Kon Paano Nag-ugdaw ang Cristianong Pagpaabot

GINSILINGAN ni Jesus ang iya mga disipulo nga “magbantay sing dayon” sang iya presensia kag sang pagkari sang iya Ginharian. (Marcos 13:37) Madamu sing pamatuod sa Cristianong Griegong Kasulatan nga ginhimu ina sang nahaunang-siglo nga mga Cristiano. Sa katunayan, ang iban sa ila nangin dimapailubon. (2 Tesalonica 2:1, 2) Sa pihak nga bahin, agod upangan ang pag-uyaya sa Cristianong pagpaabot, sanday Pablo, Santiago, Pedro kag Juan nagsulat diin ila ginlaygayan ang ila kautoran nga magpabilin nga alisto sa espirituwal samtang mapailubon nga nagahulat sang “presensia” ni Cristo kag sang “adlaw ni Jehova.”—Hebreo 10:25, 37; Santiago 5:7, 8; 1 Pedro 4:7; 2 Pedro 3:1-15; 1 Juan 2:18, 28.

Ginakilala sang mga sinulatan nga ginbalhag sang mga istoryador kag mga teologo sang Cristiandad ini nga katunayan. Sa iya malawig nga Supplément, ang masaligan nga Pranses nga Katoliko nga Dictionnaire de la Bible nagsiling: “Walay pulos tinguhaan sa bisan paano nga ipanghiwala ang pagpaabot sa katapusan nga ginpadayag sa kalabanan nga mga teksto sa Bag-ong Testamento. . . . Sa dumaan nga Cristianismo . . . ang pagpaabot sa Parousia [presensia] daku sing bahin kag padayon kutob sa isa ka ukbong sang B[ag-ong] T[estamento] tubtob sa pihak.”

Apang ngaa ‘gintinguhaan [sang iban nga mga teologo sang Cristiandad] nga sa bisan paano ipanghiwala ang pagpaabot sa katapusan’ nga ginpadayag sa tunga sang dumaan nga mga Cristiano? Sing walay duhaduha, agod pakamatarungon ang pagka-indiperente sa espirituwal nga ginapadayag karon sa tunga sang madamung ginatawag nga mga lider. Paano natabo ining pagbaylo?

Kon Paano Nag-ugdaw ang Pagpaabot

Ang pag-uyaya sa Cristianong pagpaabot amo ang isa sa mga resulta sang apostasya nga nagsugod nga mapadayag bisan antes pa mapatay ang mga apostoles ni Cristo. Si apostol Pablo nagpaandam nga ang apostasya “nagapanghikot na” sa sulod sang Cristianong kongregasyon sang adlaw niya. (2 Tesalonica 2:3, 4, 7) Pila ka tuig sang ulihi, ginpaandaman ni apostol Pablo ang iya mga masigka Cristiano batok sa “dimatuod nga mga manunudlo” kag “mga manugyaguta” nga nagasiling: “Diin bala ining ginsaad nga presensia niya? Kay kutob sang pagtulog sang mga ginikanan, ang tanan nagapadayon subong nga amo sila kutob sa ginsugoran sang pagtuga.”—2 Pedro 2:1; 3:3, 4.

Sing makawiwili, ang nagakaigo nga Cristianong pagpaabot ginhuptan sing makadali sadtong nagtuo sa Makasulatanhon nga kamatuoran nga ang ginsaad nga “presensia” ni Jesus magapahibalo sang pagkalapit sang iya Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom sa duta. Sanday Justin Martyr (napatay sang c. 165 C.E.), Irenaeus (napatay sang c. 202 C.E.) kag Tertullian (napatay pagkatapos sang 220 C.E.) nagtuo sa Milenyal nga Paggahom ni Cristo kag nagrekomendar sang malangkagon nga pagpaabot sa katapusan sang karon nga sistema sang mga butang.

Samtang nagligad ang tion kag nag-uswag ang apostasya, ang milenyal nga paglaum nga ang duta baylohan nga mangin tugob-globo nga paraiso sa idalom sang Ginharian ni Cristo amat-amat nga ginbuslan sang ginhanduraw nga pagpaabot nga napasad sa Griegong pilosopiko nga ideya tuhoy sa duna nga pagkadimamalatyon sang tawo. Ang paglaum nga Paraiso ginliton halin sa duta pakadto sa langit, nga matigayon kon mapatay. Ang Cristianong pagpaabot sa parousia, ukon presensia ni Cristo, kag ang pagkari sang Ginharian nagluya. ‘Ngaa malangkagon nga bantayan ang tanda sang presensia ni Jesus,’ pangatarungan nila ‘kon makalaum ka nga makaupod ni Cristo sa langit kon mapatay?’

Ining pag-ugdaw sang Cristianong pagkamabinantayon nagtiklod sa apostata nga mga Cristiano nga organisahon ang ila kaugalingon nga mangin nahuman sing maayo nga iglesia nga ang mata wala na natuon sa nagapakari nga parousia, ukon presensia, ni Cristo kundi, sa baylo, sa pagdominar sa iya mga katapo kag, kon posible, sa kalibutan. Ang The New Encyclopædia Britannica nagasiling: “Ang [daw] paglantang sang Parousia nagresulta sa pagluya sang malapit na nga pagpaabot sa dumaan nga iglesia. Sa sining proseso sang ‘de-eschatologizing,’ [pagluya sang panudlo sa “Katapusan nga mga Butang”] ginbuslan sang institusional nga iglesia ang ginapaabot nga Ginharian sang Dios. Ang pagkahuman sang Iglesia Katolika subong hirarhiko nga institusion amo ang direkta nga may kahilabtanan sa pag-ugdaw sang malapit na nga pagpaabot.”

Natabo ang Makamamatay nga Hitabo

Ang “amay,” ukon “doktor” sang iglesia, nga nagpahanabo sang makamamatay nga hitabo sa Cristianong pagkamabinantayon walay duhaduha nga amo si Augustine sang Hippo (354-430 C.E.). Sa iya bantog nga sinulatan nga The City of God, si Augustine nagsiling: “Ang iglesia karon sa duta amo ang ginharian ni Cristo kag ang ginharian sa langit.”

Ginapaathag sang The New Bible Dictionary ang epekto sining pagtamod sa Katolikong teolohiya, nga nagasiling: “Sa teolohiya sang Romanong Katoliko ang tuhay nga tanda amo ang nagapakilala sa ginharian sang Dios kag sa Iglesia sa dutan-on nga pagginahom, ang pagpakilala nga bangod gid sa impluensia ni Augustine. Paagi sa eklesiastiko nga hirarkiya ginapaaktuwal si Cristo subong Hari sang ginharian sang Dios. Ang sakop sang ginharian may pareho nga dulonan sa sakop sang gahom kag awtoridad sang Iglesia. Ang ginharian sang langit ginpasangkad sang misyon kag pag-uswag sang Iglesia sa kalibutan.”

Nagkuha ini sa kinahanglanon nga “padayon nga magbantay” para sa tanda nga magapakita nga malapit na ang Ginharian sang Dios. Nagasulat sa The New Encyclopædia Britannica, si Propesor E. W. Benz nagpabakud sini, nga nagasiling: “Ginpakadiutay niya [Augustine] ang importansia sang orihinal nga pagpaabot sang pagkalapit paagi sa pagpahayag nga ang Ginharian sang Dios nagsugod na sa sining kalibutan paagi sa pagtukod sa iglesia; ang iglesia amo ang maragtason nga tiglawas sang Ginharian sang Dios sa Duta. Ang nahaunang pagkabanhaw, suno kay Augustine, pirme nagakatabo sa sulod sang iglesia sa dagway sang sakramento sang Bautismo, diin ang matutom ginapasulod sa Ginharian sang Dios.”

Si Augustine man ang nagtapos sang pagsikway sang Cristiandad sa Makasulatanhon nga paglaum tuhoy sa Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom ni Jesucristo diin Iya ipasag-uli ang Paraiso sa duta. (Bugna 20:1-3, 6; 21:1-5) Ginabaton sang The Catholic Encyclopedia: “Ginsakdag sang ulihi ni Sto. Augustine ang pagpati nga wala sing milenio. . . . Ang inugpahuway nga isa ka libo ka tuig pagkatapos sang anum ka libo ka tuig nga maragtas, amo ang kabug-osan sang dayon nga kabuhi; ukon, sa iban nga hambal, ang numero nga isa ka libo gintuyo sa pagpabutyag sing kahimpitan.” Ang Britannica Macropædia (1977) nagadugang: “Para sa iya [kay Augustine] ang milenio nangin isa ka espirituwal nga kahimtangan diin ang iglesia tingob nga nagsulod sang Pentecostes. . . . Wala sing malapit nga labaw sa kinaugali nga pagpasilabot sa maragtas ang ginapaabot.” Kon amo, para sa mga Katoliko, ang pangamuyo “magkari ang imo ginharian” nangin walay pulos.

Kadudulman sa Tion sang Edad Media

Ginsugiran kita, nga ang interpretasyon ni Augustine, “nangin talaksan nga doktrina sang Edad Media.” Busa, ang Cristianong pagpaabot nagluya. Aton mabasa: “Sa Cristiandad sang Edad Media, ang eskatolohiya sang Bag-ong Testamento ginhatagan sing lugar sa dogmatiko nga sistema diin ang pilosopiko nga sadsaran sang primero Platonistiko [gikan sa Griegong pilosopo nga si Plato] kag, sang ulihi sa nakatundan, Aristoteliano [gikan sa Griegong pilosopo nga si Aristotle]. Ang tradisyonal nga ideya tuhoy sa parousia, pagkabanhaw kag iban pa gintingob sa Griegong mga opinyon tuhoy sa kalag kag sa pagkadimamalatyon sini. . . . Ang Cristianismo sang Edad Media . . [nagbilin] sing diutay nga lugar para sa eskatolohiko nga luyag. Apang, ini nga luyag, indi patay; nagkabuhi ini sa pila ka erehes nga hublag.”—Encyclopædia Britannica, 1970 nga edisyon.

Ang Iglesia Romana Katolika nagahambal sing dimatinahuron tuhoy sinang “erehes nga mga hublag,” nagatawag sa ila nga “milenyalista nga mga sekta.” Dimatinahuron nga nagahambal ang iya mga istoryador tuhoy sa “Tuig-1000 nga Kahadlok.” Apang kay sin-o sala nga madamu sang kinaandan nga tawo ang nahadlok nga ang kalibutan matapos sa tuig 1000? Ini nga “kahadlok” amo ang direkta nga resulta sang teolohiya sang Katoliko nga “Santo” Augustine. Nagsiling sia nga si Satanas gingapos sadtong nahaunang pagkari ni Cristo. Sanglit ang Bugna 20:3, 7, 8 nagasiling nga si Satanas pagagapuson sa 1,000 ka tuig kag nian “buy-an . . . agod patalangon ang tanan nga kapungsoran” (The Jerusalem Bible), indi katingalahan nga ang iban nga tawo sang ikanapulo nga siglo hinadlokan sa kon ano ang mahimu nga matabo sa tuig 1000.

Natural, ang opisyal nga Iglesia Romana Katolika nagpakamalaut sa sining “kahadlok,” subong sang ginhimu sini anay sa Cisterciano nga Abbot nga si Joachim sang Flora, nga nagtagna sang katapusan sang Cristianong dag-on para sa tuig 1260. Sang ulihi, sang 1516, sa Ikalima nga Laterano nga Konsilyo, pormal nga gindumili ni Papa Leo X kay bisan sin-o nga Katoliko nga pakton kon san-o magakari ang Anticristo kag ang Katapusan nga Paghukom. Ang paglapas sa sina nga kasugoan pagasilotan sing ekskomunikasyon!

Pagpalantang sang Protestante

Sing teoretiko, nasaksihan kuntani sang ika-16 ka siglo nga Repormasyon, kag sang iya ginahaumhaum nga pagbalik sa Biblia, ang pagpasag-uli sang Cristianong pagpaabot. Kag amo sini sing makadali. Apang sa sini nga bahin, subong sang sa iban, wala matuman sang Repormasyon ang iya mga saad. Wala ini magtanda sang pagbalik sa matuod nga Cristianismo sa Biblia. Ang Protestante nga mga iglesia nga nagtuga sang Repormasyon madasig nga nadulaan sing Cristianong pagkamabinantayon kag nag-ugyon sa karon nga kalibutan.

Aton mabasa: “Apang, ang Repormasyon nga mga iglesia nangin institusional nga teritoryal (nasyonal) nga mga iglesia sang ulihi, kag nag-untat sa pagpaabot sang panahon sang katapusan, kag gani ang doktrina tuhoy sa ‘katapusan nga mga butang’ nangin apendise sa mga dogmatiko.” “Sa relihioso nga kahilwayan nga nag-utwas, labi na sa tunga sang mga Protestante kag mga Judiyo, sa talipusposan sang ika-18 kag sang ika-19 nga siglo, wala sing lugar ang eskatolohiya. Ginkabig ini subong bahin sang kinaraan, dumaan, sinadto nga mga siod sang tradisyonal nga relihion nga indi na sarang mabaton sa dag-on sang kapawa. Sa kalabanan nga kaso, ang eskatolohiko nga mga ideya ginsikway sing dungan, kag ang simple nga pagkadimamalatyon sang kalag kon mapatay ginpatihan subong ang katapusan sang tawo. Ginpatpat liwat sang iban nga mga teologo ang pagpaabot sa Ginharian sang Dios sa etiko, daw mistiko ukon sosyal nga mga termino.”—Encyclopædia Britannica.

Busa, sa baylo nga buligan ang mga Cristiano nga “padayon nga magbantay” para sa presensia ni Cristo kag sa pagkari sang Ginharian sang Dios, ang Protestante nga mga teologo nagpahilayo sa matuod nga Cristianong pagpaabot. Para sa madamu sa ila, “ang Ginharian sang Dios . . . dugang nga ginhangop sa indibiduwalistiko nga kahulugan; amo ini ang pagkasoberano sa kaluoy kag paghidait sa tagipusuon sang mga tawo.” Para sa iban, “ang pagkari sang ginharian ginahuman sang abante nga pagmartsa sang sosyal nga pagkamatarong kag pag-uswag sang isa sa komunidad.”—The New Bible Dictionary (Protestante).

Mga Pagpaabot sang Katoliko

Sa teoriya, sa magkubos, ang mga katoliko dapat nga magbantay sa espirituwal sang presensia ni Cristo. Walay sapayan sang teolohiya ni Augustine nga nagtapos sa pagpaabot sa Ginharian kag sa milenyal nga paglaum para sa mga Katoliko, ang doktrina sang Iglesia Romana nagalakip gihapon sang katungdanan sang Cristiano nga padayon nga magbantay sa pagbalik ni Cristo. Halimbawa, ang Congregation for the Doctrine of the Faith sang Batikano nagpadala sa Katoliko nga mga obispo sa bug-os nga kalibutan sang sulat, nga gin-aprobahan ni Papa Juan Paulo II kag napetsahan sang Mayo 17, 1979, nga nagasiling: “Nahisuno sa Kasulatan, ang iglesia nagahulat ‘sa mahimayaon nga pagpadayag sang Aton Ginuong Jesucristo.’”

Amo sina ang panudlo sang Iglesia Katolika sa Teoriya. Apang, sa buhat, daw ano bala kasunson mabatian sang kinaandan nga Katoliko ang iya pari nga nagawali nahanungod sa pagkinahanglan nga padayon nga magbantay sa presensia ni Cristo kag sa pagkari sang Ginharian sang Dios? Sing makawiwili, ang katuyoan mismo sang ginkutlo sa hitaas nga sulat gikan sa Romanong Curia amo nga “palig-unon ang pagtuo sang mga Cristiano sa mga punto nga ginpangduhaduhaan.” Apang ngaa ginpangduhaduhaan sang ginatawag nga mga Cristiano ang pagbalik ni Cristo? Sarang bala makuha ang sabat sa masunod nga mga kinutlo gikan sa The New Encyclopædia Britannica? “Ang iglesia madugay na nga nagpatumbaya sa mga panudlo nahanungod sa bug-os nga sakop sang katapusan nga mga butang.” Kutob sang Repormasyon, ang Iglesia Romana naanad na sa eskatoliko nga hublag.”

Ang Cristianong Pagkamabinanatayon Indi Patay

Ang Cristianong pagpaabot nag-ugdaw sa sulod sang mga iglesia sang Cristiandad bangod ginsikway nila ang maathag nga mga kamatuoran tuhoy sa Biblia kag nagpili nga sundon ang Griegong pilosopiya kag teolohiya ni “Santo” Augustine. Ang masunod nga mga artikulo magapakita nga ang matuod nga mga alagad pirme nagkabuhi nga nagapaabot sa presensia sang Cristo, kag may yara karon katawhan nga nagpamatuod sang ila Cristianong pagkamabinantayon sing tinuig na kag natukiban liwat ang matahom nga paglaum nga sarang mangin imo. Palihug basaha sing padayon, kag nian pangabaya ang isa sa mga Saksi ni Jehova nga buligan ikaw nga “padayon nga magbantay” sa katumanan sinang paglaum sa Biblia.