‘Indi Gid Matungkad ang Kaalam sang Dios!’

1, 2. Ano ang katuyuan ni Jehova para sa ikapito nga adlaw, pero ano ang natabo sa pagsugod sini nga adlaw?

SA TAPOS matuga ni Jehova ang tawo, sa katapusan sang ikan-om nga adlaw sang pagpanuga, nagsiling sia nga “ang tanan nga ginhimo niya,” lakip ang tawo, “maayo gid.” (Genesis 1:31) Pero sa pagsugod sang ikapito nga adlaw, ginpili nanday Adan kag Eva nga magsunod kay Satanas kag magrebelde kay Jehova. Makapasubo gid nga ang pinakamanami nga tinuga sang Dios sa duta nakasala, nangin indi perpekto, kag sa ulihi napatay.

² Kon tan-awon daw wala na sing paglaum nga matuman pa ang katuyuan ni Jehova para sa ikapito nga adlaw. Ina nga adlaw, pareho sang anom nga nauna sa sini, mangin linibo ka tuig ang kalawigon. Si Jehova nagsiling nga sagrado ining ikapito nga adlaw, kag antes ini matapos, ang bilog nga duta mangin isa ka paraiso nga ginaistaran sang perpekto nga pamilya sang tawo. (Genesis 1:28; 2:3) Pero pagkatapos sang pagrebelde ni Adan kag ni Eva sa Dios, paano pa ini matabo? Ano ang himuon sang Dios? Pamatud-an niya ang iya daku nga kaalam sa pinakadalayawon nga paagi.

3, 4. (a) Ngaa ang reaksion ni Jehova sa pagrebelde sa Eden isa ka dalayawon nga halimbawa sang iya kaalam? (b) Ano ang mangin mas maathag sa aton kon ginatun-an ta ang kaalam ni Jehova?

³ May ginhimo dayon si Jehova. Ginsentensiahan niya ang mga rebelde sa Eden, kag naghatag man sia sing matahom nga paglaum: ang iya katuyuan nga solbaron ang mga problema nga bag-o lang nila gin-umpisahan. (Genesis 3:15) Ining katuyuan ni Jehova nagsugod sa Eden kag nagpadayon sing linibo ka tuig sa kasaysayan sang tawo kag magapadayon pa gid asta sa palaabuton. Simple lang ini pero nagapakita ini sang kaalam sang Dios. Puede naton tun-an kag pamalandungan ini sa bilog naton nga kabuhi pero indi kita gihapon matak-an sa sini. Dugang pa, ang katuyuan ni Jehova sigurado nga magamadinalag-on. Dulaon sini ang tanan nga kalainan, sala, kag kamatayon. Paagi sa sini, ang matutom nga tawo mangin perpekto liwat. Matabo ini tanan antes matapos ang ikapito nga adlaw. Gani bisan pa may nagrebelde, matuman gihapon ni Jehova ang iya katuyuan para sa duta kag para sa mga tawo sa gintalana nga tion!

⁴ Nagadayaw gid kita sa kaalam ni Jehova. Si apostol Pablo nagsulat: ‘Indi gid matungkad ang kaalam sang Dios!’ (Roma 11:33) Samtang ginatun-an naton ang sarisari nga bahin sining kinaiya sang Dios, mangin mas maathag sa aton ang isa ka importante nga kamatuoran nga magabulig para indi kita magpabugal. Kay man, bisan ano pa nga pagtuon ang himuon naton, gamay lang gid ang aton mahibaluan kon ikumparar sa kaalam ni Jehova. (Job 26:14) Una, hibaluon anay naton ining dalayawon nga kinaiya.

Ano ang Kaalam sang Dios?

5, 6. Ano ang koneksion sang ihibalo kag kaalam, kag daw ano kasangkad ang ihibalo ni Jehova?

⁵ Ang kaalam indi pareho sa ihibalo. Ang kompyuter makatago sing madamo nga ihibalo, pero indi gid kita makasiling nga maalam ini. Gani, ang ihibalo may koneksion sa kaalam. (Hulubaton 10:14) Halimbawa, kon nagakinahanglan ka sing maalamon nga laygay kon paano bulngon ang isa ka malala nga balatian, mapakonsulta ka bala sa isa nga diutay lang ang nabal-an ukon wala gid sing nahibaluan sa medisina? Siempre indi! Gani, masiling lang nga matuod nga maalam ang isa kon nahibaluan niya sing maayo ang isa ka butang.

⁶ Nahibaluan ni Jehova ang tanan. Bilang “Hari nga dayon,” sia lang ang nagakabuhi sing wala katapusan. (Bugna 15:3) Kag sa sulod sang indi maisip nga mga tinuig, nahibaluan niya ang tanan nga natabo. Ang Biblia nagasiling: “Wala sing tinuga nga natago sa iya panulok, kundi ang tanan nga butang hublas kag dayag gid sa iya mga mata, kag manabat kita sa iya.” (Hebreo 4:13; Hulubaton 15:3) Bilang Manunuga, nahangpan sing bug-os ni Jehova ang iya gintuga, kag nakita niya ang tanan nga ginahimo sang tawo halin sa ginsuguran. Ginausisa niya ang tagipusuon sang kada isa, kag wala sia sing indi mahibaluan. (1 Cronica 28:9) Bangod gintuga niya kita nga may kahilwayan sa pagdesisyon, nalipay sia kon makita niya kita nga nagahimo sing maalamon nga mga desisyon. Bilang “Manugpamati sang pangamuyo,” ginapamatian niya ang indi maisip nga mga pangamuyo sing dululungan! (Salmo 65:2) Sigurado gid ina kay perpekto ang memorya ni Jehova.

7, 8. Paano si Jehova nagapakita sing paghangop kag kaalam?

⁷ Indi lang ihibalo ang ara kay Jehova. Makita niya kon ano ang koneksion sang mga butang sa isa kag isa kag mahangpan niya ang kabilugan nga sitwasyon base sa madamo nga detalye. Nagadesisyon sia kon ano ang maayo kag malain, kag kon ano ang importante kag ang indi tanto ka importante. Dugang pa, mas nagapokus si Jehova sa personalidad sang isa ka tawo imbes sa hitsura. (1 Samuel 16:7) Maathag nga si Jehova may paghangop, ang kinaiya nga labaw pa sa ihibalo. Pero mas labaw gihapon ang kaalam.

⁸ Para mapakita ang kaalam, dapat may ihibalo kag paghangop ang isa ka tawo kag gamiton niya ini para maghimo sing maayo. Ang matuod, ang pila ka orihinal nga mga tinaga sa Biblia nga gin-translate nga “kaalam,” literal nga nagakahulugan sing “madinalag-on nga pag-obra” ukon “praktikal nga kaalam.” Gani ang kaalam ni Jehova indi lang isa ka teoriya. Praktikal ini kag epektibo. Bangod sang iya bugana nga ihibalo kag madalom nga paghangop, ang mga desisyon ni Jehova kag ang iya paagi sa pagpatuman sini amo pirme ang pinakamaayo. Amo ini ang matuod nga kaalam! Ginpakita ni Jehova nga matuod ang ginsiling ni Jesus: “Ang kaalam ginapamatud-an nga matarong paagi sa mga buhat sini.” (Mateo 11:19) Ang mga binuhatan ni Jehova sa bilog nga uniberso maathag nga nagapamatuod nga maalam sia.

Mga Ebidensia sang Kaalam sang Dios

9, 10. (a) Ano nga klase sang kaalam ang ara kay Jehova, kag paano niya ini ginpakita? (b) Paano ang cell ebidensia sang kaalam ni Jehova?

⁹ May bes bala nga nagbilib ka sa abilidad sang isa ka tawo nga eksperto sa paghimo sing matahom nga mga butang nga mapuslan gid? Dalayawon gid ini nga kaalam. (Exodo 31:1-3) Pero, ang bisan ano nga kaalam sang tawo naghalin kay Jehova kay sia ang Ginhalinan sini. Mas maalam sia sangsa kay bisan sin-o. Si Hari David nagsiling parte kay Jehova: “Dayawon ko ikaw kay sa makahalawhaw nga paagi ginhimo ako sing makatilingala. Makatilingala ang imo mga binuhatan, nahibaluan ko gid ini.” (Salmo 139:14) Ang matuod, samtang ginatun-an naton ang parte sa lawas sang tawo, mas nagadayaw pa gid kita sa kaalam ni Jehova.

¹⁰ Sa pag-ilustrar: Nagsugod ka bilang isa ka cell, nga isa ka egg cell halin sa imo nanay, nga na-fertilize bangod sang sperm (similya) halin sa imo tatay. Wala magdugay, ini nga cell nagsugod sa pagdamo. Kag nahuman ka nga may mga 100 ka trilyon ka cell. Gamay ini kaayo kay ang mga 10,000 ka cell nga normal ang kadakuon makaigo sa ulo sang isa ka yano ukon pin. Pero, makalilibog ang pagkakomplikado sang kada cell. Mas komplikado pa ini sangsa bisan ano nga makina ukon pabrika nga ginhimo sang tawo. Ang mga scientist nagasiling nga ang isa ka cell daw pareho sang isa ka napaderan nga siudad. May ara ini kontrol sa mga alagyan kag guluwaan, sistema sang transportasyon, network sang komunikasyon, mga planta sang kuryente, mga pabrika, pasilidad para sa paghaboy sing higko kag pag-recycle, mga gamit sa pagdepensa, kag daw may ara pa gani sang sentral nga gobierno sa nucleus sini. Dugang pa, ang cell makahimo sing kopya sang iya kaugalingon sa sulod lang sang pila ka oras!

11, 12. (a) Diin naghalin ang impormasyon nga kinahanglan para maporma ang sarisari nga cell, kag ano ang koneksion sini sa Salmo 139:16? (b) Ano ang nagapakita nga ang utok sang tawo ‘ginhimo sing makatilingala’?

¹¹ Ang matuod, indi palareho ang tanan nga cell. Samtang padayon nga nagadamo ang mga cell sang sibudbod (embryo), sarisari nga klase sang cell ang maporma. Ang iban mangin mga cell sang nerve; ang iban mangin mga cell sang tul-an, maskulo, dugo, ukon mata. Ining sarisari nga mga cell na-program na sa “librarya” sang mga genetic blueprint sang cell, ang DNA. Indi katingalahan nga gingiyahan sang balaan nga espiritu si David sa pagsiling parte kay Jehova: “Nakita mo na ako sang wala pa ako mabun-ag; nasulat sa imo libro ang tanan ko nga bahin.”—Salmo 139:16.

¹² Ang iban nga mga bahin sang lawas grabe ka komplikado. Halimbawa, binagbinaga ang utok sang tawo. Para sa iban, amo ini ang pinakakomplikado nga butang nga nadiskobrehan sa uniberso. Nagaunod ini sing mga 100 ka bilyon ka nerve cell nga daw pareho kadamo sang mga bituon sa aton galaxy. Ang kada cell nagasanga sa linibo ka koneksion sa iban nga mga cell. Ang mga scientist nagasiling nga ang utok sang tawo makapasulod sang tanan nga impormasyon nga ara sa tanan nga librarya sa kalibutan kag mahimo nga indi gid matakus ang kapasidad sini sa pagtago sing impormasyon. Bisan pa madamo na nga tinuig nga ginatun-an ining ‘ginhimo sing makatilingala’ nga organ, ginabaton sang mga scientist nga mahimo indi gid nila mahangpan sing bug-os kon paano ini nagapanghikot.

13, 14. (a) Paano ginapakita sang mga subay kag sang iban pa nga mga tinuga nga “tuman sila kaalam,” kag ano ang ginatudlo sini sa aton parte sa ila Manunuga? (b) Ngaa masiling naton nga ang lawa sang damang halimbawa sang kaalam ni Jehova?

¹³ Pero, ang tawo isa lang ka halimbawa sang kaalam ni Jehova sa pagpanuga. Ang Salmo 104:24 nagasiling: “Tuman kadamo sang imo binuhatan, O Jehova! Ginhimo mo ini tanan sa imo kaalam. Ang duta puno sang imo mga tinuga.” Ang kaalam ni Jehova makita sa kada tinuga sa palibot naton. Halimbawa, ang subay ‘tuman kaalam.’ (Hulubaton 30:24, footnote) Ang matuod, ang colony sang mga subay organisado gid. Sa iban nga colony sang mga subay, may nagaatipan, may nagahimo sing ilistaran, kag may nagatipon sing pagkaon halin sa mga insekto nga ginatawag nga tigi nga daw pareho lang nga may ginasagod sila nga sapat. Ang iban nga mga subay daw mga mangunguma, nga nagatanom kag nagapatubas sang ila pagkaon nga amo ang fungus. Madamo pa nga tinuga ang gindesinyo nga may instinct sa paghimo sing talalupangdon nga mga butang. Halimbawa, ang langaw makalupad sing paatras kag indi ini masunod sang pinakamoderno nga eroplano nga ginhimo sang tawo. Ang nagasaylosaylo nga mga pispis nagasunod sa direksion sang mga bituon, sang magnetic field sang duta, ukon daw may mapa sila nga nagagiya sa ila. Tinuig nga ginatun-an sang mga biologist ang komplikado nga abilidad sini nga mga sapat. Gani, ang Isa nga nagahatag sang ikasarang sa sini nga mga sapat sigurado nga maalam gid!

¹⁴ Madamo gid sang natun-an ang mga scientist sa kaalam ni Jehova sa pagpanuga. May ara pa gani isa ka klase sang engineering nga ginatawag biomimetics nga nagatinguha sa pagsunod sa mga desinyo nga makita sa palibot naton. Halimbawa, mahimo nga nagdayaw ka sa katahom sang lawa sang damang. Pero ang mga engineer nagadayaw gid sa desinyo sini. Ang lawa daw matapok tulukon pero mas mabakod pa ini sa salsalon nga pareho sini kadaku kag mas mabakod pa sa mga fiber sang bulletproof vest. Daw ano gid ini kabakod? Kon padakuan ang lawa sang damang asta mangin pareho ini kadaku sang lambat sa pagpangisda, puede masiod sini ang isa ka de-pasahero nga eroplano nga nagalupad! Huo, ginhimo ni Jehova ining tanan nga butang paagi ‘sa iya kaalam.’

Kaalam sa Pag-organisar sang mga Bituon kag mga Anghel

15, 16. (a) Ano ang ginatudlo sa aton sang mga bituon sa langit parte sa kaalam ni Jehova? (b) Paano ang posisyon ni Jehova bilang Supremo nga Kumander sa madamo gid nga mga anghel nagapakita nga maalam gid sia nga Administrador?

¹⁵ Ang kaalam ni Jehova makita sing maathag sa iya mga binuhatan sa bilog nga uniberso. Ang mga bituon sa langit nga ginbinagbinag naton sa Kapitulo 5, wala lang nagalinapta sa kahawaan. Bangod sa kaalam ni Jehova nga naghimo sang “mga pagsulundan sa langit,” ang kalangitan matahom nga naorganisar sa mga galaxy. Ang grupo sini nga mga galaxy ginatawag nga cluster. Ang grupo naman sining mga cluster ginatawag nga supercluster. (Job 38:33, The New Jerusalem Bible) Indi katingalahan nga gintawag ni Jehova ang mga butang sa langit nga isa ka “hangaway”! (Isaias 40:26) Pero, may isa pa ka hangaway nga nagapaathag pa gid kon ano kaalam si Jehova.

¹⁶ Pareho sang nabinagbinag naton sa Kapitulo 4, ang Dios may titulo nga “Jehova sang mga kasuldadusan.” Ngaa? Bangod sang iya posisyon bilang Supremo nga Kumander sang isa ka daku nga kasuldadusan sang ginatos ka milyon ka espiritu nga tinuga. Pamatuod ini sang gahom ni Jehova. Pero, paano ini nagapakita sang iya kaalam? Binagbinaga: Si Jehova kag si Jesus wala gid nagauntat sa pagpangabudlay. (Juan 5:17) Gani, natural lang nga ang mga anghel nga mga ministro sang Labing Mataas masako man pirme. Ining mga anghel nga mas mataas kag mas gamhanan sa mga tawo, ginhatagan sang Dios sang makalilipay nga hilimuon sugod sang gintuga sila. (Hebreo 1:7; 2:7) Nalipay sila sa pagtuman “sang iya tingog” kag paghimo “sang iya kabubut-on.” (Salmo 103:20, 21) Gani kon nalipay ang mga anghel sa paghimo sang kabubut-on ni Jehova halin sadto, ginapakita sini nga maalam gid Sia nga Administrador!

Si Jehova “Amo Lamang ang Maalam”

17, 18. Ngaa nagasiling ang Biblia nga si Jehova “amo lamang ang maalam,” kag ano ang matun-an naton sa ginsiling ni apostol Pablo parte sa kaalam ni Jehova?

¹⁷ Base sa mga ebidensia, maintiendihan gid naton kon ngaa ginadayaw gid sang Biblia si Jehova bangod sa iya kaalam. Halimbawa, nagasiling ini nga si Jehova “amo lamang ang maalam.” (Roma 16:27) Si Jehova lang gid ang may perpekto nga kaalam. Sia ang Ginhalinan sang tanan nga matuod nga kaalam. (Hulubaton 2:6) Amo gani nga bisan pa si Jesus ang pinakamaalam sa mga gintuga ni Jehova, wala sia nagsalig sa iya kaugalingon nga kaalam kundi ginhambal niya kon ano ang gintudlo sa iya sang iya Amay.—Juan 12:48-50.

¹⁸ Talupangda ang ginsiling ni apostol Pablo parte sa tumalagsahon nga kaalam ni Jehova: “Tuman kadamo sang pagpakamaayo sang Dios! Indi gid matungkad ang iya kaalam kag ihibalo! Indi gid mahangpan sing bug-os ang iya mga paghukom kag indi mausoy sing bug-os ang iya mga dalanon!” (Roma 11:33) Ginapakita sang ginsiling ni Pablo nga nagadayaw gid sia ukon nahalawhaw. Ang Griegong tinaga nga ginpili niya para sa “indi gid matungkad” may koneksion sa tinaga para sa “kadadalman.” Gani ang iya ginsiling nagabulig sa aton nga imadyinon kon daw ano kaalam si Jehova. Kon binagbinagon naton ang kaalam ni Jehova, daw pareho ini nga nagatulok kita sa isa ka buho nga tama kadalom kag indi matungkad, amo nga indi mo makita ang kadalumon sini. Pareho sina ang kaalam ni Jehova. Indi gid naton ini matungkad. (Salmo 92:5) Indi bala nga kon pensaron naton ini, nagabulig ini sa aton nga magpaubos?

19, 20. (a) Ngaa ang agila gingamit nga simbulo sang kaalam sang Dios? (b) Ano ang pamatuod nga si Jehova may ikasarang nga makita ang palaabuton?

¹⁹ Si Jehova “amo lamang ang maalam” sa isa pa ka kahulugan: Sia lang ang may ikasarang nga makita ang palaabuton. Dumduma, ginagamit ni Jehova ang agila bilang simbulo sang iya kaalam. Ang golden eagle mahimo nagabug-at sing lima lang ka kilo, pero ang mga mata sini mas daku pa sa mga mata sang isa ka adulto nga tawo. Dalayawon ang panulok sang agila kay grabe ini kasipat. Samtang nagalupad, makita sang agila ang gamay nga dalagiton bisan pa pila ka kilometro ang kalayuon sini! Si Jehova mismo nagsiling parte sa agila: “Nagatulok sia sa malayo.” (Job 39:29) Pareho sa sini, si Jehova may ikasarang man nga makatulok “sa malayo” nga palaabuton!

²⁰ Ang Biblia puno sing ebidensia nga matuod ini. Mabasa diri ang ginatos ka tagna, ukon kasaysayan nga ginsulat sing abanse. Gintagna sa Biblia ang resulta sang mga inaway, ang pagsugod kag pagkapierde sang mga kagamhanan sa kalibutan, kag bisan gani ang detalyado nga mga strategy sa inaway sang mga kumander sang militar. Kon kaisa ini nga mga tagna ginsulat ginatos ka tuig pa antes ini natabo.—Isaias 44:25–45:4; Daniel 8:2-8, 20-22.

21, 22. (a) Ngaa wala sing basihan ang ginasiling sang iban nga nakita na sing abanse ni Jehova ang tanan nga desisyon nga himuon mo sa imo kabuhi? Iilustrar. (b) Paano naton nahibaluan nga wala ginagamit ni Jehova ang iya kaalam sa indi mapinalanggaon nga paagi?

²¹ Pero, buot bala silingon nga abanse na nga nakita sang Dios ang mga desisyon nga himuon mo sa imo kabuhi? Ang iban nga nagatudlo sing doktrina sang predestinasyon nagapati gid nga huo ang sabat. Pero kon matuod ang predestinasyon, buot silingon indi makontrol sang Dios ang iya ikasarang nga mahibal-an ang palaabuton. Sa pag-ilustrar: Kon manami ka magkanta, wala ka na bala sing iban nga himuon kundi magkanta na lang pirme? Siempre indi. Gani, bisan may ikasarang si Jehova nga hibaluon sing abanse ang palaabuton, wala niya ini ginagamit sa tanan nga tion. Kon himuon niya ini, daw pareho lang nga ginkuha man ni Jehova ang aton kahilwayan sa pagdesisyon. Indi gid niya ini paghimuon kay isa ini ka espesyal nga regalo nga indi gid niya pagbawion.—Deuteronomio 30:19, 20.

²² Ang malain pa kay ang ideya mismo sang predestinasyon nagapakita nga ang kaalam ni Jehova wala sing pasunaid, wala sing gugma, wala sing empatiya, ukon wala sing kaluoy. Pero indi gid ini matuod! Ginatudlo sang Biblia nga si Jehova “gugma.” (1 Juan 4:8) Gani pareho sa iban niya nga mga kinaiya, pirme ginapakita ni Jehova ang iya kaalam sa mapinalanggaon nga paagi.

23. Ngaa dapat naton saligan ang kaalam ni Jehova, kag paano naton ini mapakita?

²³ Maathag nga masaligan gid ang kaalam ni Jehova. Labaw gid ini sa aton kaalam amo nga ang Pulong sang Dios mahigugmaon nga nagapalig-on sa aton: “Magsalig ka kay Jehova sa bug-os mo nga tagipusuon, kag indi ka magsalig sa imo kaugalingon nga paghangop. Hunahunaa sia sa tanan mo nga dalanon, kag tadlungon niya ang imo mga banas.” (Hulubaton 3:5, 6) Gani, binagbinagon pa naton ang kaalam ni Jehova para mangin malapit pa gid kita sa aton pinakamaalam nga Dios.