Rreferénsia ojepurútava rreunionhápe Mbaʼéichapa Jaiko ha Japredika vaʼerã
1-7 DE OCTUBRE
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | JUAN 9, 10
“Jesús oñangareko ijovechakuérare”
(Juan 10:1-3) “Añetehápe haʼe peẽme: Pe kuimbaʼe ndoikéiva pe okẽrupi ovechakuéra korápe, ojupíva guei ótro hendárupi, upéva hína mondaha ha mbaretépe ogueraháva mbaʼe ahéno. 2 Péro pe oikéva okẽrupi, haʼe hína pe ovecharerekua. 3 Chupe oavri pe okẽre oñangarekóva, umi ovecha katu ohendu iñeʼẽ, ha haʼe ohenói ijovechakuérape hérarupi ha oguenohẽ okápe.
(Juan 10:11) Che hína pe ovecharerekua imbaʼeporãva. Pe ovecharerekua imbaʼeporãva omeʼẽ hekove umi ovechakuéra rehehápe.
(Juan 10:14) Che hína pe ovecharerekua imbaʼeporãva, aikuaa che ovechakuérape ha umi che ovecha chekuaa chéve avei.
nwtsty imáhen
Ovechakuéra kora
Peteĩ ovecha kora ojejapo vaʼekue ani hag̃ua ótro animál hoʼu umi ovechápe ha ani hag̃ua oñemonda. Umi ovecharerekua omoinge ijovechakuéra koʼã korápe pyharekue. Yma umi kora ojejapo heta hendáicha, oĩ tuicháva ha michĩva ha ndorekói técho. Pe kora ojejapómi itágui ha peteĩ okẽnte oreko (Nú 32:16; 1Sa 24:3; Sof 2:6). Juan heʼi vaʼekue ojeike vaʼerãha pe korápe “pe okẽrupi” ha upépe oĩha peteĩ “okẽre oñangarekóva” (Jn 10:1, 3). Yma oĩ kora ojejapóva ikatu hag̃uáicha heta ovecharerekua oraha upépe pyharekue la ijovechakuéra, ha pe okẽre oñangarekóva oñatende vaʼerã umi ovecháre pe pyhare pukukue. Upéi koʼẽvo, pe okẽre oñangarekóva oavri vaʼerã la okẽ umi ovecharerekuápe. Káda ovecharerekua ombyaty la ijovechakuérape ha upearã ohenói chupekuéra. Umi ovechakuéra oikuaa porã herekua oñeʼẽ jave chupe ha upévare oho hendápe (Jn 10:3-5). Jesús oñeʼẽ kuri ko mbaʼe ojapóvare umi ovecharerekua ohechauka hag̃ua mbaʼéichapa haʼe oñangarekóta idisipulokuérare (Jn 10:7-14).
Familiakuéra, peñatende porãke
5 Pe ehémplo Jesús omoĩ vaʼekue ohechauka pe ovecharerekua ha ijovechakuéra ojepokuaaha ojuehe. Peteĩ ovecharerekua oikuaa porã ijovechakuérape ha umi ovecha avei oikuaa porã chupe ha ojerovia hese; haʼekuéra oikuaa iñeʼẽ ha ojapo heʼíva. Ndareíri Jesús heʼi: “Che aikuaaháicha che ovechakuérape, haʼekuéra chekuaa chéve”. Upévare ikatu jaʼe Jesús oikuaa porãha káda kongregasión. Griego ñeʼẽme “kuaa” heʼise “oporokuaa porãitereíva”. Pe Ovecharerekua Imbaʼeporãva oikuaapaite mbaʼépa oikotevẽ ijovechakuéra, mbaʼépa ojapo porã térã mbaʼépa ojapo vai. Mbaʼevete ndojehasái chugui. Umi ovecha katu oikuaa porã herekuápe ha ojerovia oisãmbyhy porãtaha chupekuéra.
(Juan 10:4, 5) Oguenohẽmbávo ijovechakuéra, pe ovecharerekua oho henonderã ha umi ovecha oho hapykuéri oikuaágui iñeʼẽ. 5 Peteĩ extráño rapykuéri ni mbaʼevéicharõ ndohomoʼãi hikuái, odiparapáta guei chugui ndoikuaáigui umi extráño ñeʼẽ”.
‘Haʼe ningo katuete oiporu umi ehémplo’
17 Pe lívro Geografía histórica de la Tierra Santa omombeʼu heʼi vaʼekue George A. Smith: “Sapyʼánte ropyta ropytuʼu asajekue umi póso ykére oĩva Judéape. Upépe ou mbohapy ỹrõ irundy ovecharerekua omboyʼu hag̃ua ijovechakuérape, ha upéicha jave umi mymba ojeheʼapa ojuehe ha oiko chuguikuéra peteĩ atýnte. Ore katu roikuaase mbaʼéichapa umi ovecharerekua ombyatypa jeýta ijovechakuérape ogueraha hag̃ua. Péro ropyta orejurujái rohechávo peteĩteĩ umi ovecha osegi ijárape, ha ndahaʼéi ku ohóva ótro ládo hikuái, umi ovecharerekua ohenói chupekuéra ha haʼekuéra oikuaa mávapa ijára. Hiʼariete ndahaʼéi ku sarambikuépe mbaʼe ohopáva hikuái, síno ou hagueichaite jey”. Ñande avei jahechakuaáramo umi mbaʼe ñanemboʼéva “pe ovecharerekua imbaʼeporãva” ha ñaneñeʼẽrendúramo chupe, haʼe oñangarekóta ñanderehe. Añetehápe Jesús hesakuaitépe oipuru ko ehémplo.
(Juan 10:16) “Areko ambue ovechakuéra, oĩva ótro korápe, umívape avei aguerúta ha ohendúta che ñeʼẽ, péicha oikóta chuguikuéra peteĩ ovecha aty ha peteĩ ovecharerekua.
nwtsty nóta de estúdio Jn 10:16
aguerúta: Térã “ogia”. Pe palávra griega ágo ojepurúva koʼápe ikatu heʼise heta mbaʼe ha odepende umi mbaʼe ojeʼévare hína. Por ehémplo ikatu heʼise “ogueru”, “omoinge” térã “ogia”. Peteĩ manuskríto oĩva griégope haʼéva áño 200 d.C.-pe guare, oĩ pe palávra griega synágo, ojoguáva avei pe ótra palávra griégape (ágo), ha upépe ko palávra ojetradusi jepi “ombyaty”. Peteĩ ovecharerekua imbaʼeporãvaicha Jesús ombyaty, ogia, oñangareko ha omongaru umi ovecha oĩvape ikorápe (Lu 12:32-pe heʼi “ovechakuéra mbovymi”) ha umi ambue ovechakuérape. Koʼãvagui oikóta peteĩ ovecha aty ha omoakãta chupekuéra peteĩ ovecharerekua. Ko palávra ohechauka porã mbaʼéichapa Jesús segidorkuéra oikóta oñondivepa peteĩ ñeʼẽme.
Mbaʼépa ñaaprende Ñandejára Ñeʼẽgui
(Juan 9:38) Upévo haʼe heʼi: “Ajerovia hese Karai”. Ha omombaʼe chupe.
nwtsty nóta de estúdio Jn 9:38
omombaʼe chupe: Térã “oñesũ”. Pe palávra griega proskynéo ojepuru jave ojeʼe hag̃ua oñemombaʼeguasuha peteĩ dióspe ojetradusi “oadora” (Mt 4:10; Lu 4:8). Péro umi mbaʼe ojeʼévare ko pártepe jahechakuaa pe kuimbaʼe onase vaʼekue siégo ha upéi okueráva omombaʼeha Jesúspe pórke ohechakuaa haʼeha Ñandejára rrepresentánte. Pe kuimbaʼe nopensái vaʼekue Jesús haʼeha Ñandejára, síno ohechakuaa haʼeha pe Mesías térã “Yvypóra Raʼy” oñepromete vaʼekue ha orekóva autorida oúva Ñandejáragui (Jn 9:35). Pe kuimbaʼe oñesũrõ guare Jesús renondépe, posívlemente oñesũ ojapo haguéicha yma umi hénte. Haʼekuéra oñesũmi ojotopa jave umi proféta, rréi ha Ñandejára rrepresentánte ndive. Escrituras Hebréaspe oñemombeʼu péicha ojapómi hague umi hénte upe tiémpope (1Sa 25:23, 24; 2Sa 14:4-7; 1Re 1:16; 2Re 4:36, 37). Heta vése Jesúspe oñemombaʼe vaʼekue ojeagradese hag̃ua chupe, tahaʼe pórke Ñandejára oguerohory chupe térã ojekuaa rupi oipytyvõha chupe oikuaa hag̃ua álgo.
(Juan 10:22) Upérõ Jerusalénpe ojegueromanduʼa pe témplo oñemeʼẽ hague Ñandejárape. Upérõ araroʼy,
nwtsty nóta de estúdio Jn 10:22
ojegueromanduʼa pe témplo oñemeʼẽ hague Ñandejárape: Hebréope ko fiésta héra Hanuká (janukkáh) ha heʼise “inaugurasión térã dedikasión”. Pe Fiésta de la Dedikasión ningo oñepyrũ pe 25 de Kislev ha ojejapo ocho día pukukue. Ko fiésta ojejapo diciembre opa potávo ojegueromanduʼa hag̃ua pe témplo de Jerusalén oñeinaugura jey hague áño 165-pe a.C (ehecha sgd seksión 19). Pe rréi Siriagua hérava Antíoco IV Epífanes ohechauka vaʼekue odespresiaha Jehovápe, haʼéva umi judiokuéra Jára. Ko rréi ndorrespetái rupi pe témplo, omopuʼã peteĩ altár Ñandejára témplope pe altár guasu ári, ymave upépe ojejapómi káda día umi sakrifísio ojehapýva. Pe 25 de Kislev áño 168-pe a.C., Antíoco omongyʼapaite hag̃ua Jehová témplo osakrifika pe altárpe unos kuánto kure ha pe hoʼo rykuerépe ohypyipaite pe témplo. Avei ohapypa pe témplo rokẽ, oitypa pe lugár oĩháme umi saserdóte ha oguerahapa pe altár de óro, pe mesa oñemoĩháme pe pan ha pe lámpara renda de óro. Ko rréi odedika jey kuri pe témplo pe dios Olimpoguápe hérava Zeus. Dos áño upe rire Judas Macabeo ojagarra jey pe siuda ha pe témplo. Pe témplo oñemopotĩmba rire ojededika jey kuri pe 25 de Kislev áño 165-pe a.C., hústo tres áño Antíoco ojapo haguépe pe sakrifísio ivaietéva Zeus altárpe. Upe guive oñepyrũ jey ojejapo káda día umi sakrifísio ojehapýva Jehovápe. Ñandejára ñeʼẽme ndaipóri mbaʼeve heʼíva Jehová oipytyvõ hague Judas Macabéope ogana hag̃ua ni Jehová omanda hague chupe omyatyrõ jey hag̃ua pe témplo. Péro Jehová oipurúva voínte ótro paisguápe ikatu hag̃uáicha oñekumpli ivolunta ha oñemombaʼeguasu chupe, por ehémplo oipuru vaʼekue Ciro de Pérsiape (Is 45:1). Ko mbaʼe ohechauka porã ñandéve Jehová ikatuha avei oipuru peteĩ kuimbaʼe oñemeʼẽma vaʼekuépe chupe okumpli hag̃ua ivolunta. La Biblia ohechauka pe témplo oĩ ha ofunsiona vaʼerãha hína kuri ikatu hag̃uáicha oñekumpli umi profesía oñeʼẽva pe Mesíasre, ipredikasiónre ha pe sakrifísio haʼe ojapótavare. Avei umi sakrifísio ojapóva umi levita osegi vaʼerã kuri ojejapo pe Mesías oñepresenta peve ojapo hag̃ua pe sakrifísio tuichavéva, omeʼẽ hekove enterovéva rehehápe (Da 9:27; Jn 2:17; Heb 9:11-14). Jesús seguidorkuérape noñemandái vaʼekue ofesteha hag̃ua pe Fiésta de la Dedikasión (Col 2:16, 17). Upéicharõ jepe, la Bíbliape ndeʼíri Jesús térã idisipulokuérape g̃uarã ivai hague ojejapo ko fiésta.
8-14 DE OCTUBRE
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | JUAN 11, 12
“Japoroporiahuvereko Jesús oporoporiahuverekoháicha”
(Juan 11:23-26) Jesús heʼi chupe: “Ne ermáno opuʼã jeýta”. 24 Marta heʼi: “Che aikuaa oñemoingove jeytaha chupe pe ára pahápe”. 25 Jesús heʼi chupe: “Che hína pe ñemoingove jey ha che rupive oikove jey umi hénte. Pe ojeroviáva cherehe omanóramo jepe oikove jeýta, 26 ha entéro oikovéva ha ojeroviáva cherehe nomanomoʼãi arakaʼeve. ¿Ndépa reguerovia upéva?”.
nwtsty nóta de estúdio Jn 11:24, 25
Che aikuaa oñemoingove jeytaha chupe: Marta opensa kuri Jesús oñeʼẽha hína chupe pe rresurreksión oikótavare pe ára pahápe, haʼe ningo ojeroviaiterei vaʼekue upéva oikotaha. Yma umi saduséo oikóva Marta tiémpope heʼi umi omanóvape noñemoingovejeymoʼãiha, Ñandejára ñeʼẽme heʼi porãramo jepe umi omanóva oikove jeytaha (Da 12:13; Mr 12:18). Umi fariséo katu oguerovia jarekoha peteĩ álma nomanóiva. Péro Marta oikuaa vaʼekue Jesús omboʼeha pe rresurreksión oikotaha ha avei omoingove jeymaha voi unos kuántope, péro oikuaa porã ndaiporiha ni peteĩ oñemoingove jeýva cuatro día omano haguépe, Lázarore oiko haguéicha.
Che hína pe ñemoingove jey ha che rupive oikove jey umi hénte: Jesús omano ha oikove jey rupi hetaiterei hénte ikatúta oikove jey. Jesús orresusita rire, Jehová omeʼẽ chupe podér oporomoingove jey hag̃ua ha omeʼẽ hag̃ua jeikove opaveʼỹva. Apocalipsis 1:18-pe, Jesús heʼi ijehe haʼeha “pe oikovéva” ha heʼi orekoha pe lláve ojeavri hag̃ua “pe ñemano ha Sepultúra”. Upéicharõ ikatu jaʼe Jesús omeʼẽha esperánsa umi oikovéva ha omanóvape. Haʼe opromete omoingove jeytaha umi oĩvape pe sepultúrape, tahaʼe ogoverna hag̃ua hendive yvágape térã oiko hag̃ua ko yvy ape ári pe Rréino poguýpe (Jn 5:28, 29; 2Pe 3:13).
(Juan 11:33-35) Jesús ohecha mbaʼéichapa María ha umi hudío ou vaʼekue hendive hasẽmba, upéva oguapyeterei hese, oñeñandu vaieterei, 34 ha heʼi: “¿Moõ piko pemoĩ raʼe hetekue?”. Haʼekuéra heʼi: “Karai, ejúna ehecha”. 35 Upévo Jesús hasẽ.
nwtsty nóta de estúdio Jn 11:33-35
hasẽmba: Térã “ojaheʼo”. Pe palávra griega ojetradusíva “hasẽmba” heʼise peteĩ persóna hasẽha oñehendu hag̃uáicha. Pe palávra ojepuru avei Jesús oprofetisárõ guare Jerusalén oñehunditaha (Lu 19:41).
oguapyeterei hese, oñeñandu vaieterei: Oñemoĩvo koʼã mokõi fráse oñondive pe idióma ojeskrivi haguépe ko versíkulo, ohechauka porã mbaʼeichaitépa Jesús oñeñandu raʼe upérõ. Pe palávra griega ojetradusíva “oguapyeterei hese” (embrimáomai) heʼise oñeñandu vaietereiha, péro umi mbaʼe oñemombeʼúvare koʼápe ohechauka Jesúsre opokoiterei hague upe oikóva ha upévare oguapyeterei hese. Griégope pe fráse “oñeñandu vaieterei” (tarásso) heʼise peteĩ persóna oñembyasyetereiha. Peteĩ espesialísta heʼi koʼápe upe fráse heʼiseha Jesús ipyʼaite guive oñeñandu vai hague pórke hasy chupe upe oikóva ha ombyasyeterei. Upe palávra ojepuru avei Juan 13:21-pe. Upépe oñemombeʼu mbaʼéichapa Jesús oñeñandu raʼe opensárõ guare Judas otraisionataha chupe.
hasẽ: Pe palávra ojepurúva koʼápe haʼe dakrýo. Ko palávra ou ótra palávra griégagui heʼiséva “tesay” ha ikatúva jatopa koʼã téxtope: Lucas 7:38; Hechos 20:19, 31; Hebreos 5:7 ha Apocalipsis 7:17; 21:4. Pe palávra dakrýo posívlemente ojepuru ojeʼe hag̃ua Jesús hesay hague ha ndahaʼéi hasẽha oñehendu hag̃uáicha. Umi Escrituras Griegas Cristiánaspe koʼápe añónte ojepuru ko palávra ha idiferénte pe oĩvagui Juan 11:33-pe, omombeʼúva María ha umi judío hasẽmba hague. Jesús oikuaa kuri omoingove jeytaha Lázarope, péro oñembyasyeterei ohechávo iñamigokuéra ohayhuetévape ohasaha ko mbaʼe ijetuʼuetéva. Jesús ohayhu ha oiporiahuverekoiterei rupi iñamigokuérape hasẽ kuri upérõ enterovéva rovake. Ko rreláto ohechauka porã ñandéve mbaʼéichapa Jesús oñeñandu ohecha jave umi persónagui omanoha umi ohayhúva.
(Juan 11:43, 44) Ha heʼipa rire koʼã mbaʼe, hatã heʼi: “¡Lázaro, esẽ!”. 44 Ha pe kuimbaʼe omano vaʼekue, osẽ okápe, ipy ha ipo ojejokuapa, hova katu ojejahoʼi páñope. Jesús heʼi: “Peipeʼa chugui umi ojejokuaha ha peheja toho”.
Mbaʼépa ñaaprende Ñandejára Ñeʼẽgui
(Juan 11:49) Peteĩva ijapyteguikuéra hérava Caifás, upe áñope haʼe vaʼekue saserdóte guasu, osẽ heʼi: “Peẽ ndapeikuaái mbaʼeve,
nwtsty nóta de estúdio Jn 11:49
saserdóte guasu: Israel haʼérõ guare peteĩ tetã nodependéiva avavére, pe saserdóte guasu oservi vaʼekue oikove aja pukukue (Nú 35:25). Péro Israel oĩrõ guare umi rrománo poguýpe, umi ogovernáva haʼe kuri la oelehíva mávapa haʼéta pe saserdóte guasu ha ikatu avei oipeʼa chugui upe kárgo (ehecha Diksionário “saserdóte guasu”). Umi rrománo omoĩ vaʼekue Caifáspe saserdóte guasúramo, haʼe iñeʼẽkuaaiterei vaʼekue ha oservi hetave áñore umi saserdóte guasu oservi vaʼekuégui haʼe mboyvemi. Chupe ojeelehi vaʼekue áño 18 d.C.-pe rupi ha osegi oservi áño 36 d.C. rupi peve. Heʼívo Caifás haʼe hague saserdóte guasu upe áñope, térã áño 33 d.C.-pe, Juan posívlemente heʼise hína kuri Caifás oservi hague saserdóteramo pe áño ojejuka haguépe Jesúspe (ehecha sgd seksión 16 eikuaa hag̃ua moõpa opytáne raʼe Caifás róga).
Diksionário
Saserdóte guasu: Según Moisés léi péva hína pe omoakãva entéro umi saserdótepe. Haʼe orrepresenta pe puévlope Ñandejára renondépe. Ojeʼe avei chupe “saserdóte prinsipál” (2Cr 26:20; Esd 7:5). Haʼe añoite kuri la ikatúva oike pe lugár santísimope, péva hína pe koty fondopegua oĩ vaʼekue pe tavernákulope ha upe rire pe témplope. Haʼe ojapómi upéva una ves al áño pe Día Oñeperdonahápe umi Pekádo. Pe fráse “saserdóte guasu” ojepuru avei oñeñeʼẽ jave Jesús rehe (Le 16:2, 17; 21:10; Mt 26:3; Heb 4:14).
(Juan 12:42) Añetehápe, umi mburuvicha apytépe jepe oĩ heta ojeroviáva Jesús rehe, péro nomombeʼúi okyhyjégui umi fariséo omosẽrõ g̃uarã chupekuéra pe sinagógagui.
nwtsty nóta de estúdio Jn 12:42
mburuvicha: Pe palávra griega ojepurúva koʼápe ha ojetradusíva “mburuvicha” posívlemente ojepuru oñeñeʼẽ hag̃ua umi persóna oĩvare pe Sanedrínpe, upéva hína pe Trivunál iñimportantevéva orekóva umi judío. Pe palávra ojepuru avei Juan 3:1-pe oñeñeʼẽ hag̃ua Nicodemo rehe, haʼe oĩ vaʼekue ko Trivunálpe.
omosẽrõ g̃uarã chupekuéra pe sinagógagui: Térã “ndaikatúiva oho pe sinagógape”. Pe palávra griega aposynágogos ojepuru koʼã téxtopente: Juan 9:22, 12:42 ha 16:2. Peteĩ persóna oñemosẽramo pe sinagógagui, entéro oñepyrũma oapoʼi ha omboyke chupe, ha ndojeheʼaveiete voi hese. Peteĩ persóna oñemosẽvape ikatu kuri ofalta pláta omantene hag̃ua ifamíliape pórke ndaikatuvéima ojeheʼa umi ótro judíore. Umi sinagóga ojepuru vaʼekue espesiálmente oñemboʼe hag̃ua la héntepe, péro avei ojepurúmi oñembyaty hag̃ua upépe umi kuimbaʼe oĩva pe Trivunálpe. Koʼã kuimbaʼe oreko vaʼekue pe autorida okastiga hag̃ua la héntepe ombyepoti térã omosẽvo chupekuéra pe sinagógagui.
15-21 DE OCTUBRE
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | JUAN 13, 14
“Che ahechauka peẽme mbaʼéichapa pejapo vaʼerã”
(Juan 13:5) Upéi omoĩ y peteĩ palangánape, ombojepyhéi idisipulokuérape ha omokã chupekuéra pe toállape.
nwtsty nóta de estúdio Jn 13:5
ombojepyhéi idisipulokuérape: Yma Israélpe umi persóna oipuru meme vaʼekue sandália. Pe sandália haʼe vaʼekue peteĩ suéla térã plantílla oñeñapytĩva ipy ha itovíllore, upévare ohasa jave yvytimbo térã tujúrupi omongyʼa katuete ipy oviaha jave. Upévare yma la hénte ojepokuaámi oipeʼa isandália oike mboyve peteĩ ógape, ha pe ogajára ojasegura oĩ hag̃ua ombojepyhéiva upe oúvape hógape. La Bíbliape oñemombeʼu heta vése oĩ hague persóna ojapóva péicha (Gé 18:4, 5; 24:32; 1Sa 25:41; Lu 7:37, 38, 44). Jesús ombojepyhéi vaʼekue idisipulokuérape ohechauka hag̃ua chupekuéra tekotevẽha iñumílde ha oservi vaʼerãha hapichápe.
(Juan 13:12-14) Upéi, ombojepyheipa rire chupekuéra, Jesús omoĩ ijao joʼaha, oho oguapy jey mesápe ha heʼi: “¿Peikuaápa mbaʼépa heʼise pe ajapo vaʼekue penderehe? 13 Peẽ peje chéve: ‘Mboʼehára’, ha ‘Che Ruvicha’, ha añete la pejéva. 14 Che ningo pene Mboʼehára ha pende Ruvicha, ha upéicharamo jepe pombojepyhéi, upéicharõ peẽ avei pejohéi vaʼerã ojupe pende py.
nwtsty nóta de estúdio Jn 13:12-14
vaʼerã: Térã “peguereko ovligasión”. Pe palávra griega oĩva koʼápe ojepuru jepi oñeñeʼẽ jave negósiore, ha heʼise “jadeve, térã jadeve álgo peteĩ persónape” (Mt 18:28, 30, 34; Lu 16:5, 7). Koʼápe ha avei ótro hendápe ojepuru jave ko palávra heʼise hína jajapo vaʼerãha peteĩ mbaʼe térã jarekoha ovligasión jajapóvo upéva (1Jn 3:16; 4:11; 3Jn 8).
(Juan 13:15) Che ahechauka peẽme mbaʼéichapa pejapo vaʼerã, ha che ajapo haguéicha, peẽ avei pejapo vaʼerã.
w99-S 1/3 páh. 31 párr. 1
Pe kuimbaʼe iñimportantevéva ohechauka iñumildeha
Jesús ojohéirõ guare ipy idisipulokuérape ohechauka vaʼekue iñumildetereiha. Upévare kristianokuéra nopensái vaʼerã iñimportanteveha umi ótrogui ha ojeservi vaʼerãha chupekuéra. Ndovaléi avei ohupytyse umi puésto ijavetevéva oñemombaʼe hag̃ua chupekuéra. Upéva rangue osegi vaʼerã Jesús ehémplo pórke haʼe ndoúi vaʼekue oporojokuái hag̃ua, “ou guei oiko tembiguáiramo, ha omeʼẽ hekove, opaga ha oguenohẽ hag̃ua hetápe pekádo poguýgui” (Mateo 20:28). Entéro kristiáno oĩ vaʼerã ojapo hag̃uáicha umi tembiapo iñumildevéva jepe umi ótro rehehápe.
Mbaʼépa ñaaprende Ñandejára Ñeʼẽgui
(Juan 14:6) Jesús ombohovái: “Che hína pe tape, pe añetegua, ha pe jeikove. Che rupive añoite ikatu oñeg̃uahẽ pe Túva rendápe.
nwtsty nóta de estúdio Jn 14:6
Che hína pe tape, pe añetegua, ha pe jeikove: Jesús haʼe pe tape pórke haʼe rupive añoite ikatu ñañemoag̃ui Ñandejárare ñemboʼe rupive. Avei Jesús haʼe “pe tape” ñaime porã jey hag̃ua Ñandejára renondépe (Jn 16:23; Ro 5:8). Jesús haʼe pe añetegua ha ohechauka vaʼekue upéva umi mbaʼe heʼi ha ojapóvare. Umi profesía oñekumpli vaʼekue Jesús rehe ñanepytyvõ ñantende hag̃ua Ñandejára omeʼẽ hague chupe peteĩ rresponsavilida tuicháva oñekumpli hag̃ua hembipota (Jn 1:14; Apc 19:10). Avei, “opa mbaʼe Ñandejára oprometéva oñekumpli Jesús rupive” (2Co 1:20). Jesús haʼe pe jeikove pórke omano ñanderehehápe ha opaga ñande pekádore, péicha omeʼẽ ñandéve posivilida jahupyty hag̃ua jeikove añeteguáva térã opaveʼỹva (1Ti 6:12, 19; Ef 1:7; 1Jn 1:7). Avei pórke omoingove jeýta hetaiterei héntepe, ha omeʼẽta chupekuéra oportunida oiko hag̃ua para siémpre pe paraísope (Jn 5:28, 29).
(Jn 14:12) Añetehápe haʼe peẽme: Pe ojeroviáva cherehe ojapóta avei umi mbaʼe che ajapóva, ha ojapóta tembiapo tuichavéva koʼãvagui, che aháma rupi hína che Túva rendápe.
nwtsty nóta de estúdio Jn 14:12
tembiapo tuichavéva koʼãvagui: Jesús ndeʼiséi kuri idisipulokuéra ojapotaha milágro tuichavéva umi haʼe ojapo vaʼekuégui, síno iñumílde ha orrekonose idisipulokuéra opredika ha omboʼetaha hetave héntepe, hetave hendápe ha avei hetave tiémpore. Umi mbaʼe Jesús heʼi vaʼekue koʼápe ohechauka porã haʼe oipota hague isegidorkuéra osegi ojapo pe tembiapo haʼe omoñepyrũ vaʼekue.
22-28 DE OCTUBRE
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | JUAN 15-17
“Peẽ ndapejeheʼái ko múndore”
(Juan 15:19) Peẽ peikórire ko múndoicha, haʼekuéra penderayhu vaʼerãmoʼã. Péro peẽ ndapejeheʼái ko múndore, che poiporavóma rupi ko múndogui, upévare haʼekuéra ndaijaʼéi penderehe.
nwtsty nóta de estúdio Jn 15:19
múndoicha: Umi mbaʼe heʼívare ko téxto mboyve ha avei upe rire, jahechakuaa pe palávra griega kósmos ojepuruha oñeñeʼẽ hag̃ua umi hénte ndojapóivare Ñandejára volunta. Juan añoite la omoĩva ilívrope Jesús heʼi hague isegidorkuérape ndojeheʼái vaʼerãha ko múndore, térã ndoikói vaʼerãha umi hénte ko mundopegua oikoháicha. Jesús heʼi avei dos vése koʼã mbaʼe pe último ñemboʼe ojapo vaʼekuépe ijapostolkuéra ifiélvandi (Jn 17:14, 16).
(Juan 15:21) Péro haʼekuéra ojapóta penderehe opa koʼã mbaʼe che réra káusare, ndoikuaáigui upe chembou vaʼekuépe.
nwtsty nóta de estúdio Jn 15:21
che réra káusare: La Bíbliape oñemoĩ jave pe palávra “téra” ikatu hína ojepuru oñeñeʼẽ hag̃ua peteĩ persónare, umi mbaʼe ojeʼévare hese ha avei mbaʼeichaguápa haʼe. Oñeñeʼẽ jave Jesús rérare, orrepresenta pe autorida ha puésto ijyvatéva omeʼẽva chupe Itúa (Mt 28:18; Flp 2:9, 10; Heb 1:3, 4). Jesús oexplika koʼápe umi hénte ojapotaha idisipulokuéra kóntrape heta mbaʼe pórke ndoikuaái upe ombou vaʼekuépe chupe. Umi hénte oikuaáramo Ñandejárape, upéva oipytyvõta chupekuéra ontende ha orrekonose hag̃ua mbaʼépa orrepresenta Jesús réra (Hch 4:12). Ojapóramo hikuái upéva ontendéta Ñandejára oelehi hague Jesúspe Governánteramo, haʼeha pe Rréi omandáva entéro rréire, ha entéro persóna oñesũtaha henondépe oikove hag̃ua (Jn 17:3; Apc 19:11-16; ekompara Sl 2:7-12 heʼívare).
(Juan 16:33) Amombeʼu peẽme koʼã mbaʼe, che rupive pendepyʼaguapy hag̃ua. Ko múndope heta pehasa asy hína, upéicharõ jepe ¡pendepyʼaguasúkena!, che chepuʼakáma ko múndore”.
it-1-S páh. 143
Pyʼaguasu
Umi hénte oikóva ko múndope ningo ojapo heta mbaʼe ivaíva, upévare peteĩ kristiáno ipyʼaguasu vaʼerã ani hag̃ua ova hese koʼã hénte opensa lája ha avei ani hag̃ua ojapose umi mbaʼe haʼekuéra ojapóva. Péicha ikatúta osegi ifiél Jehovápe oĩramo jepe ndochaʼéiva hesekuéra. Jesucristo heʼi vaʼekue idisipulokuérape: “Ko múndope heta pehasa asy hína, upéicharõ jepe ¡pendepyʼaguasúkena!, che chepuʼakáma ko múndore” (Jn 16:33). Ñandejára raʼy ndohejái vaʼekue ko múndo ogueraha vai chupe, upéva rangue haʼe ipuʼaka hese pórke ndoikói umi hénte ko mundopegua oikoháicha. Jesús oheja ñandéve peteĩ ehémplo iporãitereíva pórke haʼe ipuʼaka vaʼekue ko múndore ha siémpre ojapo vaʼekue iporãva. Upéva ningo ñanembopyʼaguasu jasegi hag̃ua iñehémplo ha ani hag̃ua jajeheʼa ko múndore (Jn 17:16).
Mbaʼépa ñaaprende Ñandejára Ñeʼẽgui
(Juan 17:21-23) Péicha oiko hag̃ua chuguikuéra peteĩnte, nde che Ru reimeháicha chendive ha che aime nendive, haʼekuéra avei toĩ ñanendive, pe múndo oguerovia hag̃ua nde chembou hague. 22 Che avei ambotuicha chupekuéra, nde chembotuicha haguéicha, ikatu hag̃uáicha oiko chuguikuéra peteĩnte, ñande peteĩnteháicha avei. 23 Che aime hendivekuéra, ha nde reime chendive, haʼekuéra añetehápe oĩmba hag̃ua oñondive. Ha péicha ko múndo oikuaáta nde chembou hague, ha rehayhuha chupekuéra, chéve cherayhuháicha.
nwtsty nóta de estúdio Jn 17:21-23
peteĩnte: Térã “oiko hag̃ua peteĩ ñeʼẽme”. Jesús oñemboʼe vaʼekue isegidorkuérare ikatu hag̃uáicha “oiko chuguikuéra peteĩnte”, péicha ikatúta ombaʼapo oñondive peteĩ ñeʼẽme ohupyty hag̃ua hikuái peteĩ mbaʼe. Upéicha avei Jesús ha Itúa peteĩnte, ha upéva ojekuaa pórke oñopytyvõ ha opensa hikuái peteĩcha (Jn 17:22). Pablo omombeʼu vaʼekue 1 Corintios 3:6-9-pe kristianokuéra ombaʼapoha peteĩ ñeʼẽme oñondive ha Ñandejárandi (ehecha 1Cor 3:8).
oĩmba hag̃ua oñondive: Térã “peteĩnte hag̃ua haʼekuéra oñondive”. Ko versíkulope Jesús ohechauka haʼe ha itúa oĩha oñondive pórke Jehová ohayhu chupe. Ko mbaʼe ojekuaa avei Colosenses 3:14-pe pórke upépe heʼi: “pe mborayhu ningo oipytyvõ enterovépe ojogueraha porã hag̃ua”. Péro upéva ndeʼiséi enterovéva ojojoguapataha oiko lájape, opensa lájape ha ojapokuaataha la mísma kósa. Síno upéva heʼise Jesús segidorkuéra oĩtaha peteĩ ñeʼẽme umi mbaʼe ojapóva, ogueroviáva ha omboʼévape (Ro 15:5, 6; 1Co 1:10; Ef 4:3; Flp 1:27).
(Juan 17:24) Che Ru, aipota umi remeʼẽ vaʼekue chéve oĩ avei chendive pe che aĩháme, ohecha hag̃ua hikuái nde chembotuichaha, cherayhúgui ko múndo oñepyrũ mboyve guive.
nwtsty nóta de estúdio Jn 17:24
ko múndo oñepyrũ mboyve: Pe palávra griega ko téxtope ojetradusíva “oñepyrũ”, Hebreos 11:11-pe ojetradusi “hyeguasu”. Pe fráse “ko múndo oñepyrũ mboyve” posívlemente oñeʼẽ hína pe tiémpo Adán ha Eva ifamília haguépe. Jesús heʼírõ guare “ko múndo oñepyrũ mboyve” oñeʼẽ hína kuri Abel rehe, posívlemente haʼe hína pe primera persóna ikatúva oñeperdona ha pe primera persóna orekóva héra “pe lívro jeikove reheguápe ko múndo oñepyrũ guive” (Lu 11:50, 51; Apc 17:8). Koʼã mbaʼe Jesús heʼi vaʼekue oñemboʼérõ guare Itúape, ha ohechauka porã Adán ha Eva ifamília mboyve guive Ñandejára ohayhúma hague Itaʼýra peteĩetépe.
29 DE OCTUBRE AL 4 DE NOVIEMBRE
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | JUAN 18, 19
“Jesús oikuaauka vaʼekue pe añetegua”
(Juan 18:36) Jesús ombohovái: “Che Rréino ndahaʼéi ko mundopegua. Che Rréino haʼérire ko mundopegua che rembiguaikuéra oñorairõ vaʼerãmoʼã ani hag̃ua umi hudío chejagarra. Péro haʼéma haguéicha, che Rréino ndahaʼéi ko mundopegua”.
(Juan 18:37) Upémarõ Pilato heʼi: “¿Nde piko upéicharõ Rréi?”. Jesús ombohovái: “Ndéma ere che haʼeha Rréi. Chéngo upearã voi anase ha upearã aju ko múndope, aikuaauka hag̃ua pe añetegua. Opavave oĩva pe añetegua ykére ohendu che ñeʼẽ”.
nwtsty nóta de estúdio Jn 18:37
aikuaauka hag̃ua: Umi Escrituras Griegas Cristiánaspe, umi palávra griega ojetradusíva “oikuaauka hag̃ua pe añetegua” (martyréo), “testígo” (mártys) ha “oikuaauka” (martyría) ikatu heʼise heta mbaʼe. Koʼã palávra ikatu heʼise peteĩ persóna oikuaa porãha peteĩ mbaʼe pórke haʼe voi ohecha, péro ndahaʼéi upévante síno heʼise avei “omombeʼu térã oñeʼẽ porãha peteĩ mbaʼére”. Jesús ndahaʼéi omombeʼúnte vaʼekue pe añetegua haʼe voi ogueroviáva síno haʼe oiko vaʼekue voi ikatu hag̃uáicha umi profesía ha promésa Ñandejára heʼi vaʼekue oñekumpli hese (2Co 1:20). Oĩ ningo hetaiterei profesía ohechaukáva Ñandejára volunta oñekumplitaha pe Rréino ha pe Mesías rupive. Jesúsre oñekumplipaite vaʼekue umi profesía oñeʼẽva hese oikove aja pukukue, omano meve. Oñekumplipaite avei hese umi mbaʼe orrepresentáva ótra kósa iñimportantevéva oñemombeʼúva Moisés Léipe (Col 2:16, 17; Heb 10:1). Péicha jahecha umi mbaʼe heʼi ha ojapóvare Jesús oikuaauka hague “pe añetegua”.
pe añetegua: Koʼápe Jesús oñeʼẽrõ guare pe añeteguáre, noñeʼẽi hína kuri entéro mbaʼe añeteguávare, síno oñeʼẽ kuri Ñandejára voluntáre. Jesús ningo iñimportanteterei oñekumpli hag̃ua Ñandejára volunta, pórke haʼe “David raʼy” ha oservi saserdóte guasu ha Rréiramo Ñandejára Rréinope (Mt 1:1). Jesús oexplika vaʼekue ou hague oiko ko yvy ape ári, opredika ha omombeʼu hag̃ua pe añetegua oñeʼẽva Ñandejára Rréinore ha upéva haʼe hague la iñimportantevéva. Umi ánhel omombeʼu vaʼekue avei pe añetegua Jesús onase mboyve ha avei onase rire pe siuda héravape Belén ha oĩva Judéape, upe siudápe onase vaʼekue avei David (Lu 1:32, 33; 2:10-14).
(Juan 18:38a) Pilato heʼi: “¿Mbaʼe piko pe añetegua?”.
nwtsty nóta de estúdio Jn 18:38a
¿Mbaʼe piko pe añetegua?: Pilato oporandúnte kuri mbaʼépa pe añetegua, ha ndahaʼéi oikuaa porãséva mbaʼépa hína “pe añetegua” Jesús oñeʼẽha (Jn 18:37). Pilato oporandu rire oikuaaségui porãnte, Jesús katuete orrespondéta kuri chupe, péro Pilato oporandu kuri oñembohory hag̃ua ha avei ndogueroviáigui umi mbaʼe Jesús heʼíva, upévare haʼete ku heʼíva “¿Añetegua? ¿Mbaʼe piko upéva? Upéva ndoexistíri”. Pilato nohaʼarõi voi kuri Jesús orresponde chupe upe pregúnta, upévare oporandu chupe ha osẽ okápe umi judío oĩháme.
Mbaʼépa ñaaprende Ñandejára Ñeʼẽgui
(Juan 19:30) Hoʼu rire pe víno hái Jesús heʼi: “Ajapopaitéma nde rejerure vaʼekue chéve”, upéi oñakãity ha omano.
nwtsty nóta de estúdio Jn 19:30
omano: Térã “ndorrespiravéi”. Oĩ heʼíva pe palávra griega ojetradusíva “omano” heʼiseha Jesús odesidi hague noñehaʼãvéintema osegi hag̃ua oikove, pórke haʼe ojapopaitéma umi mbaʼe Jehová ojerure vaʼekue chupe. Jesús ijeheguiete “omeʼẽ hekove ha omano” (Is 53:12; Jn 10:11).
(Juan 19:31) Upérõ pe Ára umi hudío Ojepreparaha sabadorã, upévare ojerure hikuái Pilátope oñehetymamopẽ hag̃ua umi oñemosaingóva hína yvyráre ha upéi toñemboguejy ani hag̃ua opyta upépe hetekue sábado árape (ha upérõ kuri sábado guasu).
nwtsty nóta de estúdio Jn 19:31
upérõ kuri sábado guasu: Pe 15 de Nisán, un día ohasa rire pe Páskua, umi judiokuérape g̃uarã siémpre sábado, noimportái mbaʼe día de la semánapepa hoʼa (Le 23:5-7). Péro kavalete hoʼáramo voi peteĩ sábadope oñehenói vaʼekue chupe sábado “guasu” (pe sábado normál haʼe pe día sieteha pe semána judíape, oñepyrũva viernes kaʼaruete ha oho hese sábado kaʼaruete peve). Jesús omano kuri peteĩ viernes ha al día sigiénte haʼe kuri peteĩ sábado guasu. Umi áño 31 guive 33 peve d.C., pe úniko áño 14 de Nisán hoʼa hague viernes haʼe kuri pe áño 33 d.C. Ko mbaʼe ñanepytyvõ ñaĩ hag̃ua segúro Jesús omano hague pe 14 de Nisán áño 33–pe d.C.