Kinahanglan Mo Gid Bala ang Internet?

DAPAT ka bala maggamit sang Internet? Sa pagkamatuod, isa ini ka personal nga butang, isa nga dapat mo timbangon sing mahalungon. Ano nga mga bagay ang mahimo mag-impluwensia sa imo desisyon?

Pagkinahanglan​—⁠Nabinagbinag Mo Na Bala ang Kagastuhanan?

Ang daku nga bahin sang bag-o nga pag-uswag sang Internet gintuga sing mabaskog nga mga panikasog sa negosyo. Sing maathag, ang ila motibo amo ang pagtuga sing balatyagon sang pagkinahanglan. Sa tion nga mapalambo ining ginasigahom nga pagkinahanglan, ang iban nga organisasyon nagasukot dayon sing balayran sa pagkakatapo ukon sing tuigan nga balayran sa suskripsion para sa impormasyon ukon serbisyo nga natigayon mo sang pagsugod nga wala sing bayad. Ini nga balayran ginadugang sa imo bulanan nga balayran sa koneksion sa Internet. Ang pila ka pamantalaan sa kompyuter amo ang kinaandan nga halimbawa sa sini nga buhat.

Napaanggid mo na bala ang gasto sa kompyuter kag sa software sa imo aktuwal nga kinahanglanon? (Ipaanggid ang Lucas 14:⁠28.) May publiko nga mga librarya kag mga eskwelahan bala nga may koneksion sa Internet? Ang paggamit anay sining mga paagi mahimo makabulig sa imo nga mahibaluan ang imo kinahanglanon nga wala nagagasto sing daku sa personal nga kompyuter kag may kaangtanan nga mga galamiton. Kon kinahanglanon, mahimo anay magamit ang nagakaigo pangpubliko nga galamiton sa Internet, tubtob mahibaluan mo kon daw ano kasunson ginakinahanglan ina nga galamiton. Dumduma, ang Internet nagaluntad na sa kapin sa duha ka dekada antes nahibaluan ini sang publiko, indi na pagsambiton pa ang pagkinahanglan sini!

Seguridad​—⁠Maamligan Bala ang Imo Pribado nga Kabuhi?

Ang isa pa ka importante nga butang nga kabalak-an amo ang kompidensial nga mga butang. Halimbawa, ang imo E-mail nga mensahe dapat makita lamang sang ginapadalhan mo sini. Apang, samtang nagalakbay ang sulat, sarang makita ukon matan-aw sang tuso kag ayhan wala prinsipio nga tawo ukon grupo ang imo sulat. Agod maamligan ang mga mensahe, ang iban nagagamit sing E-mail software nga mga produkto agod gumunon ang importante nga mga kaundan sang ila sulat antes ipadala ini. Sa pihak nga bahin, ang ginpadalhan nga tawo nagakinahanglan sing kaanggid nga software agod kalagingon ang gingumon nga mensahe.

Sining karon lang, madamong pagbinagbinag ang ginsentro sa pagbayluhanay sing credit-card kag sang iban pa importante nga impormasyon agod gamiton sa komersial nga paagi sa Internet. Walay sapayan nga daku nga mga pagbag-o ang ginapaabot agod mapat-od ang seguridad, ang bantog nga analyst sa seguridad sang kompyuter nga si Dorothy Denning nagasiling: “Imposible matigayon ang bug-os nga kasiguruhan sang sistema sang kompyuter, apang sarang mabuhinan sing daku ang risgo, ayhan tubtob sa kataason nga tupong sa bili sang impormasyon nga natago sa mga sistema sang kompyuter kag sa katalagman nga ginapahanabo sang mga nagapangdaya sa kompyuter kag sang mga tawo nga nagatrabaho mismo sa sistema sang kompyuter.” Imposible nga matigayon ang bug-os nga kasiguruhan sa bisan anong sistema sang kompyuter, naangot man ini sa Internet ukon wala.

Masarangan Mo Bala ang Ginahinguyang nga Tion?

Ang isa pa ka importante nga bahin amo ang imo tion. Daw ano ka lawig nga tion ang ginakinahanglan sa pag-instalar kag pagtuon sa kompyuter agod makasulod sa Internet? Subong man, ang isa ka eksperiensiado nga instruktor sa Internet nagsiling nga ang pagtan-aw sa Internet “amo ang isa sang labing makapagiyan kag makaubos sang tion nga mga hilikuton para sa isa ka bag-uhan nga nagagamit sang Internet.” Ngaa amo sini?

Madamo sing makawiwili nga mga topiko kag dimaisip bag-ong mga butang nga sarang madiskobrehan. Bangod sini, ang Internet isa ka daku nga koleksion sang mga librarya nga may makagalanyat lantawon nga mga dokumento. Ang pagtan-aw kag pagbasa sa isa lamang ka bahin sini mahapos makaubos sing mga inoras sa gab-i nga wala ginakapoy. (Tan-awa ang kahon “Daw Ano Ka Importante ang Imo Tion?” sa pahina 13.) Sa pagkamatuod, wala ini nagakahulugan nga ang tanan nga nagagamit sang Web wala sing kontrol sa kaugalingon. Apang, maalamon nga kontrolon ang kadamuon sang tion kag sang mga impormasyon nga ginatan-aw sa Web​—⁠ilabi na sa bahin sang mga pamatan-on. Madamo nga pamilya ang nagahimo sing kaangay sini kon nagatan-aw sing telebisyon.⁠a Makaamlig ini sa tion nga ginpain para sa pamilya kag espirituwal nga mga hilikuton.​—⁠Deuteronomio 6:​6, 7; Mateo 5:⁠3.

Naulihi Ka Bala sa Uso?

Sa indi madugay, ang teknolohiya sang Internet magalapnag sing bug-os sa imol nga mga pungsod sa kalibutan. Apang, dumduma ang mga tawo nga ginsambit sa panugod sang una nga artikulo. Ang kalabanan nga impormasyon nga ila natigayon mahimo nga makuha paagi sa paggamit sang mga librarya, telepono, kinaandan nga mga koreo, ukon mga pamantalaan. Sa pagkamatuod, ang pila sining mga paagi mahimo nagalakip sa madamo nga tion kag kagastuhanan. Apang, para sa kalabanan nga mga tawo sa bug-os nga duta, ining madugay na nga mga paagi ayhan magapadayon sa malawig nga tion subong ang panguna nga mga paagi sang komunikasyon.

[Footnote]

[Retrato sa pahina 9]

Ang pagtan-aw sa Internet mahimo mangin isa ka siod kon wala sing pagpugong sa kaugalingon