Ngaa ang Pagpangawat Nagadugang?
RIO DE JANEIRO—Domingo, Oktubre 18, 1992. Ang kilala nga baybayon sang Copacabana kag Ipanema nagaginutok. Sa hinali, sinalakay sang mga grupo sang mga pamatan-on ang baybayon, nag-ilinaway sila kag pinangawat ang bisan anong butang nga may balor gikan sa mga tawo sa baybayon. Ang diutay sa kadamuon nga mga pulis nagtan-aw lamang—nga wala sing mahimo agod buligan ang mga biktima. Para sa mga Carioca kag mga turista, isa ini ka malain nga dalamguhanon sa adlaw.
Sa pagkamatuod, nangin kinaandan na ang krimen may kaangtanan sa pagkabutang. Sa dalagku nga mga siudad, ang mga kawatan nagapangawat sa mga pamatan-on—kag kon kaisa nagapatay sa ila—agod makuha ang ila sneakers. Ang mga kawatan nagasulod sa balay may tawo man ukon wala. Ang indi bunayag nga mga kabulig sa balay, sa tapos mangin pamilyar sa balay, nagapangawat sing alahas kag kuwarta, nian nagakadula. Ang kadam-an nagapangawat sa mga balaligyaan. Ang organisado sing maayo nga mga grupo nagapangawat pa gani sing mga tawo, subong sang makita sa nagadugang nga kadamuon sang pagpangidnap sa Brazil. Kag ayhan makahatag ka sing iban pa nga mga halimbawa gikan mismo sa imo inagihan ukon gikan sa natabo na sa inyo lugar. Apang ngaa madamo katama ang kinawatay?
Ngaa Nagapangawat ang mga Tawo?
Bisan pa ang nagadugang nga kaimulon kag ang paggamit sing droga amo ang duha ka pangunang rason, ang sabat indi gid tanto kaathag. Ang The New Encyclopædia Britannica nagasiling: “Ang pagpangita sa isa lamang ka kabangdanan sang krimen gin-untatan na nga wala sing kadalag-an.” Apang, ginapahangop sini nga reperensia nga ang mga problema subong sang pagpangawat “direkta nga mabasol sa pagbatyag sang mga pamatan-on sing pagkawalay pulos kag paghinakit nga wala sila malakip sa materyal nga mga katigayunan kag mga padya sang ordinaryo nga pagkabuhi.” Huo, bangod sang daku nga pag-ipit sang madamo nga balaklon, madamo ang wala sing nakita nga paagi agod matigayon ang mga butang nga ila naluyagan, luwas sa pagpangawat.
Apang, sing makawiwili, ang The World Book Encyclopedia nagasiling: “Ang kadamuon sang krimen nagapabilin nga daw amo lang gihapon sa tradisyunal nga mga katilingban diin ang mga tawo nagapati nga ang ila dalanon sang pagkabuhi magapadayon. Ang kadamuon sang krimen daw nagadugang sa mga katilingban diin madasig ang mga pagbalhin kon tuhoy sa kon diin nagapuyo ang mga tawo kag kon ano ang ila ginahimo agod mabuhi—kag kon ano ang ila ginalauman sa ila palaabuton nga kaayuhan.” Ang ensiklopedia nagadugang: “Mas diutay ang mga kahigayunan sang mga pamatan-on nga makatrabaho. Ang simple nga mga trabaho nga matigayon daw makatalaka kon ipaanggid sa maabtik kag makakulunyag nga mga kinawatan. Ang mga pamatan-on mas handa man nga irisgo ang madakpan bangod diutay lamang ang madula sa ila.”
Apang, madamo sang wala sing palamugnan ukon may manubo sing sweldo nga mga trabaho ang wala nagapangawat, samtang madamo katama sang de-opisina kag mga obrero ang nagapangaw-it sa trabaho subong nga daw bahin ini sang ila sweldo. Sa katunayan, para sa pila ka madayaon nga mga buhat, kinahanglan ang isa ka palangakuan sa katilingban. Wala ka bala makabalita sing mga iskandalo nga nagahilabot sing daku nga kantidad nga kuwarta diin naulamid ang mga politiko, mga alagad publiko, kag mga negosyante? Wala sing pangduhaduha sa sini, ang pagpangawat indi lamang limitado sa mga imol.
Dumduma man, nga ang mga sine kag mga programa sa telebisyon masunson nga nagahimo sing lahog tuhoy sa pagpangawat (ang baganihan ayhan isa pa ka kawatan), nga nagahimo sang pagpangawat nga mas kalahamut-an. Huo, ang pagtan-aw sina mahimo matawag nga kalingawan, apang sa amo man nga tion, ginapakita sa tumalambong kon paano mangawat. Indi bala malimbungon nga ginapaalinton ang ideya nga ang krimen ayhan maayo? Sa walay duhaduha, ang kakagod, katamad, kag ang paghunahuna nga ginahimo ini sang iban nga wala masilutan ginabangdan tanan sang pagdugang sang pagpangawat. Sing dimapanghiwala, nagakabuhi kita sa ginatagna nga “makahalanguyos nga tion” nga ang interes sa kaugalingon kag gugma sa kuwarta nagapangibabaw.—2 Timoteo 3:1-5.
Dili Ka Magpangawat
Walay sapayan sang tiko nga mga prinsipio sang kalibutan, kinahanglan nga tumanon ang sugo: “Ang nagpangawat dili na magpangawat.” (Efeso 4:28) Ang isa nga nagapabalor sing sobra sa mga pagkabutang ukon mga kalipayan mahimo magdaya sa iya kaugalingon sa pagpati nga ang pagpangawat takus sa katalagman. Apang ang pagpangawat serioso sa itululok sang Dios kag nagapakita sing kakulang sing gugma sa imo isigkatawo. Isa pa, bisan ang diutay nga pagpangawat mahimo magdul-ong sa pagtig-a sang tagipusuon. Kag kamusta ang tamdon ka subong dibunayag? Sin-o ang magasalig sa kawatan? Sing maalamon, ang Pulong sang Dios nagasiling: “Walay bisan sin-o sa inyo nga mag-antos subong nga nakapatay ukon makawat ukon manugbuhat sing kalautan.”—1 Pedro 4:15.
Pat-od gid nga nagakasubo ka sa pagdugang sang pagpangawat, apang ano ang ginahimo sang mga tawo sa mga lugar diin madamo sing krimen? Paano ginbalhin sang pila ka makawat anay ang ila estilo sang pagkabuhi? Madula gid bala ayhan ang pagpangawat sa bug-os nga kalibutan? Ginaagda ka namon nga basahon ang masunod nga artikulo, “Isa ka Kalibutan nga Wala sing mga Kawatan.”