Mayo

Jesús nämäne bati, akwa rün aune meye kukwei mikadre täte ye diani nuaindre kwe jai. Ñan ja dokwä mikani ribi kwe aune ja ñan namani ruin ie bäri töbätä José aune María ye kräke. Jesús ye mubai, aisete kukwe ruäre nämäne nuaindre ie mräkätre kwe kräke raba ruin nie. Aune ja di ngwani kwe sribi rünkwe ye mike gare kwin jai niara dimikakäre mräkätre ye jökrä ngübare. Jesús därebare kukwe ñan tuabarebiti aune angeletre käkwe dre niebare niarabätä ye rün aune meye käkwe niebare ie raba ruin nie (Luc. 2:8-19, 25-38). Akwa Jesús ñaka kukwe ye aibe mikani gare jai ngöräbe, ñakare aune ja tötikani kwin kwe Ngöbö kukweibätä ye gare metre nie arato. ¿Akwa nämäne ja tötike kwin Ngöbö kukweibätä ye ñokänti gare nie? Ye gare nie ñobätä ñan aune Lucas 2:46, 47 tä niere Jesús nämäne monsore, akwa dirikätre Jerusalén töi namani ñan krütare kukwe mika nämäne gare kwe aune kukwe nämäne nüke gare ie yebätä. Kä nämäne 12 Jesubiti akwa Jehová ye niara rün nämäne gare metre ie (Luc. 2:42, 43, 49). w20.10 29, 30 párr. 13, 14

Ye medenbätä Jesús ganinkröta ye ie tö ngwandre ye köböire tö ngwanta nikwe kukwe kwin ie ye tädre dite nikwe. Kukwe ketamä nebiti apóstol Pablo blita kömikani nitre krütani gaikröta yebätä Kristo krütani ni ngite Ngöbö rüere ye diankakäre nibtä”, doboi mikani aune “köbömäkäre Ngöbökwe mikaninta nire nämane tikani Ngöbö Kukweibtä erere” (1 Cor. 15:3, 4). ¿Jesús murie ketani, doboi mikani aune ganinkröta ye tä dre mike gare nie? Mesías ye “murie ketai nitre kä nebätä ngätäite” aune “doboi mikai ni töi käme yebe” mikani gare Isaiakwe. Aune niebare kwe, “ja mika ngite nitre kwati yekwe” ye jänäin jabe kwe. ¿Ye nuainbare ño Jesukwe? Ja nire kwe ye biani kwe ni kökatarikäre (Is. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom. 5:8). Aisete Jesús murie ketani, doboi mikani aune ganinkröta ye tä mike gare metre nie, ni mika raba nemen kwäre ngite aune gata yebätä aune ni mräkä tare nikwe krütani gaikröta yei ni raba tö ngwen. w20.12 2, 3 párr. 4-6, 11

Pablokwe kukwe driebare sinagoga nitre judiokwe yete. Ñodre, bati “köbö jadükakrä bämän krämä jire Pablokwe blitabare Jesubtä nitre israelitabe niaratre töi diankäre” juta Tesalónica yete (Hech. 17:1, 2). Erametre ja nämäne nemen ruin kwin ie sinagogate ñobätä ñan aune niara ngübabare ni judío erere (Hech. 26:4, 5). Nitre judío töi nämäne ño ye nämäne gare ie ye köböire kukwe driebare töi jämebiti kwe ietre (Filip. 3:4, 5). Pablo rüe nakaninkä yebätä kämikaninkä kwe Tesalónica aune Berea biti nikani Atenas. Namani yete ngwane, “käre nämäne blite sinagoga yete nitre judiotre ben aune nitre mada Ngöbö mikaka täte yebe” (Hech. 17:17). Akwa, kukwe driebare kwe jondron rürübäin nämäne yekänti ngwane, nitre töi jene jene mada kwani ie. Kukwe driebare Pablokwe ye namani kukwe “btin” ye kwrere nitre ja tötikaka krikri aune nitre ñaka judío ye kräke. “Kukwe bä jene btä mata blite” niebare kwetre ie (Hech. 17:18-20). w20.04 9 párr. 5, 6

Mä nikanina ji blobiti ye mäkwe ñaka nütüdre jabätä. Ni jökrä tä ja mike ngite ye nikwe ngwandre törö jai. Akwa yebiti ta, Jehová tä ni kain ngäbiti, tä kukwe kwin ñaka nuain bä ni kräke ye nuainne ni kräke aune tä nuainne ni kökanintari kwe ye köböire (Efes. 1:7, TNM; 1 Juan 4:10, TNM). Jata nemen ruin di nekä nie ngwane, ni raba ja di kärere ja mräkätre ja üairebiti ie. Niaratre tä juto biare ni töi mikakäre jäme aune ni kukwe nuakäre nita ribere jai ngwane (Prov. 12:25; 1 Tes. 5:14). Meri testiko nünanka Nigeria kädekata Joy tä ja tuin ja di ngwan nekä yebe. Tä niere: “¿Ja mräkätre ñaka akräke ti ja nuaindre se? Niaratre tä dre dre nuainne ti dimikakäre yebiti Jehovata orasion tikwe kukwe nuin ye nüke gare tie. Nitre tä ulire ye ti raba töi mike ño jäme ye driebarera kwetre tie arato”. Akwa ñongwane nita ja di ribere ye ñan rabai gare käre ja mräkätre ie. Aisete ruäre ngwane, nikwe ja töi mikadre käne blite ja mräkä o ja ngwai iti ünä ja üairebiti yebe ja di käräkäre ie. w20.12 23, 24 párr. 7, 8

Ni nibu ja ketadre jabe yekäre rabadre kä denkä jai blitakäre tä töbike ño, ja ruin ño ietre aune dre nuainbare kwetre ye kädriekäre jabe; akwa ye erere ni ñan raba nuainne ja ketakäre Jesube ñobätä ñan aune ni ñan ja tuani Jesube. Nitre kristiano siklo kena kwati ñan Jesús tuani ja okwä jeñebiti arato. Yebätä apóstol Pedro niebare ietre: “Jesukristo abko munkwe ñan tuabare ja okwä jenbti, akwa munta tarere. Erere arato, mtare munta tuen ñakare, akwa munta mike era jae, käta tödeke bti” (1 Ped. 1:8). Aisete ja ketakäre Jesube nikwe tuadre ja okwäbiti ye ñan ribeta nie. Kukwe mada tärä, ye abokän, ni ñan raba blite Jesube. Nita orare ngwane nita nuainne Jesús käbiti akwa ni ñan tä blite metrere ben, ñakare aune nita blite Jehovabe. Jesús ñan tö ni tuai orare jai ñobätä ñan aune orasion yebiti nita Jehová mike täte (Mat. 4:10). Akwa Jesús tare nikwe ye ni raba bämike ie. w20.04 20 párr. 1-3

Kirabe juta Grecia yete, nitre niaka nämäne nemen nainte aune bren ngrabare. Akwa kita nämäne ño niakäre aune ja die ye aibe ie niaratre nämäne tö ngwen kä ngwankäre nüke jai. Niaratre ye erere, ni kitata niakäre kukwe ja üairebiti. Akwa ni die mikaka bäri kwin tä nikwe, ye abokän Jehová, niara ye dite krubäte. Nikwe tö ngwain niarai ngwane, ni kitai kwe aune ni mikai dite kwe käbämikata kwe nie. Apóstol Pablo ja tuani kukwe keta kabre ben. Nitre nämäne ñäke tare ie aune ja mike rüere aune ruäre ngwane ja nämäne nemen ruin di nekä ie. Ne madakäre, jondron “kri tukwä” kwrere ben nämäne ja tuin yebätä nämäne kä ngwen nüke jai niebare kwe (2 Cor. 12:7). Kukwe ye jökräbätä niara raba kukwe mike jabiti ñaka niakäre jankunu, akwa ye erere ñan nuainbare kwe ñakare aune tö ngwani kwe Jehovai kukwe tare yebiti ta (2 Cor. 12:9, 10). Ye medenbätä käre Jehovakwe niara dimikani. w20.04 29 párr. 13, 14

Jondron ütiäte tuin ñakare nie ye abokän nita sribire Jehová Jesús aune angeletre yebe (2 Cor. 6:1). Nita kukwe driere batire batire ngwane nita sribire gwairebe bentre ye nita bämike. “Nun abko sribikä jen Ngöbökwe” niebare Pablokwe jabätä aune nitre kukwe driekä mada yebätä (1 Cor. 3:9). Jesukwe nitre ja tötikaka kwe ye juani nitre mada mike ja tötikaka aune ‘ti täi munbe’ niebare kwe ietre ye nikwe ngwandre törö jai, ye medenbätä nita kukwe driere ngwane nita sribire Jesube (Mat. 28:19, 20). ¿Aune angeletre tä ni dimike ño? Nita kukwe kwin driere nitre jökrä ie ngwane angeletre tä ni jie ngwen yebätä nita debe bien krubäte (Apoc. 14:6). ¿Jehová Jesús aune angeletre tä ni dimike ye köböire dre kwin tä nemen bare? Nita kukwe kwin mike gare ye ruäre tä mate nitre brukwä kwinbätä aune ta nirien (Mat. 13:18, 23). ¿Nire tä kukwe metre ye mike nirien aune kukwe kwin mike nemen bare? Jesús tä kukwe ye mike gare texto köbö matare kräke yete. w20.05 30 párr. 14, 15

Nitre ja mräkäre kwati yekänti nitre rüne tä ja tuenmetre. Ne madakäre, nitre ja mräkäre tätre nüne gwairebe jabe, akwa ja ngwanta ño kwetre jabe yebiti ja ñaka gare ietre bämikata kwetre. Ni iti mäträkä nitre ja mräkärebätä tä niere: “Meye, rün aune monsotre ñaka blite jabe aune tätre kä raire te computadora, tablet, teléfono o videojuego yebätä ja näkwite. Tätre ju arabe te, akwa ja ñaka gare kwin ietre”. Nitre ngwarbe kä nebätä ñaka ja tarere kwärikwäri ye reketadrekä nibätä ye ni ñaka tö. Nikwe ñaka ni mräkätre nikwe aibe taredre, ñakare aune ja mräkätre konkrekasionte taredre bökän arato (Rom. 12:10). ¿Ja tareta bökän ye abokän ño? Ja tare ye ni tä ja mräkäre töi mike ja kete kwin jabe kwärikwäri. Ye erere ja töi mikadre ja mräkätre konkrekasionte ye kräke ñobätä ñan aune niaratre ni mräkätre ja üairebiti. Nikwe ja tare bökän bämikai ngwane, ni täi ja dimike kwärikwäri sribikäre jankunu Jehová kräke gwairebe (Miq. 2:12). w21.01 20 párr. 1, 2

Nitre jadakaka tädre jäme jabe ye bäri kwin kräketre, nitre jadakaka ñan tä jäme jabe ye kräke ne kwe rabadre ganane. Ye erere ni töi, ni tö drei aune ja ruin ño nie ye täi keteitibe sribikäre Jehová kräke ngwane, nikwe ja ngwandi nitre jadakaka ñaka ngüdrekä jabe ye erere. Satana tö ni brukwä ñäkäibiti ye ngwen törö jai. Kukwe blo tä mä töite ye niara tö tuai rüre kukwe gare mäi Jehovabätä yebe. Akwa ni tö Jehová mikai täte ngwane nikwe nuaindre ja brukwä tätebiti (Mat. 22:36-38, TNM). Mäkwe ñaka Satana tuametre ja brukwä ñäketubu. “Ti brukwä ükete kwatibe mä kä ye jürä ngwankäre jabätä” Davidkwe käräbare Jehovai ye erere nikwe kärädre Jehovai. Ni rabadre ja di ngwen kukwe ye mike nemen bare. Mätä kukwe kia o kukwe ütiäte den nuaindre jai köbö kwatire kwatire ye jökrä rabadre bämike mätä Jehová kä deme ye mike ütiäte jai. Ye erere mäkwe nuain ngwane mä testiko Jehovakwe ye mikadre gare metre mäbätä (Prov. 27:11). Aune Miqueas erere ni jökrä käkwe niedi: “Ni abokän käkwe nändi kärekäre Jehová Ngöbö nikwe ye käbiti” (Miq. 4:5). w20.06 13 párr. 17, 18

Rei ngwitärikri aune gobrantre mada rü gaikä juta Ngöbökwe rüere ngwane Ngöbö dite krubäte rabai rubun ye käkwe Rü Armagedón kömikai (Apoc. 16:14, 16). Ye ngwane rei ngwitärikri aune gobrantre mada Gog kite kä Magog yekri ye gaite jökrä aune “dimikaka ñaka rabai” (Dan. 11:45). Bersikulo mada profecía yebätä tä mike gare, rei ngwitärikri aune juta ja ketaka ben ye gaite ño aune ni mikai ño kwäre yebätä blitata kwe arato (Dan. 12:1). ¿Bersikulo ne tä dre mike gare? Rei Jesús ye kädekata Miguel arato. Niara “tä nünaninkä krö” juta Ngöbökwe yekri kä 1914 yete ja käne, Gobran Ngöbökwe ükaninte kä kwinbiti ye ngwane. Ja känenkäre “rükai krö” ye abokän nitre ja mikaka niara rüere ye gaite jökrä kwe rü Armagedón yete. Ja tare nika kri ñaka rababare jire abokänbätä Danielkwe blitabare ye bitikäre rü kri ye rakaikä (Apoc. 6:2; 7:14). w20.05 15, 16 párr. 15-17

José nämäne klabore aune nämäne ngite ngwane, kukwe ye kwitadre bä jene kwe ye ñaka namani nuaindre ie. ¿Akwa dre käkwe niara dimikani töbike kwin ja käne? Sribi meden bian nämäne nuaindre ie ye ja di ngwani kwe nuainkäre kwin aune kukwe meden ñaka raba nuainne yebätä ñaka ja töi mikani kwe. Käre nämäne kukwe kwin nuainne Jehová okwäbiti, yebätä Jehovakwe kukwe kwin mikani nemen bare José kräke (Gén. 39:21-23). Kukwe namani bare Josebätä ye tä ngwen törö nie kä käme te nita nüne yebätä nitre raba kukwe ñaka kwin nuainne nibätä aune ja mräkätre kukwebätä raba kukwe ñaka kwin nuainne nibätä arato raba ruin nie. Akwa Jehová ye jä ribi aune ni kriemikaka ye erere tuin nie ngwane, ni ñaka näin tibien aune nikwe mikai täte jankunu (Sal. 62:6, 7; 1 Ped. 5:10). Ne madakäre, José nämäne bati krubäte ye ngwane Jehovakwe mikani köböre. Ye tä mike gare metre Jehovata tö ngwen nitre niara mikaka täte bati ye ie. Kä nengwane, monsotre kwati krubäte tä tödeke Jehovai José erere aune tä kitani ngite ja ngwanbätä metre niarai (Sal. 110:3). w20.12 16 párr. 3; 17 párr. 5, 7

Apóstol Pablo aune Juan ye ja tötikaka Jesukwe aune nämänentre blite kukwe diribare Jesukwe yebätä, ye köböire ja mikai niaratre rüere ye nämäne ütiäte kräketre (Hech. 4:18-21; 5:27-29, 41, 42). Nitre kristiano siklo kena ye ie kukwe ñaka nämäne rabakäre ja gaire. Nitre kristiano ñaka nämäne ütiäte nitre kräke, akwa niaratre kukwe kwin nuainbare bäri ni kä tibienbätä kräke nitre ja mikaka niaratre rüere ye ngwä. Bämikakäre, tärä Bibliabätä tikani kwetre Jehová diebiti ye täbe tödeka bien nitre kwati aune dimike. Aune nitre kristiano nämäne Gobran driere ye niena gobrane nengwane, akwa ye ñan aibe, ñakare aune köböra ni kä tibienbätä gobraine (Mat. 24:14, TNM). Akwa juta dite Roma nämäne gobrane käkwe ja mikani niaratre rüere ye ñan niena tuintari. Ne madakäre, nitre kristiano ye niena reire kä kwinbiti, akwa nitre käkwe ja mikani niaratre rüere ye krütanina; aune nane gaikröta ngwane, nitre kristiano nämäne Gobran driere ye käkwe nitre ye gobrandi (Apoc. 5:10). w20.07 15 párr. 4

Ngöbökwe kukwe käbämikani Abrahán ie yei nämäne tödeke krubäte. Yebätä Mesías dianinkä gobrankäre Gobran Ngöbökwe yete ye namanina tuin metre ie nie raba. Ye medenbätä Jesukwe ne niebare nitre judío ie: “Ti rükadre, Abrahán mun rün kira, käkwe käi ngwiani nuäre jabätä, angwane erere bäkänä ti tuani kwe, angwane kä namani jutobätä” (Juan 8:56, NGT). Jehovakwe Gobran ükaite, yete Abrahán ngäbriänkätre ruäre käkwe gobrandi ye nämäne gare ie ye medenbätä ngübabare bätärekä kwe. Jehovakwe juta o Gobran ükaite käbämikani kwe ye Abrahán nämäne ngübare bätärekä, ¿ye bämikani ño kwe? Kena, ñaka ja mikani kwe gobran keteiti kä nebätä yekri, ñan ja gwire mikani kä keteiti känti kwe aune ñaka rei kä nebätä dimikani kwe. Ñaka gobran ükaninte akwle kwe jakrä, ñakare aune käre Jehová mikani täte kwe aune Jehovakwe dre käbämikani ye ngübabare bätärekä kwe, yebiti nämäne tödeke krubäte Ngöböi bämikani kwe. w20.08 3 párr. 4, 5

Kristo gobrandi ye näire ni ñaka käkwe niedi “tita bren” käbämikata Jehovakwe (Is. 33:24). Ye tä mike gare, Jehovakwe nitre gaikröta ngwane, ngrabare kwin biain kwe ietre, akwa niaratre ñaka rabai töi metre bengwairebe. Jehovakwe nuaindre akräke, niaratre ñaka rükadre gare mräkätre kwetre ie. Kristo gobrandi kä mil te ye näire, bätärekä bätärekä ni kä tibienbätä töi jatai nemen metre. Kä mil ye krütai ngwane, Jesukwe gobran ye biainta Rün kwe ie. Kä ye näire, sribi jökrä rabaira täte gobran yei, ñodre, nitre kä tibienbätä mike töi metre (1 Cor. 15:24-28; Apoc. 20:1-3). Ni ja tuaita ni mräkä krütani nikän yebe ngwane, ja rabai ruin ño nie ye bämike ja töite. ¿Nikwe kötai? ¿Kä rabai juto nibätä yebätä nikwe muadi? ¿Ja rabai ruin kwin nie yebätä nikwe kantadi Jehovai käikitakakäre? Erametre nitre krütani mikaita nire yebätä ni Rün ni tarekä aune Monso kwe ni tarebare ye rabai bäri tare nikwe yebrä gare nie. w20.08 16 párr. 9, 10

Akwa yebiti ta, apóstol Pablo nitre kristiano nübaibare ñan ja mike gure sribikäre bäri Jehová kräke (1 Cor. 7:7-9). Erametre, nitre kaibe ye ñan namani tuin ngwarbe Pablo ie. Ñodre, Timoteo monso bati ñaka gure ye kädekani kwe sribi ütiäte keta kabre nuainkäre (Filip. 2:19-22). Ye medenbätä, ja mräkä iti tä gure yebätä bäri töbätä sribi nuainkäre ye ni ñaka raba nütüre o ja mräkä iti tä kaibe ye ñaka töbätä sribi nuainkäre ye ni ñaka raba nütüre (1 Cor. 7:32-35, 38). Nikwe ja mäkädrete o ni rabadre kaibe ye Pablo aune Jesús ñaka driebare. Ye medenbätä, ¿nitre tä gure aune nitre tä kaibe ye rabadre tuin ño nie? Ni Mikaka Mokre 1 octubre 2012 yebätä kukwe ye mikani gare: “Ni raba ja mike gure o ni raba nemen kaibe ye jondron ütiäte Jehovakwe biani nie. [...] Jehová kräke ni ñaka rabadre ja gaire nita kaibe yebätä o ja ñaka rabadre ruin ulire nie ni ñaka gure yebätä”. Ye tä mike gare nitre ñaka gure tä konkrekasionte ye nikwe mikadre ütiäte jai. w20.08 28 párr. 8, 9

Juta ruäre känti kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä drieta ye nitre tä kain ngäbiti kä jutobiti. Kukwe ye ara nämänentre ribere jai. Akwa kä mada känti abokän nitre ñan töta nemen blitai Ngöböbätä aune Bibliabätä. Nitre ni käite ni kukwe nuadre o ñakare, akwa nikwe kukwe driedre jankunu rabadre tuin debe Jehovai ye ngwane ie niara tö. Kä kitani medente mrä Jehovakwe kukwe driekäre ye rükai ngwane nitre käme gaite (Mat. 24:14). Kä krüte näire dre rabai bare aune nitre ja ngwain ño ye Jesukwe mikani gare nitre ja tötikaka kwe yei. Kukwe ye raba niaratre näkwite aune ñaka töi mike kukwe driere ye nämäne gare ie arato. Yebätä niebare kwe ietre: “Munkwe mokre jabti” (Mat. 24:42). Noé näire kukwe keta kabre nuain nämäne käkwe nitre töi mikani kukwe mada jiebiti aune ñaka Noé kukwei ye töibikaire. Ye erere tä nakainkä kä nengwane kukwe keta kabre nuainta ye raba ni töi mike kukwe mada jiebiti (Mat. 24:37-39; 2 Ped. 2:5). Yebätä, ni tö ja töi mikai kwatibe Jehovakwe sribi mikani ni kisete ye nuainkäre. w20.09 8 párr. 1, 2, 4

Satana “mätä kri” yebätä ñan ja mikai kwe ni rüere nikwe nütüdre ngwane ni tädre ja ngökö akwle (Apoc. 12:12). Tödeka nitre kristiano jökrä kwe nuate kebera ñobätä ñan aune “ja tare nika kri” kitera nüke känime. “Kä dätebare kena angwane ja tare nika ñakare krubäte kore abko erere ja tare nikadi kri krubäte” nieta Bibliakwe (Mat. 24:21). Kä ye näire ni mräkätre ja mikai ni rüere aune sribi nuainta nikwe ye ñäkäi (Mat. 10:35, 36). Yebätä ngwentari jai: “¿Jehová raba ti kriemike aune ti dimike yei tikwe tö ngwain rei Asá ye erere?” (2 Crón. 14:11). Ni tädre juto biare kukwe kebera nakainkä ye kräke ie Jehová tö, yebätä tä ni dimike tödeka nikwe mike dite. “Ni klabore ie tö ngwan raba bätä töbätä” yebiti Jehovata ni buke “kätä nüke ye näre te” ne kwe ni tädre dite (Mat. 24:45, TNM). ¿Akwa dreta nuaindre nie? Nita tödeke Jehovai ye nikwe mikadre bäri dite (Heb. 10:38, 39). w20.09 18 párr. 16-18

Kukwe meden tuin kwin Jehovai ngwane, üai deme dite krubäte yebiti niara raba nitre sribikä gobranbe ye ruäre töi mike niara töi ye mike nemen bare. Ni kä nebätä tö rabadre ñö kri jie tikai meden kokwäre ye erere raba nuainne. Ye erere arato üai deme yebiti Jehová raba gobrantre ye töi kwite kukwe ruäre nuainkäre niara töi mikakäre nemen bare. Ye ngwane, nitre ye tä ja töi mike kukwe ruäre den nuaindre jai juta Ngöbökwe dimikakäre (Esdras 7:21, 25, 26). ¿Ni raba dre nuainne? Gobrantre krikri aune nitre sribikä gobranbe tä niken kukwe ükete abokän raba sribi Ngöbökwe ñäkäire o ño, ye ngwane nikwe oradre kräketre (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11). Nitre kristiano siklo kena käkwe nuainbare erere, nita orare ja di tätebiti Ngöböi ja mräkätre tä ngite ye kräke (Hechos 12:5; Heb. 13:3). w20.11 15 párr. 13, 14

Ni ara käkwe ni ye tötikani Bibliabätä ngwane, bäri kätä nemen juto nibätä (1 Tes. 2:19, 20). Nitre ja ngökani krire ñöte ye “tärä tikani kwin blitakäre kwin” ñan ni dirikä ye aibebätä, ñakare aune konkrekasionbätä arato (2 Cor. 3:1-3). Kä kobokä nikanina ta yete nitre 10 millón näre tötikani Bibliabätä sö kratire kratire kä jökräbiti tibien mikani gare ye käi juto nibätä. Aune kä ye arabe te nitre 280,000 biti bäri ja ngökani ñöte kä kwatire kwatire te mikani gare arato. Meden kisete nüke gare nie nitre ja tötikaka täbe kwati krubäte abokän jämi ja ngökö ñöte. ¿Ni raba dre nuainne nitre kwati ye dimikakäre ja ngökö ñöte? Jehová ye ni ngübaka bätärekä aisete täbe kä bien nitre ie rabakäre ja tötikaka Kristokwe yekäre. Kä kitera krüte ni käne yebätä ni tö ja di tätebiti nitre ye dimikai nirien ja üairebiti jötrö ngwarbe ja ngökakäre ñöte (1 Cor. 7:29a; 1 Ped. 4:7). w20.10 6 párr. 1, 2

Rey Saúl ñaka Ngöbö mikani täte yebiti nämäne bike kri bämikani kwe. Ja mikani ngite kwe yebätä Samuel mäträbarebätä ngwane, ja mikani ngite kwe ye ñaka niebare kwe Samuel ie, ñakare aune kukwe mikani kwe jabiti aune Ngöbö ñaka mikani täte kwe ye köböite kukwe rabai barebätä ye ñaka mikani ütiäte kwe jai aune ngite kitani kwe nitre madabiti (1 Sam. 15:13-24). Akwa, ye ñan krire ja töi mikani kore kwe (1 Sam. 13:10-14). Ja brukwä mikani bike kri kwe. Aune ñaka ja töi ükaninte kwe yebätä Jehovakwe ñäkäbare ie aune ñan kani ngäbiti mada kwe. Dre namani bare Saulbätä ñaka rabadre bare nibätä, yekäre nikwe kukwe ne ngwandretari jai: “¿Tita kukwe mike jabiti ñaka kukwe nieta Bibliabätä ye mikakäre täte? ¿Tita dre nuainne ye ñaka blo ruin tie ya? ¿Tita dre nuainne yebätä tita ngite kite ni madabiti?” Nikwe jän nini kukwe ngwantarita ne ie ngwane, ni rabadre ja töi kwite kukwe yebätä. Nikwe ñaka nuaindi ngwane, ni brukwä jatai bike kri aune ye köböite Jehová ñaka rabaira ja kete nibe. w20.11 20 párr. 4, 5

Monso bati, mäkwe nünandi nire kräke ye den nuaindre jai. Jehová ye nire, tö ni tuai dre nuainne aune mä raba niara töi mike nemen bare ño ye mä ara käkwe mikadre gare akwle jai (Rom. 12:2). Ye aibe köböire mä raba kukwe bäri ütiäte den nuaindre jai, ye abokän Jehová mikadre täte (Jos. 24:15). Mäkwe ñäkäi aune ja tötikai käre Bibliabätä ngwane, mä jatai Jehová tarere bäri aune tödeke bäri niarai. Mäkwe ja töi mika kwatibe Jehová töi ye mike nuaindre käne jai. Dre nuain gare mäi yebiti mäkwe jondron nuaindi ja kräke ngwane mäkwe nünain kä jutobiti nieta nitre kä nebätä yekwe. Akwa metrere nire nire tä ja töi mike jondron kä nebätä jiebiti ye “tä ja tare nike kri” (1 Tim. 6:9, 10). Akwa, mäkwe Jehová kukwe nuai aune niara töi ye mäkwe mikai nuaindre käne jai ngwane, mäkwe nünain kwin aune “mäkwe ja ngwain töbätä” (Jos. 1:8). w20.10 30, 31 párr. 17, 18

Siklo kena ye ngwane. Kukwe driebare Jesukwe ye käkwe nitre mikani tö ngwen kukwe kwin ie (Luc. 4:43). Sribi kömikani kwe ye driedre jankunu niebare kwe nitre ja tötikaka kwe ie aune driedre kä ñäre tibien kwetre niebare kwe ietre (Hech. 1:8). Akwa, ye ñaka rabai bare ietre ja di jeñebiti, ñakare aune üai deme käbämikani Jesukwe ye rabai niaratre dimikaka sribi ye nuainkäre (Juan 14:26; Zac. 4:6). Pentecostés kä 33 ye ngwane üai deme namani nitre ja tötikaka Jesukwe yebiti. Üai deme ye köböire, namanintre kukwe driere bengwairebe aune kä nikani braibe ta yete nitre kwati krubäte kukwe kwin Ngöbökwe ye kani ngäbiti (Hech. 2:41; 4:4). Aune niaratre rüe nakaninkä ngwane, ñan namanintre nekwetekä, ñakare aune ja di käräbare kwe Ngöböi aune orabare krörö kwetre: “Makwe ja di bian nun sribikä makwe neye, kä jürä ñan rabadre jire chi nunbtä blitakäre ma kukweibtä”. Meden kisete, üai deme namani täte bätätre aune “kä jürä namani ñakare btätre Ngöbö Kukwei kädriere” jankunu (Hech. 4:18-20, 29, 31). w20.10 21 párr. 4, 5

Jehovakwe ja nire bianinta Jesús ie, ¿ye ñobätä gare metre nie? Jesús ganinkröta ye jutuabare nitre kwati krubäte ie (1 Cor. 15:5-7). Jesús ganinkröta ye nitre medenkwe tuani ye ngätäite Cefas, apóstol Pedro ye kädekaninte käne Pablokwe. Biti, Jesukristo ganinkröta ye tuani Pedrokwe ye nitre ja tötikaka mada madakwe mikani gare arato (Luc. 24:33, 34). Ne madakäre, nitre apóstol “ni jätäbti nibu” käkwe tuani. Biti, ja mikani tuadre kwe ja mräkätre 500 ie batibe kore gätäbare kwetre kä jutobiti Galileate Mateo 28:16-20 tä mike gare ye erere. Arato “ja mikani tuadre kwe Santiagoye” niara etebakrä, nükebe ye ngwane niara ye abokän Mesías ñan nämäne mike era jai raba ruin nie (Juan 7:5). Akwa Jesús ganinkröta tuani kwe ngwane namani era kräke. Pablokwe tärä ne tikani kä 55 kenta ngwane, nitre kwati Jesukristo ganinkröta tuaka tuaka ye nämäne nire känime. Aisete Jesús ganinkröta ye nire kräke ñaka nämäne era rabadre blite nitre yebe. w20.12 3 párr. 5, 7, 8

Mata ja tare nike bren tare kisete ngwane, ñan tä nemen nuäre mä kräke töbikakäre kwin. Yebätä mäkwe Jehová känä ja dimikakäre. Jehovakwe ñaka kukwe ñan tuabare nuaindi mä mikakäreta räre, akwa raba mä töi mike jäme aune ja di bien mäi kä ngwankäre nüke jai (Sal. 94:19). ¿Niarata nuainne ño? Raba ja mräkätre töi mike ni dimike jondron ruäre aune sribi ruäre nuainne gwita ni kräke. Raba ja mräkätre töi mike orare ni kräke arato. Niara raba kukwe ütiäte tä Bibliabätä ye ngwenta törö nie ni töi mikakäre jäme. Ñodre, nikwe nünain ño kä bä nuäre yete yebätä raba ni töi mike, yete bren tare ñaka rabaira aune ni töi rabaita metre (Rom. 15:4). Nita ja tare nike bren kisete o ni kitera umbre yebätä ni ñan raba kukwe driere käne erere. Yebätä jata nemen ruin di nekä ietre. Ja ngwai kädeka nämäne Laurel yekwe burie jäkäbare maquinabiti kä 37 te. Ne madakäre, cáncer namanibätä, operabare bä kabre aune bren keta kabre ngrabare ngidranibätä. Akwa yebiti ta kukwe driebare jankunu kwe. Nitre enfermero aune nitre nämäne niken niara dimike gwi yei kukwe driebare kwe. Nitre 17 ye dimikani kwe nemen testiko Jehovakwe. w20.12 24 párr. 9; 25 párr. 12

Kä 56 ye näire, nitre kwati käkwe Apóstol Pablo jäkäni tibienta templo Jerusalén ye bäre mento aune tö namani murie ketai. Jetebe se kwrere, niara jänikani Sanedrín ngwärekri ngwane nitre ja mikaka niara rüere bäsi niara dikaninte oto kiakia (Hech. 21:30-32; 22:30; 23:6-10). Ye ngwane Pablo namani kukwe ne ngwentari jai raba ruin nie: “¿Kukwe tare nuainta tibätä nebe kä nuäi te tikwe ja tuai mada?”. Erametre niara nämäne ja di ribere jai. ¿Jesukwe Pablo dimikani ño? Niara kani ngite ye köbö arabe te deu Dänkien Jesús nükani niara känti aune niebare kwe ie: “Makwe ñan kä jürä ngwian jabtä, ñobtä ñan angwane makwe blitabare tibtä Jerusalén nete, ye kwrere makwe blitadi tibtä juta Romate sete arato” (Hech. 23:11). Kukwe kwin niebare Pablo ie ye ara niara nämäne ribere jai. Pablokwe kukwe driebare Jerusalén yebätä Jesukwe kwin niebare ie aune niara rükai kwin Roma, känti kukwe driei arato käbämikani kwe ie. Kukwe käbämikani Pablo ie ye bitikäre ja namani ruin kriemikani ie monso chi därebe ie jata nemen ruin kriemikani ño rün kwe kisete erere. w20.11 12 párr. 1; 13 párr. 3, 4

Gobran Ngöbökwe kukwe kwin nuaindi ie tö ngwanta nikwe “ye abko jä doboko ye kwrere” tä ni mike dite ja tuakäre kukwe tä nemen ni kisete aune töbika yebe. Nita töbike blo jabätä ye ja känenkäre ñaka rabaira jire käbämikata Jehovakwe yebätä nikwe töbikadre (Is. 65:17). Mä niena nüne kä bä nuäre yete, kukwe tare ñaka aune nünandi jäme ye bämike ja töite (Miq. 4:4). Kukwe ie nita tödeke ye tädre käre ni töite yekäre ni raba kukwe mada nuainne arato. Ye abokän, ni raba blite kukwe yebätä ni madabe. Ye medenbätä, mäkwe ja di ngwan täte kukwe driere aune nitre mike ja tötikaka. Ye erere mäkwe nuaindi ngwane, “jändrän kuin ngibiata [ni]kwe Ngöböye, ye erere rabadi täte jökrä [ni]kwe” (Heb. 6:11). Kä ne jataira krüte ngwane bäri nikwe ja tuai kukwe tare ben, kukwe rabai bäri ni kisete aune kukwe keta kabre raba kite ni mike ja töibikaire bäri arato. Ni raba ja tuin kukwe tare yebe, ñaka nekwetekä ñakare aune tö ngwen Jehovai aune ñaka tö ngwen akwle jai. Nita tödeke kukwe käbämikata Jehovakwe ne ie ye nikwe bämikadre kukwe nuainta nikwe yebiti: Mäkwe tö ngwan jäme tie aune mä rabai dite (Is. 30:15). w21.01 7 párr. 17, 18

Kukwe meden nieta Santiago 5:11 yebätä ani töbike. Jehová moto kwin nikrä ye ketata niarata ni mike tuin bobre jai yebiti aune ye tä nemen tuin kwin krubäte nie (Éx. 34:6). Kukwe keteitibiti Jehovata ni mike tuin bobre jai, ye abokän tä ngite nikwe juen nibiti ta nita ja mike ngite ye ngwane (Sal. 51:1). Akwa, ni mada mikadre tuin bobre jai yebätä Biblia tä blite ngwane, ngite juandre ta ni madabiti ye ñan aibebätä blitata, ñakare aune ni mada mikadre tuin bobre jai ye abokän ja töi mikadre ni mada dimike tä ja tare nike ngwane meden gärätä. Jehová töita ni dimikabätä ye bäri kri ni meyere tä ja töi mike ño monso kwe kräke yebiti ta mikata gare Bibliabätä (Is. 49:15). Nita ja tare nike ngwane, Jehovata ni mike tuin bobre jai ye tä töi mike ni dimike (Sal. 37:39; 1 Cor. 10:13). Jehovata ni mike tuin bobre jai ye erere ni raba nuainne arato, ni rabadre ngite ja mräkätrekwe ye juenbiti ta aune ñaka nemen rubun jankunu kräke tä ni mike ulire ye ngwane (Efes. 4:32). Akwa kukwe keteiti ütiätebiti ni rabadre ni mada mike tuin bobre jai, ye abokän tätre ja tuin kukwe tare ben ngwane nikwe dimikadre. Yebiti, nita ja ngwen Jehová erere ñobätä ñan aune niara ye ja tare bökän bämikaka kwin (Efes. 5:1). w21.01 21 párr. 5

Ni ji ngwanka mräkätre käne kukwe kwin nuaindre Jehová okwäbiti yekäre, mräkä kwe tä dre ribere jai nünankäre ye biandre kwe ietre. Akwa rabadre ja ngübarebiti. Ñan rabadre kä denkä krubäte jai sribi kräke ñobätä ñan aune ye köböite ñan raba mräkä kwe dimike ja üairebiti aune ja ruin ño ietre yebätä aune tötike bätä töi ükete. Jehová tä ni tötike aune ni töi ükete ñobätä ñan aune tö ni tuai nüne kwin yebätä (Heb. 12:7-9, TNM). Jehová erere, nitre jie ngwan nämäne Jesukwe ye tötikani kwe aune töi ükaninte kwe töi kwinbiti (Juan 15:14, 15). Niara ye kukwe kwatibe akwa ni mada tarekä arato (Mat. 20:24-28). Ni töi ngite yebätä nita ja mike ngite ye gare ie (Mat. 26:41). Ni ji ngwanka mräkätre käne tä ja ngwen Jehová aune Jesús erere ngwane, muko kwe aune monsotre kwe töi ngite ye tä ngwen törö jai aune ñan nemen rubun krubäte kräketre (Col. 3:19). Ñakare aune, kukwe ja jie ngwankäre Gálatas 6:1 ye mikata täte kwe aune töi jämebiti mräkä kwe töi ükateta kwe, niara ye töi ngite ye ngwanta törö kwe jai arato. Jesús erere, kukwe bämikadre kwe yebiti diridre bäri kwin kwe mräkä kwe ie ye gare ie. w21.02 6, 7 párr. 16-18

Ni kökanintari ye köböire Jehovakwe ni jökrä konkrekasionte aune nitre jökrä tä tödeke Jesubiti ye kökani (Marcos 10:45; Hech. 20:28; 1 Cor. 15:21, 22). Kristo murie ketani ni jökrä kräke, ye medenbätä Jehovakwe kädekani konkrekasion jie ngwankäre. Yebätä, Jesús raba kukwe ükete mikakäre täte nitre ie, nitre ja mräkäre ie aune konkrekasion jökrä ie aune mikai täte kwetre o ño ye mikakäre gare jai (Gál. 6:2). Akwa ñaka tä kukwe ükete mikakäre täte nie aibe, ñakare aune tä ni buke aune ni ngübare ja üairebiti (Efes. 5:29). Kristokwe nitre kädekani konkrekasion ngübakäre ye meritre tä mike täte ngwane, Kristo ji dokwäte ye mikata ütiäte kwetre jai bämikata kwetre. Kukwe ükaninte ji ngwankäre ye ja mräkätre tä mike ütiäte jai bämikata kwetre meritre mikata ütiäte jai kwetre yebiti. Ñobätä kukwe ükaninte ji ngwankäre ye ni jökrä konkrekasionte nüke gare jai aune mikadre ütiäte jai ngwane, konkrekasion täi nüne jäme krubäte. Aune bäri ütiäte nikwe ni Rün kä kwinbiti Jehová töi kwin krubäte ye käikitaikä. w21.02 18, 19 párr. 14-17

David aune nitre nänkä ben nämäne ngitie Saúl ngäniene ye ngwane, niaratre käkwe mräkätre kwetre ye mikaninte ken kä keteiti känti rikakäre rübätä. Ye ngwane rüe jatani aune mräkä kwetre ye jänikani kän. David ye rükä baliente aisete törbadre akräke raba niken rüe jiebiti aune raba mräkä kwe ye mike kwäre ja di jeñebiti. Akwa ye erere ñan nuainbare kwe, ñakare aune ja di käräbare kwe Jehovai. Niara raba niken rüe jiebiti ye ngwanintari kwe Jehovai. Jehovakwe jän niebare ie aune rüe ganaindi kwe niebare kwe ie arato (1 Sam. 30:7-10). ¿Kukwe ye raba dre driere nie? Kukwe tä nuaindre nie ngwane, nikwe ja di kärädre nitre madai. ¿Nire nire ie ni raba ja di kärere? Ni rün, ni meye aune nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte ie ni raba ja di kärere. Niaratre mäträdi kwin nibätä. Jehovakwe nitre umbre ji ngwanka ye kädekani konkrekasion dimikakäre. Niarata tö ngwen ietre aune ye erere ni raba tö ngwen ietre arato (Efes. 4:8, TNM). Niaratre tä tödeke ye erere nikwe ja ngwandi aune tä mäträre nibätä ye nikwe mikai täte ngwane, nikwe kukwe kwin nuaindi. w21.03 4 párr. 10, 11

Nita drebätä ja tötike aune ñan nuainta ye abokän ni ju mikaka ümanbiti ye kwrere niebare Jesukwe. Ja di ngwani krubäte kwe akwa ngwarbekäre ñobätä ñan aune ñü muriebe minimini jatadre ngwane, ju ye raba niken tibien (Mat. 7:24-27). Ye erere arato, kukweta nemen gare nie ye nikwe ñaka nuaindi ngwane, ja mikai ni rüere aune kukwe ñan nuäre ben nikwe ja tuin ngwane, tödeka nikwe ñan täi dite ja tuakäre kukwe yebe. Akwa, nita drebätä ja kite ye nikwe nuaindre ngwane, ni töi raba nemen jäme aune tödeka nikwe täi dite aune nikwe kukwe kwin diain nuaindre jai (Is. 48:17, 18). Nikwe ja ngwandre metre yekäre nikwe oradre töi kwatibebiti Jehovai aune ja tötikadre kwin Kukwe kwe yebätä. Kukwe bäri ütiäte ye abokän nikwe Jehová käikitadrekä ye nikwe ñaka käi kwitadrekä jabiti. Jehovakwe ñaka ni tuainmetre kaibe aune ni ñakare jire iti käkwe niara ketaibätä ni tarebätä jankunu (Heb. 13:5, 6). w21.03 15 párr. 6; 18 párr. 20