¿NDÉPA repaʼã paʼã jepi relee jave en vos álta? Ha rejapo jave diskúrso, ¿ndoupyaʼéipa ndéve ne akãme umi palávra reiporuséva? Ikatu hag̃uáicha relee ha reñeʼẽ syryry, umi mbaʼe ereséva pyaʼe ou vaʼerã ndéve ne akãme. Péro upéva ndeʼiséi reñeʼẽ vaʼerãha repensaʼỹre, pyaʼeterei térã neñeʼẽngatu vaʼerãha. Síno reñeʼẽ jave umi mbaʼe eréva igústo ha oñentende vaʼerã. Ko Eskuéla Jaiporukuaa Hag̃ua la Biblia nepytyvõta rehupyty hag̃ua upéva.

¿Mbaʼéicha rupípa hetápe ijetuʼu oñeʼẽ syryry hag̃ua? Ikatu oime: 1) Olee jave ochuchupa ndoikuaáigui umi palávra. 2) Ojapo rupi heta páusa oñeʼẽ entrekortadopa. 3) Ndojepreparaporãi. 4) Oñeʼẽ jave en púvliko nomohendaporãi umi mbaʼe heʼi vaʼerã ha ojeliapa. 5) Ilápi mbykýgui ndoúi chupe iñakãme umi palávra oiporuséva. 6) Orresalta hetaiterei palávra. 7) Nontendeporãi mbaʼéichapa ojeskrivi ha ojelee vaʼerã umi palávra upe idiómape.

Rejapo jave nde párte manterei repaʼãramo, umi nerendúva ndahaʼéi osẽtava ohopa hese, péro oñepyrũta ojedistrae ótra kósare ha ndojapysakamoʼãi nderehe.

Reñeʼẽ jave ojekuaa vaʼerã regueroviaha umi mbaʼe eréva, péro reñatende vaʼerã ani opensa hikuái reñemombaʼeguasuha hína. Oimérõ nde neñeʼẽkuaaiterei reñatende vaʼerã ani hag̃ua umi hénte opensa rejejapo térã nanesinseroiha. Ñanemanduʼa vaʼerã apóstol Pablo ivaletereíramo jepe arakaʼeve noñembotuichái hague, upéva rangue opredikárõ guare umi coríntiope, haʼe heʼi ijehe: “Ahárõ guare pene rendápe chekangy, akyhyje ha aryrýi” (1 Cor. 2:3).

Mbaʼe mbaʼépa ndovaléi rejapo. Oñeʼẽ térã ojapo jave idiskúrso heta oĩ orrepeti jey jeýva koʼã palávra: “heẽ...”, “e...”, “pe...”, “¿ajéa?”, “upéicha”, “vuéno”. Ikatu oime nde reiporu meme avei koʼã palávra ha nderehechakuaáinte. Repilla hag̃ua ejerure peteĩ persónape tandeavisa reiporúramo hína koʼã palávra. Ikatu reñesorprende hína heʼívo ndéve mboy vésepa reiporu.

Oĩ avei umi olee jave orrepetipa jeýva la heʼi vaʼekue, térã oñeʼẽ porãhágui peteĩ témare, opyta ha oñepyrũ jey omombeʼu de unoite.

Ha oĩ katu naiprovlemaguasúiva oñeʼẽ syryry hag̃ua, péro heʼipa mboyve peteĩ mbaʼe, oñepyrũma omombeʼu ótra kosaite. Nopaʼãiramo jepe oñeʼẽ jave, lomímonte ojeliapa ha noñentendéi la heʼíva.

Mbaʼépa ikatu nepytyvõ. Oimérõ hasy ndéve ou hag̃ua ne akãme umi palávra reiporuséva, reñehaʼã vaʼerã reikuaa hetave palávra. Relee jave rrevísta Ñemañaha, ¡Despertad!, térã ótra puvlikasión retopáramo peteĩ palávra ndereikuaáiva, eheka peteĩ diksionáriope ha upéi eñehaʼã eiporu. Ha ndereguerekóiramo peteĩ diksionário ikatu reporandu peteĩ oikuaávape.

Avei iporãta rejepokuaáramo relee en vos álta. Ha retopa jave peteĩ palávra hasýva repronunsia hag̃ua, rerrepeti vaʼerã heta vése osẽ meve ndéve.

Ikatu hag̃uáicha relee syryrýpe rentende vaʼerã mbaʼéichapa oñemohenda umi palávra peteĩ párrafope. Reipotáramo oñentende porã pe informasión, tekotevẽ relee por fráse, ha ani palávra por palávrante. Ikatu voi remarka moõpa oñepyrũ peteĩ fráse ha moõpa opa, péva nepytyvõta relee syryryve hag̃ua. Péro ndahaʼéi repronunsia porãnte vaʼerã umi palávra, síno relee vaʼerã ikatu hag̃uáicha hesakã porã mbaʼépa heʼise hína pe informasión. Rentende porã vove pe párrafo, relee jey jey vaʼerã en vos álta nerepaʼãvéi peve. Ha relee mboyve umi ótro párrafo, ejapo jey péicha.

Upéi eñehaʼã elee pyaʼemie. Rentendéma rupi mbaʼéichapa oñemohenda umi palávra peteĩ párrafope, ndahasymoʼãi ndéve rehecha hag̃ua mbaʼe palávrapa ou upe rire. Upéva tuicha nepytyvõta relee syryry hag̃ua.

Nepytyvõta avei releéramo peteĩ informasión reñensajaʼỹre. Por ehémplo iporãta rejepokuaáramo relee pe téxto del día en vos álta káda día. Eñakostumbra emaña peteĩ fráse kompletoitére remaña rangue palávra por palávrante.

Ani hag̃ua repaʼã paʼã reñeʼẽ jave tekotevẽ repensa raẽ mbaʼépa eréta. Por ehémplo, repensa raẽ vaʼerã mbaʼe mbaʼépa remombeʼúta ha upéi ae eñepyrũ eñeʼẽ. Péro ani rejapuraiterei ha redesahusia umi nerendúvape, síno reñeʼẽ vaʼerã trankílo porãnte. Avei iporãta rejepokuaáramo rejapo péicha reime jave nde rógape voi térã oimeha lugárpe. Eñatende avei ani reñeʼẽ porãhágui peteĩ témare esẽ ere ótra kosaite, térã retermina mboyve pe ereséva reñepyrũma reñeʼẽ ótra kósare. Ani rejereterei ere hag̃ua peteĩ mbaʼe, upéva rangue ikuentave reñeʼẽ mbykymi ha hesakuaitépe.

Reikuaa porãramo mbaʼépa la eréta ndahasymoʼãi ndéve reñeʼẽ hag̃ua syryrýpe. Reñeʼẽ porã hag̃ua natekotevẽi reiporavo palávra por palávra la erétava, péicha rejapóramo katuete reñepyrũta rechuchupa. Ikuentave erekónte ne akãme pe idéa remombeʼuséva, ha upéi reñeʼẽ vove, oútantema ndéve ne akãme umi palávra reiporu vaʼerã. Péicha mbeguekatúpe rejepokuaátama reñeʼẽ ha relee syryry.

Jehová oiporavórõ guare Moiséspe omoakã hag̃ua umi isrraelítape ha oñeʼẽ hag̃ua pe Faraón renondépe, haʼe heʼi Jehovápe: “Chéngo nañeʼẽporãi ha nañeʼẽsyryrýi” (Éx. 4:10; 6:12). Jepe Moisés omoĩ heta pretéxto ani hag̃ua ojapo upe tembiapo, Jehová ndoaseptái umíva. Upéva rangue omoĩ iñermáno Aarónpe oñeʼẽ hag̃ua ivése, ha oipytyvõ avei Moiséspe oñeʼẽ hag̃ua. Upe rire Moisés kyhyjeʼỹme oñeʼẽ, tahaʼe peteĩ persóna térã heta hénte renondépe (Deut. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1). Rejeroviáramo Jehováre ha rejapóramo nde párte, nde avei rembotuicháta chupe ne ñeʼẽ rupive.

REÑEʼẼ térã rejapo jave ne asignasión iñimportánte repytaʼimi ha upéi resegi reñeʼẽ. Péicha hesakãvéta pe informasión ha umi nerendúva imanduʼa porãvéta umi púnto prinsipál rehe. Pyaʼeterei reñeʼẽramo katu redesahusiáta umi nerendúvape ha noñentendeporãmoʼãi la eréva.

¿Mbaʼéichapa reikuaáta moõpa tekotevẽ repausaʼimi? ¿Mbaʼeichagua páusapa rejapo vaʼerã?

Oĩ jave umi sígno de puntuasión. Jalee hag̃ua hekoitépe peteĩ informasión, tekotevẽ ñañatende porã umi sígno de puntuasiónre, umíva ohechauka moõpa otermina peteĩ párrafo térã peteĩ fráse. Por ehémplo umi kóma térã dos púnto nepytyvõ repilla hag̃ua mbaʼéichapa rentende vaʼerã umi fráse. Péro relee jave en púvliko umi nerendúva ndohechamoʼãi umíva, upévare rerrespeta vaʼerã umi sígno de puntuasión, upéicharõmante haʼekuéra opilláta avei mbaʼépa heʼise pe informasión. (Ikatu rehecha leksión 1, “Elee oĩhaichaite”.) Nderejapóiramo umi páusa tekotevẽhápe, ijetuʼúta umi nerendúvape ontende hag̃ua pe releéva, térã ontendéta ótra kosaite.

Reikuaa hag̃ua avei moõpa tekotevẽ repausa reñatende vaʼerã umi palávra oñemoĩvare káda frásepe. Por ehémplo heʼíramo: “¡Cháke!”, térã “maʼéna anga”, repillátama mbaʼéichapa relee vaʼerã. Upéicha avei ojapo umi chofér ivakeánova oviaha jave, haʼekuéra oikuaa mbaʼéicha javépa tekotevẽ ofrenaʼimi térã omombytaite voi ikamión. Nde avei rejapo vaʼerã upéicha reñeʼẽ jave, ndahaʼéi reprepara porãnte vaʼerã ne asignasión, síno epytaʼimi umi párte tekotevẽhápe. Péicha umi mbaʼe eréva igústo ha oñentende porãta.

Rejepreparávo relee hag̃ua en púvliko ikatu remarka umi lugár tekotevẽhápe repytaʼimi. Por ehémplo, rejaposéramo peteĩ páusa mbykýva, ikatu remoĩ peteĩ rrajaʼi opakuévo pe fráse, ha rejaposéramo peteĩ páusa ipukuvéva, ikatu remoĩ dos rrája. Péro releekuévo rehechakuaáramo rejapoha peteĩ páusa natekotevẽihápe, emarka umi palávra tekotevẽva relee de segidoite. Upéi elee kompletoite pe fráse ijetuʼúva ndéve. Heta diskursánte ivaléva ojapo péicha.

Ñañemongeta jave ñande rapichándi nañaneprovlemaguasúi jajapo hag̃ua páusa, pórke odependéntema la jaʼesévare osẽ reíntema hag̃ua ñandéve. Péro rejepokuaáramo repausapa rei natekotevẽihápe, noñentendemoʼãi la eréva ha avavépe nereipytyvõmoʼãi. Ikatu rehecha leksión 4, “Elee ha eñeʼẽ syryry”, upépe retopáta heta suherénsia remehora hag̃ua.

Reñeʼẽta jave ótro púntore. Rejapo jave nde párte iporãta avei repausáramo reñeʼẽta jave ótro púntore, péicha umi nerendúva ikatúta ojepyʼamongeta pe ere vaʼekuére ha opillátama reñeʼẽtaha ótra kósarema. Upéicha avei ojapo umi omaneháva veíkulo, ojerétaramo peteĩ eskínape, ofrenaʼimi katuete ojere porã hag̃ua.

Heta diskursánte ndopausái oñeʼẽta jave ótro púntore. ¿Mbaʼérepa oiko jepi upéva? Ikatu oime oñeʼẽse hetaiterei mbaʼére ha apúrope oho hese. Sapyʼánte koʼãichagua persóna ojepokuaa voi péicha oñeʼẽ, térã ohendu entéro umi oĩva ijerére oñeʼẽ pyaʼetereiha avei. Péro umi ndopausáiva oñeʼẽ jave, noporomboʼeporãi. Rehechakuaáramo iñimportanteha pe informasión ha reipotáramo umi nerendúva imanduʼa pe ere vaʼekuére, tekotevẽ trankílo porãnte remyesakã umi púnto prinsipál. Aníke nderesarái umi páusa iñimportanteha ñaporomboʼe hag̃ua.

Rejapótaramo peteĩ diskúrso, nde voskéhope remohenda porã vaʼerã umi púnto prinsipál ha ehecha moõpa repausaʼimíta, ikatu hag̃uáicha umi nerendúva opilla rehasatamaha ótro púntope. Ha otokáramo ndéve rejapo diskúrso leído, ikatu remarka umi idéa prinsipál, péicha reikuaátama moõpa repausáta.

Koʼãichagua páusa ipukuve vaʼerã, péro ani rehasa la rrája, pórke ikatu remongaiguepa umi nerendúvape. Ipukuetereíramo umi páusa, umi hénte opensáta nderejepreparái hague ha ndereikuaaveimaha mbaʼépa la erétava.

Rerresalta hag̃ua la eréva. Umi páusa tuicha avei nepytyvõta rerresalta hag̃ua peteĩ púnto. Por ehémplo, katuete og̃uahẽvéta upe eréva repytaʼimíramo rejapo rire peteĩ porandu, térã ere rire peteĩ mbaʼe iñimportánteva. Peichagua páusa ikatu avei oipytyvõ umi nerendúvape ojepyʼamongeta hag̃ua upe ohendu vaʼekuére, térã oikuaaseve hag̃ua mbaʼépa eréta upe rire. Péro nemanduʼa vaʼerã reiporavo vaʼerãha mbaʼe púntopa rerresaltase, pórke rejapóramo manterei amo ipahápe rekonfundipa jeýta umi nerendúvape.

Jesús ojevale porã vaʼekue koʼãichagua páusare. Oĩrõ guare peteĩ sinagógape Nazarétpe, Jesús olee kuri Isaías kuatiañeʼẽ, péro nomyesakãi derechoite mbaʼépa heʼise pe profesía. Síno primerorã olia pe kuatiañeʼẽ ha omeʼẽ pe kuimbaʼe oñatendévape upépe. Upéi oguapy ha opavave oĩva pe sinagógape ojesareko hese. Upépe ae haʼe heʼi umi héntepe: “Koestedía oñekumpli pe aleéva angete” (Luc. 4:16-21).

Oiko jave peteĩ mbaʼe ikatúva oporodistrae. Sapyʼánte remeʼẽ jave nde diskúrso ikatu oiko oimeraẽ mbaʼe odistraéva umi nerendúvape ha tekotevẽmante repyta. Upéva oiko jepi avei predikasiónpe, ikatu hatãiterei ohasa peteĩ kamión, térã hasẽ peteĩ mitã. Ñande aty guasuhápe katu oĩramo peteĩ tyapu oporomolestáva, ikatúnte reñeʼẽ hatãmie, péro hatãitereíramo pe tyapu ikuentavénte repyta ha rehaʼarõ topa raẽ, pórke umi nerendúva ndaikatumoʼãi voínte oñatende nderehe. Rejapóramo koʼãichagua páusa reipytyvõta umi nerendúvape oaprovecha porã hag̃ua pe informasión.

Oñembohovái hag̃ua umi porandu. Nde diskúrso aja rejapóramo peteĩ porandu ojepyʼamongeta hag̃ua umi nerendúva, rehaʼarõʼimi vaʼerã haʼekuéra ombohovái hag̃ua pe porandu ipyʼapýpe. Neremeʼẽiramo tiémpo opensa hag̃ua hikuái, umi porandu ndaideprovechomoʼãi.

Ndahaʼéi umi diskúrso javénte rejapo vaʼerã umi páusa, síno avei predikasiónpe. Oĩ ningo persóna nanderejáiva voi reñeʼẽ, oñepyrũ guive oñeʼẽ oho reíma voi hese. Oimérõ nde rejepokuaa jepi reñeʼẽterei, umi suherénsia oĩva ko leksiónpe nepytyvõta remehora hag̃ua. Péicha ikatúta reñemongetakuaave ha ndekatupyryvéta predikasiónpe. Entérope ou porãiterei peteĩ páusa; isilénsio jave ningo japytuʼu, ñandepyʼaguapy ha igustoiterei.

Ñañemongeta jave ndahaʼéi ñandénte jajagarrapa vaʼerã, tekotevẽ avei ñahendu mbaʼépa opensa pe ótra persóna. Rejapysakáramo umi ótro oñeʼẽ jave, rehechaukáta iñimportanteha ndéve g̃uarã haʼekuéra heʼíva, ha katuete nerenduséta avei hikuái.

¿Mbaʼépa ikatu rejapo repredika porãve hag̃ua? Ndénte reñeʼẽ rangue iporãvéta rehejáramo umi hénte avei opartisipa meme. ¿Mbaʼéicha ikatu rejapo upéva? Oñepyrũ hag̃ua oñemongeta oĩ heta oñeʼẽva peteĩ témare ha ojapóva peteĩ porandu, ha ohaʼarõ pe ogajára ombohovái. Upéi oreko enkuénta mbaʼépa heʼi pe ogajára osegi hag̃ua oñemongeta, ha ija vove chupe ombaʼeporandu jey pe ogajárape. Péicha ojapo koʼã ermáno oikuaágui oipytyvõ porãvetaha umi héntepe oikuaáramo mbaʼépa oipyʼapy ha ointeresa chupekuéra (Prov. 20:5).

Añetehápe ningo naentéroi ombohováita umi porandu ñande ñahaʼarõháicha. Péro lomímonte ñameʼẽ vaʼerã chupekuéra tiémpo ombohovái hag̃ua, Jesús omeʼẽ vaʼekue tiémpo iñenemigokuérape jepe okontesta hag̃ua (Mar. 3:1-5). Jajapo jave upéva ñaipytyvõ umi ñanerendúvape opensa hag̃ua, ha péicha ikatu jaikuaa mbaʼépa oĩ ikorasõme. Ñande jaipota umi hénte odesidi porã ha umi porandu rupive ikatúta japilla mbaʼéichapa ñaipytyvõ porãvéta chupekuéra (Heb. 4:12).

Ñañehaʼãramo jaiporu porã umi páusa saʼi saʼípe ñanevakeánotama. Péicha hekoitépe ñaporomboʼéta, ndahasymoʼãi oñentende hag̃ua la jaʼéva ha pe enseñánsa opyta arevéta umi hénte akãme.

REÑEʼẼ térã relee jave en vos álta ndahaʼéi repronunsia porãnte vaʼerã umi palávra, síno rerresalta vaʼerã umi palávra ha púnto prinsipál, péicha remyesakãvéta umi mbaʼe iñimportantevéva.

Péro upéva ndeʼiséi avei oimeraẽ palávrantema rerresaltataha, síno reiporavo vaʼerã umi tekotevẽvéva. Ndereiporavoporãirõ, umi nerendúva ikatu ontende vai pe informasión ha ndojapysakavéi nderehe. Iñimportánteramo jepe umi mbaʼe eréva, ndererresaltaporãiramo nog̃uahẽmoʼãi chupekuéra pe mensáhe nde reipotaháicha.

Rerresalta hag̃ua peteĩ párte ikatu rejapo koʼã mbaʼe: elee ha eñeʼẽ hatãmie térã mbegueve, ejapo peteĩ páusa ere mboyve térã ere rire peteĩ fráse, ha rejapokuaa avei séña ha hésto. Reikuaa hag̃ua mavaitévapa reiporúta odependéma pe informasiónre ha pe témare.

¿Mbaʼéichapa reikuaáta mbaʼe pártepa tekotevẽ rerresalta? Rehecha vaʼerã koʼã mbaʼe: 1) Rereko vaʼerã enkuénta mbaʼe témarepa oñeñeʼẽ hína. 2) Ikatu rerresalta peteĩ párte reñeʼẽta jave ótro púntore térã remohuʼã hag̃ua peteĩ idéa. 3) Rehechauka hag̃ua mbaʼépa nde reñandu térã repensa pe informasiónre. 4) Rerresalta hag̃ua umi idéa prinsipál peteĩ diskúrsope.

Resegi hag̃ua koʼã konsého tekotevẽ rentende porã pe informasión ha reñehaʼãmbaite vaʼerã repoko umi nerendúva korasõre. Nehemías 8:8-pe oñemombeʼu mbaʼéichapa Esdras ha iñirũnguéra omboʼe Ñandejára Léi: ‘Haʼekuéra osegi olee Ñandejára Léi en vos álta. Avei omyesakã ha oipytyvõ umi héntepe ontende hag̃ua mbaʼépa heʼise pe ojeleéva hína’. Jahecha upéicharõ umi olee ha omyesakã vaʼekue Ñandejára Léi ohechakuaa hague iñimportanteha umi hénte ontende pe ojeleéva, imanduʼa hese ha okumpli umíva.

Mbaʼérepa ijetuʼu jepi. Umi héntepe ndahasýi jepi omombeʼu hag̃ua la opensáva oñemongeta jave hapichakuérandi. Péro oleéta jave peteĩ informasión, ijetuʼu chupekuéra opilla hag̃ua moõpa orresalta vaʼerã pe oleéva. Upévare tekotevẽ rentende porã pe releétava, ha upearã ideprovéchota ndéve restudia porãramo pe informasión. Upéicharõ, otoka jave ndéve relee kongregasiónpe, repraktika vaʼerã heta vése.

Oĩ heta persóna ojepokuaáva orresalta oimehápe ha oimehaichagua palávrantema, okalkulaʼỹre isentídopa hína umíva. Ótro katu ohasáma la rrája ha opronunsia hatã koʼãichagua palávra: “avei”, “ha”, “péro”, “upéicharõ”, “upévare”. Nereñatendéiramo rerresalta jave, remyesakã rangue ikatu hína rekonfundipa umi nerendúvape.

Ha oĩ katu diskursánte oñeʼẽ hatãitereímava orresaltaségui umi palávra ha haʼete voi oporojaʼóva hína. Péro rejapóramo péicha mbaʼeve guasu nerekonsegimoʼãi. Reñehaʼã vaʼerã tosẽ ndéve normál porã, osino haʼetéta reñembotuichaséva hína. Ikuentave mborayhúpe reñemoñeʼẽ umi nerendúvape ha ehechauka umi mbaʼe eréva oĩha la Bíbliape ha ikatuha okumpli hikuái.

Mbaʼéichapa ikatu remehora. Ijetuʼu hína ndejehegui reínte rehechakuaa hag̃ua tekotevẽpa remehora ko mbaʼépe. Upévare rejerure vaʼerã ótrope nerendu hag̃ua reñeʼẽ ha relee jave ha teʼi ndéve mbaʼépepa ofalta remehora. Pe omoakãva pe eskuéla katuete omeʼẽta avei ndéve suherénsia ndekatupyryve hag̃ua ko mbaʼépe. Péro nde voi reñembojakuaa peteĩ ermáno ikatupyrývare nepytyvõ hag̃ua.

Pe ermáno ikatu heʼi ndéve repraktika hag̃ua releévo peteĩ artíkulo oĩva rrevísta Ñemañaháme. Rentende porã hag̃ua pe releétava eñatende káda frásere repilla hag̃ua mbaʼe pártepa rerresalta vaʼerã. Emaña oĩpa palávra kursívape térã éntre komílla. Isentído hag̃ua la releéva nemanduʼa vaʼerã rerresalta vaʼerãha umi fráse ha ndahaʼéi umi palávrante. Iporãta avei remañáramo moõpa oreko asénto, umíva nepytyvõta reikuaa hag̃ua mbaʼéichapa releekuaa.

Upe rire tekotevẽma remaña umi párrafo kompletoitére, ¿mbaʼérehepa oñeñeʼẽ hína?¿Mbaʼépa hína pe púnto prinsipál? ¿Mbaʼe púntopa rerresaltase, oho porãpa pe idéa prinsipál rehe? Elee pe título ha umi subtítulo, pórke umíva ikatu nepytyvõ reikuaa hag̃ua mbaʼe palávrapa térã fráse rerresalta vaʼerã. Koʼã mbaʼe katuete ideprovéchota ndéve reiporavo hag̃ua umi párte iñimportantevéva, péro reñatende vaʼerã ani rerresalta hetaiterei palávra.

Tahaʼe releétaramo peteĩ informasión térã reñeʼẽtaramo en púvliko, reguereko vaʼerã enkuénta pe idéa prinsipál, péicha reikuaáta mbaʼe palávrapa rerresalta vaʼerã. Eñatende porã moõpa opa peteĩ idéa térã moõpa reñepyrũtama reñeʼẽ ótra kósare, upéva katuete ideprovéchota umi nerendúvape. Upearã ikatu nepytyvõ rerresaltáramo koʼã palávra: primeroite, upéi katu, ipahápe, upéicharõ.

Ikatu pe ermáno nepytyvõva heʼi ndéve mbaʼe pártepa ikatu remoĩve sentimiénto. Upearã rerresaltakuaa koʼãichagua palávra: añetehápe, ni mbaʼevéicharõ, iñimportánte, akóinte ha arakaʼeve. Péicha rejapóramo upe eréva og̃uahẽvéta umi nerendúvape. Ikatu rehecha pe leksión 11 hérava “Eñeʼẽ con sentimiénto”.

Tekotevẽ avei rereko enkuénta umi púnto prinsipál reipotáva opyta umi nerendúva akãme. Leksión 7 “Erresalta umi idéa prinsipál”, nepytyvõta releéta jave en púvliko. Ha leksión 37 “Emyesakã umi púnto prinsipál”, nepytyvõta rejapóta jave diskúrso ha demostrasión.

Ikatu hag̃uáicha ndekatupyryve predikasiónpe reñatende vaʼerã mbaʼéichapa relee umi téxto vívliko. Rejepreparáta jave predikasionrã ikatu reñeporandu: “¿Mbaʼérepa aleéta ko téxto?”. Remboʼe porã hag̃ua ndahaʼéi releénte vaʼerã con sentimiénto ha repronunsia porã umi palávra, tekotevẽ avei rerresalta umi idéa prinsipál. Koʼýte rejapo vaʼerã upéva remyesakãtaramo peteĩ enseñánsa oĩva la Bíbliape térã rembohováitaramo peteĩ porandu. Cháke nderejapóiramo upéicha, pe ogajára ndoikuaamoʼãi mbaʼérepa relee hína upe téxto.

Tekotevẽramo jepe ere hatãmie pe fráse rerresaltaséva, reñatende vaʼerã ani rehasa la rrája, upéva oiko jepi umi oñepyrũ ramóvare ojapo diskúrso. Ojogua umi oaprende ramóvape ombopu mbaraka: ñepyrũrã ikatu ndohechakuaái mbaʼéichapa umi nóta idiferénte ojuehegui, péro opraktika memévo ivakeánoma ha syryrýpe ombopu músika kyreʼỹ, haʼete voi ku omoñeʼẽva la imbaraka.

Reikuaa rire mbaʼéicha javépa iporã rerresalta ikatútama reaprendeve avei umi diskursánte ikatupyrývagui. Rehechakuaáta mbaʼeichaitépa ideprovécho reiporavo porã umi párte rerresaltaséva nde diskúrsope, péicha umi nerendúva ontende porãvéta umi idéa prinsipál. Resegíramo koʼã konsého katuete nde diskúrso ha nde lektúra igustovéta.

Aníke reñekontenta michĩmi remehora haguére, oiko hag̃ua ndehegui peteĩ diskursánte katupyry tekotevẽ reñehaʼã meme remehora. Péicha mbeguekatúpe, tahaʼe nde diskúrso jave térã reñeʼẽvo nde rapichándi, ojekuaáta rerresalta porãha umi párte iñimportantevéva.

IKATU hag̃uáicha relee porã, nerepensái vaʼerã pe párte releévarente, upéva rangue rereko vaʼerã enkuénta umi idéa iñimportantevéva oĩva pe artíkulo kompletoitépe. Upéicharõmante repilláta mávapa hína umi fráse tekotevẽva rerresalta.

Nderejapóiramo péicha, ikaiguéta la nde lektúra ha avave naimanduʼamoʼãi umi púnto iñimportántevare.

Rerresalta porãramo umi idéa prinsipál, igustovéta la nde lektúra. Péva tekotevẽ rejapo otokáramo ndéve relee la Biblia, térã peteĩ lívro ojestudiáva hína kongregasiónpe. Umi aty guasu de tres díape ojejapo jepi avei umi diskúrso leído, umíva otokáramo ndéve iñimportanteterei rerresalta porã umi idéa prinsipál.

Mbaʼéichapa ikatu rejapo. Oñasignáramo ndéve relee la Biblia eskuélape, ¿mbaʼe mbaʼépa rerresalta vaʼerã? Pe párte releétava orekóramo peteĩ idéa prinsipál térã oñeʼẽramo peteĩ situasión iñimportántevare, iporãta rerresalta umíva.

Tahaʼe otokátava ndéve relee peteĩ istória, proverbio térã poesía, ideprovechoitereíta umi nerendúvape relee porãramo (2 Tim. 3:16, 17). Upearã rentende vaʼerã mbaʼérehepa oñeñeʼẽ upe pártepe, ha epensa mbaʼéichapa relee vaʼerã ideprovécho hag̃ua umi nerendúvape.

Releétaramo peteĩ puvlikasión rejapo jave estúdio vívliko térã rreunionhápe, ¿mbaʼe pártepa rerresaltáta? Rerresalta vaʼerã umi párte ombohováiva umi porandu. Avei umi púnto omyesakãvéva pe subtítulo.

Rejapóta jave nde diskúrso kongregasiónpe ndovaléi rejepokuaa relee palávra por palávra nde voského. Péro asambléa de distrítope ojejapo jepi umi diskúrso leído, ikatu hag̃uáicha oñepresenta la mísma informasión entéro asambléape. Reikuaa hag̃ua mbaʼe púntopa rerresalta vaʼerã tekotevẽ restudia porã pe diskúrso. Umi púnto prinsipál ndahaʼéi umi ndévente ndegustáva, síno umi omopyendáva pe diskúrso. ¿Mbaʼéichapa ikatu retopa umíva? Koʼãva oĩ jepi oñemyesakã rire peteĩ enseñánsa, térã oñemoĩ jepi oñemohuʼãta jave peteĩ idéa. Katuete oĩ jepi cuatro térã cinco púnto prinsipál, umíva ikatu remarka retopa rire. Upéi repraktika vaʼerã nde lektúra ha eñehaʼã tahesakã porã, ikatu hag̃uáicha umi nerendúva opilla umi púnto prinsipál ha imanduʼa hese. Enterove diskursánte oñehaʼã vaʼerã ojapo upéva.

Oĩ heta mbaʼe ikatúva rejapo rerresalta hag̃ua umi púnto prinsipál, por ehémplo: elee kyreʼỹme ha con sentimiénto. Tekotevẽhápe ikatu relee pyaʼeve térã mbegueve, avei rejapokuaa séña ha hésto.