TOUOCƲ- 9-15, 2026
ˈDHƲ Aˈ 45 -NƲN Dhɩ nɩan ˈdhe ˈman ˗pɛɛ bho ɛ
˗ˈBhɛɛ ˗ˈye ˗zibhoˈ kpa ˈbho ˈtɔinaandhɩ˗ ˗saɩn ˈˈkpe
“˗Ghwɛe˗ ˗ɲɔn ˈɩn nɩan!”—RƆM. 7:24.
DHƐ KƆANDƖ KA
Dhɛ ˗a ˈyea nʋn ˗bho dhɩ ˗ɩan˗ ˈˈzrua ˗abʋ a sa ˈbho ˗a ˗gwlɩˈˈ ˈkpa aˈ.
1-2. Dɩwɛ˗ ˗ɩan˗ ˈkpa ˈo Pɔʋ ˗gwlɩˈˈ ˗zɔn ˗ˈnɔɔn ˗dhe ˗ɛ, ˈˈdhe dhɛɛdɩ˗ ɔɔˈ bo ˈbhɛɛ ɔ ˈye ˗aʋ sʋn bho po ˗ɛ? (Rɔmʋ-Kɔʋn 7:21-24)
˗BHO ˗man sa Pɔʋ ɔɔˈ dɩ tɔˈ i naan anˈ, dɩwɛ˗ ˗ɩan˗ ˈkpa ˈbhoo˗ ˗gwlɩˈˈ ˗ɛ? Ɛ nɩn ɲɔn ˗ɔ bhla bo ˈbhlʋɩ˗ ˗duuˈˈ ˈdhii, ˗ɔ ˈcre Biiblʋ aˈ ˈsɛɩ ˗duuˈˈ ˈˈdhe ˗ɔ jhibho˗ ɲʋn dhɛ ˗tɔɔn ka a? Ɛ se doo˗ da ˈbhle, ɔ kpʋɛn ˈo Ɲɔnsoa ˈˈbun in ˈˈdhe ɔ ˗fiɛ˗ ˗glʋˈ. ˗Bho ɛ nɩanˈ mɔn ˗dhe ɛˈ, ɔɔ ˈmɛn ˈkpɩi ˈˈdhe ɔɔ ˈˈzruu ˗ke ˗dhe. ˗ˈMɛn ˗ka ˗a nɩan an, kaˈ ɔ ˗nɩn ˗ke ˗dhe.
2 Zro Rɔmʋ-Kɔʋn 7:21-24. ˈDhe ˈsɛɛ ɔ ˈcrea ɔ kpa Rɔmʋnkɔʋn ˈdhi ɛ, Pɔʋ ˈtmʋɛn dɩ nɩan ˈbho ɔ ˗gwlɩˈˈ aˈ ˗ˈnɩɩn anˈ dɩ. Ɩanˈ dɩ tu a ˈkpa ˈbho ˗aaˈ ˗da ˗duuˈˈ ˗gwlɩˈˈ ˈmɛn ˗zɔn ˗ˈnɔɔn. ˗Bho ɔ kpʋn ˈo Ɲɔnsoa ˈˈbun in mɔn ˗dhe ɛˈ, ɔ ˈbhleɛ ˗gbaˈ ɔɔ vɔn: Ɔɔ ˈbɔn ˈjɛɛn˗ ɔ ˈye Ɲɔnsoa aˈ ˗glʋˈdɩ nʋn, ˈklaa dhɛsaʋn ˗nʋʋɛn ɛnˈ ˈtʋn an ˈkpa ˈbho ɔ ˗gwlɩˈˈ. ˈBho ˗ˈmɛn ˈdhe ɛ, ɔɔ kpa ɔɔˈ ˈˈjɛ dɩ ˈˈbhli dhɩsaɩn ɔ nʋan ˗da ɔ sea kletiɛn ˗nɩn ˗dhe ɩanˈ dɩ ˈˈdhe ɔɔ ˈˈzruuˈ ˗zɔn ˗ˈnɔɔn ˗ke ˈkledɩ˗ ɔ ˈbhlea ˗ɩanˈ ˈŋwɔanˈ ˗ɩanˈ gwɛa aˈ dɩ.
3. Dhɛwɛ˗ ˗aa mun ˈcɩan˗ ˈnɔn ˈcɩaandhɛ˗ nɛn ˈdhi ˗ɛ? (˗Ŋmʋn “˗Bho ˗ˈye dhɛ ˈi ˈŋwɔn ɔnˈ” jha ˗ke.)
3 ˗Bho Pɔʋ ˈbhle ˈtɔinaandhɩ ˗saɩna ɔɔ sa bho vɔn mɔn ˗dhe ɛˈ, ɔ ˈsɩ i ˈˈtai˗ ɩn ˈseɔ ˈˈdhru ˈjha. ˈNɔn ˈcɩaandhɛ nɛn ˈdhi ɛ, ideedɩ˗ ˗aa muan ˈe ˗za ɩn ka: Dhɛɛdɩ˗ Pɔʋ ɔɔ ˈˈzru ˗zɔn ˗ˈnɔɔn ˗dhe ˗ɛ? ˗Kawɛ ɔ nʋn ɔɔˈ ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn ˈˈŋwɛn ˈbhɛɛ˗ sʋn ˗ɛn? ˈˈDhe ˗bho ˗a ˈbhle ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn ɛnˈ, dhɛwɛ˗ ˗a ˈye nʋn ˗ɛn?
DHƐƐDƖ˗ PƆƲ ƆƆ ˈˈZRU ˗ZƆN ˗ˈNƆƆN ˗DHE ˗Ɛ?
4. Dhɛɛdɩ˗ Pɔʋ ɔɔ ˈˈzru ˗zɔn ˗ˈnɔɔn ˗dhe ˗ɛ?
4 Dhɩ ɔ nʋan tɛnˈˈ ˗dhe. ˗Da Pɔʋ ˈsea kletiɛn ˈkpa ke ˈˈdhe ɲʋn an ˈdhɔɔ Sɔlɩ ɛ, ɔ nʋɛn dhɩsaɩn ˗duuˈˈ ˗ɩanˈ dɩ ɛɛ ˈbhɔɔa ˈbho ɔ kpa ɔɔˈ ˈˈjɛ dɩ ˈˈbhli. ˈƖan kpɔ dhueˈ ka, ˗da ɲʋn an ˈdhbhaa Etiɛnɩn ˗dhe ɛ, ɔ ˗nɩn ˈo ˈmɛn ˈˈdhe ˈbho ɔ ˗gwlɩˈˈ ɛ nɩn dhɛ ˈdhɔɛeˈ. (Nʋʋdhɩ- 7:58; 8:1) ˈBho ˗ˈmɛn ˈdhe ɛ, Sɔlɩ ˗kɔɛn ˈe kletiɛn ˗ˈˈwe aˈ ˈkle ˈˈduɛ ɛˈ ɲan ˗dhe.—Nʋʋdhɩ- 8:3; 26:9-11.
5. Dhɩ Pɔʋ nʋan ˗da ɔ ˈsea kletiɛn ˈkpa ke ˗dhe ɛ, dɩwɛ˗ ɩan po ˈbho ɔ ˗gwlɩˈˈ ˗ɛ?
5 Pɔʋ ˈkpa kletiɛn ɛn, ɔɔ ˈˈzruu ˗zɔn ˗ˈnɔɔn dhɩ ɔ nʋan tɛnˈˈ ɩanˈ dɩ. ˗Bho ˗zɩn ˗duuˈˈ zi mɔn ˗dhe ɛˈ, dhɛ ɔ ˈˈduaˈˈ kletiɛn ˗ˈˈwe ˈkle tɛnˈˈ ɛn, ɔɔ kpa ɔɔˈ ˈˈjɛ dɩ ˈˈbhli ˗kpaa ɲan ɛɛˈ dɩ. Dhɛ ˗ɛɛ toɛ ɛ ka, ˈdhe ˈsɛɛ ɔ ˈcrea ɔ kpa Kolɛntikɔʋn ˈdhe ˗kaan ti aˈ 55 zʋn ˈdhi ɛ, dhɛ ɔ ˈtmʋan ɛ ka: “ˈƖn se ɛɛˈ ka ˗nɩn ɲʋn ˈye ˈʋn dhbhoi ˈdhaa˗, dhɛ nɩan ˈo ɛ, ˈɩn ˈˈduɛˈˈ Ɲɔnsoa aˈ ˈcɛ ˈkle.” (1 Kol. 15:9) ˗Zɩn ˗ˈˈmm zia ˈdhe ˈsɛɛ ɔ ˈcrea ɔ kpa Efɛzikɔʋn ˈdhi ɛ, ɔ ˈnaan, ɔˈ ˈdhoudhi ˗ɲmai ˗e ˈdhoudhi ɲnʋnkpaeˈ ˈdha dhɛ ʋʋ yeɔ ˗zii. (Efɛ. 3:8) ˈDhe ˈsɛɛ ɔ ˈcrea ɔ kpa Timote ˈdhi ɛ, Pɔʋ ɔɔ ˈtmʋan ɔɔˈ ˈˈjɛ ɛˈ dɩ ɛ, ɔ ˈnaan, ‘ɔ ˗nɩɛn˗ ɲɔn ˗ɔɔ vlɛɛn Ɲɔnsoa, ˗ɔɔ ˈˈdu ɲʋn ˈkle ˈˈdhe ˗ɔ ˗ɲnin ˈŋwɔn in.’ (1 Tim. 1:13) ˗Bho Pɔʋ ɔɔ sa ɲɔnsoagbi ˈdhii jhii ˗wɛeˈ ɔ ˈye ˈdhoudhi ˗ˈˈwe ˈkpɩ po ˈˈdhe ɔ ˗nɩn ɲʋn ˈˈduaˈˈ ˈkle ˗aeˈˈ ɲʋn ɔ ˈˈduaˈˈ ˈkle ʋaˈ ˈcɛ ˈjhee˗ ɛˈ, ɛ ˗kman anˈˈ ˗dhe ˈjɛɛn˗ ˈdhe ɔ bho.
6. Dhɛ ˗ˈnɛɛn ˗wɛ ˗ɛɛˈ dɩ Pɔʋ ɔɔ ˈˈzru ˗ɛ? (˗Ŋmʋn jhibhodhɛ˗ nɩan ˈo ˈzɔn jha.)
6 ˈˈGhwu ˈdhe ɔɔˈ kui ˈdhi. Pɔʋ ɔɔ ˈtmʋan dɩ aˈ kpɔ dhueˈ ˗ɩan˗ kpʋɔn ˗glʋˈ aˈ dɩ ɛ, ɔɔ ˈnaan ɛ nɩn ˗ka ‘ˈˈghwu aˈ nɩan ˈdhe ɔɔˈ kui’ ˈdhi ɛ. (2 Kol. 12:7) Dhɛ ˗ɛɛ kpʋɔn ˗glʋˈ ɛ, Pɔʋ ˈse ɛɛˈ dɩ ˈtmʋn. Ɛgwɛ ɔ ˈbhleɛ ˈghwɛ ˗aeˈˈ ˈkledɩ˗ ˗ˈnɩɩn ˗ɩanˈ ˗ˈzɔn ɔɔ ˈˈdub.
7. Dhɛɛdɩ˗ dhɛ ˈsrɛa ˈˈɩ ɛɛˈ nʋanˈ ˗nɩn ˈkle ˈdhe Pɔʋ bho ˗dhe ˗ɛ? (Rɔmʋ-Kɔʋn 7:18, 19)
7 Dhɩ sea ˈˈɩ ˈsrɛ ɔɔ nʋan. ˗Bho Pɔʋ zi dhɛ ˈˈɩ ɛˈ, ɔɔ ˈˈzruu. Ɔ poɛ ˈe ˈkpɩ ɔ ye ɔɔˈ kplɩn ˈkpa po. (Zro Rɔmʋ-Kɔʋn 7:18, 19.) ˈKlaa ɔ ˈnaan dhɛ ɔɔ ˈbɔan ɔ ˈyea nʋn ɛn, ɛ se ɛmɛn˗ ɔɔ nʋn ˗nɩn ˗zɔn ˗ˈnɔɔn. ˈˈDhe dhɛ ɔ ˈsea ˗nʋn in ˗mɛn ɔɔ nʋn. Ɔ ˈnaan ɔɔ poɛ ˈe ˈkpɩ ɔɔ yea ɔɔˈ ˈtɔinaandhɩ saɩn bho vɔn ˗wɛeˈ ɔ ˈye dhɩ ˈsrɛa ˈˈɩ nʋn. (1 Kol. 9:27) ˗Bho ɛ nɩanˈ mɔn ˗dhe ɛˈ, ɔɔ zi dhɛ ɛˈˈ ˈmɛn ɔɔ yeɛ nʋn. ˗Naan tɔˈ i ke aˈ, ˗bho ɔ zi dhɛ ɛˈˈ ɔ nʋɛn ɛnˈ, ɛgwɛ ɛɛ kpʋɔn ˗glʋˈ ˗dhe ˈjɛɛn˗.
˗KAWƐ Ɔ NƲN ƆƆˈ ˈTƆINAANDHƖ ˗SAƖN ˈˈŊWƐN ˈBHƐƐ˗ SƲN ˗ƐN?
8. Dhɩwɛ˗ Pɔʋ nʋn ˗ɩn poɔ sʋn bho ˗wɛeˈ ɔ po ɔɔˈ kplɩn ˈkpa ˗a?
8 ˗Ka Ɲɔnsoa aˈ ˗zuu ˈbhɛɛa ʋn ˈyea kletiɛn ˗ˈˈwe sʋn bho po ˈˈdhe ʋʋ ˈyea ʋaˈ ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn bho vɔn ˗wɛeˈ ʋʋ ˈyea ʋaˈ kplɩn ˈkpa po ɛ, Pɔʋ ˈdhuɛ˗ nɔnˈˈ ˈmʋn ɔ yeɛ tɔˈ ˈˈkpei ˗naan. (Rɔm. 8:13; Gal. 5:16, 17) ˈTɔinaandhɩ ˗e kplɩn kletiɛn ˗ˈˈwe ˈyea bho vɔn ɔn, ɔ ˈtmʋn ɩanˈ dɩ ˈmɛn. (Gal. 5:19-21, 26) Ɛɛ toɛˈ ˗ka Pɔʋ ɔɔ ˈbɔan ˈjɛɛn ˗dhe ɔ ˈyea ɔɔˈ kplɩn ˈkpa po ɛ. Ɛgwɛ ɔ ˈcɩan Ɲɔnsoa aˈ Ghwlu ˗wɛeˈ dhɩ ɔ ˈyea ˈˈɩ zian ˗e ˗ka ɔ ˈyea ɩanˈ ˈˈɩ zian˗ sʋn nʋn ɛn, ɔ ˈŋwɔɛn in. ˗ˈMɛn ˗bho ˗aa sa ˈsrɩn Pɔʋ ˈˈduaˈˈ ɲʋn ˗ˈnʋʋn ˗wɛeˈ ʋʋ ˈyea ˈe Ɲɔnsoa ˈˈjhri ˈdhei ˗nmɔn ˈdhii zro ɛˈ, ˗a ˈbhɛɛ ˗a ˈyeɛ ˗gwlɩˈˈ de ˗ka ɔɔˈ ˈˈjɛ ˈˈduɩˈˈ ˈˈjhriɛ ɛ.
9-10. Dhɛwɛ˗ Pɔʋ nʋn ˗wɛeˈ ɔ vɔn ɔɔˈ ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn bho ˗ɛ? (Efɛzɩ-Kɔʋn 1:7) (˗Ŋmʋn foto ˗ˈnɔn jha ˗ke)
9 ˗Bho Pɔʋ ɔɔ sa ˈkpɩi ˈmɛn ˗zɔn ˗ˈnɔɔn mɔn ˗dhe ɛˈ, dhɩ ˗duuˈˈ poɔ sʋn bho ˗wɛeˈ ɔ ˗nɩn ˈmʋnan inˈ. Ɩanˈ ˗ˈnɩɩn ka, ˈˈkunanˈˈ ˈdhɔɛeˈ ˗ɩan˗ ˈghwlʋa ɲɔnsoagbi ˈdhii ɛ, ɩan poɔ ˈmʋnan inˈ. (2 Kol. 7:6, 7) ˗Jhbhɛɛ nɩan ˈbho ɔmɔn ˗e ɔɔˈ ˈˈdhoudhi ˗ˈˈwe ˈɲnɩn an poɔ ˈmʋnan inˈ ˗ke ˗dhe. (2 Tim. 1:4) ˈˈDhe Pɔʋ jhibhiˈ ˗ka ɔ nmɔan ˈe Zoova ˈˈjhri ˈdhei ɛ. Ɛɛn, ɔ ˗nɩɛn˗ ˈmʋnan inˈ ˗dhe dhɛ ɔ ˈbhlea “˗glʋˈ ˈjɛʋn” ˈdhe Ɲɔnsoa aˈ dhbho ˈdhi ɛ. (2 Tim. 1:3) ˗Bho ɔ ˗nɩn ˗gazo ˈdhi ˈdhe Rɔmʋn mɔn ˗dhe ɛˈ, ɔ poɛ ˈdhoudhi ˗ˈˈwe ˈkpɩ ʋʋ ˈye “ˈmʋnan nʋn ˈdhe ˈBhlei ˈmʋn.” (Fil. 4:4) ˗Bho ˗a zro dhɛ Pɔʋ ˈtmʋan ˈdhii ɛˈ, ˗aa ˈŋwɔɛn in ˈmɛn ˗ka ˈkledɩ ɔ ˗cɛɛan ˈdhe ˈdhi ˗e dhɩ ɔ nʋan tɛnˈˈ ˗ɩn sea ˈˈjhriinmɔn˗ ɔn, ɔɔˈ ˗naan ɩn tɔˈ ˈˈkpei jheejhee. ˗Bho ˈtɔinnaandhɩ ˗saɩn ˈkpa ˈdhe ɔɔˈ tɔˈ bho mɔn ˗dhe ɛˈ, Pɔʋ ˈbhɛɛ ɔ ˈye ˈe ˈkpɩ po ɔ ˈye tɔˈ i ˗naan sʋn ˈjɛʋn ˈbhle.
10 Dhɛ poa Pɔʋ sʋn bho ˗wɛeˈ ɔɔ vɔan ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn bho ˗mɛn ˗nɩn ɔ deɛ ˗gwlɩˈˈ ˗ka zeieghwliɛ nɩan ˗baanˈ˗ ˗ɔ ˗toa˗ ˈbho ɔɔˈ dɩ ˗ke ɛ. (Gal. 2:20; zro Efɛzɩ-Kɔʋn 1:7.) Ɛ nʋɛnˈ ɔ ˈbhɛɛ ɔ ˈyeɛ ˗gwlɩˈˈ de ˗ka Zoova a muan ɔɔˈ dhɩsaɩn ˈˈkpe ˈghwlʋ˗ ˈdhe Zezi Klisɩ ɔˈ ˈsaa ˈmʋn ɛn. (Rɔm. 7:24, 25) ˗Bho Pɔʋ nʋn dhɩsaɩn tɛnˈˈ ˈˈdhe ɔ se i ˗gwɛ mɔn ˗dhe ɛˈ, ɔ ˈbhɛɛ ɔ ˈye Ɲɔnsoa “ˈˈɲɩn” ˈdhe ˈmʋnan ˈmʋn.—Eble 9:12-14.
˗Bho Pɔʋ ɔɔ sa ˈˈzru dhɩ ɔ nʋan tɛnˈˈ ɛnˈ dɩ mɔn ˗dhe ɛˈ, zeieghwliɛ ɛˈ tɔˈ ˈˈkpei ˗naan poɔ sʋn bho ɔɔ yea ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn bho vɔn. (˗Ŋmʋn kpɔ ɔˈ 9˗10 jha.)
11. Dhɛɛdɩ˗ Pɔʋ ɔˈ bo ɔɔ po ˗aʋ ˈkpɩ ˗ɛ?
11 ˗Ka ɛ nɩan ˈdhe Pɔʋ ɔɔˈ dɩ ˈdhi ɛ, ɛgwɛ ˗bho ˗a ˈse dhɩ ˗ɩan˗ ɲaan Zoova i tɔˈ i ˗naan dhi, ˗a ˈse ɩanˈ dɩ ˈtmʋn in, ˗a ˈsɩ nʋn in ɛnˈ, ɛɛ deɛɛ ˗abʋ ˈkpɩ ˗duuˈˈ i. Ɛ ˈbhɛɛˈ ɛ ˈyeɛ nʋn ˗a ˈye ˈkpɩi ˈmɛn ˗zɔn ˗ˈnɔɔn. ˈDhoudhi dhueˈ ˈbhlea zɩn anˈ 20 ˗ʋanˈ ˈɲnɩn nɩan Elizac a, dɩ ʋn ˈtmʋan ɩn ka: “˗Bho ˈman sa Pɔʋ ɔˈ dɩ tɔˈ ˈˈkpei ˗naan anˈ, ɛɛ poɛ ˈʋn ˈkpɩ. ˈˈDhe ˈman ˈjheeɛˈ ˗ka ɛ ˈsea ˈman ˈsʋ ˈbhleaˈ tɔˈ i ˗naan sʋn nɩan kaˈ ˗nɩn ɛn. Ɛɛ ˈˈduɛˈˈ ʋnˈˈ dɩ ˗gwlɩˈ i. Ɛɛ toɛˈ ˗ka Zoova jhibha dɩ ɔɔˈ ˈcɛ ɛɛ cɛɛan ˈdhe ˈdhi ɛ.” ˗ˈMɛn ˗bho ˗aa sa ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn bho vɔn mɔn ˗dhe ɛˈ, dhɛwɛ˗ ˗a ˈbhɛɛ ˗a ˈye nʋn ˗wɛeˈ ˗ka Pɔʋ nʋan, ˗a ˈye ˗glʋˈ ˈjɛʋn ˈbhle ˈˈdhe ˗a ˈye ˈmʋnan inˈ ˗nɩn ˗ɛn?
˗BHO ˗A ˈBHLE ˈTƆINAANDHƖ ˗SAƖN ƐNˈ, DHƐWƐ˗ ˗A ˈYE NƲN ˗ƐN?
12. ˗Kawɛ ˗aaˈ ɲɔnsoadhɛ ɛɛˈ dɩ ˈˈduɛ ɛɛ nʋn ˗aʋ sʋn bho ˗po sʋn ˈˈdhe ˗aa vɔn ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn bho ˗ɛ?
12 ˈˈDu ˗manˈ ɲɔnsoadhɛ ɛˈ dɩ. ˗Bho ˗aa sa ˗aaˈ ɲɔnsoadhɛ ɛˈ dɩ ˈˈdu ɛˈ, ɛɛ nʋɛnˈ ˗aa yea dhɩ ˈdhɔɛeˈ tɔˈ i naan. ˗Ka ˗aaˈ kuzɔinflɔɛn ɛnˈ dɩ ˈˈduɛ˗ nɩan, ˈkamɔn˗ ˗aaˈ ɲɔnsoadhɛ ɛˈ dɩ ˈˈduɛ˗ ˗nɩn ˗ke. ˗Bho ˗aa sa dhɛ dhi ˗kajɔɔnka, ˗aa sa ˈkpɩ ˈdɩn jheejhee ˈˈdhe ˗aa sa ˈˈɲɩnɔn˗ ˈjɔɔn˗ ˈmʋn ɛnˈ, ɛɛ nʋɛnˈ ˗aa yea ku ˈzɔn inˈ flɔn. ˗Ka nɩan dhueˈ ɛ, ˈkamɔn ˗ke ˗bho ˗aa sa Ɲɔnsoa aˈ Ghwlu ˈdhii zro jheejhee, ˗aa sa ˗aaˈ ˈˈjɛ kpɔ ˈˈɩ po ˈˈdhe ˗aa sa ˈˈdhruigbooɛ˗ ˈmʋn mun, ˗aa sa ˈe dɩ za, ˗aa sa bo bhla aˈ, ɛɛ nʋɛnˈ ˗aa yea ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn bho vɔn.—Rɔm. 12:11, 12.
13-14. Dhɛwɛ˗ ˈdhoudhi ˗ˈˈwe ˗ˈnʋʋn kpʋan ˈe ʋaˈ ɲɔnsoadhɛ ˈˈjhri ɛ, ˈjɛɛn ˗wɛ ʋʋ ˈjhee˗ ˈbho ˗ɛ?
13 ˗A ˈtmʋn ˈdhoudhi Zan anˈ dɩ. ˗Da ɔ ˈbhlea zɩn anˈ 39 ɛn, ɲʋn ˈjheɛ kansɛɛ ˗nɩn ɛnˈ ˗nɛn ka ˈdhe ɔɔˈ kuzɔnˈ. ˈBho ˗deenanˈ an, ɛ poɛ ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn ˈbho ɔ ˗gwlɩˈˈ. Dɩ ɔɔ deea ɔɔˈ ˈˈjɛ i ˗dhe ɩn ka: ‘Dhɛɛdɩ˗ ˈɩn ˈse gelaˈˈ ˈkpa ˈsʋ ˈghwɛ nɩan kaˈ a kpʋn ʋnˈ ˗ɛn?’ Ɛɛ nʋʋan ˗ˈmɛn ɔɔˈ ˈˈjhu ˈbhleɛ ˗zɩn taan gbai. Dhɛwɛ˗ Zan nʋn ˗wɛeˈ ɔ ˈjha dɩ ˗ˈnɩn ˈˈdhru ˗ɛ? Ɔ ˈnaan: “˗Bho ˈɩn ˗nɩn ˈe ˈkledɩ˗ ˗ˈnɩn ˈdhi mɔn ˗dhe ɛˈ, ˈman poɛ ˈe ˈkpɩ ˗wɛeˈ ˗aaˈ ˈˈgbuzɔncɛ˗ ˈye ʋaˈ ɲɔnsoadhɛ ɛˈ dɩ ˈˈdu.” “˗Aa muɛn ˈˈdhruigbooɛ ɛˈ klɛɛ ˈmʋn, ˗aa bhla ˗bo ˈdhɔɔ ooˈˈ ˈdhɔɔ, ˗aa nʋɛn ˗aaˈ ˈˈgbuzɔncɛ ɛˈ Ɲɔnsoa ˈˈɲɩɛn˗.” Zan an naan dɩ ɔ ˗cɛɛan ˈdhe ˈdhi tɔˈ ˈˈkpei ɛ, ɔ ˈnaan: “˗Bho ˗a ˗nɩn ˈe ˈkledɩ ˈdhi ɛˈ, ɛ ˈbhɛɛ ɛ ˈye ˗aʋ ˈˈzruu˗ ˈbho ˗deenanˈ, ˗bho ɛɛ sa ˈo ˈbhɔɔ ɔˈ, ˗aa ˈjheɛ ˈˈkpei ˗ka Zoova kman ˗aaˈ dɩ ˈˈdhe ɔɔ ˈˈɲɩanˈˈ ˗aʋ ˈkpɩ ɛ. Zoova ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye aʋ i ˗kuu ˗ka ɔ ˗kuua˗ ˈmʋn in ɛn.”
14 Eliza ˗ʋanˈ dɩ ˗a ˈtmʋan ˗kaan ˈnaan: “Jheejhee ˗ka ˈman muan ˈˈdhruigbooɛ ˈmʋn ˈˈdhe ˈman ˈcɩan Biiblʋ ɛ, ˈman ˈjheɛ ˈˈkpe ˗ka Zoova a poa ˈman bhaeghwlu ˗dheinˈˈ bho ˈˈdhe ɔ kman ˈman dɩ ɛ. Ɛ ˈbhleɛ ˈman ˈmʋnan˗.” Nolanɩn nɩan kpɔ ɔˈ ˈˈjhriɛbhodui˗ ˈnɔn ɲʋnjhre˗ ˗bhlʋaˈ a, ɔɔ ˈtmʋan ɔmɔn ˗e ɔɔˈ ˈɲnɔn Dianɩn anˈ dɩ ɔ ˈnaan: “˗Bho ˗a ˈmɛn ˈkpɩi mɔn ˗dhe ɛˈ, ˗aa ˈˈduɛˈˈ ˗aaˈ ɲɔnsoadhɛ ɛˈ dɩ. Zoova a nʋɛnˈ ˗aa yeɛ ˈˈkpei ˈjhe ˗ka ɔɔ poa ˗aʋ sʋn bho ˗wɛeˈ ˗a yea tɔˈ i ˗naan sʋn ˈdhɔɛeˈ ˈbhle. ˗Aa poɛ ˈe ˈkpɩ ˗wɛeˈ ˗a ˈyeɛ ˈˈdhru ˈdhii ˈbhlee˗ jheejhee ˗ka Zoova a muan ˗aʋ sʋn bho ˗po ˈˈdhe ɔɔ muan ˗aʋ ˈˈniman ˗po ɛ. ˗Ka ɔ ˈyea ɛɛˈ nʋn sʋn nʋn ˗a seɛ jhibho˗, ˈklaa ˗a jhibhiˈ ˗ka ɔɔ muɛn ˗nʋn ɛn.”
15. ˗Bho ˗a ˈmɛn ˈkpɩ i ɛˈ, dhɛ ˗ˈnɛɛn ˗wɛ ˗a ˈbhɛɛ ˗a ˈye nʋn ˗ɛn? Poo˗ dɩ ˈˈɩ.
15 ˗Bho ˗aa sa ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn ˈbhlea ɲan kpa aˈ, dhɩ ˗ˈnɩɩn ˗nɩn ˈo ˗a ˈye nʋn. ˗Bho ɲɔn ɔnˈ kpuˈ a sa pʋa aˈ, naanˈ jheejhee ˈbhɛɛ ɛ ˈyeɔ sʋn bho po. ˈKlaa ˗bho ʋn ˈye ˈbhɔ ɔˈ, dhɩ ˗ˈnɩɩn ˗nɩn ˈo ɔ ˈye nʋn. Dhɛ nɩan ˈo ˗wɛeˈ ʋan pʋa a, ɔ ˈye ɛɛˈ i ˈŋwɔan in ˈbɔn ˈdhe ˗dɔsrɔ ˗ŋmɛinˈˈ. ˗Ka nɩan dhueˈ ɛ, ˗a ˈye dhɛ ˗ɛɛ nʋan ˗aʋ ɛɛˈ i ˈŋwɔan in ˈbɔn ˈdhe Biiblʋ ˗e ˗aaˈ ɲɔnsoasɛɩ ˈdhi, ˗wɛeˈ dhɛ ˈye ˗aʋ sʋn bho po ɛ, ˗a ˈyeɛ jhibho˗. ˈDhoudhi ˈbhɛɛa ˗ɔ ˈyea ˗aʋ ˈsrɩn ˈdhɔɛeˈ ˈˈɲɩn ˈdhe dhɛ ˗ɛɛ nʋan ˗aʋ ɛɛˈ dɩ ˈdhi ɛ, ˗a ˈbhɛɛ ˗a ˈyeɔ i ˈkpaa˗. ˗A ˈtmʋn dhɩ ˗ˈnɩɩn ˈbhɛɛa ˗ɩn ˈyea ˗aʋ sʋn bho po ɩanˈ dɩ.
16. Dhɩ ˗ɩan nʋɛn ˗wɛeˈ ˈtɔinaandhɩ ˗saɩn an ˈkpa ˈbho ˗a ˗gwlɩˈˈ ɛ, dhɛwɛ˗ ˈbhɛɛ ˗ɛ ˈye ˗aʋ sʋn bho po ˗wɛeˈ ˗a ˈyɩ jhibho˗ ˗ɛ? (Psaume 139:1-4, 23, 24)
16 ˗A ˈbhɛɛ ˗a ˈye Zoova bhae˗ ˗wɛeˈ dhɩ ˗ɩanˈ dɩ kman ˗aʋ ˈˈbhli gblein ɛn, ˗a ˈyɩ jhibho˗. ˈBheɔ Davidɩ ɔɔ ˈbɔn ˗dhe Zoova ˈyeɔ jhibho˗ ˗kajɔɔnka. Ɛɛˈ dɩ ɔ bhae˗ Zoova ˗wɛeˈ dhɛ ˗ɛɛ nʋɛn ˈˈdhe ɔɔ ˈˈduaˈˈ ˗ˈzɔn ɔn, ɔ ˈyeɛ nʋn ɔ ˈyeɛ jhibho˗. (Zro Psaume 139:1-4, 23, 24.) ˗ˈBhɛɛ ˗ke ˗ˈye Zoova bhae˗ ɔ ˈye ʋn sʋn bho po ˗wɛeˈ dhɛ ˗ɛɛ nʋɛn ˈˈdhe ˗man ˈˈduaˈˈ ˗ˈzɔn ˗e ˗ka ˗ˈyea ɛɛˈ ˈˈdhru ˈjha sʋn nʋn ˗ˈyeɛ jhibho˗. ˗ˈBhɛɛ ˗ˈye ˗manˈ ˈˈjɛ dɩ ˗ˈnɩn i dee˗ ˗ke: ‘Dhɛwɛ˗ ˗ɛɛ nʋɛn ˈˈdhe ˈman ˈˈdu ˗ˈzɔn ˗ɔn? Dhɛwɛ˗ ˗ɛɛ za ˈman ˗ˈzɔndɩ bhloˈˈ ˗ɛ? ˈMan vuun ˈtɔinaandhɩ ˗ˈnɩn ɲan ˈmɛn?’
17. Dhɩwɛ˗ ˗a ˈbhɛɛ ˗a ˈye ˈcɩan ˗ɩn ˈye ˗aʋ sʋn bho po ˗wɛeˈ ˗a ˈye dhɩ ˈdhɔɛeˈ tɔˈ ˈˈkpei ˗naan ˗an? (˗Ŋmʋn foto ˗ˈnɔn jha ˗ke.)
17 Dhɩ ˈbhɛɛa ˗ɩn ˈyea ˗aʋ sʋn bho po ɛ, ɩmɩn˗ ˗a ˈye ˈcɩan. ˗Zɔn ˗dhee ˗ˈnɔɔn ɔn, ˗a ˈbhɛɛ ˗a ˈye Zoova aˈ kplɩn anˈ kpɔ dhueˈ ˗ɩn ˈbhɛɛa ˗ɩn ˈyea ˗aʋ ˈkpɩ po ˈcɩan. Ɛɛ kpɔ dhueˈ ka, dhbhoi Pɔʋ ˈˈdhua nɔnˈˈ ˈmʋn ɔ ˗naan zeieghwliɛ˗ ˗e ˗ka Zoova a nʋan ɲʋn anˈ dhɛsaʋn˗ ˈˈkpe ˈghwlʋ sʋn tɔˈ ˈˈkpei ɛ, ɛ nʋɛnˈ ɔ ˈyeɛ ˈˈkpei ˈjhe ˗ka Zoova kman ɔɔˈ dɩ ɛ. ˗A ˈbhɛɛ ˗a ˈye Pɔʋ ˗sraan ˈbho dhɛ ˗ɛɛˈ dɩ kman ˗aʋ ˈˈbhli ɛɛˈ ˈcɩaan. ˗A ˈbhɛɛ ˗a ˈye Zoova aˈ ˗Bobhlaʋn anˈ dhɩibɔnsɛɛ˗ ˗e Watchtower ˈSɛɩgbu˗ nɩan ˈo ɛntɛɛnɛtɩ ˈˈkpe ˗aeˈˈ ˈbho jw.org ˈˈkpe mun ˗wɛeˈ ˗a ˈye Ɲɔnsoa aˈ kplɩn ˈcɩan. Ɔɔˈ kplɩn ˗ˈnɩn anˈ ˗ˈnɩɩn ˗mɩn ˗nɩn, ɲʋn anˈ ˗ghwɛejheɛ˗ ˗e ɲʋn anˈ dhɛsaʋn˗ ˈˈkpe ˈghwlʋɛ˗ ˗e ɲʋndɩkman˗ kpʋan ˈo ɲʋn ˈˈbun in ɛn. -Bho ˈjhe ɲɔnsoasɛɩ˗ ˗ɩn ˈbhɛɛa ˗ɩn ˈyea ˗ʋn sʋn bho po ɛ, ˈcrɩ ˗da ˈyea ˈˈdoo˗ ˈyɩ ˈjhee˗ ɛ, ˈˈdhe ˗bho nɔnˈˈ ˗nɩn ˈo ˗ˈmɛn ˈkpɩ ɛˈ, ˗ˈyɩ ˈmʋn ˈˈdhuo˗ ˈyɩ ˈcɩanˈ. Dhɩ ˈcɩanˈ, po ˈe ˈkpɩ ˗ˈyɩ ˈˈjhriɛ ˈˈdu ˈdhe ˗manˈ ˈkmʋn ˈdhi.—Fil. 4:8
Ɲɔnsoasɛɩ˗ ˗ɩn ˈbhɛɛa ˗ɩn ˈyea ˗aʋ sʋn bho po ɛ, ˗a ˈbhɛɛˈ ˗a ˈyɩ ˗da ˗a ˈyea ˈˈdoo˗ ˗a ˈyɩ ˈjhee˗ po. (˗Ŋmʋn kpɔ ɔˈ 17 jha)
18. Dhɩ ˗ˈnɩɩn ˗wɛ ˈdhoudhi ˗ˈˈwe ˗ˈnʋʋn ˈcɩan ˗ɩn pʋbʋ sʋn bho ˗ɛ?
18 Eliza ˗ʋanˈ dɩ ˗a ˈtmʋan ˈdhe ˈˈjha a, ʋn ˈnaan: “ˈKledɩ˗ ˗duuˈˈ ˗jhii ˈmʋn in ˈdhe nɔnˈˈ nɩan dhueˈ ˈdhi. ˈSʋ ˈɩn ˈcɩan Zɔbʋ ɔˈ ˗bo. Ɔ ˈjheɛ ˈkledɩ˗ ˗duuˈˈ ˈˈjhibhaˈ ˈdhe nɔnˈˈ nɩan dhueˈ ˈdhi ˗ke ˈˈdhe ɩn dhbhɔˈ ˈkpɩi ˗dhe ˈjɛɛn. Dhɛɛdɩ˗ ɔɔ ˈjhea ˈkle ˗bho ɔ seɛ jhibho˗ mɔn ˗dhe ɛˈ, ɔ kpa Zoova aˈ ˗gwlɩˈˈ ˗deɛ ɲan.” (Job 42:1-6) Dianɩn ˗ʋn dɩ ˗a ˈtmʋan ˗ke ˗dhe ɛ, ʋn ˈnaan: “ˈMɔn˗ ˗e ˈman ˗kʋan ˗e ɛ, ˈsɛɛ˗ nɩan Approchez˗vous de Jéhovah ˗mɛn ˗aa ˈcɩan ˈdhii. Dhɛ ˗a ˈŋwɔɛn in ˗ka Zoova a man ˗aʋ ˗ka ˗jhaemain ɔɔˈ man ˗jhae ɛ, ɛɛˈ dhɛ tu nʋɛn ˗aʋ ˈtʋn. ˗Bho dhɩ ˗ɩn sea ˈˈjhriinmɔn ɔnˈ tɔˈ ˈˈkpei ˗naan an sa ˗aʋ ˈkpɩ i dhbhaˈ aˈ, dhɩ ˗a ˈcɩan ˈdhe Zoova aˈ dɩ ˈdhi ɛ, ˗aa naan ɩn tɔˈ ˈˈkpei. Ɛɛ nʋɛnˈ ˗aa yea ˗aaˈ ˗ˈzɔndɩ ˈˈdhru ˈjha ˈˈdhe ˗aa yea Zoova i ˈkpaa.”—Is. 64:8.
˗A DE ZOOVA ˗GWLƖˈˈ JHEEJHEE
19. Dhɩwɛ˗ ˗ɩan˗ mun ˈbho ˗a ˗gwlɩˈˈ ˈkpa˗ ˗zɔn ˗ˈnɔɔn ˗ɔn, ˈˈdhe dhɛwɛ˗ ˗a ˈbhɛɛ ˗a ˈye ˗gwlɩˈˈ de ˗ɛ?
19 ˈSrɩn anˈ klɛɛ ˗a ˈjhea ˈnɔn ˈcɩaandhɛ˗ nɛn ˈdhi ɛ, ˗bho ˗aa sɩ ˈˈjhriɛ ˈˈdu mɔn ˗dhe ɛˈ, ˗a ˈbhɛɛ ˗a ˈye ˈˈzru ˗aeˈˈ ˗a ˈye ˈkpɩ i ˈmɛn ˗zɔn ˗ˈnɔɔn. ˈKlaa ˈdhe Zoova aˈ ˈsaa ˈmʋn ɛn, ˗a ˈbhɛɛ ˗a ˈye ˈˈzru dɩ ˈbhɔ ˈˈdhe ˗aaˈ ˗pɛɛ ˈye i ˗de. ˗A ˈbhɛɛ ˗ke ˗a ˈyeɛ ˗gwlɩˈˈ de ˗ka ˗aa muan ˈmʋnan inˈ ˗nɩn dhɛ ˗a nɩn Zoova jhbhɛɛa ˈˈdhe ˗aa poa ˈe ˈkpɩ ˗aa nʋan ɔɔˈ ˗glʋˈdɩ ɛɛˈ dɩ.
20. Dhɛ ˗man ˈbɔn ˗ˈye nʋanˈ ɲan kpa ˗a?
20 ˗A po ˈe ˈkpɩ ˗wɛeˈ ˈkledɩ˗ ˗a ˈbhlea ˗e dhɩsaɩn˗ ˗a nʋan tɛnˈˈ ˗e dhɩ ˗a ˈsea ˈˈjhrii ˈjhe ˗a nʋan ˗saˈ ˗aaˈ ˈmʋnan ˈkɔɔ˗. ˗Bho ˗aa sa ˗ˈzɔn ˈˈduaˈˈ dee ɛˈ, Zoova ˈbhɛɛ ɔ ˈye ˗aʋ sʋn bho po ˗aaˈ ˗pɛɛ ˈye ˈtɩɩn ˗de. (Ps. 143:10) ˗Ka ˗a ˈsea ˗ˈzɔndɩ ˈbhlei ˗dheeˈ ka ˈdhe ˈkmʋn ˗dhee ˈdhi ɛ, ˗a ˈbhɛɛˈ ˗a ˈye ɛɛˈ dɩ tɔˈ ˈˈkpei ˗naan. ˈBho ˗ˈzɔnduɛ ɛˈ gɔˈ ɔˈˈ ɔ, ˗aa muɛn ˈmʋnan inˈ ˗nɩn zɔn ooˈˈ zɔn ˈbho ˗aaˈ Ɲɔnsoa Zoova aˈ ˈˈɲɩanˈˈ.
ˈDHƲ Aˈ 34 -NƲN ˈMan ˈbɔn ˈye ˗nan ˈdhe ˈman ˈˈɩ ˈgba˗ ˈmʋn
a ˗BHO ˗ˈYE DHƐ ˈI ˈŊWƆN ƆNˈ: ˈTɔinaandhɩ ˗saɩn ˗ɩanˈ dɩ ˈtmʋan ˈnɔn ˈcɩaandhɛ nɛn ˈdhi ɛ, ɛ ˈdha ˈe ɲʋn ˗ʋan˗ ˈˈduaˈˈ ˗ˈzɔn bho. Ɛ ˈse ˈe ɲʋn ˈˈzrughwɛ ɛɛ nʋan ˗ʋʋ ˈyea ˗dɔsrɔ ˗ŋmɛinˈˈ mun bho ˈdha.
b Ɛgwɛ Pɔʋ ɔɔˈ ˈjhe i ˗kajɔɔnka ˗dhe. Ɛɛˈ dhɛ tu ɛɛ ˈˈduɔˈˈ ˈkle ˈbho ˈsɛɩ ˈcrea ˗e ˈbho ˗bo bhlaaˈ. (Gal. 4:15; 6:11) ˗Aeˈˈ ɛgwɛ ɔɔ ˈˈduɛˈˈ ˗zɔnˈ ˗dhe sɩ ɲʋn an ˈtmʋan ˈdhe ɔɔˈ dɩ ˈdhi ɩanˈ dɩ. (2 Kol. 10:10; 11:5, 13) Dhɛ ˗ɛɛ nʋan Pɔʋ ˗dhe ˗bho ˗a seɛ jhibho˗ mɔn ˗dhe ɛˈ, ˗a jhibhiˈ ˗ka ɛɛ ˈˈzruɔ ˗dhe ɛ.
c Ɲʋn zian˗ ˈɲnɩn ˗ˈnɩɩn ˈˈɩn.