Pe ama peteĩ jopói oúva Ñandejáragui

ÑAPENSAMÍNTENA mbaʼépa oikóne ndokyvéi mbaʼéramo! Jaikuaa ningo okyetereíramo pe y ikatuha ojagarrapa ha ojapo sarambi. Oĩ avei heta hénte oikóva umi lugár okyetereihápe, ha ndovyʼái jepi oky jave (Esdras 10:9). Péro oĩ avei lugár ndokyiha voi ha heta ñande rapicha oaguantavaʼerã arahaku ha séka. Haʼekuéra tuicha ipiroʼy jepi okymi jave chupekuéra.

Pór ehémplo, la Biblia oñeʼẽ peteĩ lugár héravare Asia Menor ha upépe saʼi oky. Apóstol Pablo opredikavaʼekue ko lugárpe. Oĩrõ guare upépe haʼe ohai umi Licaoniayguápe: “[Ñandejára] arakaʼeve ndohejaivaʼekue ohechaukaʼỹre, umi mbaʼe porã ojapóva rupi, mávapa haʼe. Haʼe niko upe omboúva peẽme ama, kóga monoʼõ iporãva, ha upe omeʼẽva peẽme heta peʼu hag̃ua ha pevyʼa hag̃ua” (Hechos 14:17). Jahecha Pablo oñeʼẽ hague amáre raẽvete, pórke heseʼỹ naheñóiri mbaʼeve ha ndaipóri “kóga monoʼõ”.

La Bíbliape oñeñeʼẽ cien vése rupi pe amáre. Upéicharõ, nahiʼãipa ndéve reikuaave ko jopói iporãitévagui? Katuete rejeroviavéta Ñandejárare rehechávo la Biblia heʼíva ndojoavyiha umi científico heʼíva ndive.

Mbaʼépa heʼi la Biblia amáre

Jesucristo oñeʼẽvaʼekue peteĩ mbaʼe iñimportántevare oñekotevẽva oky hag̃ua. Haʼe heʼi: ‘Pende Ru oĩva yvágape oheja kuarahy ojope peteĩcha iñaña ha imarangatúvare, ha ogueru ama hembiapo porã ha hembiapo vaívape g̃uarã’ (Mateo 5:45). Rehechápa Jesús oñeʼẽ hague kuarahýre raẽ ha upéi ae amáre? Mbaʼéicha rupípa upéva? Pórke pe kuarahy ndahaʼéi oipytyvõnteva umi plánta okakuaa hag̃ua; oipytyvõ avei oky hag̃ua. Pe kuarahy aku ohupi 400.000 kilómetros cúbicos y marpegua káda áño. Ñandejára Jehová ningo kuarahy apohare, upévare jaʼekuaa haʼe ‘ohupiha’ pe y oky hag̃ua.

La Biblia heʼi mbaʼépa oiko oky hag̃ua: “[Ñandejára] [...] ohupi yvýgui y ha ohykuavo amáramo. Araígui hoʼa pe ama ha opa mbaʼe omyakỹ” (Job 36:​26-28). Ojapóma hetaiterei áño ojehai hague koʼã mbaʼe ndojoavýiva umi científico heʼívandi. Ha ymaite guivéma yvyporakuéra oñehaʼã ontende mbaʼéichapa oiko pe ama. Upéicharamo jepe áño 2003-pe pe lívro Ingeniería hidrológica heʼi: “Koʼag̃aite peve ndojekuaaporãi gueteri mbaʼéichapa pe y ojupívagui oiko umi góta otykýva oky jave”.

Umi científico ningo oikuaa oĩ raẽ vaʼerãha umi gotaʼi michĩetereíva ha umíva oñembyatyha pe araípe. Upéi koʼã gotaʼi oñembotuichaitereive ha ipahápe otyky oky jave. Upearã ohasavaʼerã heta óra, ha neʼĩra ojepilla mbaʼeichaitépa oiko. Pe lívro Hidrología en la práctica heʼi: “Hetaiterei mbaʼéma ningo ojeʼe oñemyesakã hag̃ua mbaʼéichapa pe araípe peteĩ gotaʼi michĩetereívagui oiko peteĩ tuichavéva. Upévare koʼág̃a heta hetave umi espesialísta ostudiáva ko mbaʼe”.

Ojapo 3.500 áño rupi pe ama Apohare omboʼe hague hembiguái Jóbpe naiporãiha oñemombaʼeguasu. Upearã oporandu: ‘Ama ha ysapy piko itúva? Mávapa omoarandu araípe? [...] Mávapa oime iñaranduetéva oikuaa hag̃ua mboy araípa oĩ, ha omboykéva y oñehẽ hag̃ua?’ (Job 38:​28, 36, 37). Hetaiterei tiémpoma ohasa ha umi científico ndaikatúi gueteri ombohovái koʼã porandu.

Moõguipa ou pe y hoʼáva oky jave?

Heta áño ojehai rire Job kuatiañeʼẽ, umi filósofo Greciaygua heʼivaʼekue pe y rriopegua ndouiha amágui. Haʼekuéra heʼi pe y heʼẽ jukýva marpegua osyryha yvyguy rupi umi montáña ruʼã meve, ha upéi osẽmaha y ikatúva jayʼu. Oĩ heʼíva Salomón oñeʼẽ hague ko mbaʼére Eclesiastés 1:​7-pe [ÑÑB]: ‘Opaite ysyrykuéra oho márpe ha upeichavérõ jepe nahenyhẽi; umi ysyry osẽ haguépe, upépe ohopa jey osyry pyahuete jey hag̃ua’. Péro añete piko Salomón heʼíraʼe pe y marpegua osyryha umi montáña ruʼã meve ha oikoha chugui umi rrío? Jaikuaa hag̃ua upéva jahechami mbaʼépa opensavaʼekue umi Salomón valleygua.

Setenta áño rupi Salomón heʼi rire ko mbaʼe, Ñandejára proféta hérava Elías ohechauka oikuaaha moõguipa ou pe ama. Upérõ oiko peteĩ séka ipukúva tres áño rupi (Santiago 5:17). Ñandejára Jehová okastiga ipuévlope omboyke haguére chupe ha oadora hikuái peteĩ ñandejára guaʼu Canaangua hérava Baal, ojeʼéva haʼeha ama jára. Elías oipytyvõ umi Israelguápe oñembyasy hag̃ua ojapóvare ha upéi oñemboʼe oky hag̃ua. Oñemboʼe aja omondo hembiguáipe omaña hag̃ua ‘már gotyo’. Hembiguái heʼívo chupe ‘ojupiha márgui peteĩ arai kuimbaʼe póichante tuicháva’, Elías oikuaa oñembohovaimaha iñemboʼe. Upepete voi “pe ára oñemoypytũ arai ha yvytu reheve ha hoʼa ama guasu” (1 Reyes 18:​43-45). Jahecha Elías oikuaa hague mbaʼépa oiko oky hag̃ua. Haʼe oikuaa umi arai oñepyrũha már ári ha upéi pe yvytu ogueruha oky hag̃ua upe táva oikohápe umi Israelgua. Ha koʼág̃a peve upéva oiko oky hag̃ua upe lugárpe.

Cien áño rupi upe rire, peteĩ kuimbaʼe ombaʼapóva kokuépe hérava Amós oñeʼẽ peteĩ mbaʼe iñimportántevare ohechaukáva moõguipa osẽ pe y oky hag̃ua. Jehová omondo Amóspe heʼi hag̃ua umi Israelguápe okastigataha chupekuéra ojopy haguére imboriahúvape ha oadora haguére ñandejára guaʼúpe. Ojei hag̃ua pe kastígogui haʼe omokyreʼỹ chupekuéra péicha: ‘Peheka Ñandejárape ha peikovéta’. Upéi Amós heʼi Ñandejárape añoite ojeadoravaʼerãha haʼégui opa mbaʼe Apohare, ‘ohenóiva pe y oĩva márpe ha omyasãi yvy apére’ (Amós 5:​6, 8, ÑÑB). Upe rire Amós imanduʼa jey ko mbaʼe porãite oikóvare oky hag̃ua (Amós 9:6). Péicha ohechauka pe y hoʼáva oky jave osẽha umi oséanogui.

Áño 1687-pe pe científico Edmon Halley ohechauka ko mbaʼe upeichaha. Péro ohasa raẽ heta áño umi ótro científico oguerovia hag̃ua chupe. Pe Encyclopædia Britannica Online heʼi: “Oñepyrũ rire síglo 18 oĩ gueteri heta ogueroviáva pe y marpegua okorreha yvyguy rupi umi montáña ruʼã meve ha upégui osyryha umi rrío”. Koʼág̃a katu opárupi ojekuaa moõguipa ou pe y oky hag̃ua. Pe Enciclopedia heʼive: “Pe y marpegua ojupi ha oñembyaty araípe. Upéi hoʼa pe ama, ha osyry umi rríore oho jey peve márpe”. Upéicharõ jaʼekuaa Eclesiastés 1:​7-pe Salomón oñeʼẽ hague ko mbaʼére.

Mbaʼépa jajapose jaikuaa rire koʼã mbaʼe?

Jahecha haguéicha heta kuimbaʼe ohaivaʼekue la Biblia omombeʼu porãiterei mbaʼépa oiko oky hag̃ua. Upéva ohechauka la Biblia ouha ñande Apoharégui, Ñandejára Jehová (2 Timoteo 3:16). Ñambyasyete ningo yvyporakuéra ohundipa haguére ko yvy ha upévare heta henda rupi okyeterei ha ambue lugárpe katu sekaiterei. Péro pe ama Apohare, Ñandejára Jehová ymaitereíma opromete hague ‘ohunditaha umi yvy ohundívape’ (Apocalipsis [Revelación] 11:18).

Upéicharõ, mbaʼéichapa ikatu jahechauka ñamombaʼeha Ñandejára omeʼẽva ñandéve, umíva apytépe pe ama? Upearã ikatu jastudia la Biblia ha jajapo umi mbaʼe ñaaprendéva. Upéicha ikatúta jaike Ñandejára múndo pyahúpe, ha upépe jarekóta opa ára g̃uarã umi mbaʼe porã Haʼe omeʼẽva. Upeichaite, “opa mbaʼe porã ha hekopegua oñemeʼẽva ñandéve” ou pe ama Apoharégui, Ñandejára Jehová (Santiago 1:17).

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 16 ha 17]

(Emaña pe kuatiañeʼẽre rehecha hag̃ua osẽ hagueichaite ko párte)

Y HYPÁVAGUI OIKO AMA

AMA

PLÁNTAGUI OSẼ Y

PE Y OJUPI

RRAUDÁL

Y OSYRÝVA YVYGUÝPE

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 16]

Oñemboʼe aja Elías omondo hembiguáipe omaña hag̃ua ‘már gotyo’