Ngaa 30 ka Bilog nga Pilak Lamang?
MALAPIT sa Paskuwa sang 32 C.E., si Judas, upod sa iban pa nga apostoles, ginpadala agod magbantala. (Mateo 10:1, 4, 5) Wala madugay sang makabalik na si Judas, kag kubos sa isa ka tuig sa tapos sia mangin apostol, ginsabdong sia ni Cristo sing dayag, bisan pa wala sia ginhingadlan. Ang iban nga mga disipulo nagbiya kay Jesus, kay indi nila mabaton ang iya mga panudlo, apang si Pedro nagsiling nga ang 12 magaunong kay Cristo. Bilang sabat ginkilala ni Jesus nga ginpili niya ang 12 apang nagsiling: “Ang isa sa inyo manugpasipala [Griego, di·aʹbo·los, buot silingon “yawa” ukon “manugpasipala”].” Ginapaathag sang rekord nga ang manugpasipala amo si Judas, nga “magatugyan sa iya, bisan pa isa sia sa napulog-duha.”—Juan 6:66-71.
May kaangtanan sa sining hitabo si Juan nagsiling: “Kutob sa ginsuguran nahibaluan na ni Jesus . . . kon sin-o ang magatugyan sa iya.” (Juan 6:64) Pasad sa mga tagna sang Hebreong Kasulatan nahibaluan na ni Cristo nga itugyan sia sang isa ka suod nga kaupod. (Salmo 41:9; 109:8; Juan 13:18, 19) Bangod sang ikasarang sang Dios nga mahibaluan sing abanse ang isa ka butang nga mahanabo, nakita naman niya nga inang isa magatraidor, apang wala nagahisanto sa mga kinaiya sang Dios kag sa iya anay mga pagpakig-angot, ang hunahunaon nga si Judas dapat makasala, nga subong bala signos niya ini. (Tan-awa ang Insight on the Scriptures, Tomo 1, nga ginbalhag sang Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. sa sub-titulo nga FOREKNOWLEDGE, FOREORDINATION, pahina 857, 858.) Sa baylo, subong nasambit na, sa ginsuguran sang iya pagkaapostol si Judas matutom sa Dios kag kay Jesus. Sa amo mahimo gid nga ang buot silingon ni Cristo sa “ginsuguran” amo sang si Judas nagsugod sa paglain, nagsugod sa pagpadaug sa dikahimpitan kag sa makasasala nga mga huyog, subong sang ginkilala ni Jesus. (Juan 2:24, 25; Bugna 1:1; 2:23) Mahimo gid nga nahibaluan ni Judas nga sia ang “manugpasipala” nga ginsambit ni Jesus, apang nagpadayon pa sia sa paglakbay upod kay Jesus kag sa matutom nga mga apostoles kag mahimo gid nga wala sia magbag-o.
Wala ginadetalye sang Biblia kon ano ang mga motibo sang iya malaut nga dalanon, apang ang natabo sang Nisan 9, 33 C.E., lima ka adlaw sa wala pa mapatay si Jesus, nagahatag sing kapawa sa sini. Sa Betania sa balay ni Simon nga aruon, ginhaplasan ni Maria, nga utod ni Lazaro, si Jesus sing mahumot nga lana nga nagabili sing 300 ka denario, mga isa ka tuig nga suweldo sang isa ka mamumugon sadto. (Mateo 20:2) Mabaskog nga namatok si Judas nga ang lana sarang kuntani mabaligya kag ang kuwarta “ihatag sa mga imol.” Mahimo nga ang iban nga mga apostoles nag-ugyon sa daw makatarunganon nga punto, apang ginsabdong sila ni Jesus. Ang matuod nga rason kon ngaa namatok si Judas amo nga sia ang nagauyat sang kahon sang kuwarta kag sia “kawatan . . . kag ginakawat niya ang kuwarta” nga ginahulog sa kahon. Gani si Judas makagod kag kawatan.—Juan 12:2-7; Mateo 26:6-12; Marcos 14:3-8.
Bili sang Pagtugyan
Wala sing duhaduha nga nasaklaw si Judas sang magsabdong si Jesus nahanungod sa kuwarta. Sa sini nga tion “si Satanas nagsulod kay Judas,” mahimo gid sa kahulugan nga ang traidor nga apostol nagtugyan sang iya kaugalingon sa kabubut-on sang Yawa, nagtugot sang iya kaugalingon nga mangin kasangkapan sa pagtuman sang plano ni Satanas nga punggan si Cristo. Pila ka adlaw sang ulihi, sang Nisan 12, nagkadto si Judas sa puno nga mga saserdote kag sa mga kapitan sang templo agod hibaluon kon pila ang ibayad nila sa iya kon itugyan niya si Jesus, sa liwat nagapakita sang iya kakagod. (Mateo 26:14-16; Marcos 14:10, 11; Lucas 22:3-6; Juan 13:2) Ang puno nga mga saserdote nakigsapol sadto nga adlaw upod sa “mga gulang sang katawhan,” ang may impluwensia nga mga tawo sang Sanhedrin. (Mateo 26:3) Mahimo nga ginpatawag ang mga kapitan sang templo bangod sang ila impluwensia kag agod maghatag sing legal nga panugda sa ginaplano nga pagdakop kay Jesus.
Katluan ka bilog nga pilak ($66, kon siclo) ang bili nga gintanyag. (Mateo 26:14, 15) Ang bili nga gintanyag sang relihioso nga mga lider daw ginhungod agod ipakita ang ila pagtamay kay Jesus, ginatamod sia subong manubo sing bili. Suno sa Exodo 21:32, ang bili sang isa ka ulipon 30 ka siclo. Nahisanto sa sini, si Zacarias ginsuhulan sing “katluan ka bilog nga pilak” bangod sang iya pagpangabudlay subong manugbantay sang katawhan. Gintamay ni Jehova ining tuman kanubo nga suhol, kag gintamod niya ang suhol nga ginhatag kay Zacarias subong talaksan sang kon paano gintamod sang walay pagtuo nga katawhan ang Dios mismo. (Zacarias 11:12, 13) Busa, sa pagtanyag sing 30 lamang ka bilog nga pilak para kay Jesus, ginpakita sang relihioso nga mga lider nga manubo ang iya bili. Apang, sa amo man nga tion, gintuman nila ang Zacarias 11:12, ginkabig nila si Jehova nga manubo sing bili paagi sa paghimo sini sa tiglawas nga iya ginpadala sa pagbantay sa Israel. Ang malaut nga si Judas “nagsugot [sa bili], kag nagpangita sia sing maayong kahigayunan nga matugyan niya [si Jesus] sa ila nga wala ang kadam-an.”—Lucas 22:6.
Katapusan nga Gab-i Upod kay Jesus
Walay sapayan sang pagluib kay Cristo, nagpakig-upod gihapon si Judas sa iya. Nagbuylog man sia kay Jesus kag sa mga apostoles sang Nisan 14, 33 C.E., para sa pagsaulog sing Paskuwa. Samtang ginasaulog ang panihapon sang Paskuwa nag-alagad si Jesus sa mga apostoles, mapainubuson nga ginhinawan niya ang ila mga tiil. Gintugutan sang salimpapaw nga si Judas nga himuon ini sa iya ni Jesus. Apang si Jesus nagsiling, “Indi tanan kamo matinlo.” (Juan 13:2-5, 11) Nagsiling man sia nga ang isa sa mga apostoles sa palibot sang latok magatugyan sa iya. Ayhan agod indi magpahilmon nga nakasala sia, namangkot si Judas kon sia bala ining isa. Subong dugang pa nga pagpakilala, ginhatagan ni Jesus si Judas sing isa ka tipik sang tinapay kag ginsilingan sia nga himuon sa gilayon ang luyag niya himuon.—Maeo 26:21-25; Marcos 14:18-21; Lucas 22:21-23; Juan 13:21-30.
Sa gilayon ginbiyaan ni Judas ang grupo. Ang pagpaanggid sang Mateo 26:20-29 sa Juan 13:21-30 nagapakita nga naglakat sia antes ginpatok ni Jesus ang Panihapon sang Ginuo. Mahimo gid nga ang pag-asoy ni Lucas sini nga hitabo indi suno sa kronolohiko nga pasunod, kay si Judas nakalakat na sang gindayaw ni Cristo ang grupo bangod sang ila pag-unong sa iya; indi ina nagakaigo kay Judas, kag wala man sia ginlakip sa “katipan . . . para sa ginharian.”—Lucas 22:19-30.
Nakit-an sang ulihi ni Judas si Jesus upod sa matutom nga mga apostoles sa hardin sang Getsemani, isa ka duog nga natultulan gid sang maluib, kay nakatipon na sila didto anay. Ginpangunahan niya ang isa ka daku nga guban, lakip ang Romano nga mga soldado kag isa ka kumander sang militar. Ang guban may mga inuglampos kag mga espada subong man mga sulo kag mga suga, nga kinahanglan nila kon tabunan sang panganod ang ugsad nga bulan ukon kon si Jesus yara sa madulom. Mahimo nga indi kilala sang mga Romano si Jesus, gani, suno sa nahambalan na nga sinyas, gintamyaw ni Judas si Cristo kag sa isa ka buhat sang pagkasalimpapaw, “ginhalukan niya sia,” sa amo nagpakilala sa iya. (Mateo 26:47-49; Juan 18:2-12) Pagkatapos sadto nabatyagan ni Judas ang kadakuon sang iya sala. Pagkaaga gintinguhaan niya nga iuli ang 30 ka bilog nga pilak, apang wala ini pagbatuna sang puno nga mga saserdote. Sang ulihi, ginhaboy ni Judas ang kuwarta sa templo.—Mateo 27:1-5.
Kamatayon
Suno sa Mateo 27:5, ginbitay ni Judas ang iya kaugalingon. Apang ang Binuhatan 1:18 nagasiling, “sang pagkahulog niya sing suli nawasak ang iya tiyan kag ang bug-os niya nga kasudlan nagguwa.” Daw ginalaragway ni Mateo ang paagi sang paghikog, samtang ginalaragway sang Binuhatan ang resulta. Kon bilugon ang duha ka rekord, ginapakita nga si Judas nagbitay sang iya kaugalingon sa isa ka banglid, apang nautod ang lubid ukon nabali ang sanga sang kahoy amo kon ngaa nahulog sia kag nawasak ang iya tiyan sa mga bato sa ubos. Ang topograpiya sa palibot sang Jerusalem nagapamatuod nga mahimo ini matabo.
Ang pamangkot nga may kaangtanan man sa iya kamatayon amo ang kon sin-o ang nagtaba sang latagon nga lulubngan sa 30 ka bilog nga pilak. Suno sa Mateo 27:6, 7, ang puno nga mga saserdote namat-od nga indi nila mabutang ang kuwarta sa sagrado nga bahandi gani gingamit nila ini sa pagtaba sing latagon. Ang rekord sa Binuhatan 1:18, 19, nagasiling tuhoy kay Judas: “Ining tawo nakataba sing latagon sa balos sang iya pagkamalaut.” Ang sabat daw amo nga ginbakal sang mga saserdote ang latagon, apang bangod si Judas ang naghatag sang kuwarta, ang kredito iya. Si Dr. A. Edersheim nagsiling: “Indi makatarunganon nga ibutang sa bahandi sang Templo, nga ibakal sing sagrado nga mga butang, ang kuwarta nga natigayon sa malain nga paagi. Sa sina nga mga kaso ang Judiyong Kasuguan nagasugo nga ang kuwarta iuli sa naghatag, kag, kon mamilit sia nga ihatag ini, dapat sia hayluhon nga gastuhon ini para sa isa ka butang nga mapuslan sang publiko. . . Sarang masiling sing makatarunganon nga ang kuwarta iya gihapon ni Judas, kag ginhatag niya ini agod ibakal sang kilala nga ‘latagon sang maninihon.’ ” (The Life and Times of Jesus the Messiah, 1906, Tomo II, p. 575) Gintuman sini nga pagbakal ang tagna sa Zacarias 11:13.
Ang dalanon nga ginpili ni Judas kinabubut-on, nga nagdalahig sing kalautan, kakagod, bugal, pagkasalimpapaw, kag malaut nga pagplano. Pagkatapos sadto nangil-ad sia sa iya kaugalingon bangod sang iya daku nga sala, nga mahimo batyagon sang isa ka hungod nga manugpatay bangod sang resulta sang iya krimen. Apang si Judas kinabubut-on nga nakigsugot sa mga tawo nga siling ni Jesus naghimo sing mga proselita nga mga sakop sang Gehenna sing makaduha sangsa ila kaugalingon nga takus man sa “katagudilian sa Gehena.” (Mateo 23:15, 33) Sang katapusan nga gab-i sang iya kabuhi sa duta, si Jesus mismo nagsiling, tuhoy kay Judas: “Maayo pa sadtong tawo nga wala sia matawo.” Sang ulihi gintawag sia ni Cristo nga “anak sang kalaglagan.”—Marcos 14:21; Juan 17:21; Hebreo 10:26-29.
Ang Gintal-us
Sa ulot sang pagkayab ni Jesus kag sang adlaw sang Pentecostes 33 C.E., bilang pag-aplikar sang tagna sa Salmo 109:8, ginpaathag ni Pedro sa isa ka grupo sang mga 120 ka nagtipon nga mga disipulo nga daw nagakaigo nga magpili sing tal-us para kay Judas. Duha ka kandidato ang ginrekomendar kag ginpapalaran sila, nga nagresulta sa pagpili kay Matias sa “pagtal-us sa sining pag-alagdan kag pagkaapostol, nga ginbayaan ni Judas agod nga magkadto sia sa iya kaugalingon nga duog.”—Binuhatan 1:15, 16, 20-26.