Pigera Zontua INTANƐT TUUMA ZƐ'AN GƆNƆ ZAALEŊA
Pigera Zontua
INTANƐT TUUMA ZƐ'AN GƆNƆ ZAALEŊA
Farefare
Ɛ
  • ã
  • ɛ
  • ɛ̃
  • ɣ
  • ŋ
  • ɔ
  • ɔ̃
  • BAABULE
  • GƆNƆ
  • ZAMESEGƆ
  • mwbr22 July gɔn. 1-8
  • Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ

Vidiyo ka boi kalam.

Gaafara, daaŋɔ fii n boi vidiyo la poan.

  • Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ
  • Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ—2022
  • Zupiɣesi
  • JULY 4-10
  • JULY 11-17
  • JULY 18-24
  • JULY 25-31
  • AUGUST 1-7
  • AUGUST 8-14
  • AUGUST 15-21
  • AUGUST 22-28
  • AUGUST 29–SEPTEMBER 4
Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ—2022
mwbr22 July gɔn. 1-8

Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ

JULY 4-10

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 SAMUEL 18-19

“Barzilai Dela Mina N Mi A Tɔregɔ Beene”

w07-E 7/15 14 ¶5

Barzilai Dela Buraa N Mi A Tɔregɔ Beene

Nɔkpe’ene ka boi bim ti David yuun dela mina puurɛ n pee la Barzilai soŋerɛ la. La daɣɛ ti naba la yeen bɔta la a dekɛ lɔɣɔrɔ zu’usɛ en. Barzilai yuun ka eeri lɔɣɔrɔ sɛla n sɔi la a yuun dela buntata. David yuun boti la a pa’asɛ a nayire kootin la poan la eŋa n de bunkɛka ge tara halesoma la zuo. Barzilai san bɔna bilam wuusa, la wan dɛna ya’anɛ bo en sɛla n sɔi la, la wan bo en yɔ’ɔ ti a dɛna naba la zɔ.

w07-E 7/15 14 ¶7

Barzilai Dela Buraa N Mi A Tɔregɔ Beene

Sɛla n sɔi ti Barzilai yuun kɔ’ɛ a puti’irɛ bala dela eŋa n yuun kuregɛ ge me mina a tɔregɔ beene la zuo. Barzilai yuun ti’isɛ ti eŋa kan le vɔna yue. (Yooma 90:10) Hali la eŋa n yuun kuregeri la za’a la, a yuun dekɛ a paŋa za’a mɛ tum soŋɛ David ge kelum mina a tɔregɔ beene. Barzilai yuun ka basɛ ti ya’anɛ la yu’urɛ gu en ti a kan ta’an viisɛ amea baŋɛ a paŋa beene. Barzilai yuun ka ani wuu Absalom n zɛkeri amea la ge a yuun mi la a tɔregɔ beene.​—Magaha 11:2.  

w07-E 7/15 15 ¶1-2

Barzilai Dela Buraa N Mi A Tɔregɔ Beene

Barzilai yele la pa’alɛ la, la nari ti to basɛ ti yɛla makɛ ma’a se’em. Ge la ka nari ti to zaɣesɛ yɔ’ɔ ti ba dekɛ bo to bii ka bɔta ti to ãaregɛ tomea nyɛ yɔ’ɔ tum tuunɛ bii ti’isa ti to kan ta’an tum tuunɛ la. To san dekɛ tomea delum Naayinɛ, a wan bo to paŋa la mi’ilum ge soŋɛ tɔ to tɔregɔ la poan.​—Filipi 4:13; Yames 4:17; 1 Peter 4:11.

Ge la me nari ti to mina to tɔregɔ beene. Makerɛ, Kristabia ta’an tuulegera mɛ vo’osum yɛla poan. A ta’an ti’isɛ baŋɛ ti a san le to’e tuuma ase’a pa’asɛ bala ta’an basɛ ti a kan ta’an tum a zugbere yele tuunɛ n de wuu a bisera a deodoma. Bɔnkaŋa poan, la kan ana soŋa ti a tara putɛsonɛ ge doose sirege n mea poan zaɣesɛ tuunɛ la?​—Filipi 4:5; 1 Timoti 5:8.

Vo’osum Poan Yɛla

w20.04-E 30 ¶19

“Zɔ Zua La Ta Paɛ Ba’asegɔ”

Ho san tara tɔregɔ ge ti nɛreba ka bɔkɛ hɔ, ho wan ta’an nyɛ giilekpeŋere Mefiboset yele la poan. (2 Sa. 4:4) A yuun dela kɔɔreŋɔ ge ti Naba David me yuun tara putɛbe’o la en. La daɣɛ Mefiboset mea n yuun ta’asɛ a wuŋerɛ wa. Bala la, a yuun ka zɛregeri amea ti’isa putɛyooro ge a yuun tari la putɛsonɛ la sɛla n eŋɛ la. A puurɛ yuun pee mɛ la David n yuun eŋɛ itisoŋɔ bo en kurum la. (2 Sa. 9:6-10) Bala la, David n yuun ti’iseri putɛbe’o bɔ’ɔra en la, Mefiboset yuun kɔ’ɔn bɔkɛ yele la mɛ. David tuure la yuun ka basɛ ti sunsɔa kuura en. A yuun ka nyɔni Yehowa la David n eŋɛ sɛla la. Mefiboset yuun kɔ’ɔn ti’isa la eŋa n wan eŋɛ se’em ta’an soŋɛ nasɛka ti Yehowa loe la. (2 Sa. 16:1-4; 19:24-30) Yehowa yuun basɛ ti ba gulesɛ Mefiboset makesonɛ wa mɛ A Yetɔɣum la poan, ti la dɛna nyuurɔ bɔ’ɔra tɔ.​—Arom 15:4.

JULY 11-17

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 SAMUEL 20-21

“Yehowa Dela Tontɔɔ Naayinɛ”

it-1-E 932 ¶1

Gibeon

La boi bim ti Naba Saul yuun nigini ti a ku Gibeondoma la mɛ ge ba yuun kelum bɔna mɛ yuun kɔbesi zo’e zo’e poan. Gibeondoma wa yuun ma’ɛ bamea mɛ gura ti Yehowa wan basɛ ti yelemɛŋɛrɛ la niɛ na. Bala n sɔi ti Yehowa yuun basɛ ti kom sige tiŋa la poan yuuma atã David saŋa poan. Eŋa n yuun soke Yehowa ge nyaa baŋɛ ti zika’asegɔ n boi bim la, David yuun soke Gibeondoma wa mɛ ti a baŋɛ sɛla ti ba wan ta’an dekɛ eŋɛ lua bunɔ. Gibeondoma la yuun yeti la daɣɛ “salenpɛɛla bii salema” yele, sɛla n sɔi la lɔɔ la yeti ba da eŋɛ lua bunɔ bo nɛrekuura. (Kan 35:30, 31) Ba yuun baŋɛ ti ho kan ta’an ku nɛra san daɣena la Lɔɔ la n bo yɔ’ɔ. Bala la, David n yuun ta soke ba ba’asɛ la, ti ba nyaa ti’im ɛɛra ti ba dekɛ Saul “dayɔɔsi” siyopɔi la bo ba. Zika’asegɔ wa yuun kɔ’ɔn bɔna la Saul la a yidoma la zuo ti la pa’alɛ ti Saul n yuun boi nɛŋa ti ba ku nɛreba la. Saul dayɔɔsi la me yuun ta’an pa’asɛ bim. (2Sa 21:1-9) Yeledena wa daɣɛ ti dayɔɔsi n tee ki ba dɔɣereba be’em zuo (Tɛ 24:16) ge wana wa pa’alɛ ti ba lerege la sanɛ wuu lɔɔ la poan n yeti ‘vom n teeri vom la.’​—Tɛ 19:21.

Vo’osum Poan Yɛla

w13-E 1/15 31 ¶14

Kristakɔma Keendoma Naɛ La To Mɛ Tuna La Pupeelum

Tingɔŋɔ wa za’a waabi poan, tomam n de Yehowa yamesi la kɔ’ɔn mɔɔra mɛ tuna na’am mɔɔlegɔ la, la puɣum ka pakɛ la Sitaana la a nɛreba la n gu’uri to se’em la. Yelekãra n paɛ to sɛba ge to dekɛ tomea delum Yehowa la, to zabɛ nyaŋɛ yelekãra wa mɛ. Ge saŋa ase’a, tingɔŋɔ wa yɛla basɛ ti pɛregerɛ n paara tɔ daarewoo ti la dɛna tɔregɔ la giilekɔ’ɔsegɔ bɔ’ɔra tɔ. Bɔnkaŋa poan la, yele ana wa ti to wan ta’an ŋmibe ni la ta’an basɛ ti to ana buulegɔ ti la dɛna dɛŋa bɔ’ɔra tɔ. Sankaŋa la, keendoma san eŋɛ kalam wa’ana soŋɛ tɔ, to puurɛ ni pee mɛ ti to malum nyɛ paŋa pa’asɛ. Mabipɔka n de yuun 60, dɛna sore ŋmɛ’adaana yeti: “Tɛm busebo, la daa ka ani mam soŋa ti na’am mɔɔlegɔ tuuma la me basɛ ti tɔregɔ kɛ̃ mam. Keema ayima n daa baŋɛ kalam ti tɔregɔ n paɛ mam ge daa wa’an mam zɛ’an na. A daa sɔsɛ la giilekpemesego yele Baabule la poan bo mam. Mam daa dekɛ yele la mɛ tum tuuma, nyɛ nyuurɔ.” A tɔɣɛ pa’asɛ yeti: “Bisɛ keema la n doose nɔŋerɛ sore poan baŋɛ ti tɔregɔ n kɛ̃ mam ge soŋɛ mam se’em!” Ɛɛ, la dela subuɣelegɔ ti to mina ti to tari la keendoma n kɔ’ɔn tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra tɔ ge me ana wuu daami Abisai la, kɔ’ɔn maasum ‘ti ba soŋɛ tɔ.’

JULY 18-24

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 SAMUEL 22

“Dekɛ Homea Delum Yehowa Ti A Soŋɛ Hɔ”

cl-E 19 ¶11

Ho Wan Ta’an Sirum ‘Vurege Du Naayinɛ’?

To mi ti Naayinɛ dela mina n “kpe’em gana za’a.” (Isaiah 40:26) Ge bala boi la de tɔka la to kaalɛ baŋɛ Naayinɛ n yuun dekɛ a paŋa la tum fãɛ Israeldoma la Mɔɣɛ Mɔlega la poan ge me kelum bisɛ ba goo la poan yuuma 40 se’em la. Ti’isɛ bisɛ nyɛ ko’om mi’isi la n yuun babegɛ ga’ɛ se’em la. Ti’isɛ bisɛ nyɛ nɛreba​—n paɛ wuu 3,000,000​—n keni dɔla mɔɣerɛ poan ti la dɛna kɛ’ɛŋa ge ti ko’om la me ga’ɛ ga’a kenkɛlesi wuu lalesi la. (Yɛhega 14:21; 15:8) Ho wan sirum baŋɛ ti Naayinɛ yuun tari paŋa mɛ gu’ura a nɛreba goo la poan. Ko’om yuun pusege la tãsi poan yɛsera na. Dia n yuun ze’ele saazuo luta na. (Yɛhega 16:31; Kanlɛ 20:11) Yehowa eŋɛ wana pa’alɛ ti a yeen ka tara la paŋa ge a tari de soŋera la a nɛreba. La ka basɛ ti to tara suure lua ti to zusega la paari Naayinɛ sɛka n tari paŋa gana za’a la zɛ’an mɛ, se’em n ‘de to suka zɛ’an ge bɔ’ɔra to paŋa susa’aŋɔ saŋa la’?​—Yooma 46:1.

w10-E 6/1 26 ¶4-6

“Ho Wan Tara Yelemɛŋɛrɛ”

Basɛ ya ti to bisɛ David yetɔɣum wa. Hebru yelebire la ti ba lerege ti “tara yelemɛŋɛrɛ” la, ta’an dɛna “tara nɔŋerɛ itisoŋɔ.” Yelemɛŋɛrɛ boi la nɔŋerɛ poan. Yehowa tari nɔŋerɛ bɔ’ɔra la sɛba n ani tapilapi la en la.

Tɛ̃ra ti yelemɛŋɛrɛ wa daɣɛ la yeen ana nɛra la se’em; la dela itigɔ ge daɣɛ nɔɔrɛ yetɔɣum ma’a. Yehowa tari la yelemɛŋɛrɛ, wuu David n yuun baŋɛ se’em la. David susa’aŋɔ dabesa la poan, Yehowa yuun soŋɛ en mɛ, tɛ’ɛla ge pa’ala en. David suure yuun sukɛ mɛ la Yehowa n fãɛ en “a dinedoma woo” nu’usin la.​—2 Samuel 22:1.

David yetɔɣum wa pa’alɛ tomam la bem? Yehowa ka teeri. (Yames 1:17) Yehowa yɛla ka teeri, a me kɔ’ɔn dɔla sɛla ti a tɔɣɛ biŋe la mɛ. David yuuma ase’a poan, a yeti: “Yehowa . . . kan basɛ a yelemɛŋɛrɛdoma la.”​—Yooma 37:28.

Vo’osum Poan Yɛla

w12-E 11/15 17 ¶7

Kɔ’ɔn Siregera Homea

Naayinɛ sirege n mea la dela sɛla n ka tari makerɛ bɔ’ɔra yuumadaana David. A yuum bo Yehowa yeti: “Ho dekɛ la ho faarɛ tɛ’ɛlega te’ele mam ti ho sirege n mea la basɛ ti mam lebege nɛrekãtɛ.” (2 Sa. 22:36) David yuun bisɛ ti sɛla woo ti eŋa ta’an ita Israel tiŋa poan dela Yehowa n sirege amea ge ni ma’ɛ amea kɛlesa en la zuo. (Ym. 113:5-7) La ani tomam me la bala? To san ta’an ita sɛla ge me tara yɔ’ɔ seko woo, bem ti to tara ti Yehowa ka dekɛ bo to? (1 Ko. 4:7) Hon se’em n kɔ’ɔn siregera homea n “gani za’a” sɛla n sɔi la ho wan dɛna tuulum nɛra Yehowa nɛŋai. (Luke 9:48) Basɛ ya ti to bisɛ sɛla zuo ti la dɛna bala.

JULY 25-31

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 2 SAMUEL 23-24

“Hon Pɛregeri Homea Bɔ’ɔra?”

it-1-E 146

Arauna

Arauna yuun dekɛ la zɛ’an, la nii la dɔɔrɔ dekɛ bo zaŋa ti ba eŋɛ kaabegɔ ge David yuun zaɣesɛ mɛ ge yɔ sɛla. Sɛla n boi 2 Samuel 24:24 pa’alɛ ti David yuun da dia tɔa zɛ’an wa la salenpɛɛlega kpila 50 ($110) (GHS 700.00). Ge sɛla n boi 1 Yelebiŋ’a 21:25 la yeti David yuun dekɛ la salema kpila 600 (c. $77,000) (GHS 475,900.00) yɔ zɛ’an la. Mina n gulesɛ Yi’i Samuel gɔŋɔ la tɔɣɛ la ba yuun da zɛ’an la dekɛ mɛ kaabegɔ bimbine la, la lɔɣɔseto n de kaabegɔ bo’olum la ti la ana wuu a tɔɣɛ la lɔɣetuna ma’a ligeri yele. Ge mina n gulesɛ Yia Yelebiŋ’a gɔŋɔ la pa’alɛ ti ba yuun da zɛ’an la dekɛ mɛ la pu’usegɔ deo la. (1Ye 22:1-6; 2Ye 3:1) Pu’usegɔ deo la zɛ’an n yuun yalegɛ se’em la basɛ ti to baŋɛ ti ba dekɛ salema kpila 600 la da la zɛ’an n yalegɛ ge daɣɛ kaabegɔ bimbine pika la ti David yuun mɛ yia la.

w12-E 1/15 18 ¶8

Zamesɛ Baŋɛ ‘Yelemɛŋɛrɛ La N Ani Se’em’

Israel nɛra puurɛ san pee ti a yese a suuren eŋɛ kaabegɔ bii nyɔ̃’a bo’olum bo Yehowa ge ɛɛra ti a zu’usɛ en, eŋa mea n wan loe dunsɛka ti a bɔta ti la kan dɛna daaŋɔ bɔ’ɔra en. Se’em n iti kaabegɔ la puurɛ wan pee la eŋa n dekɛ a dunsoŋa bo Yehowa la. Zina beere wa, Kristakɔma ka tari dusi kaabera wuu Moses Lɔɔ la n yuun pa’alɛ se’em la ge ba iti kaabegɔ mɛ la ba tari ba saŋa, ba paŋa la ba lɔɣɔrɔ pu’usa Yehowa la. Tuuntuna Paul yuun dekɛ to ‘mɔɔli’ Kristakɔma beere sa’am puti’irɛ la, “ita yelesoma ge me soŋera taaba” la makɛ la kaabegɔ ti Naayinɛ bɔta. (Heb. 13:15, 16) Yehowa nɛreba n yese ba suuren tuna zo’e zo’e se’em la pa’alɛ ti ba puurɛ pee mɛ ti ba suure sukɛ la Naayinɛ n dekɛ yelese’a bo ba la. Bala la, zina beere wa Kristakɔma n mɔɔri tuna zɔ’ɔra se’em bɔ’ɔra Naayinɛ la kɔ’ɔn makɛ mɛ la sɛba n yuun iti kaabegɔ diimi sa la.

Vo’osum Poan Yɛla

w05-E 5/15 19 ¶6

Yi’i Samuel Gɔŋɔ La Yelekpina

23:15-17. David yuun tari gilema bɔ’ɔra Naayinɛ lɔɔ la n tɔɣɛ ziim la vom yele se’em la mɛ, hali ti a yuun ka bɔta a eŋɛ sɛla n wan ana wuu a giisɛ lɔɔ la mɛ. To me nari ti to tara gilema bɔ’ɔra Naayinɛ nɔya la za’a.

AUGUST 1-7

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 1 NADOMA 1-2

“Hon Nyɔɣɛ Yɛm Ho Tuure Poan?”

it-2-E 987 ¶4

Solomon

Adoniga la a tadaandoma la n yuun wum ti ba ŋmɛ’ɛra yuuma Gihon tiŋa n ka ba’ɛ zãɛ la ge ti nɛreba la vɔɔla yɛta ti: “Naba Solomon, n sɔi za’a” la, ba yuun zɔ yiregɛ mɛ. Solomon yuun pa’alɛ a bisega la n wan ta tara suma’asum se’em mɛ la eŋa n yuun ka lerege sanɛ ge nyaa di na’am la. Solomon yuun san ka eŋɛ bala, daanse’ere a yuun wan ki ni. Adoniga yuun zɔ ta suɣɛ la suɣerɛ la poan, bala ti Solomon yuun tum ti ba tari Adoniga wa’an a zɛ’an na. Solomon yuun yele Adoniga yeti a san ka tum be’em a wan kelum vɔna ge nyaa basɛ en ti a kule.​—1Na 1:41-53.

it-1-E 49

Adoniga

Ge David n yuun ki la, Adoniga keŋɛ ta nyɛ la Batseba, pã’asɛ en ti a ze’ele a na’arɛ tɔɣɛ bo Solomon ti a dekɛ David pɔɣesarega Abisag bo en ti a dɛna a pɔɣa. Adoniga n yeti “sɔ’ɔlum wa deni la mam denɛ ti Israel za’a ti’iseri ni ti mam wan deni ba naba” la, bala pa’alɛ ti a ti’isɛ ti ba fã en mɛ ge parum yeti eŋa mi ti Naayinɛ nu’usi boi yele la poan mɛ. (1Na 2:13-21) Sɛla n sɔi ti a ɛɛra pɔɣa la dela a ta’an nyɛ sɛla ti la buɣelɛ a suure la eŋa n ka nyɛ na’am la. La me niɛ peelum mɛ ti Adoniga yuun mu’ɛ la nini ɛɛra na’am la sɛla n sɔi la, diimi Asia tisi nadoma san ki, se’em n ni soe ba la n sɔi ba pɔɣeba la. (Dekɛ makɛ 2Sa 3:7; 16:21.) Solomon yuun baŋɛ a ma n eeri sɛla la mɛ ge yeti ba ku Adoniga ti Benaiah me yuun eŋɛ kalam ku en.​—1Na 2:22-25.

Vo’osum Poan Yɛla

w05-E 7/1 30 ¶1

Yia Nadoma Gɔŋɔ La Yelekpina

2:37, 41-46. Bisɛ la de dɛŋa se’em ti to ti’isa ti to wan ta’an eŋɛ tomam n boti sɛla ge ti sɛla kan eŋɛ tɔ! Daaŋɔ wan paɛ sɛba n mi fii ge zaɣesɛ ti ba kan dɔla ‘sarɔɔ mika la n wan basɛ ti ba nyɛ vom la.’​—Matu 7:14.

AUGUST 8-14

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 1 NADOMA 3-4

“Naayinɛ Yɛm Dela Tuulum”

w11-E 12/15 8 ¶4-6

A Dela Makesonɛ Bii Kaka Bɔ’ɔra Hɔ?

Solomon n yuun pɔsɛ a na’am la, Naayinɛ yuun yele en mɛ zaaseŋɔ poan ti a yele en sɛla ti a bɔta. Solomon n yuun mi ti a ka mi yɛla soŋa la, a yuun zusɛ ɛɛra la yɛm. (Kaalɛ 1 Nadoma 3:5-9.) Naayinɛ puurɛ yuun pee mɛ la naba la n ka yeti a boti la taresum la yu’urɛ la ge tuɣum yeti a eeri la yɛm la. Naayinɛ yuun bo en la “yɛm la bɔkerɛ” la taresum pa’asɛ. (1 Na. 3:10-14) Yezu n yuun yele se’em la, Solomon yɛm la yuun di la mi’a gaŋɛ ti Siba pɔɣenaba wum a yele nyaa ze’ele zɛ’an n zãɛ keŋɛ a zɛ’an.​—1 Na. 10:1, 4-9.

To ka ti’iseri ti to wan nyɛ yɛm yelenyalema sore poan. Solomon yeti “Yehowa mea n bo’ori yɛm” ge kelum basɛ ti to baŋɛ ti la nari ti to tiregɛ ta’an nyɛ yɛm wa: “Be’e ho tuberɛ ana kɛli kɛlesa yɛm ge me ta’an bɔkera yɛla soŋa ho suuren.” Bala zuo ti a yeti “ho san yi’ira ɛɛra,” “ho san ɛɛra” ge me “ɛɛra dɛ wuu tuulum lɔɣɔrɔ” ho wan nyɛ yɛm. (Mag. 2:1-6) La niɛ peelum mɛ ti to san ita bala to wan ta’an nyɛ yɛm.

La wan ana soŋa ti ho soke homea yeti, ‘Mam geeli Naayinɛ yɛm ti la dɛna tuulum wuu Solomon?’ Nɔŋɔ basɛ ti nɛreba zo’e zo’e puti’irɛ bɔna la ba tuuma la ligeri poan bii sukuu kãra kenɛ poan. Ge hon la ho deodoma wan eŋɛ la wani? Yamam n loori yelese’a la pa’alɛ ti ya eeri la Naayinɛ yɛm, ti la dɛna tuulum bɔ’ɔra ya? Ya san malum tee ya puti’irɛ bii yɛla ase’a, bala kan soŋɛ ti ya nyɛ yɛm pa’asɛ? Yelemɛŋɛrɛ, ya san tara yɛm tuna tuuma la wan soŋɛ ya wuusa. Solomon yeti: “Bala ti ho wan baŋɛ tontɔɔ tuuma, la sɛla n de ma’a la sɛla n daɣɛ ŋmɛlema, la sɛla woo n de som.”​—Mag. 2:9.

Vo’osum Poan Yɛla

w98-E 2/1 11 ¶15

Yehowa Dela Naayinɛ Sɛka N Biŋeri Nɔya

Abraham yaasi la n yuun ta zo’e nyaa dɛna tiŋa la, Yehowa yuun doose la Lɔɔ la poan tigese ba ge kã bo ba wuu eŋa n yuun pu’ulum yelese’a bo ba yaaba la. Yuun 1473 G.Y.B. ti Yosua yuun tee soe Moses na’arɛ dɛna Israeldoma nɛŋadaana tari ba ta kɛ̃ Kanaan tiŋa. Buuri wa n yuun ta tɔ̃rɛ ba samana la se’em la, basɛ ti Yehowa n yuun pu’ulumbiŋe ti a wan dekɛ tiŋa la bo Abraham buutɛ la yuun sirum tum tuuma. Israel yuun ni san tara sakerɛ, Yehowa ni basɛ ti ba zabɛ nyaŋɛ ba dinedoma mɛ. Wana wa yuun sirum tum tuuma mɛ Naba David bisega saŋa la. David dayɔa Solomon saŋa la ti Abraham nɔbiŋere la bɔbese’ere n pa’asɛ butã la yuun tum tuuma. “Yuda la Israel nɛreba daa zo’e wuu kulaa tontɔnɔ la. Ti ba dita ge nyuura ge tara pupeelum.”​—1 Nadoma 4:20.

AUGUST 15-21

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 1 NADOMA 5-6

“Ba Mɛ De Mɛ La Ba Suure Za’a”

w11-E 2/1 15

Hon Mi?

Nɛreba mi ti Lebanon mɔlɔsomɔ tiisi la kpe’em mɛ, ana soŋa ge ti ba dɔɔrɔ la me tara nyuuŋo soŋɔ hali ti bunmɔɣela me kan ta’an sa’am ba dɔɔrɔ la. Wana wa pa’alɛ ti Solomon yuun dekɛ la dɔsonɔ mɛ pu’usegɔ deo la. Zina beere wa, mɔlɔsomɔ tiisi la n yuun boi Lebanon zɔya zuto la nyaa gee la fii bɔna bɔberɛ bɔberɛ.

it-1-E 424

Mɔlɔsomɔ Tia

Ba yuun tari mɔlɔsomɔ dɔɔrɔ tuna tuuma se’em la dela nɛreba zo’e zo’e tuunɛ, basɛba yuun luberi la tiisi la, ti basɛba me zɛɛra si zɛ’ɛta Tyre bii Sidon dɔla Mediterranean ateko la ta paɛ Yoppa tiŋa. Ba nyaa ni ve’e ba doose la sore keŋɛ Yerusalem. Solomon yuun eŋɛ la nɔyinɛ la Hiram ti ba bɔ’ɔra en dɔɔrɔ wa. (1Na 5:6-18; 2Ye 2:3-10) Bala pooren, ba yuun tari dɔɔrɔ wa kena la saŋa woo, bala n sɔi ti ba ni yeti Solomon bisega la poan, a yuun basɛ ‘ti mɔlɔsomɔ dɔɔrɔ buge mɛ wuu kinkãsi n buge se’em’ la.​—1Na 10:27; dekɛ makɛ Isa 9:9, 10.

it-2-E 1077 ¶1

Pu’usegɔ Deo

Solomon n yuun eŋɛ se’em nyaŋɛ tum tuunɛ wa dela, a yuun laɣesɛ la Israel buraasi 30,000 ti ba kena Lebanon tuna sɔɔsena. Ba poan 10,000 ni keŋɛ ta tum la ŋmarega ge vo’ose ŋmaresiyi. (1Na 5:13, 14) A yuun dekɛ la nɛreba 70,000 n de “saama” bɔna tiŋa la poan ti ba zɛɛra zeero ge me loe nɛreba 80,000 ti ba ŋmata dɔɔrɔ. (1Na 5:15; 9:20, 21; 2Ye 2:2) Solomon yuun loe la buraasi 550 ti ba bisera tuuma la, la nɛreba 3,300 ti ba soŋera ba. (1Na 5:16; 9:22, 23) La ani wuu ba poan 250 yuun dela Israeldoma ge ti buraasi 3,600 la dɛna “saama” bɔna Israel.​— 2Ye 2:17, 18.

Vo’osum Poan Yɛla

g-E 5/12 17, daka

Baabule La Dela Yetɔɣebiŋere Gɔŋɔ N Di Mi’a, Bɔberɛ 1

KƆ’ƆN DƆLA TƐM NIMA NIMA

To wan ta’an nyɛ makerɛ n pa’alɛ Baabule la n doli tɛm nima nima se’em ti la bɔna 1 Nadoma 6:1, n pa’alɛ tɛm sebo ti Naba Solomon yuun pɔsɛ tuna pu’usegɔ deo tuuma la Yerusalem poan. Bilam kaalɛ yeti: “Naba Solomon pɔsɛ Yehowa yire la mɛa la Ziv ŋmarega la n de yuunɛ la ŋmaresi siyi la poan. Sankaŋa n de Solomon na’am dia yuuma anaasi, ti Israeldoma n ze’ele Egypt tiŋa yese na la yuuma kɔbesi sinaasi la yuuma pisinii [yuun muuna 479] poan.”

Baabule saŋa poan yɛla pa’alɛ ti Solomon na’am poan yuuma anaasi dela yuun 1034 G.Y.B. To san ze’ele tɛm bumɔ kaalɛ yuuma 479 lebe pooren, la wan tari to ta paɛ la yuun 1513 G.Y.B. sansɛka ti Israeldoma yuun Yese yamenɛ poan la.

AUGUST 22-28

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 1 NADOMA 7

“To Wan Ta’an Zamesɛ Yelese’a Piila Ayi Poan”

w13-E 12/1 13 ¶3

‘Ya Wan Nyɛ Nyɔɣum Zɔya La Zuto’

Naba Solomon yuun dekɛ la nyɔɣum zo’e zo’e laɣum takɛ pu’usegɔ deo la n boi Yerusalem la. A sɔ David n yuun zabɛ nyaŋɛ Siriadoma nyɛ nyɔɣum zo’e zo’e. (1 Yelebiŋ’a 18:6-8) Nyɔɣum “kokãtɛ” la dela duɣekãtɛ la ti malemadoma yuun tara pɛɛra bamea la. Ko’om galom 17,500 (L 66,000) n kɛ̃’ɛri ku poan ge ti ku tibegɛ paɛ tons 30. (1 Nadoma 7:23-26, 44-46) Nyɔɣum piila kãra siyi n yuun ze pu’usegɔ deo la nɛŋa. Ba yuun wɔɣɛ paɛ la santira 26 (m 8) ge ti ba lisi la me yuun wɔɣɛ paɛ wuu santira 7.3 (m 2.2). Piila la poan yuun tari la yoɣoro n daɣelum dɛna inch 3 (cm 7.5) ge yalegɛ dɛna santira 5.6 (m 1.7). (1 Nadoma 7:15, 16; 2 Yelebiŋ’a 4:17) La dela ɔmi’isa ti ho ta’an baŋɛ ba dekɛ nyɔɣum maalɛ lɔɣetuna wa se’em.

it-1-E 348

Boaz, II

Solomon pu’usegɔ deo zinzaka la nyɔɣum piila kãra la ayima yuun boi la saazuo bɔba ti ba siɣɛ ku ti Boaz, ti la vuurɛ ta’an dɛna ti “Paŋa Poan.” Ba yuun siɣɛ piilɛ sɛka n boi tiŋanɔɔrɛ bɔba la ti Yakin, ti la vuurɛ dɛna “[Yehowa] Basɛ Ti La Zɛ’a Kankaŋi.” Bala la, ho san dekɛ bayi la laɣum taaba ge tɔ E bɔba kaala zuɔ bɔba yɛ’ɛsa gɔbega bɔba, la vuurɛ wan dɛna la ‘[Yehowa] paŋa poan ti [pu’usegɔ deo la] zɛ’a kankaŋi.’​—1Na 7:15-21; bisɛ LIŊA.

Vo’osum Poan Yɛla

it-1-E 263

Sua

Nɛresɛba n pu’useri Yehowa zilam sore poan nari ti ba ana filam inganɛ poan. Ba yuun ani la bala suɣerɛ la poan ge me kelum ana bala ba yuun ta mɛ pu’usegɔ deo la pooren la. Ba yuun loe Malema Nɛŋadaana Aaron la a dayɔɔsi la ba’asɛ la, ba yuun sɔ mɛ ge nyaa yɛ malemadoma lɔɣɔrɔ la. (Yɛh 29:4-9; 40:12-15; Mlm 8:6, 7) Malemadoma la san yeti ba pee ba nu’usi la ba nama, ba yuun ni kãbegɛ la kosebo n boi nyɔɣum duɣekãtɛ la n boi suɣerɛ la zinzaka la poan la. Yuuma pooren ba nyaa ni kãbegɛ la kokãtɛ la n boi Solomon pu’usegɔ deo la poan la. (Yɛh 30:18-21; 40:30-32; 2Ye 4:2-6) Be’em Duusego Daarɛ la, malema nɛŋadaana la ni sɔ la sugumnɔɔrɛ buyi. (Mlm 16:4, 23, 24) Nɛresɛba n yuun ni dekɛ be’em duusego bua la, duŋa la yaala la n gee la, la naɣemɔlega la ti ba dekɛ kaabɛ la yese ba tiiseŋo la kinkɛleŋa la, nari ti ba sɔ ge pee ba lɔɣɔrɔ ge nyaa lebe tiiseŋo la poan.​—Mlm 16:26-28; Kan 19:2-10.

AUGUST 29–SEPTEMBER 4

NAAYINƐ TUULUM YƐLA | 1 NADOMA 8

“Solomon N Sirege Amea Zusɛ Nɛrekuuŋɔ Poan Se’em”

w09-E 11/15 9 ¶9-10

Doose Baabule Zamesegɔ Poan Basɛ Ti Ho Zusega Ana Wam

To san bɔta ti Naayinɛ kelese to zusega, la nari ti la yese to suuren. Se’em ma’a ti nɛreba zo’e zo’e yuun laɣesɛ Yerusalem ti ba kã Yehowa pu’usegɔ deo la yuun 1026 G.Y.B. la, Solomon yuun yese la a suure poan zusɛ ti la bɔna 1 Nadoma a zuo 8. Ba yuun ta dekɛ nɔbiŋere daka la biŋe Zilam Saraa la ge ti Yehowa sagbanɛ pĩ pu’usegɔ deo la, Solomon yuun pɛɣɛ Naayinɛ mɛ.

Zamesɛ baŋɛ Solomon zusega la ge bisɛ la tɔɣɛ suure yele se’em. Solomon yuun baŋɛ ti Yehowa ma’a n mi sɛla n boi nɛra suuren. (1 Na. 8:38, 39) Zusega kaŋa mea nɔɔ pa’alɛ ti se’em n tum be’em giisɛ Yehowa ta’an ‘lebe Naayinɛ zɛ’an na la a suure za’a.’ Naayinɛ nɛreba dima san nyaŋɛ ba ge ti ba suure ana kasi ti ba fabela bɔ’ɔra en, Yehowa wan kelese ba fabelegɔ la. (1 Na. 8:48, 58, 61) Wana pa’alɛ ti la nari ti ho zusega ze’ele ho suuren na.

w99-E 1/15 17 ¶7-8

Zɛkɛ Ya Nu’usi Yelemɛŋɛrɛ Poan Zusɛ

To boi la to ma’a zusera bii to boi la nɛrekuuŋɔ poan woo, Baabule naresum yele n de ninmɔ’ɔrɛ ti la nara ti to tɛra dela, to san zusera la nari ti to sirege tomea. (2 Yelebiŋ’a 7:13, 14) Naba Solomon yuun eŋɛ pa’alɛ ti a siregeri amea mɛ se’em ma’a ti ba yuun kã Yehowa pu’usegɔ deo la n boi Yerusalem la ti a yuun zusera nɛrekuuŋɔ poan la. Solomon nan kɔ’ɔn mɛ la deo n ka tari makerɛ. Ge a yuun sirege amea zusɛ yeti: “Naayinɛ wan sirum kɛ̃’ɛra tinparɛ wa zuo? Bisɛ! Saazuo zuin zuin sa puɣum ka seke la dɛna ho kɛ̃’a zɛ’an, nyaa benti yise’ere ti mam mɛ wa!”​—1 Nadoma 8:27.

Wuu Solomon la, to san zusera nɛrekuuŋɔ poan la nari ti to siregera tomea. La boi bim ti la ka nari ti to ita wuu tomam ba’ɛ dɛna la tontɔɔ ge to kɔ̃a n wan pa’alɛ ti, to siregeri tomea. Nɛra san siregera amea, a kan tɔɣera yelekãra n ka tari vuurɛ. A kan basɛ ti nɛreba puti’irɛ bɔna a poan ge eŋa n tɔɣeri bɔ’ɔra Se’em la. (Matu 6:5) To yeti sɛla to zusega poan wan pa’alɛ ti to siregeri tomea. To san sirege tomea zusera, to kan tɔɣera wuu to pɛregeri la Naayinɛ ti a eŋɛ tomam n boti sɛla. Ge, to wan tuɣum zusɛ Yehowa ti a eŋɛ eŋa n boti sɛla. Yuumadaana la yuun eŋɛ la makesonɛ la eŋa n zusɛ yeti: “Yehowa, soso to beleni ho mɛ, fãɛ to basɛ! Yehowa, soso bo to nyaŋerɛ!”​—Yooma 118:25; Luke 18:9-14.

Vo’osum Poan Yɛla

it-1-E 1060 ¶4

Saazuo

Solomon, mina n mɛ Yerusalem pu’usegɔ deo la yeti “saazuo zuin zuin sa” puɣum ka seke la dɛna Naayinɛ kɛ̃’a zɛ’an. (1Na 8:27) Yehowa n naam saazuo la gani sɛla woo n boi saazuo mɛ ge ti “a yu’urɛ la ma’a ba’ɛ zɛkɛ la saazuo. A paŋa la zo’e gaŋɛ tingɔŋɔ wa la saazuo mɛ.” (Ym 148:13) Yehowa makɛ saazuo wa ti to nyɛta la ti la ana wuu nɛra n ni dekɛ a nu’o makɛ lɔkɔ se’em la. (Isa 40:12) Solomon yetɔɣum wa ka pa’alɛ ti Naayinɛ ka tari zɛ’an wana mɔpi bɔna. La me ka pa’alɛ ti a boi la zɛ’an woo. To baŋɛ wana la se’em ma’a ti Solomon yeti Yehowa boi la eŋa n “kɛ̃’ɛri zɛ’an saazuo la,” n de zɛ’an ti malesi bɔna la ge kɛlesa en.​—1Na 8:30, 39.

    Frafra Gɔnɔ (2000-2025)
    Yese
    Yu'ɛ
    • Farefare
    • Tɔ̃rɛ
    • Hon boti sɛla
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Yelese'a N Nari Ti Ho Mina
    • Suɣelum Yɛla
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Yu'ɛ
    Tɔ̃rɛ