehegui, ha che namereséi ni ajayvy ajora hag̃ua chupe isandália sã.+ 8 Che ningo povautisa ýpe, haʼe katu pendevautisáta espíritu sántope”.+

9 Upe tiémpope Jesús ou Nazarétgui, oĩva Galiléape, ha Juan ovautisa chupe Rrío Jordánpe.+ 10 Ha osẽre pe ýgui ohecha pe yvága ojeavriha, ha pe espíritu sánto oguejyha hiʼári peteĩ palómaicha.+ 11 Ha yvágagui oñehendu Ñandejára heʼiha: “Nde hína che Raʼy ahayhuetéva ha aguerohorýva”.+

12 Upepete voi pe espíritu sánto omomýi chupe oho hag̃ua desiértope. 13 Jesús opyta upe desiértope 40 día aja, haʼe oĩ umi animál salváhe oikohárupi ha Satanás ou omoñuhã hag̃ua chupe.+ Péro upéi umi ánhel oñatende hese.+

14 Juánpe ojegueraha rire kárselpe, Jesús oho Galiléape+ opredika umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejárare.+ 15 Haʼe heʼi: “Pe tiémpo iñimportantetéva og̃uahẽma, ha Ñandejára Rréino hiʼag̃uimbaitéma. Peñarrepentíke+ ha pejerovia umi notísia porãre”.

16 Ha oguatávo ohóvo pe Mar de Galilea kóstare, Jesús ohecha Simón ha iñermáno Andréspe.+ Haʼekuéra ningo peskadór+ ha oity hína irréd márpe.+ 17 Jesús heʼi chupekuéra: “Peju chemoirũ ha pomboʼéta pejagarra hag̃ua hénte, pejagarraháicha pira”.+ 18 Ha upepete oheja hikuái irréd ha oho hendive.+ 19 Ohomiévo upégui ohecha Zebedeo raʼykuérape, Santiago ha Juan. Haʼekuéra orremenda hína umi rred peteĩ varkoʼípe.+ 20 Jesús upepete ohenói chupekuéra. Ha haʼekuéra oheja itúa Zebedéope ha umi ombaʼapóvape hendivekuéra ha oho Jesús ndive. 21 Ha oho hikuái Capernaúmpe.

Upéi, og̃uahẽmíre pe sábado, Jesús oike pe sinagógape ha oñepyrũ omboʼe umi héntepe.+ 22 Ha umi hénte oñesorprendepa ohendúvo mbaʼeichaitépa oporomboʼe, pórke Jesús omboʼéva ou Ñandejáragui,* ndahaʼeiete umi mboʼehára leipegua* ojapoháicha.+ 23 Upe javete oĩ avei pe sinagógape peteĩ endemoniádo ha osapukái: 24 “Jesús pe Nazareno, ¿maʼerã piko nde reju oremolesta?+ ¿Reju piko orerundi hag̃ua mbaʼe? Aikuaa porãiterei nde haʼeha pe ipotĩetéva, upe Ñandejára ombou vaʼekue”.+ 25 Jesús katu ojaʼo pe demóniope ha heʼi: “¡Ekirirĩke, ha esẽ chugui!”. 26 Upémarõ pe demónio omboatáke* pe kuimbaʼépe ha osapukái hatã osẽvo chugui. 27 Ha enterove oñemondyipa opytávo ha oñepyrũ oñeporandu ojupe: “¿Mbaʼe piko kóva? Kóva ningo peteĩ enseñánsa pyahu. Haʼe oreko autorida omanda hag̃ua umi demóniope jepe, ha haʼekuéra iñeʼẽrendu chupe”. 28 Ha oparupiete Galilea jerére pyaʼeterei ojekuaapa Jesús ojapo vaʼekue.

29 Upe riremi osẽ hikuái pe sinagógagui ha oho Andrés ha Simón rógape, Santiago ha Juan oho avei hendivekuéra.+ 30 Upérõ Simón suégra+ hasy, oñeno ha iñakãnundu, ha ensegída omombeʼu hikuái Jesúspe la oikóva. 31 Upémarõ Jesús oike hendápe, ojagarra pe kuñakaraípe ipógui ha omopuʼã chupe. Upepete opa chugui pe akãnundu ha oñepyrũ okosina chupekuéra g̃uarã.

32 Kaʼaruete, kuarahy oike rire, umi hénte ogueru Jesús rendápe entéro umi hasýva ha umi endemoniádo.+ 33 Ha entéro oikóva upe siudápe oñembyaty pe óga rokẽ renondépe. 34 Upémarõ Jesús omonguera heta héntepe opaichagua mbaʼasýgui+ ha omosẽ heta demóniope. Umi demónio oikuaa haʼe haʼeha pe Cristo, péro Jesús nopermitíri chupekuéra oñeʼẽ hese.

35 Jesús opuʼã pyharevete koʼẽ mboyve ha oho ndaiporihápe avavete. Upépe haʼe oñepyrũ oñemboʼe.+ 36 Simón ha iñirũnguéra katu osẽ oheka opárupi Jesúspe, 37 ha otopávo hese heʼi chupe: “Enterove ndereka oikóvo”. 38 Jesús heʼi chupekuéra: “Jaha katu ótro lugárpe, umi puévlo hiʼag̃uívape apredika hag̃ua avei upépe, pórke upearã che aju vaʼekue”.+ 39 Ha oho Galilea tuichakuére opredika umi sinagogahárupi ha omosẽ umi demóniope.+

40 Ou avei hendápe peteĩ lepróso, oñesũ henondépe ha ojerure asy chupe: “Nde chemongueraséramo ikatu chemonguera”.+ 41 Ha Jesús oiporiahuvereko chupe, opoko hese ha heʼi: “Si, romonguerase”.+ 42 Ha upepete pe lépra opa chugui ha okueraite. 43 Oho mboyve upe kuimbaʼe, Jesús oñeʼẽ porã hendive, 44 ha heʼi chupe: “Aníkena remombeʼu mbaʼeve avavépe, tereho ejechauka pe saserdótepe, ha Moisés léi heʼiháicha, emeʼẽ peteĩ ofrénda rekuera haguére.+ Péicha umi saserdóte ohecháta rekuera hague”.+ 45 Péro oho rire upégui pe kuimbaʼe oñepyrũma omombeʼu enterovépe ha oparupiete ojekuaa pe oiko vaʼekue. Upévare Jesús ndaikatuvéi oike umi siudápe umi hénte opillaʼỹre. Haʼe opytántema ndaiporihárupi avave, upéicharõ jepe opáguio ojeju hendápe.+

2 Upéi, tiémpo riremi Jesús oho jey Capernaúmpe ha umi hénte oikuaa haʼe opytaha hína peteĩ ógape.+ 2 Upévare hetaiterei hénte oñembyaty upépe ha ndaijavéima hikuái ni pe okẽme, ha Jesús oñepyrũ oñeʼẽ chupekuéra Ñandejára ñeʼẽre.+ 3 Upérõ ou avei 4 kuimbaʼe oguerúva Jesús rendápe peteĩ paralítiko.+ 4 Péro hetaitereígui umi hénte ndaikatúi oike hikuái Jesús oĩháme. Upémarõ ombokua hikuái pe técho ha omboguejy pe paralítikope hupa reheve. 5 Jesús ohechávo mbaʼéichapa ojerovia hikuái,+ heʼi pe paralítikope: “Che raʼy, nde pekadokuéra oñeperdonáma”.+ 6 Upérõ oguapy avei upépe unos kuánto umi mboʼehára leipegua, ha heʼi hikuái ipyʼapýpe:+ 7 “¿Mbaʼére piko ko kuimbaʼe oñeʼẽ upéicha? Haʼe ningo oñeʼẽ Ñandejára kóntrape. Avave ndaikatúi operdona umi pekádo. Ñandejára añoite ikatu ojapo upéva”.+ 8 Jesús katu oikuaáma mbaʼépa opensa hikuái, upévare heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko pepensa péicha?+ 9 ¿Mbaʼépa ifasilve jaʼe pe paralítikope? ¿‘Nde pekadokuéra oñeperdonáma’, térã, ‘epuʼã ejagarra nde rupa ha eguata’? 10 Péro peikuaa hag̃ua che, pe Yvypóra Raʼy,+ arekoha autorida aperdona hag̃ua umi pekádo ko yvy ape ári...”,+ heʼi pe paralítikope: 11 “Che haʼe ndéve: epuʼã, ejagarra nde rupa ha tereho nde rógape”. 12 Upepete pe kuimbaʼe opuʼã, ojagarra hupa ha oguata ohóvo enterove renondépe. Umi hénte katu ijurujaipa opytávo, ha ombotuicha hikuái Ñandejárape ha heʼi: “Arakaʼeve ndorohecháiva koʼã mbaʼe oikoha”.+

13 Upéi Jesús oho jey pe mar kóstare, ha enterove umi hénte osegi ou hendápe ha haʼe oñepyrũ omboʼe chupekuéra. 14 Upe rire Jesús ohasa ohóvo ha ohecha Leví, Alfeo raʼýpe, oguapy hína ojekovrahápe impuésto. Jesús heʼi chupe: “Eju chemoirũ”. Ha haʼe opuʼã ha oho hendive.+ 15 Upe rire Jesús okaru* Leví rógape idisipulokuéra ndive, ha heta umi okovráva impuésto ha pekadór okaru* avei hendivekuéra. Ijapyteguikuéra oĩ kuri umi oñepyrũma vaʼekue voi omoirũ Jesúspe.+ 16 Péro umi mboʼehára leipegua haʼéva fariséo, ohecha Jesús okaruha umi okovrávandi impuésto ha pekadór ndive, ha heʼi Jesús disipulokuérape: “¿Mbaʼére piko pene mboʼehára okaru umi okovráva impuésto ha pekadór ndive?”. 17 Ohendúvo upéva Jesús heʼi chupekuéra: “Umi hesãiva noikotevẽi doktór, péro umi hasýva si oikotevẽ. Che ndajúi ajerure umi ihústovape oñarrepenti hag̃ua, síno aju ajerure umi pekadórpe toñarrepenti”.+

18 Juan disipulokuéra ha umi fariséo siémpre oajuna. Upévare haʼekuéra ou heʼi Jesúspe: “¿Mbaʼére piko Juan disipulokuéra ha umi fariséo disipulokuéra siémpre oajuna, péro nde disipulokuéra noajunái?”.+ 19 Jesús heʼi chupekuéra: “Peteĩ kasamientohápe pe nóvio+ amigokuéra ndoikói oajuna, pórke pe nóvio oĩ hendivekuéra, ¿ajépa? Pe nóvio oĩ aja hendivekuéra, haʼekuéra ndaikatúi oajuna. 20 Péro upéi pe nóvio ja ndaiporimoʼãvéima hendivekuéra,*+ ha upe tiémpope oajunáta hikuái. 21 Ndaipóri ningo oipurúva peteĩ téla ipyahúva orremenda hag̃ua peteĩ ao tuja osoróva. Ojapóramo upéva pe téla ipyahúva imbareteve rupi oitiráta pe téla tuja ha osoropavéta.+ 22 Avei avave nomoĩmoʼãi víno pyahu peteĩ mbaʼyru* tujápe. Ojapóramo upéva, pe mbaʼyru ikatu orreventa, pe víno oñehẽmbaitéta ha pe mbaʼyru ndovalemoʼãvéima mbaʼeverã. Pe víno pyahu oñemoĩ mbaʼyru pyahúpe”.

23 Peteĩ sábado Jesús ohasa ohóvo peteĩ trigotýrupi, ha idisipulokuéra ojagarra pe trígo ohasakuévo ha hoʼu.+ 24 Ha umi fariséo heʼi chupe: “¡Emañamína!, ¿haʼekuéra piko ndoikuaái mbaʼe ndovaleiha jajapo upéva sabadokue?”. 25 Jesús katu okontesta chupekuéra: “¿Ha peẽ piko ndapeleéi mbaʼépa ojapo vaʼekue David, iñembyahýirõ guare haʼe ha iñirũnguéra ha ndorekói mbaʼeve hoʼu vaʼerã?+ 26 ¿Ndapeleéi piko pe párte oñeñeʼẽhápe Abiatar+ rehe, pe saserdóte prinsipál? David oike vaʼekue Ñandejára rógape ha hoʼu umi pan oñemoĩ vaʼekue Ñandejára renondépe.* Umíva ningo umi saserdóte añoite ikatu hoʼu, ha pe léi nopermitíri ótrope hoʼu.+ Upéicharõ jepe David hoʼu ha omeʼẽ avei iñirũnguérape”. 27 Ha heʼive chupekuéra: “Ñandejára ojapo pe sábado umi hénte rehehápe,+ péro ndojapói umi héntepe pe sábado rehehápe. 28 Upévare, che, pe Yvypóra Raʼy, che hína pe sábado Ruvicha”.+

3 Upéi Jesús oike jey peteĩ sinagógape, ha upépe oĩ peteĩ kuimbaʼe hasýva, un ládo ipo ndaikatúi omonguʼe.*+ 2 Umi fariséo katu omaña porã Jesús rehe, pórke ohechase omonguerátapa pe kuimbaʼépe sábadope, ikatu hag̃uáicha oakusa chupe. 3 Jesús osẽ heʼi pe kuimbaʼe hasývape:* “Epuʼã ha eju ko mbytépe”. 4 Upéi heʼi umi fariséope: “¿Mbaʼépa iporã jajapo sabadokue, iporãva térãpa ivaíva? ¿Iporãpa japorojuka térãpa japorosalva?”.+ Haʼekuéra katu okirirĩete. 5 Jesús omaña hesekuéra ha ipochy, haʼe ombyasyeterei peichaite peve ipyʼahatã haguére hikuái.+ Upéi heʼi pe kuimbaʼépe: “Eipyso nde po”, ha oipysóvo ipo opyta porã jey. 6 Ohechávo upéva, umi fariséo osẽ upégui, ha ensegída oñembyaty hikuái Herodes segidorkuérandi,+ ohecha hag̃ua mbaʼéichapa ikatu ojuka Jesúspe.

7 Jesús ha idisipulokuéra katu oho pe mar gotyo, ha heta hénte Galilea ha Judeagua omoirũ chupe.+ 8 Ohendúvo ojapoha heta milágro, ou avei hendápe hetaiterei hénte oikóva Jerusalénpe, Iduméape, Tiro ha Sidón jerére, ha avei umi oĩva jahasávo pe Jordán. 9 Ha Jesús heʼi idisipulokuérape ogueru hag̃ua peteĩ varkoʼi, ikatu hag̃uáicha ojupi pype umi hénte oñepyrũrõ ojopypa chupe. 10 Haʼe ningo omonguera heta héntepe, upévare enterove umi hasýva oñomyañamba opokoségui hese.+ 11 Umi endemoniádo+ jepe ohechárõ guare chupe, oñesũ henondépe ha osapukái hikuái: “¡Nde hína Ñandejára Raʼy!”.+ 12 Péro Jesús heʼi porã chupekuéra ani hag̃ua ni mbaʼevéicharõ omombeʼu mávapa haʼe.+

13 Upéi Jesús ojupi peteĩ montáñape ha ohenoika unos kuánto idisípulope+ ha haʼekuéra oho hendápe.+ 14 Upépe haʼe oiporavo ijapyteguikuéra 12, koʼãvape ohenói apóstol. Haʼekuéra omoirũ chupe ha opredika avei. 15 Haʼe omeʼẽ avei chupekuéra podér omosẽ hag̃ua umi demóniope.+

16 Koʼãva hína umi 12+ kuimbaʼe Jesús oiporavo vaʼekue: Simón, haʼe ombohéra avei chupe Pedro,+ 17 Santiago haʼéva Zebedeo raʼy, ha iñermáno Juan, koʼã mokõime Jesús ombohéra Boanerges, heʼiséva “Arasunu Raʼy”,+ 18 avei Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Santiago haʼéva Alfeo raʼy, Tadeo, Simón pe ikyreʼỹetéva,* 19 ha Judas Iscariote, pe otraisiona vaʼekue Jesúspe.

Upe rire Jesús ha idisipulokuéra oho og̃uahẽ peteĩ ógape. 20 Upépe oñembyaty jey hetaiterei hénte, upévare haʼekuéra ndaikatúi ni okaru. 21 Jesús hentekuéra oikuaávo umi mbaʼe haʼe ojapo vaʼekue, ou ogueraha hag̃ua chupe, haʼekuéra heʼi: “Itavyraíma ningo”.+ 22 Ha umi mboʼehára leipegua oúva Jerusaléngui heʼi avei: “Kóva oĩ Satanás* poguýpe, ha omosẽ umi demóniope pórke oipytyvõ chupe umi demónio ruvicha”.+ 23 Upéi Jesús heʼi chupekuéra oñemboja hag̃ua hendápe ha omoĩ peteĩ ehémplo. Haʼe heʼi: “¿Mbaʼéicha piko Satanás omosẽta Satanáspe? 24 Peteĩ goviérno hoʼáta umi hénte upepegua oiko vaipáramo oñondive,+ 25 ha peteĩ família* ndohopukumoʼãi haʼekuéra voi opuʼãmbárõ ojuehe. 26 Upéicha avei Satanás opuʼãrõ ikóntrape voi, ha umi oĩva ipoguýpe opuʼãmbárõ ojuehe, ndohopukumoʼãi ha oñehundíta. 27 Añetehápe, oĩramo oikéva peteĩ kuimbaʼe imbaretéva rógape omonda hag̃ua chugui ikosakuéra, tekotevẽ oñapytĩ raẽ pe kuimbaʼépe, ha upéi ae ikatúta omonandi chugui hóga. 28 Añetehápe haʼe peẽme, Ñandejára operdonáta entéro mbaʼe umi héntepe, tahaʼe haʼéva pe pekádo ojapóva térã oñeʼẽ vaíramo jepe umi mbaʼe sagrádore. 29 Péro Ñandejára núnka noperdonamoʼãi umi oñeʼẽ vaívape espíritu sántore,+ ipekádo káusare oñekondena chupekuéra pára siémpre”.+ 30 Jesús heʼi upéva pórke haʼekuéra heʼi kuri hese: “Oñendemonia ningo péva”.+

31 Upéi ou Jesús sy ha iñermanokuéra,+ oñemboʼy hikuái okápe, ha heʼika chupe osẽ hag̃ua hendapekuéra.+ 32 Upérõ umi hénte oguapýva Jesús jerére heʼi chupe: “Oime nde sy ha ne ermanokuéra oĩ okápe ha ndereka hína”.+ 33 Haʼe katu okontesta chupekuéra: “¿Máva piko che sy ha che ermanokuéra?”. 34 Ha omaña umi oguapývare ijerére ha heʼi: “¡Pemañami, koʼãva hína che sy ha che ermanokuéra!+ 35 Oimeraẽ ojapóva Ñandejára volunta, umíva hína che ermáno, che ermána ha che sy”.+

4 Upe rire Jesús oñepyrũ jey omboʼe umi héntepe pe mar oríllape ha hetaiterei hénte oñembyaty ijypýpe. Upémarõ haʼe ojupi ha oguapy peteĩ varkoʼípe, ohomie pe y oríllagui, ha umi hénte opyta pe kóstape.+ 2 Upéi Jesús oñepyrũ omboʼe chupekuéra heta mbaʼe ehémplo rupive,+ ha heʼi:+ 3 “¡Pehendumína! Peteĩ agrikultór osẽ oñemitỹ hag̃ua,+ 4 ha oñotỹ aja oĩ semílla hoʼáva tapére, ha umi guyrakuéra ou hoʼupa. 5 Ótra semílla katu hoʼa ita ári, oĩháme michĩmi yvy, ha upépe pyaʼe heñói pórke pe yvy ipererĩ.+ 6 Péro upéi pe kuarahy ojopévo ohapy pe plánta raʼy, ha ipirupa pórke pe hapo ndaipypukúi. 7 Oĩ umi semílla hoʼáva ñuatĩ apytépe, upéi umi ñuatĩ okakuaa ha ojahoʼipa chupekuéra ha ndahiʼái.+ 8 Ótra semílla katu hoʼa yvy porãme, upéi heñói, okakuaa ha oñepyrũ hiʼa. Oĩ hiʼáva 30, oĩ hiʼáva 60 ha ótro katu mas de 100 peteĩ semíllagui”.+ 9 Upe rire Jesús heʼi avei: “Pe ikatúva ohendu, ojapysaka porã vaʼerã”.+

10 Umi hénte ohopa rire, umi oĩva Jesús ypýpe ha umi 12 apóstol oporandu chupe mbaʼépa heʼise umi ehémplo.+ 11 Jesús heʼi chupekuéra: “Ñandejára penepytyvõ pentende hag̃ua pe sekréto sagrádo+ oñeʼẽva Ñandejára Rréinore. Péro umi ótrope amboʼe ehémplo rupive.+ 12 Péicha omañáramo jepe hikuái nontendemoʼãi mbaʼeve, ha ohendúramo jepe ndopillamoʼãi mbaʼeve. Ha núnka ndojevýi Ñandejára rendápe oñeperdona hag̃ua chupekuéra”.+ 13 Heʼi avei chupekuéra: “Peẽ napentendéi ko ehémplo, ¿mbaʼéicha piko upéicharõ pentendepáta umi ótro ehémplo?

14 Pe agrikultór haʼe hína pe opredikáva pe mensáhe oñeʼẽva Ñandejára Rréinore.*+ 15 Umi semílla hoʼa vaʼekue tapére, umíva orrepresenta umi hénte ohendúva pe mensáhe oñeʼẽva Ñandejára Rréinore, péro ensegída oúma Satanás+ oipeʼa pe mensáhe oñeñotỹ vaʼekue ikorasõmekuéra.+ 16 Upéicha avei umi hoʼa vaʼekue ita ári oĩháme michĩmi yvy, umíva ohendu pe mensáhe ha pyaʼe voi oguerovia vyʼápe.+ 17 Péro pe mensáhe nog̃uahẽi rupi ikorasõme, sapyʼaiténte okakuaa. Ha pe persóna ohasa asy térã oĩrõ oñemoĩva hese pe mensáhe káusare, pyaʼe oguevi jey. 18 Oĩ avei umi semílla hoʼa vaʼekue ñuatĩ apytépe, koʼãva hína umi ohendúva pe mensáhe oñeʼẽva Ñandejára Rréinore,+ 19 péro ojepyʼapyeterei+ umi mbaʼe oikotevẽvare oikove hag̃ua ko múndope.* Upévare umi rrikésa tuicha ombotavy chupe,+ ha oipotaiterei entéro mbaʼe.+ Koʼã mbaʼe mbeguekatúpe oike ikorasõme ha nopermitíri pe semílla okakuaa ha upévare ndahiʼái. 20 Ipahápe, umi hoʼa vaʼekue yvy porãme haʼe hína umi ohendúva ha orresivi porãva pe mensáhe. Koʼãva hiʼa 30, oĩ hiʼáva 60 ha ótro katu 100 peteĩ semíllagui”.+

21 Jesús heʼi avei: “Peteĩ lámpara ndojeguerúi oñemoĩ hag̃ua kanásto térã tupa guýpe, ¿ajépa? Síno ojehupi yvate ohesape hag̃ua.+ 22 Añetehápe entéro mbaʼe oĩva kañyháme, upe rire ojehecháta, ha oimeraẽ mbaʼe oñemokañy porãva upe rire ojekuaáta.+ 23 Oimeraẽ ikatúva ohendu, ojapysaka porã vaʼerã”.+

24 Heʼi avei chupekuéra: “Peñatende porãke koʼã mbaʼe pehendúvare.+ Petrataháicha ótrope, haʼekuéra avei péicha pendetratáta, ha odepende upévare perresivi hag̃ua hetave mbaʼe. 25 Pe persóna ontendévape, oñepytyvõta ontendeve hag̃ua,+ péro pe nontendéivape, pe ontendéva jepe ojepeʼáta chugui”.+

26 Ha Jesús heʼi avei: “Ñandejára Rréino ojogua peteĩ kuimbaʼe oñemitỹvape. 27 Haʼe káda día oke pyharekue ha opuʼã pyhareve. Upe aja pe semílla heñói ha okakuaa ohóvo (péro haʼe ndoikuaái mbaʼéichapa oiko upéva). 28 Mbeguekatúpe ijehegui voi pe yvy omoheñói pe semílla. Primerorã osẽ hakã, upéi ijespíga ha ipahápe hiʼajúma. 29 Upéi hiʼajúvo, pe kuimbaʼe ogueru imachéte* ha oikytĩ pórke og̃uahẽma pe kosécha tiémpo”.

30 Upéi heʼi: “¿Mbaʼe rehepa ñakomparáta Ñandejára Rréino, térã mbaʼe ehémplopa ñamoĩta oñentende hag̃ua mbaʼépa hína? 31 Ojogua peteĩ mostása semíllape, oñeñotỹta jave haʼe hína pe semílla michĩvéva oĩva ko yvy ape ári,+ 32 péro oñeñotỹ rire heñói, okakuaa ha umi hakã tuichave umi ótro plántagui, upévare umi guyra ovevéva yvágare ikatu ojaitypo hakãre ha oñemoʼã isómbra guýpe”.

33 Jesús oipuru heta ehémplo+ koʼãichagua omboʼe hag̃ua chupekuéra Ñandejára ñeʼẽ, péro ojapo upéva haʼekuéra ikatuha peve ontende. 34 Añetehápe haʼe siémpre omoĩ umi ehémplo oporomboʼe jave, ha upéi haʼeñoháme oexplika idisipulokuérape entéro mbaʼe.+

35 Ha upe díape, kaʼarupytũma ha heʼi chupekuéra: “Jakrusána ko mar ha jaha pe ótro ládo”.+ 36 Upévare umi disipulokuéra ojedespedipa rire umi héntegui, ogueraha Jesúspe pe varkoʼípe. Upe lugárpe oĩ avei hetave várko.+ 37 Upéi ou peteĩ torménta ndevaíva ha oipeju peteĩ yvytu hatãitereíva, umi oláda ojejapete pe varkoʼíre, oikepa pe y ha haimete omyenyhẽ pe varkoʼi.+ 38 Jesús katu upe aja oke hína peteĩ aramboha ári pe varkoʼi fondoitépe. Upémarõ idisipulokuéra omombáy chupe ha heʼi: “¡Mboʼehára! ¡Nderehechái piko la ñamanombatamaha!”. 39 Upémarõ Jesús opuʼã, ojaʼo pe yvytúpe ha heʼi pe márpe: “¡Epytaitéke! ¡Ekirirĩetéke!”.+ Ha pe yvytu opa ha pe torménta oñekalmaite. 40 Upémarõ heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko pekyhyje? ¿Ndapejeroviái gueteri piko?”. 41 Haʼekuéra katu okyhyjeterei ha heʼi ojupe: “¿Máva piko añetehápe ko kuimbaʼe? Pe yvytu ha pe mar jepe iñeʼẽrendu chupe”.+

5 Upéi ohasa hikuái pe mar ha og̃uahẽ pe ótro ládo, umi Gerasagua territóriope.+ 2 Ha Jesús oguejýre pe varkoʼígui, upepete ohug̃uaitĩ chupe peteĩ kuimbaʼe endemoniádo osẽva sementériogui. 3 Ko kuimbaʼe oiko umi panteónrupi ha avave ndaikatúi oheja chupe enkadenádo. 4 Ha heta vésema ojepokua ha ojepykua chupe kadénape. Péro haʼe omondohopa umi kadéna oĩva ipóre ha ipýre. Ha avave ndaipuʼakái hese. 5 Ára ha pyhare oiko umi panteónrupi ha umi sérrore, osapukái ha oñekytĩmba itápe. 6 Ko kuimbaʼe ohechávo mombyry guive Jesúspe, odipara hendápe ha oñesũ henondépe,+ 7 ha hatã osapukái ha heʼi: “Nde Jesús, Ñandejára Ndaijojaháiva Raʼy, ¿maʼerã guaʼu piko reju? Ñandejárare ehura chéve ndachekastigamoʼãiha”.+ 8 Haʼe osapukái péicha, pórke Jesús heʼi kuri chupe: “Esẽ pe kuimbaʼégui nde demónio”.+ 9 Ha Jesús oporandu chupe: “¿Mbaʼéicha nde réra?”. Haʼe heʼi: “Cheréra Lehión,* pórke oreretaiterei”. 10 Ha umi demónio heta ojerure asy Jesúspe ani hag̃ua omosẽ chupekuéra upe tetãgui.+

11 Pe montáña ypýpe oĩ kuri una partída kure+ okarúva hína,+ 12 ha umi demónio ojerure asy Jesúspe: “Epermitína oréve roike umi kure retepýpe”. 13 Ha haʼe opermiti chupekuéra oho. Upémarõ umi demónio osẽ pe kuimbaʼégui ha oho oike umi kure retepýpe. Ha umi kure kompletoite odipara, 2.000 rupi ojepoi yvatégui pe márpe ha ojahogapaite. 14 Umi oñangarekóva umi kurére odiparapa ha oho omombeʼu la oiko vaʼekue pe siuda ha umi kampañaháre. Ha umi hénte ou ohecha mbaʼépa la oiko vaʼekue.+ 15 Ha og̃uahẽvo Jesús rendápe ohecha hikuái pe kuimbaʼe oreko vaʼekue hetaiterei demónio. Haʼe oguapy hína, oñemondéma ha ihuísio porãma, ha umi hénte okyhyjepa. 16 Ha umi ohecha vaʼekue upe oikóva, omombeʼu umi héntepe mbaʼéichapa pe endemoniádo opyta porã jey ha mbaʼépa oiko umi kurére. 17 Upémarõ umi hénte ojerure asy Jesúspe oho hag̃ua iterritóriogui.+

18 Jesús ojupívo pe varkoʼípe pe oñendemonia vaʼekue ojerure asy chupe oho hag̃ua hendive.+ 19 Péro Jesús nopermitíri chupe oho hendive, ha heʼi chupe: “Tereho nde rógape, ne hentekuéra rendápe, ha emombeʼu chupekuéra umi mbaʼe Jehová* ojapo vaʼekue nderehehápe ha mbaʼéichapa ndeporiahuvereko”. 20 Ha pe kuimbaʼe oho Decápolispe* ha omombeʼu entéro mbaʼe Jesús ojapo vaʼekue hesehápe. Enterovénte umi hénte oñesorprendepa.

21 Upéi Jesús ohasa jey pe ótro ládo pe varkoʼípe, ha hetaiterei hénte ou hendápe ha haʼe opyta pe mar oríllape.+ 22 Upérõ ou hendápe peteĩ ofisiál sinagogapegua hérava Jairo, ha ohechávo Jesúspe oñesũ henondépe,+ 23 ha hetaiterei vése ojerure asy chupe: “Che rajyʼi ningo oime hasyete. Jahána ha emoĩ nde po hiʼári+ okuera ha oikove hag̃ua”. 24 Upémarõ Jesús oho hendive ha heta hénte oho avei hapykuéri ha ojopypa chupe.

25 Upérõ oĩ avei peteĩ kuña 12 áñorema+ oikóva iñemorráhia.+ 26 Haʼe ningo osegi umi tratamiénto omeʼẽva umi doktór péro umíva ombohasa asyve chupe ha ogastapáma avei orekomíva guive, péro ndokuerái, síno ivaive la ipórte. 27 Ko kuña ohendu kuri umi mbaʼe ojeʼéva Jesús rehe, upévare ou umi hénte apytépe, oñemboja hese hapykuéguio ha opoko ijaóre.+ 28 Haʼe opensa: “Apokóramo ijaóre jepe akuerátama”.+ 29 Ha ojapóvo upéva, upepete opa iñemorráhia ha haʼe oñandu okueramaha pe mbaʼasy ombohasa asyetévagui chupe.

30 Upepete Jesús opilla osẽha chugui podér,+ ojere omaña umi héntere ha oñepyrũ heʼi: “¿Máva piko opoko che aóre?”.+ 31 Idisipulokuéra katu heʼi chupe: “¿Nderehechái piko mbaʼéichapa enterove koʼã hénte ndejopypa? ¿Mbaʼére piko upéicharõ reporandu mávapa opoko nderehe?”. 32 Haʼe katu omaña opárupi ohecha hag̃ua mávapa opoko hese. 33 Pe kuña opilla haʼe okuera hague ha oñemondýi, oryrýi osusũ ha ou oñesũ Jesús renondépe ha omombeʼupaite la oiko vaʼekue. 34 Jesús katu heʼi chupe: “Che rajy, rejerovia rupi ningo rekuera ko mbaʼasy nembohasa asyetévagui.+ Tereho katu pyʼaguapýpe”.+

35 Jesús oñeʼẽ aja gueteri, og̃uahẽ umi kuimbaʼe oúva Jairo rógagui ha heʼi: “Nde rajy ningo omanóma. ¿Maʼerã piko remolestavéta Jesúspe?”.+ 36 Péro Jesús ohendu la heʼíva hikuái ha heʼi Jáirope: “Ani rejepyʼapy, ejeroviánte vaʼerã”.+ 37 Upéi oheja oho hendive koʼã kuimbaʼe añoite: Pedro, Santiago ha Juan, haʼéva Santiago ermáno.+

38 Og̃uahẽvo hikuái Jairo rógape ohecha mbaʼéichapa umi hénte hasẽ soro ha ojaheʼo.+ 39 Ha oikévo upépe Jesús heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko pesapukaipa ha penerasẽ? Pe mitãkuñaʼi ningo nomanói, okénte hína”.+ 40 Ohendúvo upéva umi hénte oñepyrũ opukapa ha oñembohory hese. Jesús katu heʼi chupekuéra osẽmba hag̃ua okápe, upe rire oike pe mitãkuñaʼi rendápe. Ha oheja oike hendive pe mitãkuñaʼi sy, itúa ha umi idisípulo omoirũva chupe. 41 Ha Jesús ojagarra pe mitãkuñaʼípe ipógui ha heʼi: “Tálitha cúmi”, heʼiséva: “Mitãkuña, ndéve haʼe: ‘¡Epuʼã!’”.+ 42 Upepete pe mitãkuña opuʼã oguata. (Haʼe oreko 12 áño). Ohechávo upéva ituakuéra ovyʼaiterei ha ni noimoʼãi la oikóva. 43 Ha Jesús heta vése heʼi chupekuéra ani hag̃ua ni mbaʼevéicharõ omombeʼu la oiko vaʼekue.+ Heʼi avei oñemeʼẽ hag̃ua pe mitãkuñáme álgo hoʼumi hag̃ua.

6 Upe rire Jesús osẽ upégui ha oho ivállepe+ idisipulokuérandi. 2 Ha pe sábadope oñepyrũ omboʼe umi héntepe pe sinagógape. Heta hénte ohendúva chupe ijurujaipa opytávo ha heʼi: “¿Moõ piko ko kuimbaʼe oaprende koʼã mbaʼe?+ ¿Mbaʼéicha rupi piko iñaranduete? ¿Máva piko omeʼẽ chupe podér ojapo hag̃ua umi milágro?+ 3 ¿Kóva piko ndahaʼéi pe karpintéro,+ María memby?+ Iñermanokuéra ningo Santiago,+ José, Judas ha Simón,+ ¿ajépa? ¿Ha iñermanakuéra piko ndahaʼéi umi oikóva avei ñande siudápe?”. Ha upévare ndojeroviái hese hikuái. 4 Jesús katu heʼi chupekuéra: “Peteĩ profétape ningo opárupi ojeguerohory. Péro ivállepe, ihénte ha ifamiliakuéra apytépe ndojeguerohorýi chupe”.+ 5 Upévare ndojapói upépe heta milágro. Omongueránte unos kuánto hasývape omoĩvo ipo hiʼarikuéra. 6 Jesúspe osorprende mbaʼeichaitépa ndojeroviái umi hénte. Ha orrekorre umi puévlo oĩvare upe jerére oporomboʼe hag̃ua.+

7 Upéi ohenoika umi 12 apóstolpe ha oñepyrũ omondo chupekuéra éntre 2+ opredika hag̃ua. Avei oñepyrũ omeʼẽ chupekuéra podér omosẽ hag̃ua umi demóniope.+ 8 Jesús omanda chupekuéra ani hag̃ua ogueraha mbaʼeve tapére g̃uarã: tembiʼu ni volsón, ni pláta ipláta ryrúpe.* Peteĩ vastón añoite ikatu ogueraha hikuái,+ 9 ha omoĩ vaʼerã isandália péro ndoguerahái vaʼerã mokõi ao. 10 Ha heʼi avei: “Peg̃uahẽ vove peteĩ territóriope ha peteĩ persóna penderresivi porã, pepyta hógape peĩ aja upe lugárpe.+ 11 Ha oĩháme napenderresivíriva térã napenerenduséiva, pesẽvo upégui peityvyro pende pýgui pe yvytimbo pehechauka hag̃ua haʼekuéra ojavyha”.+ 12 Upéi idisipulokuéra oho opredika umi héntepe oñarrepenti vaʼerãha.+ 13 Haʼekuéra avei omosẽ heta demóniope+ ha omona aséite umi hasývare ha omonguera chupekuéra.

14 Opárupi oñeñeʼẽ porã Jesús rehe, ha umi mbaʼe ojeʼéva ohendu rréi Herodes. Oĩ hénte heʼíva: “Juan el Bautístape oñemopuʼã jey omanóva apytégui, ha upévare ojapo koʼã milágro”.+ 15 Péro oĩ heʼíva: “Péva Elías”. Ótro katu heʼi: “Péva ojogua umi profétape oĩ vaʼekue yma”.+ 16 Ohendúvo upéva Herodes oñepyrũ heʼi: “Péva Juan, upe che amanda vaʼekue oñeñakãʼo hag̃ua, upévape oñemopuʼã jey”. 17 Herodes omenda Herodíasre, iñermáno Filipo rembireko. Herodías káusare haʼe omondo vaʼekue Juánpe kárselpe ha oenkadena chupe.+ 18 Pórke Juan heta vése heʼi vaʼekue Heródespe: “Pe léi oproivi nde remenda ne ermáno rembireko rehe”.+ 19 Upévare Herodías ndaijaʼeiete voi Juan rehe ha ojukase chupe, péro ndaikatúi. 20 Herodes orrespeta vaʼekue Juánpe. Haʼe ningo ohechakuaa Juan haʼeha peteĩ kuimbaʼe ihústova ha oadoráva Ñandejárape,*+ upévare ndohejái ojejapo hese mbaʼeve. Heródespe igústo ohendu Juánpe, upévare ohendu rire jepi chupe ndoikuaái mbaʼépa ojapóta chugui.

21 Péro upéi oñepresenta peteĩ oportunida Herodíaspe osẽ hag̃ua ijidéape. Upérõ Herodes ofesteha ikumpleáño+ ha ojapo peteĩ séna tuicháva ha oinvita umi ofisiál omandavéva, umi komandánte militár ha umi kuimbaʼe Galileagua iñimportantevévape.+ 22 Upépe ou Herodías membykuña ojeroky, ha Herodes ha iñinvitadokuéra oguerohoryeterei chupe. Upévare pe rréi heʼi pe mitãkuñáme: “Ejerure chéve oimeraẽ mbaʼe reipotáva, ha che ameʼẽta ndéve”. 23 Ohura voi chupe: “Oimeraẽ mbaʼe rejeruréva ameʼẽta ndéve, che rréino jepe adividíta ameʼẽ hag̃ua ndéve”. 24 Ha haʼe oho oporandu isýpe: “¿Mbaʼéiko la ajerure vaʼerã?”. Ha isy heʼi chupe: “Juan el Bautista akã”. 25 Pe mitãkuña pyaʼe oho pe rréi rendápe ha heʼi: “Aipota remeʼẽ chéve koʼag̃aite peteĩ vandéhape Juan el Bautista akã”.+ 26 Pe rréi ombyasyeterei ohendúvo upéva, péro nopyrũséi iñeʼẽre pórke ohura kuri iñinvitadokuéra renondépe. 27 Upévare ensegída omondo peteĩ guárdiape ogueru hag̃ua Juan akã. Ha pe guárdia oho oñakãʼo chupe pe kárselpe. 28 Upéi ogueru Juan akãngue peteĩ vandéhape, omeʼẽ pe mitãkuñáme ha haʼe ogueraha isýpe. 29 Oikuaávo upéva Juan disipulokuéra, ou ogueraha hetekue ha oñotỹ.

30 Umi apóstol ou jeývo Jesús rendápe omombeʼupaite chupe umi mbaʼe ojapóva hikuái ha mbaʼéichapa oporomboʼe.+ 31 Hetaiterei umi hénte ou ha ohóva, ha haʼekuéra naitiémpoi ni okaru hag̃ua. Upévare Jesús heʼi chupekuéra: “Jahána ndaiporihápe avave pepytuʼumi hag̃ua”.+ 32 Upémarõ ojupi hikuái peteĩ varkoʼípe ha oho ndaiporihápe avave, oĩ hag̃ua haʼekuéra año.+ 33 Péro oĩ ohecháva ohoha hikuái ha oĩ avei oikuaáva upéva, upévare entéro siudágui apúrope umi hénte opuntea hesekuéra yvýrupi ha haʼekuéra raẽ og̃uahẽ upe lugárpe. 34 Oguejývo pe varkoʼígui Jesús ohecha umi henteitápe, ha ombyasyeterei chupekuéra,+ pórke ojogua hikuái umi ovecha ndorekóivape pastór.+ Upémarõ oñepyrũ omboʼe chupekuéra heta mbaʼe.+

35 Upéi kaʼaruetéma ha idisipulokuéra ou heʼi chupe: “Tárdema ha koʼárupi ndaipóri mbaʼeve.+ 36 Emondóna koʼã héntepe umi puévlore ha umi lugár oĩvare ijerére tojogua álgo hoʼu hag̃ua”.+ 37 Jesús katu heʼi idisipulokuérape: “Pemeʼẽna peẽ chupekuéra hoʼu vaʼerã”. Haʼekuéra heʼi: “Ohupytypa hag̃ua chupekuéra rojogua vaʼerã pan 200 denario* repy. ¿Mbaʼéicha piko rojapóta upéva?”.+ 38 Haʼe heʼi: “¿Mboy pan piko peguereko? Tapehomína pehecha”. Ohecha rire ou heʼi hikuái: “Roguereko 5 pan ha mokõi pira”.+ 39 Upémarõ Jesús heʼi umi héntepe oguapy hag̃ua por grúpo pe pásto vérde asývape.+ 40 Ha oguapy hikuái 100 ha 50 káda grúpope. 41 Upéi Jesús ojagarra umi 5 pan ha mokõi pira, omaña yvága gotyo ha oñemboʼe Ñandejárape.+ Upe rire ombojaʼo umi pan ha ombohasa idisipulokuérape omeʼẽ hag̃ua umi héntepe. Ha ombojaʼo avei umi mokõi pira enterovépe g̃uarã. 42 Ha enterovénte hoʼu hyg̃uatãha meve. 43 Upéi ombyaty hikuái umi pan hembýva, 12 kanásto renyhẽ, ha avei umi pira hembýva.+ 44 Upérõ oĩ kuri 5.000 kuimbaʼe okaru vaʼekue.

45 Upéi pyaʼe porã Jesús heʼi idisipulokuérape tojupi pe varkoʼípe, ohasáma hag̃ua pe ótro ládo, Betsaida gotyo. Upe aja haʼe opytave ohopa peve umi hénte.+ 46 Ojedespedi rire chuguikuéra, Jesús ojupi peteĩ montáñape oñemboʼe hag̃ua.+ 47 Pytũmba rire, pe varkoʼi oĩma pe mar mbytépe, Jesús katu opyta haʼeño pe montáñape.+ 48 Ha ohecha idisipulokuéra vaikuépe orremaha ohóvo pórke oho pe yvytu atã kóntrape. Ha koʼẽ mbotávo,* Jesús oguata ohóvo hendapekuéra pe y ári, péro haʼete la ohasátanteva ohóvo upérupi. 49 Idisipulokuéra ohechávo oĩha peteĩ oguatáva pe mar ári, heʼi: “¡Mbaʼéiko pe oúva!”,* ha osapukaipa hikuái. 50 Enterovéva ningo oñemondýi ohechávo chupe. Péro haʼe upepete oñeʼẽ chupekuéra ha heʼi: “Ani peñemondýi, chénteko, ani pekyhyje”.+ 51 Ha ojupi hendivekuéra pe varkoʼípe ha opaite pe yvytu atã. Idisipulokuéra katu oñesorprendeterei. 52 Haʼekuéra ndohechakuaái pe ojapo vaʼekue milágro ombohetave hag̃ua umi pan, ikatuha avei ojapo ko milágro. Haʼekuéra nontendéi gueteri koʼã mbaʼe.

53 Upéi, ohasa rire pe ótro ládo, og̃uahẽ Genesarétpe ha oñapytĩ hikuái pe varkoʼi pe y oríllape.+ 54 Péro oguejývo pe varkoʼígui umi hénte opilla haʼeha Jesús. 55 Upémarõ umi hénte odipara ha oavisa umi oikóvape upe lugárpe, ha oñepyrũ ogueru hikuái umi hasývape hupa reheve ojeʼe haguépe oĩha Jesús. 56 Ha og̃uahẽháme, tahaʼe umi puévlo, siuda térã kampañaháre, umi hénte ogueru umi hasýva pe merkádope.* Ha ojerure asy hikuái Jesúspe ohejamínte hag̃ua chupekuéra opoko ijao ruguáire jepe,+ ha umi opokóva guive ijao ruguáire, okuera opytávo.

7 Upéi oñembyaty Jesús jerére umi fariséo ha mboʼehára leipegua ou vaʼekue Jerusaléngui.+ 2 Ha ohecha hikuái Jesús disipulokuéra okaruha po kyʼáre, upéva heʼise ndojepohéiri hague umi judiokuéra kostúmbre heʼiháicha. 3 (Umi fariséo ha enterove judío ningo okaru mboyve ojepokuaa ojepohéi ikódo peve, ojapo haguéicha umi ihentekuéra yma guare. Haʼekuéra omombaʼeterei upe kostúmbre, 4 upévare og̃uahẽ rire merkádogui haʼekuéra oñemopotĩ pe léi heʼiháicha ha upéi okaru. Ha oĩ hetave kostúmbre osegíva hikuái umi ihentekuéra yma guare omboʼe haguéicha chupekuéra, por ehémplo omoingepa hikuái ýpe umi kópa, kambuchi ha váso de kóvre).+ 5 Upévare umi fariséo ha mboʼehára leipegua heʼi Jesúspe: “¿Mbaʼére piko nde disipulokuéra omboyke umi kostúmbre osegi vaʼekue ñane hentekuéra yma guare? Haʼekuéra ndojepohéiri okaru mboyve”.+ 6 Haʼe heʼi: “Ajépa penderovamokõi. Ñandejára heʼi porã vaʼekue voi penderehe proféta Isaías rupive: ‘Koʼã hénte ijurúpente chemombaʼeguasu, péro ikorasõ katu mombyry oĩ chehegui.+ 7 Haʼekuéra omboʼe umi héntepe osegi hag̃ua kuimbaʼekuéra omandáva. Upévare reiete cheadora hikuái’.+ 8 Peẽ peheja rei Ñandejára mandamiénto pesegi hag̃ua umi kostúmbre kuimbaʼekuéra omboʼéva”.+

9 Ha heʼive chupekuéra: “Pendevale voi pemboyke hag̃ua Ñandejára mandamiénto pesegi hag̃ua umi kuimbaʼekuéra kostúmbre.+ 10 Por ehémplo, Moisés heʼi vaʼekue: ‘Emombaʼékena nde túa ha nde sýpe’,+ ha: ‘Oimeraẽ omaldesíva* itúa térã isýpe, ojejuka vaʼerã’.+ 11 Peẽ katu peje: ‘Peteĩ kuimbaʼe heʼíramo itúa térã isýpe: “Che ndaikatúi roipytyvõ, pórke la arekóva guive aprometéma ameʼẽtaha Ñandejárape rregáloramo”’,* 12 upéicharõ peẽ ndapehejavéima pe kuimbaʼe ojapo mbaʼevete itúa térã isy rehehápe.+ 13 Añetehápe péicha pejapo jave peẽ pemboyke Ñandejára ñeʼẽ pesegiségui pene kostúmbre ha pemboʼe avei ótrope ojapo hag̃ua upéva.+ Ha pejapo heta mbaʼe koʼãichagua”.+ 14 Upémarõ Jesús ohenói jey umi héntepe ha heʼi chupekuéra: “Peẽ enterove, pejapysakákena cherehe, ha pentende koʼã mbaʼe haʼétava peẽme.+ 15 Peteĩ persóna hoʼúva ningo nomongyʼái chupe Ñandejára renondépe, síno umi mbaʼe osẽva chugui la omongyʼáva chupe”.+ 16* ——

17 Upéi Jesús ha idisipulokuéra oheja umi héntepe ha oho oike peteĩ ógape. Upépe haʼekuéra oporandu chupe mbaʼépa heʼise pe ehémplo omombeʼu vaʼekue.+ 18 Upémarõ haʼe heʼi chupekuéra: “¿Peẽ piko haʼekuéraicha avei neʼĩra pentende? ¿Ndapeikuaái piko umi mbaʼe hoʼúva peteĩ kuimbaʼe ndaikatuiha omongyʼa chupe Ñandejára renondépe? 19 Umi tembiʼu ndoikéi ikorasõme, síno ohasa hyekuérupi ha osẽ jey hetégui”. Péicha Jesús ohechauka opaichagua tembiʼu ipotĩha. 20 Ha heʼi avei: “Umi mbaʼe osẽva peteĩ persónagui la omongyʼáva chupe Ñandejára renondépe.+ 21 Umi hénte korasõgui+ osẽ umi pensamiénto vai ogueraháva chupekuéra hekovai* hag̃ua, omonda hag̃ua, oporojuka hag̃ua, 22 oporomoakãratĩ hag̃ua, itaryrýi hag̃ua, iñaña hag̃ua, ijapu hag̃ua, notĩri hembiapo vai hag̃ua,* oipota hag̃ua mbaʼe ahéno, oñeʼẽ vai hag̃ua ótrore, oñemombaʼeguasu hag̃ua ha oñembotavy hag̃ua ha nopensái ojapo hag̃ua ivaíva. 23 Entéro koʼã mbaʼe vai osẽ umi hénte korasõgui ha omongyʼa chupe Ñandejára renondépe”.

24 Upe rire Jesús osẽ upégui ha oho Tiro ha Sidón territóriope.+ Haʼe oike peteĩ ógape ha ndoipotái avave oikuaa haʼe oĩha upépe, upéicharõ jepe pyaʼeterei jey umi hénte oikuaa. 25 Ensegidamínte, peteĩ kuñakarai imembykuñaʼi oñendemoniáva oikuaa haʼe oĩha upépe, ha oúma voi Jesús rendápe ha oñesũ henondépe.+ 26 Pe kuñakarai hentekuéra ningo griego, péro haʼe oiko Feníciape, oĩva Síriape. Pe kuñakarai ojerure heta vése Jesúspe omosẽ hag̃ua pe demóniope imembýgui. 27 Jesús katu heʼi chupe: “Jaheja vaʼerã umi mitã hyg̃uatã raẽ, ndovaléi jaipeʼa umi mitãgui hembiʼu ha ñameʼẽ umi jagua raʼýpe”.+ 28 Pe kuñakarai heʼi chupe: “Upeichaite che Ruvicha, péro umi jagua raʼy oĩva mesa guýpe ningo hoʼu avei umi tembiʼu kuʼikue hoʼáva umi mitãgui”. 29 Upémarõ Jesús heʼi chupe: “Ikatúntema reho nde rógape, péicha ere haguére, pe demónio osẽma ne membykuñaʼígui”.+ 30 Upémarõ pe kuñakarai oho hógape ha otopa imembykuñaʼi oñeno hupápe, ha osẽma chugui pe demónio.+

31 Jesús osẽ jey Tírogui, ohasa Sidónrupi ha oho Mar de Galilea gotyo ha oho pe Decápolis* territóriorupi.+ 32 Upépe ojegueru hendápe peteĩ kuimbaʼe nohendúiva ha ndaikatúiva oñeʼẽ porã.+ Ha ojerure asy chupe hikuái omonguera hag̃ua pe kuimbaʼépe.* 33 Upémarõ Jesús ogueraha chupe mombyry umi héntegui. Upéi opoko pe kuimbaʼe apysáre, ondyvu ha omoĩ hendy pe kuimbaʼe kũre,+ 34 omaña yvágare, hatã osuspira ha heʼi chupe: “Éffatha”, heʼiséva: “Ejeavri”. 35 Upémarõ pe kuimbaʼe ohendu jey+ ha oñepyrũ oñeʼẽ porã avei, pórke ndorekovéima provléma oñeʼẽ porã hag̃ua. 36 Jesús katu heʼi umi héntepe ani hag̃ua ni mbaʼevéicharõ omombeʼu upéva avavépe.+ Péro koʼýte upépe haʼekuéra omombeʼu.+ 37 Umi hénte ohecharamo ha omombaʼeterei voi+ Jesús ojapóva ha heʼi: “Entéro mbaʼe ojapóva iporã, nohendúiva ha noñeʼẽivape jepe omonguera”.+

8 Umi díape oñembyaty jey Jesús oĩháme hetaiterei hénte, ha ndoguerekói hikuái hoʼu vaʼerã, upévare haʼe ohenoika idisipulokuérape ha heʼi: 2 “Aiporiahuvereko koʼã héntepe,+ ojapóma ningo 3 día opyta hague chendive, ha ndorekói mbaʼeve hoʼu vaʼerã.+ 3 Oĩ hóga mombyryetereíva, upévare ndaipotái oho hikuái péicha pyʼa nandi pórke ikatu ikangypa tapére”. 4 Idisipulokuéra okontesta chupe: “Koʼárupi ndaipóri mbaʼeve. ¿Moõgui piko rokonsegíta pan romohyg̃uatã hag̃ua koʼã héntepe?”. 5 Upémarõ Jesús oporandu chupekuéra: “¿Mboy pan piko peguereko?”. Haʼekuéra heʼi: “Roguereko 7 pan”.+ 6 Upéi Jesús heʼi umi henteitápe oguapy hag̃ua yvýpe, ojagarra umi 7 pan, oagradese Ñandejárape ha ombojaʼo, upéi ombohasa idisipulokuérape omeʼẽ hag̃ua, ha haʼekuéra omeʼẽ umi héntepe.+ 7 Oguereko avei hikuái mbovymi piraʼi, ha Jesús oagradese rire Ñandejárape heʼi idisipulokuérape ombohasa hag̃ua umi héntepe. 8 Haʼekuéra okaru hyg̃uatã meve, ha ombyaty hikuái la hembýva, 7 kanásto guasu renyhẽte.+ 9 Upérõ oĩ kuri 4.000 kuimbaʼérupi. Upe rire Jesús omondo umi héntepe hógape.

10 Upe riremínte, Jesús ojupi peteĩ varkoʼípe idisipulokuérandi ha oho Dalmanútape.+ 11 Upérõ og̃uahẽ umi fariséo, ha oñepyrũ odiskuti Jesúspe. Ha otantea hag̃ua chupe, ojerure Jesúspe tojapo peteĩ milágro Ñandejára rérape.+ 12 Upémarõ Jesús osuspira ipyʼa mbytete guive ha heʼi: “¿Mbaʼére piko ko henerasión milágronte voi ohechase?+ Añetehápe haʼe peẽme: ndojehechaukamoʼãi ko henerasiónpe ni peteĩ milágro”.+ 13 Upémarõ Jesús oheja chupekuéra, ojupi jey pe varkoʼípe ha ohasa pe ótro ládo.

14 Idisipulokuéra katu hesarái ha ndoguerahái pan, peteĩ pan añoite oguereko hikuái pe varkoʼípe.+ 15 Ha Jesús heʼi porã chupekuéra: “Pejekuidáke umi fariséo levadúragui ha Herodes levadúragui”.+ 16 Idisipulokuéra katu oñepyrũ ojodiskuti ndoguerúi haguére pan. 17 Jesús ohendu la heʼíva hikuái, ha heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko pejodiskuti ndapeguerúi haguére pan? ¿Neʼĩra piko pepilla mbaʼépa la haʼeséva peẽme? ¿Ndaikatúi gueteri piko pentende? 18 ‘Peẽ ningo pende resa péro ndapehechái, pende apysa péro napehendúi’. ¿Napenemanduʼái piko 19 ambojaʼórõ guare 5 pan+ umi 5.000 kuimbaʼépe g̃uarã? ¿Mboy kanásto renyhẽ piko pembyaty raʼe umi pan hemby vaʼekuégui?”. Haʼekuéra heʼi: “Rombyaty 12 kanásto”.+ 20 “Ha ambojaʼórõ guare 7 pan umi 4.000 kuimbaʼépe g̃uarã, ¿mboy kanásto guasu renyhẽpa pembyaty raʼe umi pan hembývagui?”. Haʼekuéra heʼi: “Rombyaty 7 kanásto guasu”.+ 21 Upémarõ Jesús heʼi chupekuéra: “¿Neʼĩra piko pentende mbaʼépa heʼise ko mbaʼe?”.

22 Upe rire og̃uahẽ hikuái Betsáidape. Upépe umi hénte ogueru hendápe peteĩ kuimbaʼe isiégova, ha ojerure asy hikuái Jesúspe omonguera hag̃ua chupe.+ 23 Jesús ojagarra pe kuimbaʼépe ipógui ha oguenohẽ pe puévlogui. Upéi ondyvu ha pe hendy omoĩ pe kuimbaʼe resáre,+ upéi omoĩ ipo hiʼári ha oporandu chupe: “¿Mbaʼépa rehecha?”. 24 Pe kuimbaʼe omaña ijerére ha heʼi: “Haʼeténgo yvyramáta, péro oiméne hénte hína ajeve la oguata”. 25 Upémarõ Jesús opoko jey hesáre ha pe kuimbaʼe okueraite ha ohecha porãma entéro mbaʼe. 26 Upéi Jesús omondo pe kuimbaʼépe hógape ha heʼi chupe: “Aníke reike pe puévlope”.

27 Upéi Jesús ha idisipulokuéra oho umi kompañiaháre oĩva Cesarea de Filípope. Tapére haʼe oñepyrũ oporandu chupekuéra: “¿Mbaʼépa heʼi umi hénte, mávapa hína che?”.+ 28 Haʼekuéra heʼi: “Oĩ heʼíva nde haʼeha Juan el Bautista,+ ótro katu Elías,+ ha ótro heʼi peteĩ proféta”.* 29 Ha Jesús oporandu chupekuéra: “¿Péro peẽ mbaʼe peje, máva piko che hína?”. Pedro okontesta chupe: “Nde hína pe Cristo”.+ 30 Upémarõ heʼi chupekuéra ani hag̃ua ni mbaʼevéicharõ omombeʼu upéva avavépe.+ 31 Upéi Jesús oñepyrũ omombeʼu idisipulokuérape pe Yvypóra Raʼy heta ohasa asytaha, ha umi kuimbaʼe oporomoakãva,* umi saserdóte prinsipál ha umi mboʼehára leipegua orrechasataha chupe, ha upéi ojejukataha chupe,+ péro 3 día haguépe oñemopuʼã jeytaha.+ 32 Péicha Jesús omombeʼu porã chupekuéra mbaʼépa oikóta hese. Péro Pedro omohaʼeño Jesúspe ha oñepyrũ ojaʼo chupe.+ 33 Jesús katu ojere chugui, omaña idisipulokuéra gotyo ha ojaʼo Pédrope, heʼi chupe: “¡Eñemoĩ che kupépe Satanás! Pórke nerepensái Ñandejára opensaháicha, síno repensa la hénte opensaháicha”.+

34 Upéi Jesús ohenói umi héntepe ha idisipulokuérape ha heʼi: “Oĩramo chemoirũséva, toñembyesarái ijehegui, toasepta umi sufrimiénto,* ha tachemoirũ meme.+ 35 Oimeraẽ osalvaséva hekove* omanóta, péro oimeraẽ omanóva* haʼe haguére che disípulo, térã oasepta haguére umi notísia porã, ojesalváta.+ 36 Añetehápe, ¿mbaʼépe piko ideprovécho peteĩ kuimbaʼépe orekopáramo ko múndope oĩva, péro upéi omano?*+ 37 Térã, ¿mbaʼe piko ikatu omeʼẽ peteĩ persóna osalva hag̃ua hekove?*+ 38 Ko henerasión iñaña ha naiñeʼẽrendúi Ñandejárape,* ha oimeraẽ otĩva heʼi hag̃ua henondepekuéra haʼeha che disípulo ha ogueroviaha che haʼéva, upéicharõ che, pe Yvypóra Raʼy, atĩta avei haʼe hag̃ua pe persóna haʼeha che disípulo,+ che aju vove che Túa autorida reheve ha umi ánhel ojeporavo vaʼekue ndive”.+

9 Ha Jesús heʼi chupekuéra: “Añetehápe haʼe peẽme: koʼág̃a oĩ pende apytépe umi omano mboyve ohechátava Ñandejára Rréino oúrõ hína tuicha podér reheve”.+ 2 Upéi 6 día haguépe, Jesús ogueraha Pedro, Santiago ha Juánpe, ha ojupi hikuái peteĩ montáña ijyvatévape, ikatutahápe oĩ haʼekuéra año. Ha upépe Jesús oñepyrũ okambiapa henondepekuéra,+ 3 ijao omimbipa ha morotĩ sakã, ndaipóri voi ko yvy ape ári avave ikatúva peichaite peve omomorotĩ peteĩ ao. 4 Upéi ohecha avei hikuái Moisés ha Elías oñemongetaha Jesús ndive. 5 Upémarõ Pedro osẽ heʼi Jesúspe: “Mboʼehára,* iporãiterei ningo oréve g̃uarã roime koʼápe. Romopuʼãta mbohapy óga kárpa, peteĩ nembaʼerã, ótro Moiséspe g̃uarã ha pe ótro katu Elíaspe g̃uarã”. 6 Péicha heʼi Pedro ndoikuaáigui mbaʼépa heʼíta, pórke tuichaiterei oñemondýi hikuái. 7 Upéi oguejy peteĩ arai ha okuvri chupekuéra. Ha pe araígui oñehendu peteĩ heʼíva:+ “Kóva hína che Raʼy ahayhuetéva,+ pehendúke chupe”.+ 8 Upépe haʼekuéra omaña opárupi ha ndohechavéima avavépe, síno Jesúspentema.

9 Ha oguejývo hikuái pe montáñagui, Jesús omanda chupekuéra ani hag̃ua ni mbaʼevéicharõ omombeʼu upe ohecha vaʼekue,+ oñemopuʼã jey peve pe Yvypóra Raʼy umi omanóva apytégui.+ 10 Ha nomombeʼúi hikuái avavépe, Jesús heʼi haguéicha chupekuéra. Péro oñeporandu ojupe mbaʼépa heʼise opuʼã jeytaha omanóva apytégui. 11 Ha oporandu hikuái Jesúspe: “¿Mbaʼére piko umi mboʼehára leipegua heʼi Elías+ raẽ ou vaʼerãha?”.+ 12 Haʼe okontesta chupekuéra: “Elías raẽve añetehápe ou ha omoĩ porã opa mbaʼe.+ ¿Mbaʼérepa upéicharõ Ñandejára Ñeʼẽme heʼi pe Yvypóra Raʼy heta ohasa asy+ ha ojeapoʼitaha chupe?+ 13 Che katu haʼe peẽme añetehápe Elías+ oúma hague, ha ojeskrivi haguéicha Ñandejára Ñeʼẽme haʼekuéra ojapo hese umi mbaʼe vai ojaposéva”.+

14 Jesús ha umi mbohapy idisípulo og̃uahẽ mbotávo umi ótro disipulokuéra rendápe, ohecha upépe ijatyha hetaiterei hénte. Ha upépe oĩ avei umi mboʼehára leipegua ha ojodiskuti hína hendivekuéra.+ 15 Péro umi hénte ohechávo Jesúspe oñesorprende ha odipara hendápe osaluda hag̃ua chupe. 16 Jesús oporandu umi héntepe: “¿Mbaʼéiko la pejodiskutíva che disipulokuérandi?”. 17 Ha umi hénte apytégui peteĩva heʼi Jesúspe: “Mboʼehára, agueru ne rendápe che raʼýpe. Haʼe ningo oreko peteĩ demónio ha ikáusare che raʼy ndaikatúi oñeʼẽ.+ 18 Upe demónio oataka jave che raʼýpe oity chupe yvýre, ha haʼe hendy ryjuipa, omopururũmba hãi, ha ikangypa opytávo. Ajeruréma kuri nde disipulokuérape omosẽ hag̃ua pe demóniope, péro ndaikatúi ojapo hikuái upéva”. 19 Upémarõ Jesús osẽ heʼi umi héntepe: “Peẽ henerasión ndapejeroviaietéva,+ ¿arakaʼe peve piko aime vaʼerã penendive pejerovia hag̃ua? ¿Arakaʼe peve piko asegi vaʼerã aaguanta la pejapóva? Pegueru chéve koʼápe pe mitãkuimbaʼe”.+ 20 Upémarõ ojegueru chupe hendápe. Pe demónio ohechávo Jesúspe omboatáke vaipa pe mitãkuimbaʼépe, haʼe hoʼa, ojapajeréi yvýre ha hendy ryjuipa. 21 Ha Jesús oporandu pe mitãkuimbaʼe túape: “¿Arakaʼe guive piko péicha oiko?”. Ha haʼe heʼi: “Michĩete guive, 22 heta vésema pe demónio oity chupe tatápe ha avei ýpe ojuka hag̃ua chupe. Péro ikatúramo remonguera chupe, oreporiahuverekóna ha orepytyvõmi”. 23 Jesús heʼi chupe: “¿Mbaʼére piko ere: ‘Ikatúramo’? Rejeroviáramo, entéro mbaʼe ikatu oiko”.+ 24 Upémarõ pe mitãkuimbaʼe túa hatã heʼi: “¡Ajerovia ningo! ¡Chepytyvõna ajeroviave hag̃ua!”.+

25 Jesús ohechávo umi henteita apúrope ouha hendapekuéra ojaʼo pe demóniope heʼívo: “Nde demónio, nde káusare pe mitãkuimbaʼe ndaikatúi oñeʼẽ ni ohendu. Upévare che haʼe ndéve: esẽ pe mitãkuimbaʼégui ha anive reike pype”.+ 26 Ha pe demónio osapukái ha omboatáke vaipa pe mitãkuimbaʼépe. Upéi osẽ chugui ha pe mitãkuimbaʼe opyta omanorõguáicha, upévare umi hénte apytépe heta oĩ heʼíva: “¡Péva omanóma!”. 27 Jesús katu ojagarra chupe ipógui, ha pe mitãkuimbaʼe opuʼã. 28 Upéi Jesús oike peteĩ ógape ha idisipulokuéra oporandu chupe haʼeñoháme: “¿Mbaʼére piko ore ndaikatúi kuri romosẽ pe demóniope?”.+ 29 Haʼe heʼi chupekuéra: “Koʼãichagua demóniope ñemboʼépe añoite ikatu oñemosẽ”.

30 Ohóvo upégui ohasa hikuái Galiléarupi, péro Jesús ndoipotái avave oikuaa moõpa haʼe oĩ. 31 Upérõ haʼe omboʼe idisipulokuérape ha heʼi: “Pe Yvypóra Raʼýpe oñetraisionáta ha oñentregáta iñenemigokuérape. Haʼekuéra ojukáta chupe,+ péro ojejukáramo jepe, 3 día haguépe opuʼã jeýta”.+ 32 Haʼekuéra katu nontendéi la haʼe heʼíva, ha okyhyje oporandu hag̃ua chupe.

33 Ha og̃uahẽ hikuái Capernaúmpe, ha oike rire peteĩ ógape, Jesús oporandu idisipulokuérape: “¿Mbaʼére piko pejodiskuti raʼe tapére?”.+ 34 Haʼekuéra okirirĩnte chugui pórke ojodiskuti kuri tapére, káda uno heʼi mávapa la iñimportantevéva ijapytepekuéra. 35 Upémarõ Jesús oguapy, ohenói umi 12 disípulope ha heʼi: “Pe oipotáva pe primer lugár, oñemomichĩ vaʼerã ha oservi vaʼerã enterovépe peteĩ esklávoicha”.+ 36 Ha ohenói peteĩ mitãʼípe ha omoĩ chupe imbytepekuéra. Jesús oañuã chupe ha heʼi: 37 “Oimeraẽ orresivíva che rérape peteĩ mitã+ koichaguápe, chéve avei cherresivi hína. Ha oimeraẽ cherresivíva, ndahaʼéi chévente cherresivíva, síno orresivi avei upe chembou vaʼekuépe”.+

38 Juan heʼi chupe: “Mboʼehára, rohecha kuri peteĩ kuimbaʼe oipurúva nde réra omosẽ hag̃ua umi demóniope. Péro haʼe ningo nañanemoirũi, upévare ore rojoko pe kuimbaʼépe ha roʼe chupe ani hag̃ua ojapo upéva”.+ 39 Jesús heʼi: “Ani pejoko chupe, ndaipóri avave ojapóva milágro che rérape, ha upéi ojeréva oñeʼẽ vai cherehe. 40 Pe noñemoĩriva ñanderehe ningo oĩ ñande ládo.+ 41 Ha oimeraẽ ombohasáva peẽme y roʼysãmi jepe, peẽ haʼe haguére Cristo disípulo,+ añetehápe haʼe peẽme: katuete oñemeʼẽne chupe iprémio.+ 42 Péro peteĩva che disípulo iñumíldeva peteĩ mitãicha oúramo ndojeroviavéi algúno káusare,* ikuentave pe ojapóvape upéicha oñapytĩramo ijajúrare peteĩ ita guasu* ha upéi ojepoi pe márpe.+

43 Upéicha avei, peteĩ nde po ndegueraha vaíramo ha repeka,* eikytĩ. Ikuentave resegi reikove peteĩ nde pórente, reñehundi rangue mokõive nde po reheve Gehénape,* upépe pe tata ndaikatúi ogue.+ 44* —— 45 Avei peteĩ nde py ndegueraha vaíramo ha repeka,* eikytĩ. Ikuentave resegi reikove peteĩ nde pýrente, reñehundi rangue mokõive nde py reheve Gehénape.*+ 46* —— 47 Ha peteĩ nde resa ndegueraha vaíramo ha repeka,* eipeʼa ha emombo.+ Ikuentave reike Ñandejára Rréinope peteĩ nde resárente, rejepoi rangue mokõive nde resa reheve Gehénape.*+ 48 Upépe umi yso nomanói ha pe tata ndoguéi.+

49 Ñandejára omboúta tata peichagua hénte ári, peteĩ persóna omoĩháicha juky hembiʼúpe.+ 50 Pe juky ningo iporãiterei, péro pe juky operdéramo isavór, ¿mbaʼépepa ikatu ñamoheʼẽ jey?+ Peẽ ningo pejogua vaʼerã avei pe jukýpe,+ péicha peikóta pyʼaguapýpe oñondivepa”.+

10 Upéi Jesús osẽ upégui, og̃uahẽ Judea frontérape, opytáva jahasávo pe Jordán. Upémarõ ou jey hendápe hetaiterei hénte, ha ojapoháicha jepi voi, oñepyrũ omboʼe chupekuéra.+ 2 Upépe oñemboja hendápe umi fariséo, ha otantea hag̃ua Jesúspe, oporandu chupe ovalépa peteĩ kuimbaʼe ojedivorsia hembirekógui.+ 3 Jesús okontesta chupekuéra: “¿Mbaʼépa omanda rakaʼe peẽme Moisés?”. 4 Ha umi fariséo osẽ heʼi: “Moisés opermiti peteĩ kuimbaʼe opoi hembirekógui, haʼe omanda oñemeʼẽ hag̃ua pe kuñáme peteĩ dokuménto ohechaukáva ojedivorsiaha”.+ 5 Jesús katu heʼi chupekuéra: “Pendepyʼahatãgui+ Moisés omeʼẽ peẽme ko mandamiénto.+ 6 Péro Ñandejára ojapórõ guare iñepyrũme umi persónape, ‘ojapo kuimbaʼe ha kuñáme.+ 7 Upévare pe kuimbaʼe ohejáta itúa ha isýpe,+ 8 ha mokõivégui oikóta peteĩntema’.+ Upéicha rupi, haʼekuéra ndahaʼevéima mokõi, síno peteĩntema. 9 Upévare, ani avave osepara ojuehegui Ñandejára ombojoaju vaʼekue”.*+ 10 Ou jeývo hikuái pe ógape, idisipulokuéra oporandu Jesúspe la haʼe heʼi vaʼekuére. 11 Jesús heʼi: “Oimeraẽ ojedivorsiáva hembirekógui ha upéi omenda jey ótrare, omoakãratĩ hína+ chupe. 12 Ha peteĩ kuña ojedivorsiáramo iménagui ha upéi omenda jey ótrore, oporomoakãratĩ avei”.+

13 Upéi umi hénte ogueru Jesús rendápe umi mitãnguéra, ikatu hag̃uáicha haʼe omoĩ ipo hiʼarikuéra ha ovendesi chupekuéra. Péro umi disípulo oñemoĩ ojaʼo umi héntepe.+ 14 Ohechávo upéva, Jesús ipochy ha heʼi chupekuéra: “Pehejána umi mitã mimíme tou che rendápe, ha anive pejoko chupekuéra. Pórke Ñandejára Rréino oñemeʼẽ umi persóna ojoguávape koʼã mitãme.+ 15 Añetehápe haʼe peẽme: oimeraẽ ndoaseptáiva Ñandejára Rréino peteĩ mitã oaseptaháicha oñemeʼẽva chupe, ni mbaʼevéicharõ ndoikemoʼãi Ñandejára Rréinope”.+ 16 Upéi oañuã umi mitãme, omoĩ ipo hiʼarikuéra, ha oñemboʼe ojerure hag̃ua Ñandejárape tovendesi chupekuéra.+

17 Upe rire, Jesús osẽvo oho hag̃ua, peteĩ kuimbaʼe odipara ou oñesũ henondépe, ha oporandu chupe: “Mboʼehára, nde ningo nevuenoiterei, eremína chéve, ¿mbaʼépa ajapo vaʼerã ahupyty hag̃ua jeikove opaveʼỹva?”.+ 18 Jesús heʼi chupe: “¿Mbaʼére piko ere cherehe chevuenoha? Ñandejára añoite ningo pe ivuénova.+ 19 Nde reikuaa mbaʼépa heʼi umi mandamiénto: ‘Ani reporojuka,+ ani reporomoakãratĩ,+ ani remonda,+ ani ndejapu resẽ jave de testígo,+ ani reporombotavy,+ emombaʼékena nde túa ha nde sýpe’”.+ 20 Pe kuimbaʼe heʼi chupe: “Mboʼehára, koʼã mbaʼe ningo che siémpre akumpli voínte chemitã guive”. 21 Jesús omaña pe kuimbaʼére ha ohayhúgui chupe heʼi: “Tekotevẽ gueteri rejapo peteĩ mbaʼe: tereho evende nde kosakuéra ha emeʼẽ pe pláta umi imboriahúvape, ha péicha reguerekóta tesóro yvágape. Ha upéi eju chemoirũ”.+ 22 Ohendúvo upéva pe mitãkariaʼy ombyasy ha oñesenti ohóvo, pórke haʼe oguereko hetaiterei mbaʼe.+

23 Jesús omaña umi hénte oĩvare ijerére ha upéi heʼi idisipulokuérape: “¡Ajépa ijetuʼuetéta umi ipláta hetávape oike hag̃ua Ñandejára Rréinope!”.+ 24 Idisipulokuérape osorprende la Jesús heʼi vaʼekue. Upévare haʼe heʼi chupekuéra: “Añetehápe, ¡ijetuʼu hína ojeike hag̃ua Ñandejára Rréinope! 25 Peteĩ kaméllo jepe ikatúne ohasa peteĩ ju kuárarupi, péro ijetuʼuvéta upévagui peteĩ ipláta hetáva oike hag̃ua Ñandejára Rréinope”.+ 26 Idisipulokuéra katu koʼýte oñesorprende ha heʼi chupe: “¿Máva piko upéicharõ ikatúta ojesalva?”.+ 27 Jesús omaña porã hesekuéra ha heʼi: “Peteĩ persónape g̃uarã ni mbaʼevéicharõ ndaikatumoʼãi oiko, péro ndaipóri mbaʼeve Ñandejára ikatuʼỹva ojapo”.+ 28 Upémarõ Pedro osẽ heʼi: “Ore ningo roheja entéro mbaʼe roguerekóva ha romoirũ”.+ 29 Jesús heʼi: “Añetehápe haʼe peẽme: umi cherehehápe, ha pe notísia porã rehehápe oheja vaʼekue hóga, iñermáno ha iñermanakuéra, isy ha itúa, itaʼyrakuérape térã ijyvy,+ 30 umívape ojepersegíta,+ péro ko tiémpope voi oñemeʼẽta 100 vése mas upe oheja vaʼekuégui, tahaʼe óga, ermáno, ermána, sy, taʼyrakuéra ha yvy. Ha amo gotyove* katu ohupytýta jeikove opaveʼỹva. 31 Péro heta koʼág̃a oĩva tenondete, opytáta tapykuépe, ha umi itapykuéva, opytáta tenondete”.+

32 Upéi oho hikuái Jerusalén gotyo ha Jesús oñemotenonde idisipulokuérare. Haʼekuéra oñesorprende upévare, péro umi hénte ohóva hapykuéri okyhyjepa. Jesús ohenói jey umi 12 disípulope haʼeñoháme ha oñepyrũ heʼi chupekuéra umi mbaʼe oikótava hese:+ 33 “Jaha hína Jerusalénpe, ha pe Yvypóra Raʼýpe oñentregáta umi saserdóte prinsipálpe ha mboʼehára leipeguápe. Haʼekuéra ohusgáta chupe ha heʼíta omano vaʼerãha, ha ontregáta chupe hikuái umi ndahaʼéivape judío. 34 Haʼekuéra oñembohorýta ha ondyvúta hese, ha ombyepotíta chupe. Upéi ojukáta hikuái chupe, péro 3 día haguépe haʼe opuʼã jeýta”.+

35 Ha Santiago ha Juan, umi mokõi Zebedeo raʼy,+ oñemboja Jesús rendápe ha heʼi chupe: “Mboʼehára, roipota ningo rejapo la rojerurétava ndéve”.+ 36 Haʼe heʼi: “¿Mbaʼépa peipota ajapo?”. 37 Haʼekuéra heʼi: “Ág̃a regoverna vove ne Rréinope, roipota remeʼẽ oréve permíso roguapy hag̃ua nde ykére, peteĩva nde deréchape ha pe ótro nde iskiérdape”.+ 38 Jesús katu heʼi chupekuéra: “Peẽ ndapeikuaái mbaʼépa la pejeruréva. ¿Peẽ piko ikatúta peʼu pe kópa che haʼútavagui? Térã, ¿peẽ piko peime pejevautisa hag̃uáicha che ajevautisaháicha?”.+ 39 Haʼekuéra heʼi: “Si, ikatúta”. Upémarõ Jesús heʼi chupekuéra: “Pe kópa che haʼúvagui peẽ peʼúta avei, ha che ajevautisaháicha, pejevautisáta avei.+ 40 Péro che ndaikatúi adesidi mávapa oguapýta che deréchape térã che iskiérdape. Ñandejáramante odesidíta mávapepa opermitíta oguapy upépe”.

41 Umi ótro 10 disípulo ohendúvo la oikóva, ipochy Santiago ha Juan ndive.+ 42 Jesús katu ohenói chupekuéra ha heʼi: “Peẽngo peikuaa mbaʼéichapa umi governánte omanda umi héntere oñantohaháicha chupekuéra, ha umi orekóva autorida oipuru ipodér oreko hag̃ua la héntepe ipoguýpe.+ 43 Péro peẽ ndaupéichai vaʼerã. Pe iñimportanteséva pende apytépe, oiko vaʼerã pene sirviénteramo.+ 44 Ha pe oipotáva pe primer lugár, pendeservi vaʼerã enterovépe peteĩ esklávoicha. 45 Che, pe Yvypóra Raʼy, ajapoháicha, che ndajúi ótro cheservi hag̃ua, síno aservi hag̃ua ótrope.+ Aju ameʼẽ hag̃ua che rekove,* ha péicha apaga pe rreskáte aguenohẽ hag̃ua heta héntepe pekádo poguýgui”.+

46 Ha oike hikuái Jericópe. Ha Jesús, idisipulokuéra ha ótra hénte osẽ jeývo Jericógui, peteĩ siégo ojeruréva kósa umi ohasávape oguapy hína pe tape kóstape. Ko kuimbaʼe siégo héra Bartimeo, ha haʼe Timeo raʼy.+ 47 Ha ohendúvo Jesús pe Nazareno ohasaha upérupi, haʼe osapukái: “¡Jesús, David Raʼy,+ cheporiahuverekomína!”.+ 48 Upémarõ heta hénte ojaʼo chupe ha heʼi chupe okirirĩ hag̃ua, péro haʼe hatãvéntema osapukái: “¡David Raʼy, cheporiahuverekomína!”. 49 Upémarõ Jesús opyta ha heʼi: “Pehenói chupe”. Ha oho ohenói pe siégope ha heʼi chupe hikuái: “Ani rekyhyje, epuʼã katu, haʼe nerenói hína”. 50 Upémarõ haʼe opo opuʼã, omombo ijao joʼaha ha oho Jesús rendápe. 51 Jesús heʼi chupe: “¿Mbaʼépa reipota ajapo nderehe?”. Pe kuimbaʼe heʼi: “Mboʼehára,* ahechase jey ningo”. 52 Jesús heʼi chupe: “Ikatúma reho jey nde rógape, rejerovia rupi ningo rekuera”.+ Upepete haʼe ohecha jey+ ha oñepyrũ omoirũ Jesúspe umi héntendi.

11 Haʼekuéra og̃uahẽ mbotávo Jerusalénpe, opyta Betfagué ha Betániape,+ oĩháme pe Sérro Olivoty. Upémarõ Jesús omondo mokõi idisípulope,+ 2 ha heʼi chupekuéra: “Tapeho pe puévlo oĩvape ñane renondépe, ha peikemíre petopáta peteĩ vúrro imitãva oñeñapytĩva hína. Ni peteĩ persóna neʼĩra ojupi pe vúrro ári. Pejora ha pegueru koʼápe. 3 Ha oĩrõ heʼíva peẽme: ‘¿Maʼerãiko pejora hína pe vúrro?’, peje vaʼerã chupe: ‘Ore Ruvicha oikotevẽ, upéi haʼe pyaʼe ogueruka jeýta ndéve’”. 4 Upémarõ oho hikuái ha otopa pe vúrro oñeñapytĩha peteĩ óga rokẽ fréntepe, pe kálle kóstape, ha ojora hikuái pe vúrro.+ 5 Péro umi oñemboʼýva upépe heʼi chupekuéra: “¿Maʼerãiko pejora hína pe vúrro?”. 6 Haʼekuéra okontesta Jesús heʼi hagueichaite, upémarõ umi hénte oheja chupekuéra oho.

7 Ha ogueraha hikuái pe vúrro+ Jesús rendápe. Ha omoĩ hikuái hiʼári umi ijao, ha upéi Jesús ojupi hiʼári.+ 8 Oĩ avei heta oipysóva ijao pe tapére, ha oĩ avei oikytĩva palméra rakã oĩva pe tape kóstare.+ 9 Ha umi hénte ohóva henonderã, ha avei umi oúva hapykuéri, osapukái hína: “¡Ñandejára, eprotehékena siémpre chupe!+ ¡Toñevendesi pe oúva Jehová* rérape!+ 10 Ñandejára tovendesi pe Rréino oútavape, upéva hína ñande ru David Rréino.+ ¡Ñandejára reiméva yvágape, eprotehékena siémpre chupe!”. 11 Jesús oike rire Jerusalénpe, oho pe témplope ha omaña entéro mbaʼe oĩvare upépe. Péro kaʼaruetéma, upévare oho Betániape umi 12 disípulondi.+

12 Pe ótro día, osẽ jeývo hikuái Betániagui, Jesús ivareʼa sapyʼa.+ 13 Ha mombyry guive ohecha peteĩ ígo máta heta hoguéva. Oho ohecha ndahiʼáipa, péro ndotopái ni peteĩ frúta, hoguémante la oĩva, pórke ndahaʼéi itiémpo. 14 Upémarõ heʼi: “Koʼág̃a guive núnka mas neremeʼẽmoʼãvéima ni peteĩ frúta”.+ Ha idisipulokuéra ohendu upéva.

15 Upéi og̃uahẽ hikuái Jerusalénpe. Upépe Jesús oike pe témplope ha oñepyrũ omosẽmba upégui umi ombaʼevendéva ha umi oñemúvape. Oipetepa yvýre umi kambistakuéra mesa, ha umi palóma vendehágui katu omombopa ivankokuéra.+ 16 Jesús ndohejái avavete ogueraháva álgo okrusa pe témplo ryepýrupi omombykységui hape. 17 Haʼe omboʼe umi héntepe ha heʼi: “Ñandejára Ñeʼẽme ningo heʼi: ‘Che rógape oñehenóita lugár umi hénte ojapo hag̃ua orasión’.+ Péro peẽ pejapo chugui mondaha raity”.+ 18 Umi saserdóte prinsipál ha umi mboʼehára leipegua oñepyrũma okyhyje ohechávo mbaʼéichapa umi hénte siémpre ijurujaipa opytávo ohendu rire Jesús omboʼéva.+ Upévare oñepyrũ okalkula mbaʼéichapa ikatu ojuka chupe.+

19 Upéi kaʼaruetéma ha Jesús ha umi idisípulo osẽ oho pe siudágui. 20 Pe ótro díape, pyharevete ohasakuévo ohóvo, ohecha hikuái pe ígo máta ipirupaitemaha hapo guive.+ 21 Ha Pedro imanduʼávo la oiko vaʼekuére heʼi chupe: “¡Mboʼehára,* emañami!, pe ígo máta remaldesi vaʼekue ipirúma”.+ 22 Ha Jesús ombohovái chupekuéra: “Pejeroviákena Ñandejárare. 23 Añetehápe haʼe peẽme, oimeraẽ heʼíva ko montáñape: ‘Epuʼã ha tereho ejeity pe márpe’, ha ndodudáiva ni michĩmi, síno ojerovia oikotaha upe heʼíva, katuete oikóta.+ 24 Upévare haʼe peẽme: entéro mbaʼe pejeruréva peñemboʼe jave, pejerovia vaʼerã oñemeʼẽtaha peẽme ha upeichaite oikóta.+ 25 Ha peñemboʼe jave, peperdona vaʼerã pende rapichápe oimeraẽ mbaʼe ojapóva pene kóntrape, upéicha pende Ru oĩva yvágape operdonáta avei pene rembiapo vaikue”.+ 26* ——

27 Upéi haʼekuéra oho jey Jerusalénpe. Ha Jesús oguata aja pe témplore, oñemboja hendápe umi saserdóte prinsipál, umi mboʼehára leipegua ha umi kuimbaʼe oporomoakãva.* 28 Haʼekuéra heʼi chupe: “¿Nde piko ereko permíso rejapo hag̃ua koʼã mbaʼe? ¿Máva piko omeʼẽ ndéve autorida rejapo hag̃ua umíva?”.+ 29 Jesús heʼi chupekuéra: “Che aporandúta avei peẽme peteĩ mbaʼe. Pekontestárõ chéve, amombeʼúta peẽme mávapa omeʼẽ chéve autorida ajapo hag̃ua koʼã mbaʼe. 30 Pejemi chéve, ¿mávapa omeʼẽ autorida Juánpe+ oporovautisa hag̃ua? ¿Ñandejára,* térãpa yvyporakuéra?”.+ 31 Haʼekuéra katu okalkula ha heʼi ojupe: “Jaʼéramo ‘Ñandejára’, heʼíta ñandéve: ‘¿Mbaʼére piko upéicharõ ndapegueroviái raʼe chupe?’. 32 Péro jaʼérõ: ‘Yvyporakuéra’, ndajaikuaái mbaʼépa oikóta ñanderehe”. Haʼekuéra okyhyje umi héntegui, pórke umi hénte oguerovia Juan haʼe hague añetehápe peteĩ proféta.+ 33 Upévare okontesta hikuái Jesúspe: “Ndoroikuaái”. Ha Jesús heʼi chupekuéra: “Upéicharõ che ndaʼemoʼãi avei peẽme mávapa omeʼẽ chéve autorida ajapo hag̃ua koʼã mbaʼe”.

12 Ha Jesús oñepyrũ omoĩ chupekuéra unos kuánto ehémplo: “Peteĩ kuimbaʼe oñotỹ vaʼekue heta parrál,+ ha omongora upe iparralty. Avei oprepara upépe peteĩ lugár oñami hag̃ua umi parrál, ha omopuʼã avei peteĩ tórre.+ Upéi oalkila pe iparralty umi travahadórpe, ha osẽ oho ótro paíspe.+ 2 Og̃uahẽvo pe kosécha tiémpo, pe kuimbaʼe omondo peteĩ ipersonálpe umi travahadór rendápe ogueru hag̃ua pe parrál otokáva chupe. 3 Péro umi travahadór ojagarra pe personálpe, ombyepoti ha omondo chupe po nandi. 4 Upéi omondo ótro ipersonálpe hendapekuéra, ha pévape katu oñakãjoka hikuái ha oñembohory vaipaite hese.+ 5 Upémarõ pe parralty jára omondo ótro ipersonálpe, ha upévape ojuka hikuái. Upéi omondo hetave, ha umíva apytégui algúnope ombyepoti vaipaite hikuái ha umi ótrope katu ojuka voi. 6 Pe kuimbaʼe oreko peteĩ itaʼýra ohayhuetereíva,+ ha ipahápe omondo chupe hendapekuéra. Haʼe heʼi: ‘Ko che raʼýpe orrespetáta hikuái’. 7 Péro umi travahadór heʼi ojupe: ‘Pévape opytáta hína ko parralty,+ ¡jajuka chupe ha topyta ñandéve ko yvy!’. 8 Upémarõ ojagarra hikuái pe kariaʼýpe, tyryryhápe oguenohẽ chupe hikuái pe parraltýgui ha ojuka chupe.+ 9 ¿Mbaʼépa ojapóta pe parralty jára? Haʼe oúta ojukapaite umi travahadórpe ha ohejáta iparralty ótro kuimbaʼekuéra kárgope.+ 10 ¿Peẽ piko núnka ndapeleéiva Ñandejára Ñeʼẽ heʼiha, ‘pe ita umi alvañíl omboyke vaʼekue, pévagui oiko pe ita prinsipál?’.*+ 11 ¿Ha ndapeleéiva heʼiha avei, ‘Jehová* voi ojapo upéva ha ñandéve g̃uarã tuichaiterei mbaʼe la ojapóva’?”.+

12 Upémarõ Jesús enemigokuéra ohechakuaa haʼe oñeʼẽha hesekuéra pe ehémplope. Ha upévare haʼekuéra ojagarrase Jesúspe, péro okyhyjégui umi héntegui, ohejánte chupe ha oho hikuái.+

13 Upéi haʼekuéra omondo Jesús rendápe umi fariséo ha Herodes segidorkuérape omoñuhã hag̃ua chupe. Haʼekuéra oipota Jesús heʼi álgo ivaíva oakusa hag̃ua chupe.+ 14 Koʼãva og̃uahẽvo hendápe heʼi: “Mboʼehára, ore ningo roikuaa nde nandejapuiha, ndereikói reñemoĩ porãse avavéndi, pórke nde nderehusgái la héntepe ipíntare, síno remboʼe Ñandejára volunta hendaitépe. Eremína oréve upéicharõ, ¿ovale piko japaga pe impuésto Césarpe,* térãpa nahániri?”. 15 Jesús opilla hovamokõiha hikuái, upévare heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko chemoñuhãse? Pegueru chéve 1 denario* ahecha hag̃ua”. 16 Ogueru chupe hikuái peteĩ monéda, ha Jesús heʼi: “¿Máva raʼanga ha máva rérapa ko oĩva hese?”. Haʼekuéra heʼi chupe: “César”. 17 Upémarõ Jesús heʼi: “Pemeʼẽ Césarpe la okorrespondéva chupe,+ péro pemeʼẽ Ñandejárape la okorrespondéva chupe”.+ Haʼekuéra oñesorprende ohendu rire mbaʼéichapa Jesús okontesta.

18 Upérõ ou avei hendápe umi saduséo. Haʼekuéra ndogueroviái pe rresurreksión,+ ha oporandu hikuái Jesúspe:+ 19 “Mboʼehára, Moisés ningo oskrivi vaʼekue peteĩ kuimbaʼe omanóramo ha hembireko naimembýi chugui, pe omano vaʼekue ermáno omenda vaʼerãha pe viúdare, omeʼẽ hag̃ua pe omano vaʼekuépe peteĩ família.+ 20 Roreko vaʼekue ore konosído, haʼekuéra oĩ vaʼekue éntre 7 ermáno. Pe majór omenda, péro upéi omano ifamília mboyve. 21 Upéi pe segundo ermáno omenda pe viúdare, péro haʼe avei omano ifamília mboyve, ha lomímo oiko pe tercero rehe. 22 Ha umi 7 ermáno omano ifamiliaʼỹre pe kuñándi. Ha ipahápe omano avei pe kuña. 23 Upéicharõ, oiko vove pe rresurreksión, ¿máva rembirekótapa upe kuña? Umi 7 ningo omenda vaʼekue hese”. 24 Jesús heʼi chupekuéra: “Peẽ napentendéi Ñandejára Ñeʼẽ ni mbaʼeichaitépa haʼe ipoderóso, upévare tuicha pejavy.+ 25 Ág̃a haʼekuéra opuʼã jey vove omanóva apytégui, umi kuimbaʼe ha kuñanguéra nomendamoʼãvéima, pórke haʼekuéra oikóta umi ánhel yvagapegua oikoháicha.+ 26 Péro peẽ ningo ja peleéma umi omanóva oikove jeytaha, ¿ajépa? ¿Napenemanduʼái piko Ñandejára heʼi vaʼekuére Moiséspe pe yvyramataʼi hatĩmbáva ypýpe? Ñandejára heʼi kuri: ‘Che hína Abrahán, Isaac ha Jacob Jára’.+ 27 Upéicharõ, haʼe hína umi persóna oikovéva Jára, ndahaʼéi umi omano vaʼekue Jára. Peẽ tuichaiterei pejavy”.+

28 Upérõ og̃uahẽ peteĩ mboʼehára leipegua ha ohendu ojodiskutiha hikuái. Haʼe ohechakuaa Jesús okontesta porãiterei hague, upémaramo oporandu chupe: “¿Mávapa pe mandamiénto iñimportantevéva?”.+ 29 Jesús okontesta: “Pe primer mandamiénto heʼi: ‘Ehendúkena Israel: Jehová* hína Ñandejára, ha peteĩ Jehovánte* hína la oĩva. 30 Rehayhu vaʼerã Jehová* nde Járape nde pyʼaite guive, nde rekove* kompletoite reheve, entéro ne pensamiénto reheve, ha ne mbaretekue* omeʼẽmíva reheve’.+ 31 Ha pe segundo katu: ‘Rehayhu vaʼerã nde rapichápe nde voi rejehayhuháicha’.+ Ndaipóri ótro mandamiénto iñimportantevéva koʼã mokõi mandamiéntogui”. 32 Pe mboʼehára leipegua heʼi chupe: “Mboʼehára, siertoite la eréva, hendaitépe rekontesta erévo: ‘Ñandejára ningo peteĩnte ha ndaipóri ótro haʼeichagua’.+ 33 Ha siérto avei la jahayhu vaʼerãha Ñandejárape ñande pyʼaite guive, ha entéro ñane pensamiénto reheve, ha ñane mbaretekue omeʼẽmíva reheve. Siérto avei jahayhu vaʼerãha ñande rapichápe ñande voi jajehayhuháicha. Ñakumpli koʼã mbaʼe iñimportanteve entéro ofrénda* ikatúvagui ñameʼẽ Ñandejárape”.+ 34 Jesús ohechakuaa okontesta porãha, upémarõ heʼi chupe: “Oĩ porã, saʼíma ofalta ndéve reike hag̃ua Ñandejára Rréinope”. Upéi avave noñanimavéima oporandu chupe mbaʼeve.+

35 Jesús osegi oporomboʼe pe témplope ha oporandu chupekuéra: “¿Mbaʼére piko umi mboʼehára leipegua heʼi pe Cristo haʼeha David raʼy?+ 36 David heʼi vaʼekue espíritu sánto rupive:+ ‘Jehová* heʼi che Ruvichápe: “Eguapy che deréchape amoĩ meve nde py guýpe entéro umi ne enemígope”’.+ 37 David heʼírõ chupe che Ruvicha, ¿mbaʼéicha piko upéicharõ pe Cristo haʼéta David raʼy?”.+

Ha umi hénte ovyʼaiterei ohendúvo Jesúspe. 38 Ha omboʼe aja, Jesús heʼi chupekuéra: “Pejekuidáke umi mboʼehára leipeguágui.* Haʼekuéra oiko okorre opárupi ijao puku reheve ha oipota ojesaluda chupekuéra umi merkádorupi,*+ 39 umi sinagógape oguapyse umi lugár iporãvévape,* ha oho jave hikuái umi karu guasuhápe oipota umi lugár iñimportantevéva.+ 40 Por ehémplo, haʼekuéra oipeʼapa umi viúdagui orekóva guive. Ha ojechauka hag̃ua oiko oñemboʼe puku guaʼu. Upévare chupekuéra ojekastiga vaivéta umi ótro héntegui”.

41 Upéi Jesús oho oguapy umi káha de kontrivusión+ ypýrupi, ha omaña mbaʼéichapa umi hénte omoĩ upépe ipláta. Ha ohecha umi hénte irríkova omoĩha heta pláta upépe.+ 42 Ou avei peteĩ viúda mboriahumi ha omoĩ mokõi monedaʼi saʼieterei ovaléva.*+ 43 Upémarõ Jesús ohenói idisipulokuérape ha heʼi: “Añetehápe haʼe peẽme, ko viúda mboriahumi omeʼẽ hetave enterovete umi ótro omeʼẽ vaʼekuégui pláta umi káha de kontrivusiónpe.+ 44 Haʼekuéra omeʼẽ hembývante chupekuéra, pe viúda katu imboriahúramo jepe, omeʼẽmbaite la oreko vaʼekue, omeʼẽ orekóva guive oñemantene hag̃ua”.+

13 Upéi Jesús osẽvo pe témplogui, peteĩ idisípulo heʼi chupe: “Mboʼehára, ¡emañamína mbaʼeichaitépa iporã pe murálla ha umi ita oĩva pe témplope!”.+ 2 Jesús katu heʼi chupe: “¿Rehechápa entéro koʼã mbaʼe oñekonstrui vaʼekue? Umi ita oĩva koʼápe katuete ojeitypáta, ndopytamoʼãi ni peteĩva ojoʼári”.+

3 Upéi Jesús oguapy pe Sérro Olivotýpe, ha upégui ojehecha pe témplo. Upémarõ oñemboja hendápe Pedro, Santiago, Juan ha Andrés, ha oporandu chupe haʼeñoháme: 4 “Eremína oréve: ¿arakaʼe piko oikóta koʼã mbaʼe? ¿Ha mbaʼe señálpa oĩta ropilla hag̃ua entéro koʼã mbaʼe opatamaha?”.+ 5 Upémarõ Jesús oñepyrũ heʼi chupekuéra: “Peñatendéke ani avave penembotavy.+ 6 Pórke oúta heta oipurúva che réra ha heʼítava: ‘Che hína pe Cristo’, ha koʼãva hetápe ombotavýta. 7 Peẽ pehendu vove oikoha gérra heta hendárupi, ani peñemondýi. Koʼã mbaʼe oiko vaʼerã voínte, upéicharõ jepe ndahaʼemoʼãi gueteri pe fin.+

8 Peteĩ país opuʼãta ótro país rehe, ha umi goviérno opuʼãta ojuehe.+ Oĩta yvyryrýi ápe ha pépe, ha avei oĩta ñembyahýi.+ Péro oiko vove koʼã mbaʼe, péva ohechauka oñepyrũ ramoha umi sufrimiénto.*+

9 Peẽ katu peñatende vaʼerã, pórke oĩta pendegueraháva trivunálpe+ ha penembyepotíva sinagogahárupi.+ Peẽ haʼe haguére che disípulo pejegueraháta umi governadór ha umi rréi renondépe. Péicha pemombeʼúta chupekuéra umi mbaʼe pegueroviáva.+ 10 Avei umi notísia porã ojepredika raẽ vaʼerã opa tetãrupi ou mboyve pe fin.+ 11 Péro haʼekuéra pendejagarra vove pendegueraha hag̃ua, ani pejepyʼapy ndapeikuaáirõ g̃uarã mbaʼépa pejéta. Upe moméntope peje vaʼerã pe espíritu sánto penemomanduʼáva. Pórke ndahaʼemoʼãi peẽ la peñeʼẽtava, síno Ñandejára penepytyvõta peñeʼẽ hag̃ua ijespíritu rupive.+ 12 Upérõ avei oĩta ontregáva iñermánope ojejuka hag̃ua, umi túa ontregáta itaʼýrape, ha taʼyrakuéra opuʼãta ituakuérare ha ohejáta ojejuka chupekuéra.+ 13 Ha avave ndaijaʼemoʼãi penderehe peẽ haʼe haguére che disípulo.+ Péro pe oaguantáva pe fin peve,+ upéva ojesalváta.+

14 Ha ág̃a pehecha vove pe mbaʼe ñanembojeguarúva ha oporohundíva,+ oĩha pe lugár ndovaleihápe oĩ (pe oleéva tekotevẽ oñatende porã ontende hag̃ua ko mbaʼe), peẽ peikóva Judéape, pedipara vaʼerã peho umi montáñare.+ 15 Pe oĩva terrásape, ani oguejy ni oho onohẽ mbaʼeve hógagui. 16 Ha pe ombaʼapóva ikokuépe ani ojevy jey hógape oheka hag̃ua ijao. 17 ¡Aichejáranga umi kuña hyeguasúva ha umi imembykambúva umi díape!+ 18 Peñemboʼe meméke ani hag̃ua pe día og̃uahẽ roʼy tiémpope. 19 Upe tiémpope oikóta peteĩ jehasa asy.+ Ñandejára oñepyrũ guive okrea ko múndo koʼág̃a peve, núnka ndoikóiva péicha, ha núnka ndoikomoʼãvéima upe rire.+ 20 Añetehápe, Jehová* omombykýta upe tiémpo, pórke ndojapóiramo upéva, ni peteĩ persóna ndojesalvamoʼãi. Péro umi ojeporavo vaʼekue rehehápe, upe tiémpo oñemombykýta.+

21 Upérõ oĩramo heʼíva peẽme: ‘¡Pemañami, koʼápe oĩ pe Cristo!’, térã, ‘¡namoite oĩ!’, ani peguerovia.+ 22 Cháke oĩta heta cristo guaʼu ha proféta japu,+ ha ojapóta hikuái heta milágro oñehaʼã hag̃ua ombotavy umi Ñandejára oiporavo vaʼekuépe jepe. 23 Amombeʼúma peẽme entéro koʼã mbaʼe oiko mboyve, upévare peñatende porãkena.+

24 Umi díape, pe jehasa asy rire pe kuarahy iñypytũta, pe jasy ndohesapemoʼãvéima,+ 25 umi estrélla hoʼáta yvágagui, ha umi mbaʼe oĩva yvágape okachapaitéta. 26 Upe moméntope umi hénte ohecháta pe Yvypóra Raʼýpe+ ouha umi arai ári, tuicha autorida ha podér reheve.+ 27 Haʼe omondóta umi anhelkuérape ombyaty hag̃ua umi Ñandejára oiporavo vaʼekuépe, nórte, sur, éste ha oésteguio, pe yvy púnta guive pe yvága púnta peve.+

28 Ñamoĩmína peteĩ ehémplo, peẽ pehecháramo pe ígo máta hakã pyahuha ha hoky vérde asy, peẽ peikuaa hiʼag̃uimaha arahaku.+ 29 Upéicha avei pehecha vove oikoha koʼã mbaʼe, peikuaáke pe Yvypóra Raʼy og̃uahẽ mbotaitemaha, oĩmaha pe okẽme.+ 30 Añetehápe haʼe peẽme, ko henerasión* ni mbaʼevéicharõ nomanomoʼãi oiko mboyve entéro koʼã mbaʼe.+ 31 Yvága ha yvy odesapareséta,+ péro che ñeʼẽ opytáta pára siémpre.+

32 Péro avave ndoikuaái ni pe óra ni pe día, ndoikuaái umi ánhel oĩva yvágape, ni pe Taʼýra, pe Túa añoite oikuaa.+ 33 Pejesareko meméke ha peñatende porãke siémpre,+ pórke ndapeikuaái mbaʼe díapa Ñandejára oiporavo.+ 34 Haʼete ningo peteĩ karai ohóva ótro paíspe. Haʼe oviaha mboyve oheja hóga ijesklavokuéra kárgope,+ ha omeʼẽ káda únope itravahorã. Pe karai onkarga pe guárdia oĩvape okẽme oñatende porã hag̃ua siémpre.+ 35 Upévare, peñatende porãke siémpre, pórke ndapeikuaái arakaʼépa oúta pe ogajára.+ Ndapeikuaái oútapa pytũ rire, pyharepyte, de madrugáda,* térãpa koʼẽ mbotávo.+ 36 Ani ág̃a peimoʼãʼỹve jave og̃uahẽ, ha pendetopa peke joa hína.+ 37 Ko haʼéva peẽme, enterovépe haʼe: peñatende porãke siémpre”.+

14 Upéi, 2 día haguépe og̃uahẽ+ pe Páskua,*+ ha pe Fiésta del Pan Ilevaduraʼỹva.*+ Umi saserdóte prinsipál ha umi mboʼehára leipegua* oplanea mbaʼéichapa ikatu oakusa Jesúspe. Péicha ikatúta ojagarra ha ojuka chupe hikuái.+ 2 Péro heʼi hikuái: “Anínte jajagarra chupe ko fiésta aja, ani hag̃ua umi hénte ojapo sarambi”.

3 Upéi Jesús oho Betániape Simón rógape, haʼe omonguera vaʼekue Simónpe lépragui. Upépe Jesús okaru aja,* oñemboja hendápe peteĩ kuña. Pe kuña ogueru peteĩ frásko de alavástrope aséite perfumádo hepyetereíva, upéva ojejapo nárdo púrogui. Pe kuña oavri pe frásko ha oñepyrũ omoĩ pe aséite Jesús akãranguére.+ 4 Ohechávo upéva hikuái, oĩ ipochýva ha heʼíva ojupe: “¿Mbaʼére piko oñeñohẽ rei pe aséite perfumádo? 5 ¡Ko aséite perfumádo ikatu kuri oñevende mas de 300 denáriore,* ha oñemeʼẽ la pláta umi imboriahúvape!”. Ha ipochy hikuái pe kuña rehe. 6 Péro Jesús heʼi: “Pehejána chupe. ¿Mbaʼére piko pemoñeñandu vaise ko kuñáme? Iporãiterei ningo pe ojapóva cherehe.+ 7 Umi imboriahúva siémpre oĩta penendive,+ ha oimeha díante ikatu peipytyvõ chupekuéra, che katu naimemoʼãi penendive siémpre.+ 8 Haʼe ojapo pe ikatumíva, omoĩ cherehe ko aséite perfumádo, péicha opreparáma che rete oñeñotỹ hag̃ua.+ 9 Añetehápe haʼe peẽme: entéro lugár ojepredikahápe umi notísia porã ko yvy ape ári,+ oñemombeʼúta avei ko kuña ojapo vaʼekue. Péicha umi hénte imanduʼáta hese”.+

10 Upe rire, Judas Iscariote, oĩva umi 12 apóstol apytépe, oho umi saserdóte prinsipál rendápe heʼi hag̃ua chupekuéra mbaʼéichapa otraisionáta Jesúspe.+ 11 Haʼekuéra ovyʼaiterei ohendúvo upéva, ha opromete hikuái Júdaspe omeʼẽtaha chupe monéda de pláta.+ Upémarõ haʼe oñepyrũ oheka peteĩ moménto opyta porãvéva otraisiona hag̃ua Jesúspe.

12 Upéi oñepyrũ pe Fiésta del Pan Ilevaduraʼỹva,+ ha upe díape haʼekuéra ojuka jepi peteĩ animál Páskuape g̃uarã.+ Idisipulokuéra oporandu Jesúspe: “¿Moõpa reipota roho roprepara ndéve pe séna Páskuape g̃uarã?”.+ 13 Upémarõ Jesús omondo mokõi idisípulope ha heʼi chupekuéra: “Tapeho Jerusalénpe, ha pejotopáta peteĩ kuimbaʼéndi ogueraháva y peteĩ kambuchípe. Pesegi chupe+ 14 ha pe oikehápe, peje pe ogajárape: ‘Ore Mboʼehára heʼika: “¿Moõ piko oĩ pe koty aipurútava asena hag̃ua ko Páskuape che disipulokuérandi?”’. 15 Haʼe ohechaukáta peẽme peteĩ koty guasu, oĩva yvate, upe koty orekopaite voi umi mbaʼe ñaikotevẽtava, peprepara ñandéve upépe pe séna Paskuarã”. 16 Ha umi disípulo osẽ oho, oike upe siudápe ha otopa Jesús heʼi hagueichaite chupekuéra, ha oprepara hikuái pe Páskua.

17 Upéi pytũ rire, Jesús oho umi 12 apóstol ndive.+ 18 Ha oguapy aja hikuái mesápe osena hag̃ua, Jesús heʼi: “Añetehápe haʼe peẽme: pende apytépe oĩ peteĩ chetraisionátava,+ peteĩ okarúva hína chendive koʼápe”. 19 Haʼekuéra oñeñandu vaieterei ha káda uno oñepyrũ heʼi: “Ndahaʼéi hína che, ¿ajépa?”. 20 Jesús heʼi chupekuéra: “Peteĩva pende apytégui, pe omoingéva ipo chendive ko fuéntepe, haʼe hína upe chetraisionátava.+ 21 Añetehápe, che, pe Yvypóra Raʼy, amanóta heʼiháicha Ñandejára Ñeʼẽme, péro oho vaíta upe otraisionáva pe Yvypóra Raʼýpe.+ Ikuentavéta kuri upe kuimbaʼépe nonaséirire”.+

22 Osena aja hikuái, Jesús ojagarra peteĩ pan, oñemboʼe, ombojaʼo, omeʼẽ idisipulokuérape ha heʼi: “Pejagarra ko pan. Kóva orrepresenta che rete”.+ 23 Avei ojagarra peteĩ kópa, oagradese Ñandejárape ha upéi omeʼẽ idisipulokuérape, ha enterove hoʼu víno pe kópagui.+ 24 Ha heʼi chupekuéra: “Kóva orrepresenta che ruguy.+ Che ruguy rupive ojejapo peteĩ kompromíso,+ ha oñeñohẽta heta hénte rehehápe.+ 25 Añetehápe haʼe peẽme: koʼág̃a guive ndaʼumoʼãvéima víno. Péro aime vove Ñandejára Rréinope, upe díape haʼu jeýta pe víno pyahu”. 26 Ha ipahápe, opurahéi hikuái ombotuicha hag̃ua Ñandejárape, upéi osẽ oho hikuái pe Sérro Olivotýpe.+

27 Ha Jesús heʼi chupekuéra: “Enterove peẽ chereja reíta,* péicha voi ojeskrivi vaʼekue Ñandejára Ñeʼẽme: ‘Aatakáta pe pastórpe+ ha umi ovecha isarambipáta’.+ 28 Péro añemopuʼã rire omano vaʼekue apytégui, aháta pene renonderã Galiléape”.+ 29 Upémarõ Pedro heʼi Jesúspe: “Enterove umi ótro ndereja reíramo* jepe, che ndajapomoʼãi upéva”.+ 30 Upépe Jesús osẽ heʼi chupe: “Añetehápe haʼe ndéve: ko pyharépe peteĩ gállo osapukái mboyve 2 vése, nde 3 vése renegáta chekuaaha”.+ 31 Pedro katu heta vése heʼi chupe: “Tekotevẽramo jepe amano nendive, ni mbaʼeveichavérõ noronegamoʼãi”. Ha entéro umi ótro oñepyrũ heʼi avei upéicha.+

32 Upéi oho hikuái peteĩ lugár héravape Getsemaní, ha Jesús heʼi idisipulokuérape: “Peguapy koʼápe che añemboʼe aja”.+ 33 Ha ogueraha hendive Pedro, Santiago ha Juánpe.+ Jesús oñekevranta ha ojepyʼapyeterei. 34 Upéi heʼi chupekuéra: “Che pyʼaite* guive ajepyʼapy,+ ha upéva chejukátama. Pepyta koʼápe, peñatende ha ani peke”.+ 35 Ohomiévo upégui, Jesús oñesũ ha oñepyrũ oñemboʼe Ñandejárape, ha ojerure ikatúramo ohasamínte hag̃ua chugui upe moménto ijetuʼúva. 36 Ha heʼi: “Abba,* che Ru,+ ndaipóri ningo nde ikatuʼỹva rejapo, upévare eipeʼamína chehegui ko kópa.* Péro ani oiko la che aipotáva, síno nde reipotáva”.+ 37 Upéi Jesús oúvo, otopa oke joa hikuái. Upémarõ heʼi Pédrope: “Simón, ¿reke piko? ¿Ndaikatúi piko peñatende porã una orami jepe?+ 38 Peñatende porãke siémpre ha peñemboʼe meme ani hag̃ua pepeka.+ Añetehápe la hénte ojapose iporãva, péro hete* ikangy”.+ 39 Upéi Jesús oho jey oñemboʼe, ha heʼi la mísma kósa.+ 40 Ha ou jey otopa idisipulokuéra oke joa hína, pórke hopehyietereíma hikuái. Haʼekuéra katu ndoikuaái mbaʼépa heʼíta Jesúspe. 41 Upéi ou jey 3 veseha hendapekuéra ha heʼi: “¡Mbaʼéicha piko péicha jave peẽ pepytuʼu ha pekéta! ¡Anive peke! Og̃uahẽma pe óra+ oñentrega* hag̃ua pe Yvypóra Raʼýpe umi pekadór pópe. 42 Pepuʼã jaha, og̃uahẽma hína upe chetraisionáva”.+

43 Ha upe javete, heʼi aja gueteri upéva, og̃uahẽ oúvo Judas, haʼe ningo haʼe kuri peteĩva umi 12 apóstol. Ha hendive ou hetaiterei hénte oguerúva espáda ha garróte ipópe. Ombou chupekuéra umi saserdóte prinsipál, umi mboʼehára leipegua, ha umi kuimbaʼe oporomoakãva.*+ 44 Judas, upe otraisiona vaʼekue Jesúspe, heʼi kuri umi kuimbaʼépe mbaʼéichapa opilláta mávapa Jesús. Haʼe heʼi: “Pe ahetũvape, upévape pejagarra vaʼerã, ha pejasegura ani hag̃ua okañy pendehegui”. 45 Upémarõ Judas derechoite oho Jesús rendápe ha heʼi: “¡Mboʼehára!”,* ha ohetũ vevyimi chupe. 46 Upémarõ umi hénte ojagarra Jesúspe ha ogueraha chupe préso. 47 Péro peteĩ umi disípulo oĩva upépe, onohẽ ijespáda ha onambiʼo pe súmo saserdóte esklávope.+ 48 Upémarõ Jesús heʼi chupekuéra: “¿Che piko mondaha mbaʼe peju hag̃ua chejagarra espáda ha garróte reheve?+ 49 Káda día ningo che aĩ vaʼekue penendive pe témplope ha aporomboʼe,+ ¿mbaʼére piko ndachejagarrái raʼe upépe? Péro koʼã mbaʼe oiko oñekumpli hag̃ua Ñandejára Ñeʼẽme heʼíva”.+

50 Upéi enterove idisipulokuéra oheja chupe ha odiparapa.+ 51 Péro osegi chupe ohóvo peteĩ mitãkariaʼy oguerekóva ijehe peteĩ ao de líno, ha ojagarrasemoʼã avei chupe hikuái, 52 péro haʼe odipara chuguikuéra ha ohejánte upe ijao de líno, ha oho opío lénto.

53 Upéi ogueraha hikuái Jesúspe pe súmo saserdóte rendápe.+ Ha oñembyaty upépe umi saserdóte prinsipál, umi mboʼehára leipegua ha umi kuimbaʼe oporomoakãva.+ 54 Pedro katu oho hapykuerikuéra mombyrymi guive, pe súmo saserdóte korapy peve. Ha oguapy upépe ojepeʼe pe tata ypýpe umi sirvientekuéra ndive.+ 55 Upe aja umi saserdóte prinsipál ha pe Sanedrín kompletoite, oheka mávapa ikatu oakusa Jesúspe ikatu hag̃uáicha ojejuka chupe, péro ndotopái hikuái avavépe.+ 56 Añetehápe ou heta testígo fálso,+ péro oñokontradesipa hikuái. 57 Avei oñepresenta hetave testígo fálso, ha heʼi Jesús rehe: 58 “Ore rohendu heʼírõ guare: ‘Che aitýta ko témplo yvyporakuéra ojapo vaʼekue, ha 3 díape amopuʼã jeýta ótro, péro ndahaʼemoʼãi yvypóra rembiapokue’”.+ 59 Péro osegínte oñokontradesipa koʼã mbaʼépe, ndaikatúi oñemoĩ hikuái peteĩ ñeʼẽme.

60 Amo ipahápe, pe súmo saserdóte oñemboʼy ha heʼi Jesúspe: “¿Nerehendúi piko mbaʼépa heʼi nderehe hikuái? ¿Nereñedefendemoʼãi piko?”.+ 61 Jesús katu okirirĩnte ha ndeʼíri mbaʼevete.+ Upévare pe súmo saserdóte ombaʼeporandu chupe ha heʼi: “¿Nde piko hína pe Cristo, Ñandejára Ijojahaʼỹva Raʼy?”. 62 Jesús heʼi chupe: “Che hína upéva, ha peẽ pehecháta pe Yvypóra Raʼýpe+ oguapyha Ñandejára Ipoderósova po deréchape,+ ha ouha hína arai ári”.+ 63 Upémarõ pe súmo saserdóte omondoro ijao ha heʼi: “Nañaikotevẽvéima ni peteĩ testígo.+ 64 Peẽ pehendúma mbaʼéichapa oñeʼẽ Ñandejára kóntrape. ¿Mbaʼépa pedesidíta?”.* Ha enterovete heʼi omano vaʼerãha.+ 65 Ha oĩ oñepyrũva ondyvu hese,+ upéi ohesajokua ha ombyepoti chupe, ha heʼi: “¡Oimérõ nde peteĩ proféta, emombeʼúna mávapa nenupã!”. Ha umi guárdia trivunalpegua ohovapete rire Jesúspe, ogueraha chupe.+

66 Upe aja Pedro oĩ hína pe korapýpe, ha oñemboja hendápe peteĩ sirviénta ombaʼapóva pe súmo saserdóte rógape.+ 67 Ha ohechávo Pedro ojepeʼeha hína upépe, omaña porã hese ha heʼi: “Nde avei reime kuri Jesús pe Nazareno ndive”. 68 Haʼe katu onega ha heʼi: “Che ndaikuaái chupe, ha nantendéi mbaʼépa la ereséva chéve”, ha osẽ oho pe okẽ ypýpe. 69 Upépe pe sirviénta ohecha jey chupe, ha heʼi umi oñemboʼývape upérupi: “Kóva haʼe voínte peteĩva idisípulo”. 70 Ha haʼe onega jey chupe. Upe riremínte umi oñemboʼýva hína upérupi oñepyrũ heʼi Pédrope: “Añetehápe nde heseguakuérante voi, nde ningo galileo avei”. 71 Upémarõ Pedro oñepyrũ ohura ha heʼi: “Che ndaikuaái ko kuimbaʼépe, ha oimérõ chejapu Ñandejára tachekastiga”. 72 Heʼipáre upéva peteĩ gállo osapukái 2 veseha,+ ha Pedro imanduʼa Jesús heʼi vaʼekuére: “Peteĩ gállo osapukái mboyve 2 vése, 3 vése nde renegáta chekuaaha”.+ Ha Pedro oñembyasyeterei ha hasẽ soro.

15 Upe riremi, koʼẽ mbotávo, oñembyaty oñemongeta hag̃ua umi saserdóte prinsipál, umi kuimbaʼe oporomoakãva,* ha umi mboʼehára leipegua, pe Sanedrín kompletoite voi. Haʼekuéra oipokua Jesúspe ha ogueraha ontrega chupe Pilátope.+ 2 Upémarõ Pilato oporandu chupe: “¿Nde piko hína umi judiokuéra Rréi?”.+ Ha Jesús okontesta: “Ndéma ere”.+ 3 Umi saserdóte prinsipál heʼi heta mbaʼe vai Jesús rehe oakusa hag̃ua chupe. 4 Upémarõ Pilato oporandu jey Jesúspe: “¿Ndeeremoʼãi piko mbaʼeve?+ ¿Nerehendúi piko umi mbaʼe vai heʼíva nderehe hikuái?”.+ 5 Jesús katu ndeʼivéima mbaʼeve ha Pilátope osorprende upéva.+

6 Káda Páskua ningo Pilato opoi jepi peteĩ présogui, ha umi hénte oelehi mávapa opytáta lívre.+ 7 Upérõ oĩ préso unos kuánto kuimbaʼe opuʼã vaʼekue pe goviérnore ha oporojukáva, peteĩva ijapyteguikuéra héra Barrabás. 8 Upéi umi henteita ou Pilato rendápe ha ojerure chupe opoi hag̃ua peteĩ présogui, Pilato ojapoháicha káda áño. 9 Pilato ombohovái chupekuéra: “¿Peipota piko aheja lívre umi judiokuéra Rréipe?”.+ 10 Pilato opilla umi saserdóte prinsipál iñenvidiósogui ontrega hague Jesúspe.+ 11 Ha umi saserdóte prinsipál oñepyrũ omboliga umi héntepe ojerure hag̃ua tojepoi Barrabásgui, Jesús vése.+ 12 Ha Pilato heʼi jey: “¿Mbaʼe piko upéicharõ ajapóta ko kuimbaʼégui, peẽ pejéva haʼeha umi judiokuéra Rréi?”.+ 13 Haʼekuéra katu osapukái jey: “¡Ejuka chupe!”.*+ 14 Péro Pilato heʼi: “¿Mbaʼére piko? ¿Mbaʼe ivaíva piko haʼe ojapo?”. Haʼekuéra katu osapukái hatã hatãve: “¡Ejuka chupe!”.*+ 15 Upémarõ Pilato opyta porãségui umi héntendi oheja lívre Barrabáspe, ha oinupãka Jesúspe harreadórpe.+ Upéi ontrega chupe ojeklava hag̃ua yvyráre.+

16 Upe rire umi soldádo oraha Jesúspe pe governadór róga korapýpe, upépe oñembyaty entéro umi soldádo ha ojerepa hese hikuái.+ 17 Upéi haʼekuéra omoĩ hese peteĩ ao líla, ojapo peteĩ koróna ñuatĩgui ha omoĩ chupe iñakãre. 18 Ha oñepyrũ osaluda chupe ha heʼi: “¡Mbaʼéichapa judiokuéra Rréi!”.+ 19 Avei oinupã chupe hikuái iñakãrupi peteĩ yvyrápe, ondyvu hese, oñesũ henondépe ha omombaʼe* guaʼu chupe. 20 Upéi, oñembohorypa rire hese, oipeʼa chugui pe ao líla, omonde jey hese ijao joʼaha ha ogueraha hikuái okápe oklava hag̃ua chupe yvyráre.+ 21 Upérõ ou hína kampáñagui peteĩ kuimbaʼe Cirenegua hérava Simón, haʼe ningo Alejandro ha Rufo túa. Ha umi soldádo oovliga chupe ogueraha hag̃ua pe yvyra ojetorturatahápe* Jesúspe.+

22 Upéi ogueraha hikuái Jesúspe peteĩ lugár héravape Gólgota, heʼiséva “Akãngue Renda”.+ 23 Upépe hoʼukase chupe hikuái víno oñembojeheʼáva peteĩ pohã héravare mírra,+ péro haʼe ndoʼuséi. 24 Haʼekuéra oklava rire chupe pe yvyráre, oñombojaʼo ijao joʼaha rehe, ha osortea odesidi hag̃ua mávapepa opytáta.+ 25 Ha pyhareve las 9 rupi* ojeklava chupe yvyráre. 26 Avei omoĩ hikuái pe yvyráre, Jesús akã ári, peteĩ letréro ha hese ojeskrivi mbaʼérepa ojekastiga chupe. Upépe heʼi: “Kóva hína umi judiokuéra Rréi”, péva ohechauka mbaʼérepa ojekastiga chupe.+ 27 Jesús ykére oñemoĩ avei yvyráre mokõi mondahápe, peteĩva ideréchape ha pe ótro ijiskiérdape.+ 28* —— 29 Entéro ohasávante oñembohory hese ha oñakãmbovava.+ Heʼi chupe hikuái: “Nde ndaje reitypáta kuri pe témplo ha remopuʼã jeýta 3 díape.+ 30 ¡Ejesalvápy upéicharõ ha eguejy pe yvyrágui!”.* 31 Umi saserdóte prinsipál ha umi mboʼehára leipegua oñembohory avei hese ha heʼi: “¡Ótrope osalva kuri, péro haʼe ndaikatúi ojesalva ijupe!+ 32 Toguejýpy pe yvyrágui* koʼag̃aite pe Cristo, pe Rréi de Israel, upéicharõ ikatúta rohecha ha rojerovia hese”.+ Upéicha avei, umi mondaha oĩva ijykére oñepyrũ oñembohory hese.+

33 Upéi, pe las 12 rupi,* oñepyrũ iñypytũmba oparupiete pe territóriope,* las 3 rupi* peve.+ 34 Ha las 3 rupi* Jesús hatã heʼi: “Éli, Éli, ¿láma sabajtháni?”, heʼiséva: “Ñandejára, Ñandejára, ¿mbaʼére piko chereja rei?”.+ 35 Unos kuánto oñemboʼýva ijypýpe, ohendúvo upéva oñepyrũ heʼi: “Pehendumi, ohenói hína Elíaspe”. 36 Upévo peteĩva odipara, omyakỹ peteĩ espónha víno háipe, omoĩ peteĩ takuárare ha omeʼẽ chupe hoʼu hag̃ua,+ ha heʼi: “Ehejána jahecha oúpa Elías osalva chupe”. 37 Jesús katu osapukái hatã ha omano.+ 38 Ha pe kortína oĩva témplope+ osoro mbytetépe, yvate guive yvy peve.+ 39 Pe ofisiál ehersitopegua oñemboʼýva Jesús renondépe ohecha Jesús omanomaha ha ohecha entéro umi mbaʼe oiko vaʼekue. Upémarõ heʼi: “Añetehápe ko kuimbaʼe haʼe raʼe Ñandejára Raʼy”.+

40 Upépe oĩ avei heta kuña oñemboʼýva omaña Jesús rehe mombyrymi guive. Koʼã kuña apytépe oĩ María Magdalena, María haʼéva Santiago* ha Josés sy, ha oĩ avei Salomé.+ 41 Haʼekuéra omoirũ vaʼekue Jesúspe ha oñatende hese+ oĩrõ guare Galiléape, ha oĩ avei hetave kuña ou vaʼekue hendive Jerusalénpe.

42 Upérõ ningo pe día* umi hénte ojepreparaha sabadorã ha kaʼarúma upérõ, 43 upévare José Arimateagua oñembopyʼaguasu ha oho ojerure Pilátope Jesús retekue. Haʼe ningo peteĩ miémbro del Sanedrín iñimportánteva. Haʼe ohaʼarõ Ñandejára Rréino ogoverna.+ 44 Péro Pilato oikuaase omanómapa Jesús, upévare ohenói pe ofisiál ehersitopeguápe ha oporandu chupe omanómapa. 45 Pe ofisiál ehersitopegua heʼi rire chupe omanomaha, Pilato omeʼẽ Jesús retekue Josépe. 46 Upémarõ José ojogua peteĩ téla de líno iporãva, omboguejy Jesús retekue, olia pe télape ha omoĩ peteĩ panteónpe+ ojejapo vaʼekue itakuápe. Upéi omoĩ peteĩ ita guasu omboty hag̃ua pe sepultúra juru.+ 47 Péro María Magdalena ha María, haʼéva Josés sy, opyta omaña hikuái moõpa oñemoĩ Jesús retekue.+

16 Pe sábado+ rire, María Magdalena, María+ haʼéva Santiago sy, ha avei Salomé, oho ojogua aséite perfumádo omoĩ hag̃ua Jesús retekuére.+ 2 Ha pe primer día de la semána, pyharevete kuarahy osẽvo, oho hikuái pe sepultúrape.+ 3 Haʼekuéra heʼi ojupe: “¿Máva piko oipeʼáta ñandéve pe ita ombotýva pe sepultúra juru?”. 4 Péro omañávo pe sepultúra oĩha gotyo, ohecha hikuái pe ita ojepeʼáma hague tuichaitereíramo jepe.+ 5 Umi kuña oikévo pe sepultúra ryepýpe, ohecha iderécha gotyo oguapyha hína peteĩ kariaʼy ijao morotĩ asýva, ha oñesorprende ha tuichaiterei oñemondýi hikuái. 6 Pe kariaʼy heʼi: “Ani pekyhyje,+ che aikuaa peẽ pehekaha Jesús pe Nazarénope, upe ojeklava vaʼekue yvyráre.+ Haʼe ndaipóri koʼápe, oñemopuʼãma chupe. Pemañamína pe lugár oñemoĩ haguépe.+ 7 Tapeho peje idisipulokuérape ha Pédrope: ‘Haʼe ohóma hína pene renonderã Galiléape,+ upépe pehecháta chupe, haʼe heʼi haguéicha peẽme’”.+ 8 Umi kuña ningo tuichaiterei oñemondýi ha oryryipa, upévare odipara osẽvo pe sepultúragui. Péro okyhyje rupi, haʼekuéra nomombeʼúi avavépe pe oiko vaʼekue.*+