Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Ano ang Malain sa Akon Musika?

“Ang akon tatay nagasiling, ‘Patya ina nga gahod! Masakit ina sa dulunggan!’”​—Tin-edyer nga lalaki.

“Ang pila ka rap nga musika makaulugot gid.”​—Tin-edyer nga babayi.

“INDI ini problema,” reklamo ni Jodie. “Ngaa ginahimo nga isyu sang akon mga ginikanan ang musika?” Amo man sina ang opinyon sang trese-anyos nga si Lisette. “Isa lamang ini ka kanta,” insister niya.

Ginakamugan man bala ninyo sang inyo mga ginikanan ang musika? Kon amo, mahimo nga sa kada tion nga ginapatokar mo ang imo paborito nga tape ukon disc, makabati ka sing mga reklamo, mga pamahog, kag mga sugo. (“Ang akon tatay nagasiling, ‘Patya ina nga gahod! Masakit ina sa dulunggan!’ ” siling sang isa ka tin-edyer nga lalaki.) Natak-an sa gamo, mahimo ka magabatyag nga ang imo mga ginikanan nagahimo nga isyu sang butang nga wala sing pulos. “Kamusta sang bata pa sila?” bais sang isa ka tin-edyer nga babayi. “Indi ayhan nga ang ila mga ginikanan naghunahuna nga ang ila musika malain?”

May punto sia. Sa bug-os nga maragtas, ang mas may edad kag mas bata nga mga kaliwatan may huyog sa pagkamog sa personal nga luyag. Gani ngaa magauntat ka sa pagpamati sa imo musika bangod lamang wala ini maluyagan sang imo mga ginikanan? Ti, ano gid bala ang malain sa imo musika?

Musika​—Ang Duog Sini sa Kabuhi

Ti, wala gid man sing isa ang nagasiling nga malain ang magkalipay sa musika. Ang pila mismo sa Biblia​—labi na ang mga salmo​—orihinal anay nga makanta. Sang panahon sang Biblia, ang musika kilala nga ginagamit sa pagsimba sa Dios. (Salmo 149:3; 150:4) Ang musika ginagamit man subong isa ka paagi sa pagpabutyag sing kalipay, kakunyag, kag kasubo. (Genesis 31:27; Hukom 11:34; 1 Samuel 18:​6, 7; Mateo 9:​23, 24) Sang mga adlaw ni Jesucristo, ang musika isa ka kinaandan nga bahin sang sosyal nga mga pagtinipon; nagdugang ini sing kalipay sa okasyon.​—Lucas 15:25.

Ang musika padayon nga may importante nga papel sa karon​—labi na sa mga pamatan-on. Ang The Journal of the American Medical Association nagasiling: “Sa ulot sang ikapito kag ika-12 nga grado, ang kinaandan nga tin-edyer nagapamati sing 10,500 ka oras sang rock nga musika, kubos diutay sa bug-os nga kadamuon sang mga oras nga ginhinguyang sa hulot-klasehan kutob sang kindergarten tubtob sang hayskul.”

Ginapakita sang surbe nga ang kalabanan nga mga pamatan-on sa E.U. nagapamati lamang sa halos rock ukon pop nga musika. (Sa pagpasimple, gamiton namon ang mga termino nga “rock” kag “pop” sa pagtawag sa halos tanan nga mga estilo sang musika nga popular sa mga pamatan-on​—halin sa soul nga musika kag new wave tubtob sa rap kag heavy metal.) Suno sa The World Book Encyclopedia, “ang rock nga musika indi na musika lamang sang lamharon nga mga Amerikano. Musika ini sang kalibutan.”

Ang Ganyat sang Rock nga Musika

Ngaa tuman ka popular ang rock nga musika? Suno sa libro nga Youth Trends, ang rock ginagamit subong “kinaandan nga lengwahe sa tunga sang tanan nga mga pamatan-on.” Sa amo ang iban nga mga pamatan-on nagabatyag nga ang paghibalo kon ano ang popular sa kalibutan sang musika​—paghibalo sang pinakabag-o nga mga grupo kag mga kanta​—nagabulig sa ila nga batunon sang iban. Ang musika nagahatag sing kinaandan nga higot sa tunga sang mga pamatan-on kag sing walay katapusan nga mga topiko nga mahambalan.

Apang, para sa madamong pamatan-on, ang musika labi pa nga ginakalipayan kon nagaisahanon. Nangin mabudlay bala ang imo adlaw sa eskwelahan? Nian ayhan kaangay ikaw sang tin-edyer nga babayi nga si Bree nga nagsiling: “Nagapungko ako sa akon hulot, ginapatokar sing tuman kabaskog ang stereo kag nagapungko lamang ako didto. Sa bisan paano napakanay sini ang kahuol kag pag-ipit.” Samtang ang rock nga musika masunson ginamulay nga magahod kag magarot, madamong popular nga mga kanta ang may masadya nga tono kag matahom nga komposisyon.

Apang, para sa iban, ang ganyat amo ang tunog. “Amo ini ang pinakamahapos sautan nga musika,” paathag sang isa ka bata nga babayi sang ginpamangkot kon ngaa isa sia ka humalangad sang rap nga musika. Apang madamo ang naganyat man sa mga tinaga. Ginsulat ilabi na para sa mga pamatan-on, ang mga liriko sang pop nagahilabot sa mga balatyagon kag mga kabalaka sang mga tin-edyer. Ang rap nga musika ilabi na nga talalupangdon bangod sang pagtalupangod sa bag-o nga mga isyu, subong sang rasismo kag inhustisya sa katilingban. “Ginabuksan ko ang radyo kag ang kalabanan nga musika indi maintiendihan, daw mabuang ako,” reklamo sang isa ka tin-edyer nga si Dan, nga ginbalikwat sa Newsweek nga magasin. “Ang rap may matuod nga mga sugilanon kag matuod nga mga butang. Makawiwili ini pamatian.”

Apang, ang mensahe sang musika amo gid ang ginakabalak-an sang inyo mga ginikanan.

Ang Mensahe sang Rap

Binagbinaga, halimbawa, ang rap nga musika. Sa rap, ang mga liriko​—kinalye nga hambal nga ginapasinanto ang tono sang mga tinaga​—ginahambal, wala ginaamba, sa kompanyar sang isa ka mabaskog nga tunog. Sa pagkamatuod, wala gid man sing malain sa sining ideya. Madamong popular nga mga kanta sa sulod sang mga dekada ang naggamit sang ginapamulong nga hambal. Apang ang rap nga musika masami nga nagahimo sini sing sobra kagaris.

Ang rap (ukon, hip-hop) nangin popular kuno sadtong katuigan 1970 sa isa ka diutay nga baylehan sa Siudad sang New York nga ginakadtuan pirme sang tagasiudad nga mga pamatan-on. Samtang ang mga disc jockey nagasugod sa paghambal sang nagasinanto nga tono sang mga tinaga (ukon, nagarap) sa background sang narekord na nga daan nga tunog, ang mga sumalaot nagasiniyagit. Ang rap nga musika nagsaylo sang ulihi halin sa mga dalan kag mga basement club pakadto sa pinakabag-o nga uso sa musika. Ang mga nagarap nga may malaw-ay nga ngalan kaangay sang ila musika​—Public Enemy, M. C. Hammer, kag Vanilla Ice​—amo sang ulihi ang pirme mabatian upod ang ila nagadaguob nga sahi sang musika.

Sing makawiwili, sang ginpamangkot sang reporter sang Awake! ang lainlain sing rasa nga grupo sang Cristianong mga pamatan-on nga nagapuyo sa guwa sang banwa, “Madamo bala sa inyo ang nagapamati sing rap?” ang diginapaabot nga kadamuan nagsiling sing huo! “Ano ang naluyagan ninyo sa rap?” masunod niya nga ginpamangkot. “Ang tunog,” sabat sang isa ka tin-edyer nga babayi. “Duludiretso lamang ini, kag matahom ini pamatian.” “Mahimo mo ini sautan,” sabat sang isa pa. Apang, ang masunod nga pamangkot nakakuha sing daw kubos kapagsik nga sabat, “Problema bala para sa mga Cristiano ang pila ka rap nga musika?”

Sa tapos sang makahuluya nga pagdulog, ang isa ka bata nga babayi nagbaton: “Ang pila ka rap nga musika makaulugot gid.” Ang iban paganot nga nag-ugyon sa iya. Sa pagkamatuod, natukiban nga madamo sa mga pamatan-on ang makahalangawa nga pamilyar sa malaba nga listahan sang malaw-ay nga mga kanta​—mga kanta nga nagapadaku sang pagkasalamwanan kag kalainan sa makangilil-ad nga mga tinaga. Ang iban nagtu-ad nga madamo sini nga mga kanta ang nagapasipala.

Huo, madamo sa rap nga musika ang daw nagadala sing mensahe sang pagrebelde, kasingki, kaakig, rasismo, kag pagkasupog sa sekso. Ang promotor sang rap nga si Daniel Caudeiron, presidente sang Black Music Association of Canada, nga nagadayaw sa rap tungod sang “sobra nga pagkapositibo,” nagabaton nga ang kalabanan nga rap “misogynistic [batok sa babayi,] nagaihig-ihig sa babayi kag kon kaisa binastos.”​—Maclean’s, Nobiembre 12, 1990.

Ang Rap nga Estilo sang Kabuhi

Isiling ta, indi tanan nga rap nga musika imoral ukon masingki. Suno sa isa ka artikulo sa The New York Times, ang iban sini ginhugod sa positibo nga mga tulumuron subong sang edukasyon, pagpalas-ay sang paggamit sing droga, kag paglubad sang mga balatian sa katilingban. Apang ang dimalaw-ay nga mga liriko mahimo nga eksepsion lamang, indi ang kinaandan. Sang gingraduhan sang Newsweek ang nahaunang napulo ka album nga rap, nga nagagamit sang talaksan nga kaanggid sa sistema sang E.U. sa paghatag sing grado sa sine, duha lamang ang makabig nga G, ukon nagakabagay para sa kabilugan nga katawhan. Gingraduhan sang Newsweek ang apat sa mga album nga R (para lamang sa mga hamtong), kag ang duha gingraduhan pa gani sing X bangod sang “malaw-ay nga hambal” kag maathag nga sekso.

Luwas pa, ang mensahe sang rap may kapin pa nga epekto sangsa liriko sini. Ang rap nagdala sing bug-os nga pagbag-o sa kultura. Minilyon ka tin-edyer ang nagasuksok sing halog nga panapton, wala mahigti nga high-top nga tennis, halog nga mga delargo, bulawan nga mga kadena, mga kalo sa baseball, kag madulom nga mga antipara nga amo ang kinaandan nga pamiste sang rap. Ginailog man sang madamo ang hambog nga mga hulag kag panimuot sang mga nagarap. Kag sa kahangawa sang mga ginikanan kag mga manunudlo, ang tinaga nga wala sing kahulugan subong sang “yo!” kag “dis!”​—ang makaulugot nga kinalye nga hambal nga ginapadaku sa rap​—nagsulod sa matag-adlaw nga hambal.

Ang rap nagarepresentar sing pagrebelde batok sa mga inhustisya. Apang sa kabilugan, ang rap isa man ka kultura sang pagrebelde batok sa diosnon nga mga talaksan sang paggawi, pamiste, kag panghambal. Ang isa bala ka Cristiano, paagi sa iya naluyagan nga musika, maluyag nga maganyat sa sinang mapangduhaduhaan nga estilo sang pagkabuhi?

Matuod, indi lamang rap nga musika ang sahi sang musika nga nagasobra sa kagaris. Ang Time nga magasin nagareport: “May kapait ang halos tanan nga bahin sang modernong Amerikano nga pop nga kultura. Ang mga kilala sa heavy-metal nga si Motley Crüe nagapakiluoy sa mga imahen sang satanismo kag ang Beastie Boys nagaakto sang masturbasyon sa entablado.” Ang Biblia nagatagna nga sa “katapusan nga mga adlaw . . . ang malaut nga mga tawo kag mga malimbong magalain kag magalain pa, nga nagadaya kag ginadayaan.” (2 Timoteo 3:​1, 13) Dapat ka bala makibot, nian, nga ang kalabanan nga musika sa karon nagadala sing malain nga mensahe sa Cristianong mga pamatan-on?

Busa may rason gid ang mga ginikanan nga mabalaka sa imo kon maluyagon ikaw sa rap ukon sa iban pa nga sobra nga sahi sang rock nga musika. Nahangawa sila nga basi ang batasan nga pagpamati sa sina nga musika magahalit sa imo. May rason bala ang ila mga kahangawa? Ang amon masunod nga guwa magasabat sini nga pamangkot.

[Retrato sa Pahina 17]

Madamong pamatan-on ang nagailog karon sa pamayo kag panimuot sang mga nagarap