Lívro número 66 Revelación

Ohai: Apóstol Juan

Moõpa ojehai: Patmos

Arakaʼépa ojehaipa: áño 96 rupi Jesús ou rire

MBAʼÉREPA Revelación térã Apocalípsispe oñerrepresenta heta mbaʼe? Oñemoĩpa ñanemongyhyje hag̃ua? Nahániri. Ikatu umi iñañáva okyhyje oñekumpli vove Ñandejára heʼivaʼekue, péro ñande jaservíva chupe jaʼe: “Ovyʼaiténepa umi omoñeʼẽva ko kuatia ha ovyʼaiténepa avei umi ohendúva ko marandu”. Avei jaguerohory pe ánhel heʼivaʼekue opakuévo ko kuatiañeʼẽ: ‘Ovyʼaite pe iñeʼẽrendúva koʼã profesíape oĩva ko kuatiañeʼẽme’ (Ap. 1:3; 22:​7, ÑÑ). Juan ohaivaʼekue Revelación raẽ ha upéi umi ótro kuatiañeʼẽ, upéicharamo jepe la Bíbliape oñemoĩ Revelación ipahaitépe. Ha upéva iporã, ko lívro oñeʼẽ rupi umi mbaʼe oikótavare tenonderã, ha omyesakãgui Ñandejára ojapótava yvyporakuérare. Péicha oñemohuʼã porãiterei la Biblia heʼíva: oñemopotĩta Jehová réra ha ojehechaukáta haʼe añoite ñanegovernavaʼerãha. Koʼã mbaʼe Cristo ojapóta Ñandejára Rréino rupive.

² Ko lívro réra oñerenohẽ kapítulo 1 versíkulo 1-gui. Upépe heʼi: ‘Koʼãva haʼe umi mbaʼe Ñandejára ohechaukavaʼekue Jesucrístope. Haʼe peteĩ ánhel rupi ohechauka hembiguái Juánpe’. Upéicharõ ko kuatiañeʼẽ ndoúi Juángui, haʼe ningo ohaínte ko lívro. Upévare ndaikatúi jaʼe haʼe omyesakãha ñandéve koʼã mbaʼe térã ko lívro imbaʼeha (1:1). Ñandejára ohechauka hembiguáipe umi mbaʼe ojapótava upévare iporã ko lívro réra A·po·ká·ly·psis (Apocalipsis) griégope heʼiséva “jaipeʼa omoʼãva”.

³ Revelación oñepyrũvo omombeʼúma Juan ohaihague ko lívro. Mávanepa hína ko Juan? Ko lívro heʼi hese Jesucristo rembiguaiha, ojerovia ha ohasa asýva haʼe ohasa asy haguéicha. Chupe ojeguerahavaʼekue ísla Pátmospe. Ojekuaa opárupi ha upévare natekotevẽi omombeʼu heta mbaʼe ijehegui. Upévare ikatu jaʼe apóstol Juan ohaihague Revelación. Heta istoriadór ymaguare heʼi upeichaha. Ojeʼe Papías, ohaivaʼekue síglo 2 oñepyrũnguévo heʼihague ko lívro peteĩ apóstol rembiapokueha. Justino Mártir síglo 2-peguare ohai pe lívro “Diálogo con el judío Trifón” (LXXXI) ha upépe heʼi: “Oĩvaʼekue orendive peteĩ kuimbaʼe ojeheróva Juan, Cristo apóstol, haʼe omombeʼuvaʼekue oikótava tenonderã ojehechauka rupi chupe umi mbaʼe”.a Ireneo, Clemente Alejandriaygua ha Tertuliano síglo 2 ha 3-peguare heʼi apóstol Juan ohaihague ko kuatiañeʼẽ. Orígenes, karai katupyry ohaíva lívro síglo 3-peguare heʼi: “Koʼápe añeʼẽ pe ojekovaʼekuére Jesús pytiʼáre, Juan pe ohaivaʼekue peteĩ kuatiañeʼẽ omombeʼúva Jesús rekovekue, [...] ha avei Apocalipsis”.b

⁴ Umi ótro kuatiañeʼẽme Juan oñeʼẽ meme mborayhúre, upéva ndeʼiséi ndaikatumoʼãiha ohai umi mensáhe imbarete ha ipohýiva oĩva Revelaciónpe. Juan ha iñermáno Santiago ipochyetereivaʼekue umi Samariayguáre ha ojerurese tata yvágagui ohundi hag̃ua chupekuéra. Upévare ojeʼe hesekuéra “Boanerges” térã “Arasunu raʼy” (Mar. 3:​17, BNP; Luc. 9:54). Juan ndohecháiva gueteri peichagua visión, upévare Revelación ojehai lája ndojoguái umi ótro kuatiañeʼẽme. Ko lívro heʼíva ndojoavýi Ñandejára Ñeʼẽ heʼívare ha upéva ohechauka ouha Ñandejáragui.

⁵ Yma guive ojeʼe Juan ohaihague Revelación amo áño 96 rupi, 26 áño Jerusalén oñehundi rire. Upérõ mburuvicha Domiciano omohuʼãmbota igoviérno. Ko mbaʼe ohechauka Ireneo ilívrope “Tratado contra las herejías” (V, xxx). Upépe imanduʼávo Apocalipsis rehe heʼi: “Ko visión ramoiténte ojehechauka, opakuévo Domiciano goviérno”.c Eusebio ha Jerónimo heʼi avei upéicha hague. Domiciano ningo orekovaʼekue iñermáno hérava Tito ha kóva omoakãvaʼekue Roma ehérsito oñehundírõ guare Jerusalén. Tito omano rire, Domiciano opyta mburuvicháramo, upéva oiko 15 áño Revelación ojehai mboyve. Haʼe oipota ojeadora chupe ha upévare oñembohéra Dominus et Deus noster (heʼiséva “Ñande Ruvicha ha Ñandejára”).d Ko mbaʼe ndoipyʼapýi umi taʼanga oadorávape, péro umi kristiáno ndaikatúi ojapo upéva. Upévare Domiciano goviérno opakuévo (áño 81-96) ojepersegi kariaʼy kristianokuérape. Oiméne upérõ haʼe oguerahauka Juánpe Pátmospe. Domiciánope ojejuka áño 96-pe ha opyta hekovia Nerva peteĩ mburuvicha ipyʼaporãvéva. Oiméne haʼe opoi Juángui. Umi visión ojehechauka Juánpe oĩ aja Pátmospe.

⁶ Umi mbaʼeta Juan ohechavaʼekue ndojoavýi ojuehegui, oĩ guei hendaitépe ha oho porãmba ojuehe. Oñepyrũ guive opa peve ohechauka hendapete umi mbaʼe oikótava. Oñemohuʼãvo omyesakã porã mbaʼépa ojapóta Ñandejára Rréino. Ko lívro omombeʼúva ohopa porã ojuehe ha ñanepytyvõ jaikuaa hag̃ua oikóva Juan tiémpo guive ha umi mbaʼe oikótava gueteri ñane renonderãme. Juan oñeʼẽ ñepyrũ riremi (Rev. 1:​1-9), omombeʼu umi 16 visión ohechavaʼekue: 1) 1:10–3:22; 2) 4:1–5:14; 3) 6:​1-17; 4) 7:​1-17; 5) 8:1–9:21; 6) 10:1–11:19; 7) 12:​1-17; 8) 13:​1-18; 9) 14:​1-20; 10) 15:1–16:21; 11) 17:​1-18; 12) 18:1–19:10; 13) 19:​11-21; 14) 20:​1-10; 15) 20:11–21:8; 16) 21:9–22:5. Og̃uahẽvo huʼãme ko kuatiañeʼẽme oñemombeʼu oñeʼẽha Jehová, Jesús, pe ánhel ha apóstol Juan. Péicha haʼekuéra tuichaiterei ñanemokyreʼỹ oikuaaukávo koʼã marandu (22:​6-21).

MBAʼÉICHAPA ÑANEPYTYVÕ

²⁸ Ajépa Revelación omohuʼã porãite Ñandejára Ñeʼẽ! Mbaʼeve ndopytareíri. Jahecha oikóva iñepyrũ guive ha mbaʼéichapa oñemohuʼã porã. Koʼápe oñemohuʼã umi mbaʼe oñemombeʼu ñepyrũ vaʼekue la Bíbliape. Génesis 1:1 omombeʼu mbaʼéichapa Ñandejára ojapo yvága ha Yvy, Revelación 21:​1-4 oñeʼẽ peteĩ yvága ha Yvy pyahúre ha umi mbaʼe porã oñemeʼẽtavare yvyporakuérape. Koʼãvare oñeʼẽ avei Isaías 65:​17, 18; 66:22 ha 2 Pedro 3:13. Pe kuimbaʼe ypykuépe ojeʼevaʼekue omanotaha naiñeʼẽrendúiramo, koʼápe Ñandejára heʼi umi iñeʼẽrendúvape ‘ndaiporimoʼãveimaha ñemano’ (Gén. 2:17; Rev. 21:4). Pe mbói ombotavýrõ guare pe kuña ha kuimbaʼe ypykuépe, Ñandejára heʼivaʼekue oñepyrũtaha iñakãre. Revelación ohechauka mbaʼéichapa oñehundíta pe mbói ypykuépe, upéva hína Satanás (Gén. 3:​1-5, 15; Rev. 20:10). Pe kuimbaʼe naiñeʼẽrenduihaguére oñemosẽ Edéngui, upépe oĩvaʼekue pe yvyramáta oporomoingovéva. Revelaciónpe ojehechauka avei “yvyramáta oporomoingovéva” ojeporúva “tetãnguéra pohãgua”. Koʼã tetã orrepresenta umi yvyporakuéra iñeʼẽrendúvape (Gén. 3:​22-24; Rev. 22:​2, BNP). Edéngui osẽvaʼekue peteĩ rrío omoheʼõ hag̃ua pe hardín, upéicha avei oĩ peteĩ rrío oporomoingovéva osẽva Ñandejára guapyhágui. Ezequiel ohechavaʼekue avei peichagua ysyry ha ñanemomanduʼa Jesús oñeʼẽhague ‘yvu oporomoingovévare opa ára g̃uarã’ (Gén. 2:10; Rev. 22:​1, 2; Eze. 47:​1-12; Juan 4:​13, 14). Adán ha Évape oñemosẽvaʼekue Ñandejára renondégui, umi ojeroviáva hese katu ohecháta chupe (Gén. 3:24; Rev. 22:4). Mbaʼeichaitépa ñanepytyvõ jaikuaa porãramo Revelación ohechaukáva!

²⁹ Jahechamína avei mbaʼépa heʼi Revelación umi profesía oñeʼẽvare Babilonia rehe. Heta tiémpo Babilonia oñehundi mboyve Isaías heʼimavaʼekue upéva oikotaha. Haʼe heʼi: “Hoʼáma, hoʼáma Babilonia” (Isa. 21:9). Jeremías avei heʼivaʼekue Babilonia oñehunditaha (Jer. 51:​6-12). Péro Revelaciónpe oñeñeʼẽ ‘Babilonia guasuete rehe, kuña reko vai ha opa mbaʼe ñanembojeguarúva ko Yvy ári sy’. Haʼe avei oñehundíta ha Juan ohecha upéva: “Hoʼáma, hoʼáma. Pe Babilonia guasuete!” (Rev. 17:5; 18:2). Ñanemanduʼápa Daniel ohechahague peteĩ goviérno Ñandejára omoĩva ha ohundítava umi ótrope ha ‘ndopamoʼãiva arakaʼeve’? Peichaite avei heʼi Revelación, ehendumína mbaʼéicha umi anhelkuéra hatã osapukái ha heʼi: ‘Rreinokuéra yvy arigua Ñandejára ha Cristo mbaʼepáma, ha haʼe mburuvicha guasu vaʼerã tapia g̃uarã’ (Dan. 2:44; Rev. 11:​15, BNP). Daniel ohechavaʼekue ‘arai apytépe peteĩ ojoguáva yvypórape. Ha oñemeʼẽ chupe pokatu, teko mimbipa ha oporosãmbyhy hag̃ua’. Revelación heʼi Jesucristo ‘oguerekoha ipoguýpe opa mburuvicha guasu ko Yvy arigua’ ha ‘ouha arai ári’ ha “opavave ohecháta chupe” (Dan. 7:​13, 14; Rev. 1:​5, 7). Avei umi mymba Daniel ohecháva ojogua umi oĩvape Revelaciónpe (Dan. 7:​1-8; Rev. 13:​1-3; 17:12). Ko lívrope jatopa heta mbaʼe iporãva ñahesaʼỹijo ha omombaretétava ñande jerovia.

³⁰ Revelación ohechauka heta mbaʼe porã Ñandejára Rréino ojapótava. Omyesakã umi mbaʼe heʼivaʼekue ko goviérnore umi proféta ymaguare, Jesús ha hemimboʼekuéra. Ohechauka mbaʼéichapa ko goviérno omombaʼeguasúta Jehová réra ha heʼi: “Imarangatu, imarangatu, imarangatu [Jehová] Ñandejára, ipuʼakapáva”. Chupe añoite ‘ija oñemombaʼeguasúvo, omimbipávo ha ipuʼakapávo’. Haʼe ‘omoĩ ipoguýpe opaite mbaʼe ha oñepyrũma omanda’ Cristo rupive. Mbaʼeichaitépa ikyreʼỹ pe Taʼýra “Mburuvichakuéra Ruvicha ha karaikuéra Jára” ohundi hag̃ua tetãnguérape ha ‘opyrũ umi parrálre oñami hag̃ua vínoicha Ñandejára ipuʼakapáva pochy pohyikue’! Oikopa hag̃ua la Biblia heʼíva ojehechaukavaʼerã Jehová añoite ñanegovernavaʼerãha, avei igoviérnope entéro tapicha ha opa mbaʼe ipotĩvaʼerã. Pe Ovecha Raʼy, Jesucristo “rréi David lláve oguerekóva” imarangatu ha umi ánhel yvagapegua upéicha avei. Umi tenondete oikove jeýva ‘ovyʼa ha imarangatu’. Ojehechauka porã “arakaʼeve ndoikemoʼãiha mbaʼeve ikyʼáva, ha avave ojapóva mbaʼe oporombojeguarúva” pe ‘táva marangatu Jerusalénpe’. Upéicha oñemokyreʼỹ imarangatu hag̃ua umi ojejoguavaʼekuépe pe Ovecha Raʼy ruguy rupive. Ha ikatúta oiko ‘chuguikuéra rréi ha saserdóte Ñandejárape g̃uarã’. Umi oĩva pe ‘aty guasúpe’ ‘ojoheivaʼerã ijaokuéra ha omomorotĩ pe Ovecha Raʼy ruguýpe’ ikatu hag̃uáicha ojapo Ñandejára oipotáva (Rev. 4:​8, 11; 11:17; 19:​15, 16, BNP; 3:7; 14:10; 20:6; 21:​2, 10, 27; 22:19; 5:​9, 10 BNP; 7:​9, 14, 15 BNP).

³¹ Revelación ñanepytyvõ jaikuaa porãve hag̃ua Ñandejára Rréino iporãite ha imarangatúva. Jahecha umi ogovernátavape yvyty Sión ári pe Ovecha Raʼýndi ha opurahéi hikuái peteĩ purahéi pyahu haʼekuérante oikuaáva. Ko lívro añoite omombeʼu mboýpepa ojejogua ko Yvýgui ogoverna hag̃ua Ñandejára Rréinope. Ojeporavo 144.000-pe ha ojeʼe oĩha 12 trívupe. Koʼã 12 trívu oĩva Revelaciónpe orrepresenta umi ohótava yvágape. Revelación añoite ohechauka ‘umi saserdóte ha rréi’ tenonde oikove jeyha ha ogovernataha ‘mil áñore’. Avei koʼápe año jahecha mbaʼeichaitépa iporã “pe táva marangatu, Jerusalén pyahu”. Jehová ha pe Ovecha Raʼy ningo orrepresenta pe témplo, ko táva ningo 12 hokẽ ha oguapy 12 ita ári. Umi rréi ogovernátava upépe opyta opa ára peve ha Jehová ohesapéta hesekuéra (—14:​1, 3; 7:​4-8; 20:6; 21:​2, 10-14, 22; 22:5).

³² Pe visión ohechaukáva “yvága pyahu” ha “pe táva marangatu, Jerusalén pyahu” okumplipaite Ñandejára Ñeʼẽ heʼivaʼekue ymaite guive pe Ñemoñare rehe. Abrahán ohaʼarõvaʼekue itaʼýra rupi ‘ojehovasataha tetãnguéra yvy arigua’ ha ohaʼarõ avei ‘pe táva guasu opa ára g̃uarãva, Ñandejára omopuʼãvaʼekue’. Revelación ohechauka ko táva haʼeha pe ‘yvága pyahu’: peteĩ goviérno pyahu, Ñandejára Rréino. Upépe oĩ Jerusalén Pyahu (pe nóvia) ha Cristo (pe Nóvio). Haʼekuéra oisãmbyhýta tekojojápe ko Yvy. Jehová heʼi umi yvypóra ojeroviáva hese ‘imbaʼeha’ ha oikotaha vyʼapópe, tesãime ha omanoʼỹre. Péicha oikovaʼekue umi yvypóra Edénpe opuʼã mboyve Ñandejárare. Ha ani hag̃ua ñanderesarái ko mbaʼégui, Revelación mokõi hendápe heʼi Ñandejára ‘omokãtaha hesaykuéra’ (Gén. 12:3; 22:​15-18; Heb. 11:10; Rev. 7:17; 21:​1-4, BNP).

³³ Ajépa opa porãite Ñandejára Ñeʼẽ! Ha tuichaite piko koʼã mbaʼe “vokoieténte oikótava” (Rev. 1:​1, JMP). Oñemombaʼeguasu Jehová réra, Haʼe ningo ‘Ñandejára omoarandúva profetakuérape’ (22:6). Ohechauka mbaʼéichapa oñekumpli umi proféta heʼivaʼekue 16 síglo pukukue aja ha oñemeʼẽ iporãva umi ojeroviavaʼekuépe Ñandejárare. Ojejuka “pe mbói ymaite guare” ha oñehundi umi ánhel aña oĩva hendive ha opa jeiko asy (12:​9, BNP). Ñandejára Rréino ‘pe yvága pyahu’ ogovernáta oñemombaʼeguasu hag̃ua Ñandejárape. Ko Yvy ape ári opa mbaʼe oĩta Jehová oipotahaguéicha iñepyrũme ha opytáta péicha opa ára g̃uarã (Gén. 1:28). Añetehápe ningo la Biblia ‘henyhẽ Ñandejára puʼakágui, ha iporã ñamboʼe ha ñañemoñeʼẽ hag̃ua ñande rapichápe, ñaporohekomboʼe ha ñaporomoarandu hag̃ua hekopete’. Jehová Iñeʼẽ rupive ohesapeʼa ha ombokatupyry kuimbaʼekuéra ojeroviávape hese, ha ojapo upéva koʼág̃a peve. Upévare jastudiavaʼerã koʼág̃a Ñandejára Ñeʼẽ ñamombarete hag̃ua ñande jerovia. Jajapókena upépe heʼíva ha Ñandejára katuete ñanderovasáta. Upéicha jahupytýta pe tekove opaveʼỹva. Avei ikatúta jeroviápe jaʼe la Biblia heʼíva opakuetévo: ‘Amén! Eju, Jesús!’ (2 Tim. 3:16; Rev. 22:20).

³⁴ Javyʼaiterei ikatuhaguére ñañeʼẽ ñande rapichakuérape ‘Ñandejára ha Cristo Rréinore’. Ko goviérno rupive oñemombaʼeguasúta opa árare ‘Jehová, Ñandejára Ipuʼakapáva’ réra (Rev. 11:​15, JMP, 11:17).

[Nóta]