Ang Matutom nga Halimbawa sang Akon Amay

HULYO 6, 1947 sadto, kag ang amon pamilya nagtambong sa distrito nga kombension sang mga Saksi ni Jehova sa London, Inglaterra. May mga luha sang kasadya sa mga mata sang akon amay samtang ginatan-ay niya ang iya kamot agod buligan ako nga makatakas sa pool. Bag-o lang kami ginbawtismuhan sang akon amay bilang simbulo sang amon dedikasyon kay Jehova, ang Manunuga kag Soberano sa Bug-os nga Uniberso. Nagtambong man ang akon iloy kag tatlo ka utod nga lalaki sa sining makalilipay nga okasyon.

Apang, sing makapasubo, ang paghiusa sang amon pamilya sa Cristianong pagsimba naguba sang ulihi. Apang antes ko isugid ang nahanungod sini kag kon paano ako naapektuhan sang katutom sang akon amay, pasugira ako anay diutay nahanungod sa iya pagkabata.

Nasidlangan-Nakatundan nga Ginhalinan

Ang akon amay, nga si Lester, natawo sa Hong Kong sang Marso 1908. Ang iya amay kabulig nga manugdumala sa pantalan. Sang bata pa si Tatay, ginaupod sia sang iya amay sa mga biyahe sa sakayan sa pag-usisa sang mga nagakatabo sa palibot sang Hong Kong kag sa kaiping nga mga kapuluan. Nian, sang otso anyos lamang si Tatay, ang iya amay napatay. Pagkatapos sadto namana liwat ang iya iloy, kag ang pamilya nagsaylo sa Shanghai. Sang 1920 ginpaeskwela sang iya iloy si Tatay kag ang iya dies anyos nga manghod nga babayi, nga si Phyl, sa Inglaterra.

Ginhinguyang ni Tatay ang masunod nga mga tinuig malapit sa Canterbury Cathedral, ang puluy-an sang Iglesia sang Anglikano. Ang pagsimba didto amo ang iya una nga ihibalo nahanungod sa relihion. Si Phyl nag-eskwela sa eskwelahan diin sulod na ang pagkaon kag dalayunan sa aminhan sang London, apang sia kag si Tatay nangin suod gid sadto nga mga tinuig bangod magkaupod sila kon wala sing klase. Lima ka tuig sang ulihi, sang 1925, sang nakatapos sa pag-eskwela si Tatay, ang iya iloy nagbalik sa Inglaterra kag ginpat-od nga si Tatay mangin establisado sa negosyo. Nian, pagkadason nga tuig, nagpauli sia sa Shanghai, upod ang akon tiya nga si Phyl.

Antes maglakat ang iloy ni Tatay, ginhatagan niya sia sing isa ka kopya sang libro nga ginsulat sang iya lolo. Isa ini ka mabinalaybayon nga sugilanon tuhoy sa kabuhi ni Buddha nga natig-uluhan “The Light of Asia.” Nagsugod ini sa pagpahunahuna kay Tatay nahanungod sa tunay nga rason sang kabuhi. Gindayaw niya ang kadaku sang katedral sa Canterbury kag ang pagkasolemne sang relihioso nga mga serbisyo, apang ang kakulang sing espirituwal nga panudlo nagbilin sa iya nga gutom sa espirituwal. Gani nagpalibog sia: ‘May mga sabat bala ang mga relihion sang Sidlangan?’ Namat-od sia sa pagpangusisa. Sa mga tinuig nga nagsunod, gin-usisa niya ang Buddhismo, Shintoismo, Hinduismo, Confucianismo, kag Islam. Apang ang tagsa napaslawan sa pagsabat sang iya mga pamangkot.

Nag-istar si Tatay sa sports club nga ginapalakat sang kompanya nga ginaubrahan niya, kag nanamian sia mag-rowing, maghampang sing rugby, kag sing iban pa nga isports. Naghigugma sia sang ulihi kay Edna, isa ka matahom nga babayi nga maluyagon man sa mga isports. Nagminyo sila sang 1929 kag ginbulahan sing apat ka anak nga lalaki sa masunod nga napulo ka tuig.

Makalilisang nga mga Tinuig sang Inaway

Sang katuigan 1930, nagahinampot ang Inaway Kalibutanon II, gani namat-od si Tatay nga magsaylo halin sa London pakadto sa uma. Nagsaylo kami pila ka bulan lamang antes magdabdab ang inaway, sang Septiembre 1939.

Ginsugdan ang pilit nga pagsoldado para magamit sa inaway, kag ang edad amat-amat nga ginpataas samtang nagapadayon ang inaway. Sa baylo nga maghulat nga piliton sa pagsoldado, nagboluntaryo si Tatay para magtrabaho sa Royal Air Force kag ginpatawag sang Mayo 1941. Bisan pa nakapauli sia sa pulupanag-on, anom ka tuig antes ang normal nga mga kaangtanan sa pamilya nabalik. Ang kabudlayan sa pag-atipan sa amon nga mga anak​—kami nga duha ka kamagulangan manugtin-edyer na sadto​—nangin solo nga salabton ni Nanay.

Espirituwal nga Kapahuwayan

Mga duha ka tuig antes mahilway si Tatay sa Air Force, duha ka Saksi ni Jehova ang nagduaw kay Nanay kag nagsugod sing isa ka pagtuon sa Biblia upod sa iya. Ginsulatan ni Nanay si Tatay kag ginsugiran sia kon daw ano ka daku ang iya kalipay sa iya natun-an. Isa ka bes sang bakasyon si Tatay, gindala sia ni Nanay sa pagtinuon sang kongregasyon sa Biblia sa isa ka pribado nga puluy-an.

Nakaguwa si Tatay sa militar sang Disiembre 1946 kag nagsugod sa pagtambong sa mga paghinun-anon sa Biblia ni Nanay upod sa duha ka babayi nga mga Saksi. Natalupangdan nila ang iya interes kag ginpaduaw nila kay Tatay si Ernie Beavor, ang nagadumala nga manugtatap. Sa isa lamang ka gab-i, ginsabat ni Brother Beavor gikan sa Biblia ang tanan nga mga pamatok ni Tatay. Sa masunod nga duha ka semana, samtang nagalakbay pakadto sa obra sa London kada adlaw sa tren, ginbasa niya ang tatlo ka libro nga ginhatag sa iya ni Brother Beavor. Sang nagduaw liwat si Brother Beavor, gintamyaw sia ni Tatay: “Amo ini ang kamatuoran nga ginapangita ko! Ano ang dapat ko himuon?”

Kutob sadto kami nga mga bata gin-upod ni Tatay sa mga miting. Apang, indi pirme luyag ni Nanay mag-upod sa amon. Ang iya interes nagsugod sa pag-ugdaw. Apang, kami tanan nagtambong sa kombension sa London sang Hulyo 1947, diin ginbawtismuhan kami ni Tatay. Pagkatapos sadto, talagsa na lang si Nanay nagtambong sa mga miting.

Wala madugay pagkatapos sadto nga bawtismo, nagduaw ang akon tiya nga si Phyl sa Inglaterra kag, sa daku nga kalipay sang akon amay, gilayon nga nagbaton sang kamatuoran sang Biblia kag nagpabawtismo. Pagpauli niya sa Shanghai, ginpakig-angutan niya sanday Stanley Jones kag Harold King, ang duha ka misyonero sang mga Saksi ni Jehova nga bag-o lang ginpadala didto. Ining mga misyonero ginbilanggo sang ulihi, si Stanley Jones sing pito ka tuig kag si Harold King sing lima ka tuig, sang nagagahom nga Komunista nga gobierno. Ginbuligan nila sa espirituwal si Phyl tubtob nga nagretiro sa trabaho ang iya bana sa China. Nian sia kag ang iya bana nagbalik sa Inglaterra kag nagpuyo malapit sa amon.

Masubo nga Pagkaguba sang Pamilya

Samtang, ang matuod nga komunikasyon sa ulot ni Nanay kag ni Tatay nangin problema. Nakita ni Nanay ang kakugi nga ginpakita ni Tatay sa iya bag-ong nasapwan nga pagtuo, kag sa pagpati nga ang materyal nga kalig-unan sang pamilya mahimo nga mabutang sa katalagman, ginsugdan niya nga pamatukan ang Cristianong hilikuton ni Tatay. Sang ulihi, sang Septiembre 1947, ginpapili ni Nanay si Tatay nga bayaan niya ang amon Cristianong pagtuo kay kon indi malakat si Nanay.

Naghunahuna si Tatay nga napakanay niya ang mga kahangawa ni Nanay paagi sa pagpangatarungan sa iya gikan sa Kasulatan, ginpakita sa iya nga wala sing rason nga mahangawa. Apang, ang talipuspusan nag-abot nga wala sing dugang pa nga pasidaan sang Oktubre 1, 1947. Pag-abot ni Tatay halin sa obra sadto nga adlaw, naabtan niya ang balay nga wala sing tawo kag ako nga nagapungko sa hagdanan upod sang amon mga maleta. Naglakat si Nanay, nga dala ang tanan, lakip ang akon tatlo ka utod nga lalaki. Ginsugiran ko si Tatay nga ginpili ko ang mag-upod sa iya. Naglakat si Nanay nga wala man lang magbilin sing sulat.​—Mateo 10:​35-39.

Ginhimos ni Ernie Beavor nga makadayon kami upod sa may edad na nga mag-asawa tubtob makakita si Tatay sing dalayunan. Mabuot gid sila sa amon kag ginlugpayan kami paagi sa mga pinamulong ni apostol Pablo sa 1 Corinto 7:15: “Kon ang dimatinuuhon magbulag, pabulaga sia; ang utod nga lalaki ukon babayi wala magapos sa amo nga kahimtangan, kay ang Dios nagtawag sa aton sa paghidait.”

Napakig-angutan namon sang ulihi ang amon pamilya kag ginduaw namon sila apang narealisar namon sa gilayon nga ang lamang nga kalahamut-an nga solusyon kay Nanay amo ang pagkompromiso sang amon pagtuo. Nahibaluan namon nga ang pagkompromiso indi magadala sing mga pagpakamaayo halin kay Jehova. Gani nagpadayon sa pagpamugon si Tatay, nag-aman kay Nanay sing pinansial agod masupurtahan ang akon mga utod. Pagkagradwar ko sang 1947, nagtrabaho ako sing part-time, kag sang Enero 1948, ginbaton ako sa bug-os tion nga ministeryo.

Dimalipatan nga Paghambalanay sa Biblia

Sa ministeryo sa latagon isa ka adlaw, sang 17 anyos lamang ako, nakigsugilanon ako sa isa ka tawo sa payag-payag sa uma. Samtang didto ako, si Winston Churchill, ang lider sang Britanya sadtong Inaway Kalibutanon II, nag-abot. Nauntat ang akon hambal, apang natalupangdan ni G. Churchill Ang Lalantawan kag gindayaw ako sa akon ginahimo.

Pagligad sang pila ka adlaw nagguwa liwat ako sa pagbantala sang nag-doorbell ako sa isa ka daku nga balay. Ginbuksan sang mayordomo ang ganhaan, kag sang ginpangabay ko nga masugilanon ang tag-iya sang balay, namangkot sia kon kilala ko kon sin-o ang tag-iya. Wala ako sing ideya. “Amo ini ang Chartwell,” siling niya, “ang balay ni Winston Churchill.” Sadto nga higayon, nagguwa si G. Churchill. Nadumduman niya ang amon nagligad nga pagkitaay kag ginpasulod niya ako. Naghambalanay kami sa makadali, kag ginbaton niya ang tatlo ka libro kag gin-agda ako nga magbalik.

Sang ulihi, sa isa ka mainit nga hapon, nagbalik ako kag ginpasulod liwat. Gintanyagan ako ni G. Churchill sing lemonada kag, pagkatapos sang malip-ot nga panamyaw, nagsiling: “Hatagan ko ikaw sing tunga sa oras agod isugid mo sa akon kon ano ang panghunahuna mo sa Ginharian sang Dios, apang nian dapat mo man ako pasugiron kon ano ang pagpati ko sa sini.” Amo yadto ang ginhimo namon.

Nagpati si G. Churchill nga ang Ginharian sang Dios pagatukuron paagi sa mahadlukon sa Dios nga mga manghimanwa kag tubtob ang tawo indi makatuon sa pagkabuhi sing mahidaiton, indi ini magaabot. Ginpaathag ko ang panghunahuna sang Biblia nahanungod sa Ginharian sang Dios kag sa mga pagpakamaayo nga dalhon sini. Mainabyanon gid si G. Churchill kag ginpakita nga ginatahod niya ang aton hilikuton.

Sing makapasubo, wala ko na sia masugilanon liwat. Apang nagapasalamat ako nga, bisan tin-edyer pa lamang ako, paagi sa paghanas kag pagpalig-on nga nabaton ko gikan sa akon amay, nakahatag ako sing maayo nga panaksi sa subong sina ka prominente nga manghimanwa sa bug-os nga kalibutan.​—Salmo 119:46.

Napasangkad nga Ministeryo

Sang Mayo 1950, ginsugiran kami ni Nanay sa sulat nga masaylo sia sa Canada kag updon niya si John, ang akon kinagot nga utod nga lalaki. Sadto nga tion ang akon mga utod nga sanday Peter kag David nagapangabuhi sing silahanon. Gani pagligad sang 18 ka tuig sa iya kompanya (lakip ang mga tinuig sang inaway sang ginhuptan sia sa ila listahan sang mga empleyado), naghalin si Tatay sa iya obra kag nag-aplay para magregular payunir. Nagsugod sia sa bug-os tion nga ministeryo sang Agosto 1950, pagpauli niya gikan sa pagtambong sa dakung internasyonal nga kombension sang mga Saksi ni Jehova sa New York. Pagligad sang kapin sa isa ka tuig, sang Nobiembre 1951, gintangdo si Tatay nga isa ka nagalakbay nga manugtatap kag nagsugod sa pagduaw sa mga kongregasyon sa pagpalig-on sa ila. Samtang, sang tigragas sang 1949, gin-agda ako nga mag-alagad sa sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa London, Inglaterra.

Nian nag-abot ang isa pa ka makalilipay nga pagpakamaayo​—gin-agda kami ni Tatay sa ika-20 nga klase sang eskwelahan sa pagmisyonero sang Gilead sa New York. Ang klase nagsugod sang Septiembre 1952, kag naggradwar kami pagkadason nga Pebrero. Pagkatapos sadto, nag-alagad ako sa ulong-talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York, samtang ginpadala si Tatay subong nagalakbay nga manugtatap sa Indiana.

Ang bug-os nga ika-20 nga klase wala anay ginpakadto sa amon misyonero nga mga asaynment agod makatambong kami sa internasyonal nga kombension sa New York City sang Hulyo. Naluyag gid ako sa isa sang akon mga kabutho, si Kae Whitson, kag namat-od kami nga magpakasal. Gintangdo kami sa nagalakbay nga hilikuton sa Michigan, kag nian pagligad sang duha ka tuig, ginhatagan kami sing misyonero nga asaynment sa Northern Ireland.

Apang, antes kami magbiyahe paagi sa barko, natukiban ni Kae nga nagamabdos gali sia. Gani ginsugdan namon ang isa pa ka asaynment, ang pagpadaku sa isa ka anak nga lalaki kag tatlo ka anak nga babayi nga mangin madinalag-on nga bug-os tion nga mga ministro, kaangay sang paghanas ni Tatay sa akon. Sang Nobiembre 1953, nagkadto si Tatay sa Aprika, kag sang Enero 4, 1954, nag-abot sa iya misyonero nga asaynment sa Southern Rhodesia (karon Zimbabwe).

Madamo sing dapat tun-an si Tatay​—bag-o nga pangabuhi, bag-o nga mga kinabatasan, kag bag-o nga mga pagtilaw sa pagtuo. Sadto anay sang 1954, ang Southern Rhodesia wala masyado naapektuhan sang Nakatundan nga mga paagi. Pagkatapos sang isa ka tuig sa sanga talatapan, ginpadala si Tatay sa nagalakbay nga hilikuton subong manugtatap sa distrito. Ginpatawag sia liwat sa sanga talatapan sang 1956 kag nag-alagad sia didto tubtob sang mapatay sia sang Hulyo 5, 1991. Nakita niya ang pagdamo sang panimalay Bethel halin sa 5 sang 1954 tubtob sa kapin sa 40, kag ang pagdamo sang mga manugbantala sang Ginharian halin sa 9,000 tubtob sa kapin sa 18,000.

Ang Katapusan nga mga Tinuig ni Tatay kag ni Nanay

Wala gid magdiborsio si Tatay kag si Nanay. Paghalin sa Inglaterra, nagtener sa makadali si Nanay sa Canada kag nian nagsaylo sa Estados Unidos kaupod ni John. Wala sa akon mga utod ang nangin mga Saksi. Apang, napakig-angutan sang mga Saksi si Nanay sang tunga-tunga sang katuigan 1960. Sang 1966, nagsaylo sia sa Mombasa, Kenya, diin ginpadayon niya ang pagtuon. Pagkadason nga tuig na-nervous breakdown sia.

Ginhimos sang akon mga utod nga sanday Peter kag David nga makakadto sia sa Inglaterra, diin ginbulong sia. Nag-ayo sia kag sa liwat nagsugod sa pagtuon upod sa mga Saksi. Mahanduraw ninyo ang kalipay sang akon amay sang ginsugiran sia sang akon iloy nga pagabawtismuhan sia sa isa ka kombension sa London sang 1972. Naglupad kami sang akon asawa halin sa Estados Unidos agod makaupod sia sa tion sang iya bawtismo.

Pagkadason nga tuig nagbakasyon si Tatay, kag sang didto sa Inglaterra, nalipay sia nga makapangabudlay upod kay Nanay sa pamalaybalay sa ministeryo. Pagkatapos sadto ginduaw niya ang amon pamilya sa Estados Unidos. Ginhambalan nanday Tatay kag Nanay ang pag-uliay, apang ginsingganan sia ni Nanay: “Madugay na kita naghilayuay. Mangin mabudlay na ini. Hulaton na lang naton ang bag-ong kalibutan, kon san-o ang tanan mangin maayo.” Gani nagbalik si Tatay sa iya asaynment. Ang pagmasakit ni Nanay sa Kenya may epekto sa iya, kag sang ulihi naospital sia, diin napatay sia sang 1985.

Sang 1986, nagmasakit sing grabe si Tatay, gani ginduaw namon sia ni Peter sa iya puluy-an sa Zimbabwe. Nagpahalipay ini sa iya sing daku kag daw naghatag sa iya sing bag-o nga kapagsik sa kabuhi. Mabuot gid katama sa akon ang Aprikano nga mga kauturan bangod anak ako ni Lester! Sa pagkamatuod, ang halimbawa ni Tatay may positibo nga impluwensia sa kabuhi sang tanan nga iya nakaupod.

Karon nagamasakit man ako. Ginsugiran ako sang mga doktor nga indi na ako magadugay. Nagsiling sila nga may amyloidosis ako, isa ka talagsahon kag makamamatay nga balatian. Apang, nalipay ako nga ginasunod sang akon mga anak ang akon halimbawa, subong sang pagsunod ko sa halimbawa sang akon matutom nga amay. Tanan sila matutom nga nagaalagad gihapon kay Jehova upod namon. Daw ano nga kalipay mahibaluan nga mabuhi man kita ukon mapatay, may yara kita pat-od nga paglaum nga maagom sing dayon ang bugana nga mga pagpakamaayo sang aton mahigugmaon nga langitnon nga Amay bangod ginhimo naton sing matutom ang iya kabubut-on! (Hebreo 6:10)​—Panugiron ni Michael Davey.a

[Mga footnote]

[Retrato sa Pahina 13]

Sa wala: Ang akon mga ginikanan upod namon sang akon magulang

[Retrato sa Pahina 15]

Nasugilanon ko sing madugay si Winston Churchill nahanungod sa Ginharian sang Dios

[Credit Line]

Retrato sang USAF

[Retrato sa Pahina 16]

Ang akon amay, si Lester, wala madugay antes sia mapatay

[Retrato sa Pahina 17]

Upod sa akon asawa, si Kae