Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Paano Ko Atubangon ang mga Pagmulay sang Akon mga Ginikanan?

“MADAMONG ginikanan ang nagapati nga ang pinakamaayo nga paagi para mabuligan nila ang ila kabataan sa pag-uswag amo ang paagi sa pagmulay sa ila kon magsala sila.” Amo sina ang ginsulat ni Clayton Barbeau sa iya libro nga How to Raise Parents.

Wala sing duhaduha sa sini, kon ikaw isa ka pamatan-on, ayhan gintadlong ka sang imo ginikanan sing halos subong ka regular sa pagpakaon sa imo. Makaulugot man ini kon kaisa, inang pagmulay indi gid man malain.a Kita tanan nagakinahanglan sing pagtadlong sa tion kag tion; ang mabuligon nga pagmulay maayo, mapuslanon.

Sa pihak nga bahin, kon kaisa ang mga ginikanan nagasobra, nagabasol sa ila kabatan tubtob sa punto nga makasulubo. (Colosas 3:21) Ukon nagatugot sang ila mga emosyon nga mangibabaw sa ila kag nagaakig kag nagapakahuya sa ila mga kabataan bisan sa magagmay nga mga sala. Apang, walay sapayan sang paagi nga ginhimo ang pagmulay, posible nga makabenepisyo gikan sa sini. Ti, mahimo nga ginahunahuna sang imo mga ginikanan ang imo pinakamaayo nga kaayuhan. Subong sang ginsiling sang Biblia sang nagligad, “matutom ang mga pilas gikan sa abyan.” (Hulubaton 27:6) Matuod, bangod ang imo mga ginikanan malapit sa imo, ang ila pagmulay makasalaklaw gid. Apang kon matun-an mo ang maghulag sing maalamon sa pagmulay, mapadiutay mo ang sakit kag mapadaku ang mga benepisyo.

Ang Sayop nga Paagi

Binagbinaga ang eksperiensia sang pamatan-on nga si Stephanie: “Sang magpauli halin sa obra ang akon iloy,” panugiron ni Stephanie, “nagsugod sia sa pagpangakig nga wala ko pagtinlui ang balay ukon mahaboy ang basura. Nagsiling sia, ‘Wala ka sing mahimo nga maayo sa balay, kag maayo ka lang kon didto ka sa guwa.’ Nagsiling ako, ‘Maayo ka lang kon mangakig.’ Ginsinggitan niya ako kag naglakat ako kag nanirado sa akon hulot agod indi na mabatian ang iya tingog. Hinali sia nga nagsulod, nagasinggitan nga dapat ako silutan.”​—My Parents Are Driving Me Crazy, ni Joyce L. Vedral.

Pamilyar pamatian? Nian nahibaluan mo kon daw ano kasakit ang singganan nga “wala ka sing mahimo nga maayo.” Apang, ano ang natigayon ni Stephanie sang mangakig man sia sa iya iloy? Ang pagreklamo, pagsinggit, ukon pagrebelde mahimo lamang nga magapaakig pa gid sa ginikanan. Ang diutay nga kaayawan nga natigayon paagi sa pagpautwas sang imo akig nga balatyagon diutay sing kabilihanan kon ipaanggid sa silot nga pat-od gid nga matabo. Dugang pa, ang Cristianong pamatan-on nga nagapamulong sing dimatinahuron sa ginikanan nagaantos sing espirituwal nga kahalitan​—kag wala nagapahamuot sa Dios.​—Hulubaton 30:17; Efeso 6:​1, 2.

Mahimo nga wala ginlubad sang iloy ni Stephanie ang problema sa pinakamaayo nga paagi. Apang indi ayhan nga may diutay nga kamatuoran ang iya reklamo kay Stephanie? Gani paagi sa pagbato sa pagmulay, indi lamang nga labi nga ginpabudlay ni Stephanie ang kabuhi para sa iya kundi nawasi pa niya ang kahigayunan sa paghimo sing kinahanglanon nga mga pag-uswag.

Ang Kabilihanan sang Pagpamati

Ang Biblia nagahatag sini nga laygay: “Pamatii ang laygay kag batuna ang pagtudlo, agod nga magmaalam ka sa imo palaabuton.” (Hulubaton 19:20) Huo, pahipusa ang sugyot nga pakamatarungon ang kaugalingon, magreklamo, ukon magbalos sa mga pagmulay, kag magkonsentrar sa kon ano gid ang ginsiling. Ang ’Teen nga magasin nagasiling sing subong sini: “Pamatii ang pagmulay nga ginagamit ang imo ulo kag indi ang imo emosyon.”

Magabulig ini sa imo sa paglikaw nga padakuon ukon pasobrahan kon ano ang ginasiling sang imo ginikanan. Ang imo bala ginikanan nagasiling gid nga ikaw walay pulos ukon bug-os nga kapaslawan, ukon nagasiling lamang bala sia nga indi maayo ang imo pagpintura sa garahe ukon pagtinlo sang pugon? Kon matuod ang naulihi, ngaa mangakig ka? “Wala sing isa sa duta nga nagahimo sing maayo sa tanan nga tion kag wala gid nagapakasala,” siling sang Biblia. (Manugwali 7:​20, Today’s English Version) Kag bisan pa napaslawan ka sa pila ka partikular nga hilikuton, wala ini nagakahulugan nga mapaslawan ka sa tanan nga bahin sang kabuhi. Gani pahanumduma ang imo kaugalingon nga may yara ikaw iban pa nga kusog kag kinaiya.

Magpabilin nga Kalma Bisan Ginaakigan

“Kada makahimo sia sing butang nga binuang,” tu-ad sang isa ka amay, “nagasiling ako, ‘Katonto sa imo.’ ” Ano abi kon ang imo ginikanan nagapamuyayaw man ukon nagagamit sing malaw-ay nga pamulong? Una, punggi ang imo emosyon! “Ang nagapanalagsahon sang iya mga pulong may ihibalo, kag ang mabugnaw sing espiritu tawo nga mahangpunon.”​—Hulubaton 17:27.

Indi magkonsentrar sa ginahaumhaum nga inhustisya sa ginsiling; tapat pa nga magapaakig ina sa imo. Magkonsentrar, sa baylo, sa mga bahin diin kinahanglan mo ang pag-uswag. Pahanumduma ang imo kaugalingon nga ang imo mga ginikanan nagahigugma sa imo kag nga ayhan wala sila sing malain nga tinutuyo. (Ang amay nga ginbalikwat sa ibabaw nagbaton: “Indi ko sia dapat tawgon nga tonto sa tanan nga tion. Basi patihan niya ini sa ulihi.”) Saligi ang ila motibo kon daw ginakapoy ukon ginahul-an sila halin sa obra. “Ang paghangop sang tawo nagapakuli sa iya sa pagpangakig, kag katahom niya ang pagpasaylo sang paglalis.”​—Hulubaton 19:11.b

Samtang ang pagbato mahimo nga dinagakaigo, mahimo mo mabuhinan ang kaakig. Halimbawa, tilawi nga suliton ang ginhambal sang imo ginikanan, nga ginapatuhoy ini liwat sa problema. Kon tawgon ka nga tonto sang imo amay bangod wala niya maluyagi ang pagpahining mo sang salakyan sang pamilya, tilawi ang magsabat: “Akig ka lang bangod indi maayo ang pagpahining ko sang salakyan.” Ukon mahimo lamang nga magaugyon ka sa pagmulay. (“Husto ka, Dad. Gin-ayo ko pa kuntani ini.”) Ukon tilawi nga mangabay sing espesipiko nga mga paagi sa pagpauswag. Siling sang Hulubaton 15:​1: “Ang mahumok nga panalabton nagapalugpay sang kasingkal, apang ang matigdas nga pulong nagapaibwal sang kaakig.”

Nadumduman mo bala si Hukom Gideon? Ang Biblia nagasiling nga ginpangunahan niya ang pungsod sang Israel sa isa ka dramatiko nga kadalag-an batok sa kaaway nga pungsod sang Midian. Nian nagpadala si Gideon sing mga mensahero sa kilala nga tribo sang Efraim kag nangabay sa ila nga balabagan ang pagpalagyo sang nalutos nga mga Midianhon. Ang mga taga-Efraim naghulag, nagbihag sa duha ka prinsipe sang Midian. Apang ang bugalon nga mga taga-tribo “nagbasol sing matigdas” kay Gideon! Naakig sila nga wala sila gin-agda nga makigbahin sa inaway sing una pa.​—Hukom 8:1.

Ining pagbasol maathag nga dimakatarunganon. Kag kon si Gideon padasudaso, kuntani gin-akigan niya ang mga taga-Efraim​—kag ginpadabdab ang inaway sibil. Sa baylo, nagsabat sia: “Ano bala ang nahimo ko karon nga ipaanggid sa inyo? Indi bala ang sinaghaw sang ubas sang Efraim maayo pa sa patubas sang ubas sang Abiezer?” (Hukom 8:2) Ang sabat ni Gideon nagkahulugan nga sa pagbihag sa mga prinsipe sang Midian, ang mga taga-Efraim nakahimo sing labi pa sang sa ginhimo ni Gideon. Busa ang malulo kag mapainubuson nga sabat ni Gideon nagpakanay sang dimaayo nga pagmulay kag naghupot sing paghidait.

Ang leksion? Indi magbalos kon ang imo mga ginikanan nagamulay sa imo. Ang pagpabilin nga kalma magapugong sa imo sa paghambal ukon paghimo sing butang nga pagahinulsulan mo sa ulihi.​—Ipaanggid ang Manugwali 10:4.

Maghulag

Apang, indi bastante ang malulo nga mga hambal. Maghulag! Dumduma, “ang kaalam nga gikan sa hitaas . . . handa sa pagtuman.” (Santiago 3:17) Sugdi ang pagtinlo sina nga hulot, pagpahining sa salakyan, paggunting sang imo buhok, pag-ilis sang imo bayo, ukon paghimo sing bisan anong pagbag-o nga luyag sang imo mga ginikanan nga himuon mo. Amo ini ang pinakamaayo nga paagi agod mapauntat ang dugang nga pagbasol.

Sa pihak nga bahin, ayhan bunayag ka nga indi makaugyon sa pagmulay. Ti, bisan ang pinakamaayo sa mga ginikanan nagasayop. Apang sa baylo nga tinguhaan nga lubaron ini paagi sa pagsinggitanay, hulata ang “nagakaigo nga tion,” ugaling sugilanuna ang imo mga ginikanan. (Hulubaton 15:23) “Sa nagahambalanay sing tingob yara ang kaalam,” siling sang Hulubaton 13:10. Isugid ang imo malain nga buot sa kalma, hamtong nga paagi, nagahatag sa imo mga ginikanan sing espesipiko nga mga rason kon ngaa wala ka nagaugyon. Ayhan mabuyok mo sila nga mahangpan ang imo punto-de-vista. Kon indi, ayhan kinahanglan lamang nga magpasakop ka sa ila awtoridad subong mga ginikanan.​—Hulubaton 6:20.

Apang, sa ulihi, ang pagsunod sa ila disiplina makabulig sa imo. Ti, bisan si Jesus nga himpit nga tawo ‘nakatuon sing pagkamasinulundon paagi sa iya gin-antos.’ (Hebreo 5:8) Madamo ka man sing matun-an nga hamili nga mga leksion. Ginaatubang mo na ang pagmulay sang mga manunudlo. Sa palaabuton, atubangon mo ang mga manug-empleo. Tun-i karon nga batunon ang pagmulay.

Sa ulihi maapresyar mo bisan ang punto-de-vista sang imo mga ginikanan. Ang pamatan-on nga si James nagasiling tuhoy sa iya mga ginikanan: “Estrikto sila sa akon sa mga bahin subong sang eskwelahan, kongregasyon, kag mga ulubrahon sa balay. Kon kaisa indi gani ako makapahuway! Apang samtang nagadaku ako, naapresyar ko nga ang pagkaekselente nagakinahanglan sing lakas nga pagpangabudlay.” Indi bala takus tun-an ina nga leksion? Kag matun-an mo ang kaanggid ka hamili nga mga leksion paagi sa pagtuon nga atubangon ang pagmulay.

[Mga footnote]

[Piktyur sa pahina 14]

Ang pagsinggit, pagreklamo, ukon pagpangatarungan sa kaugalingon masami nga nagapaakig pa gid sa ginikanan

[Piktyur sa pahina 14]

Ang pagpangabay sa mga ginikanan sing mga espesipiko kon paano ka mag-uswag magakuha sang kasakit sang pagmulay