Ginakasaba ang Ebolusyon
Ang dedikado nga mga ebolusyonista nagapangabay karon nga usisaon liwat sing bug-os ang mga ginsuguran sang kabuhi
HANDURAWA nga isa ikaw ka hukom sa isa ka kasaba sa krimen. Ang akusado nanumpa nga wala sing sala, kag nagpresentar ang mga testigo para sa iya. Apang, samtang nagapamati ikaw sa ila mga testimonya, natalupangdan mo nga nagasumpakilay ang mga testigo. Kag, sang ginpatawag liwat ang mga testigo sang akusado, nagbag-o liwat ang ila mga panugiron. Subong isa ka hukom, batunon mo bala ang ila testimonya? Hilwayon mo bala ang akusado? Mahimo nga indi gid, kay ginapaluya sang nagasumpakilay nga mga testimonya ang pagkamapatihan sang akusado.
Amo sina ang kahimtangan sa teoriya sang ebolusyon. Isa ka grupo sang mga testigo ang nagpresentar sa pagsugid sing nanuhaytuhay nga mga paathag nahanungod sa ginsuguran sang kabuhi, nagaapin sa teoriya sang ebolusyon. Apang masaligan ayhan sa korte ang ila testimonya? Nagahisantuanay bala ang mga nagadampig sa teoriya?
Nagasumpakilay nga Testimonya
Paano nagsugod ang kabuhi? Ayhan wala na sing iban pa nga pamangkot ang nagpukaw sing kapin nga haumhaum kag kapin nga binais. Apang, ang sinuay indi lamang tuhoy sa ebolusyon batok sa pagpanuga; madamo nga pagsinuay ang nagakatabo sa tunga mismo sang mga ebolusyonista. Ang halos tanan nga detalye sang ebolusyon—kon paano ini natabo, kon diin ini nagsugod, kon sin-o ukon ano ang ginsugdan sini, kag kon daw ano kalawig ang proseso—ginabaisan sing mainit.
Sa sulod sang mga tinuig ginasiling sang mga ebolusyonista nga ang kabuhi nagsugod sa isa ka mainit-init nga linaw sang organiko nga “sabaw.” Nagapati ang iban karon nga mahimo nga ang kabuhi ginpatubas sang alimbukad sa dagat. Ang mga tuburan sa idalom sang dagat amo ang isa pa nga ginpanugda nga ginsuguran sang kabuhi. Ang iban nagasiling nga ang buhi nga mga organismo nag-abot paagi sa mga bulalakaw nga naghugpa sa duta. Ukon ayhan, siling sang iban, ang mga asteroid nakabunggo sa duta kag ginbag-o ang atmospera, nga amo ang ginsugdan sang kabuhi. “Tilawi nga ibunggo ang isa ka daku nga salsalon nga asteroid sa duta,” siling sang isa ka mananalawsaw, “kag pat-od gid nga makakita ikaw sing makawiwili nga mga hitabo.”
Ginabinagbinag man liwat ang mga kahimtangan nga ginsuguran sang kabuhi. “Ang kabuhi wala mag-utwas sa idalom sang malinong, maayo nga mga kahimtangan, subong ginapatihan anay,” panugda sang Time nga magasin, “kundi sa idalom sang katulad-impierno nga kalangitan sang isa ka planeta nga ginatay-ug sang nagalinupok nga mga bulkan kag nagabunggo nga mga kometa kag mga asteroid.” Agod ang kabuhi magtuhaw sa tunga sina nga kagamo, ang iban nga mga sientipiko nagasiling karon nga ang bug-os nga proseso mahimo gid nga natabo sa sulod sang mas malip-ot nga kalawigon sang tion sangsa ginahunahuna anay.
Ang mga sientipiko nagakatuhay man sa ila mga pagtamod kon ano ang papel sang Dios—“kon nagaluntad sia matuod”—sa ginsuguran sang kabuhi. Ang iban nagasiling nga ang kabuhi nagtuhaw nga wala sing pagpasilabot sang isa ka Manunuga, samtang ang iban naman nagapanugda nga ginsugdan sang Dios ang proseso kag dayon ginpatapos ini sa ebolusyon.
Sa tapos magsugod ang kabuhi, paano natabo ang ebolusyon? Bisan sa sini, ang mga sugilanon nagasumpakilay. Sang 1958, isa ka siglo sa tapos ginbalhag ang The Origin of Species, ang ebolusyonista nga si Sir Julian Huxley nagsiling: “Ang daku nga tukib ni Darwin, ang unibersal nga prinsipio sang natural selection (buot silingon ang mabilin amo ang makapasibu sa palibot), malig-on nga napamatud-an subong amo ang lamang nga instrumento sa daku nga pagbalhin paagi sa ebolusyon.” Apang, duha ka pulog-apat ka tuig sang ulihi, ang ebolusyonista nga si Michael Ruse nagsulat: “Ang nagadugang nga kadamuon sang mga biologo . . . nagapangatarungan nga ang bisan anong teoriya sang ebolusyon nga napasad sa mga prinsipio ni Darwin—ilabi na ang bisan anong teoriya nga nagapati sa natural selection subong amo ang yabi sa ebolusyonaryo nga pagbalhin—makapatalang nga dikompleto.”
Walay sapayan, samtang ang Time nga magasin nagasiling nga may yara “madamo nga malig-on nga mga kamatuoran” nga nagasakdag sa teoriya sang ebolusyon, ginabaton sini nga ang ebolusyon isa ka masibod nga sugilanon nga may “madamo nga sala kag madamo nga nagasumpakilay nga mga teoriya sa kon paano ihatag ang mga ebidensia nga ginakinahanglan.” Sa baylo nga magsiling nga tapos na ang kaso, ang iban sang dedikado gid nga mga ebolusyonista nagapangabay karon nga usisaon liwat sing bug-os ang mga ginsuguran sang kabuhi.
Sa amo, ang argumento para sa ebolusyon—ilabi na para sa ginsuguran sang kabuhi suno sa ebolusyon—wala napasad sa nagahisantuanay nga testimonya. Ang sientipiko nga si T. H. Janabi nagsiling nga “sa sulod sang mga tinuig madamo na sang sayop nga mga teoriya ang nahimo kag ginsikway [sang mga nagasakdag sa ebolusyon] kag tubtob karon wala pa gihapon mag-ugyunay ang mga sientipiko sa bisan anong isa ka teoriya.”
Sing makawiwili, ginpaabot ni Charles Darwin ina nga pagsumpakilay. Sa introduksion sa The Origin of Species, sia nagsulat: “Nahibaluan ko nga ang mga katunayan sang halos tanan nga punto nga ginahambalan sa sini nga libro, masami nga nagadul-ong sa mga konklusion nga baliskad gid sa nahimo ko na.”
Sa pagkamatuod, inang nagasumpakilay nga testimonya nagapautwas sing mga pagduhaduha tuhoy sa pagkamapatihan sang teoriya sang ebolusyon.
Isa Bala ka Maalam nga Pili ang Ebolusyon?
Kutob sa panugod sini, siling sang libro nga Milestone of History, ang teoriya sang ebolusyon “nagganyat sa madamo nga tawo bangod daw kapin gid ini ka sientipiko sangsa teoriya sang pinasahi nga mga pagpanuga.”
Dugang pa, ang matinaastaason nga mga pinamulong sang iban nga mga ebolusyonista mahimo magpatalaw. Halimbawa, ang sientipiko nga si H. S. Shelton nagsiling nga ang ideya sang pinasahi nga pagpanuga “tuman ka binuang nga binagbinagon sing serioso.” Ang biologo nga si Richard Dawkins prangka nga nagsiling: “Kon may tawo ka nga makilala nga wala nagapati sa ebolusyon, ina nga tawo ignorante, buangbuang ukon hanginon.” Sing kaanggid, si Propesor René Dubos nagsiling: “Ang kalabanan sang nasanagan nga mga tawo nagabaton karon subong isa ka kamatuoran nga ang tanan nga butang sa uniberso—halin sa langitnon nga mga butang tubtob sa mga tawo—nagtubo kag padayon nga nagatubo paagi sa mga proseso sang ebolusyon.”
Pasad sa sining mga pinamulong, daw ginapahangop nga ang bisan sin-o nga may kinaalam magabaton dayon sa ebolusyon. Kay man, ang paghimo sini magakahulugan nga ang isa “nasanagan” sa baylo nga “buangbuang.” Apang, may yara mataas sing tinun-an nga mga lalaki kag mga babayi nga wala nagasakdag sa teoriya sang ebolusyon. “Madamo ako sing nasapwan nga mga sientipiko nga may personal nga mga duhaduha,” siling ni Francis Hitching sa iya libro nga The Neck of the Giraffe, “kag pila nga nagsiling pa gani nga ang teoriya sang ebolusyon ni Darwin napamatud-an nga indi gid isa ka sientipiko nga teoriya.”
Amo man ang tindog ni Chandra Wickramasinghe, isa ka ginakilala sing daku nga Britanikong sientipiko. “Wala sing ebidensia ang bisan diin sa sadsaran nga mga prinsipio sang ebolusyon ni Darwin,” siling niya. “Isa ka kusog sang katilingban ang naggahom sa kalibutan sang 1860, kag sa banta ko daku nga mga halit ang nangin resulta sini sa siensia sugod sadto.”
Gin-usisa ni T. H. Janabi ang mga argumento nga ginpresentar sang mga ebolusyonista. “Nasapwan ko nga ang kahimtangan tuhay gid sa ginpapati sa aton,” siling niya. “Ang ebidensia tuman ka diutay kag tuman ka nabahinbahin sa pagsakdag sa isa ka masibod nga teoriya subong sang ginsuguran sang kabuhi.”
Sa amo, ang mga nagapamatok sa teoriya sang ebolusyon indi dapat pagsikwayon subong “ignorante, buangbuang ukon hanginon.” Tuhoy sa mga opinyon nga nagaduhaduha sa ebolusyon, bisan ang mabakod nga ebolusyonista nga si George Gaylord Simpson nagbaton: “Isa gid ka sayop nga sikwayon ining mga pagtamod kag yuhumyuhuman lamang ukon yubiton. Ang mga nagapamatok sa teoriya sang ebolusyon mga estudyante nga mahunahunaon kag intelihente sang una (kag karon).”
Isa ka Butang sang Pagtuo
Ginahunahuna sang iban nga ang pagpati sa ebolusyon napasad sa kamatuoran, samtang ang pagpati sa pagpanuga napasad sa pagtuo. Matuod nga wala sing tawo nga nakakita sa Dios. (Juan 1:18; ipaanggid ang 2 Corinto 5:7.) Apang, wala sing bentaha ang teoriya sang ebolusyon sa sining bahin, kay napasad ini sa mga hitabo nga wala masaksihi ukon maduplikar sang bisan sin-o nga tawo.
Halimbawa, wala gid makaobserbar ang mga sientipiko sing mga mutation—bisan sing mapuslanon nga mga mutation—nga nagpatubas sing bag-o nga mga porma sang kabuhi; apang nagapanigurado gid sila nga nag-abot ang bag-o nga mga espesyi paagi sa sini. Wala nila masaksihi ang natural nga pagtuhaw sang kabuhi; apang nagainsister sila nga nagsugod ang kabuhi paagi sa sini.
Bangod sinang kakulang sing ebidensia, gintawag ni T. H. Janabi ang teoriya sang ebolusyon nga “isa lamang ka ‘pagtuo.’ ” Gintawag ini sang pisiko nga si Fred Hoyle nga “Ebanghelyo suno kay Darwin.” Mas labi pa ang ginsiling ni Dr. Evan Shute. “Nagasuspetsa ako nga mas diutay nga misteryo ang ipaathag sang mga nagapati sa pagpanuga sangsa sinsero nga mga ebolusyonista,” siling niya.
Nagaugyon ang iban nga mga eksperto. “Kon binagbinagon ko ang kinaugali sang tawo,” baton sang astronomo nga si Robert Jastrow, “ang pagtuhaw sining tumalagsahon nga tinuga gikan sa mga kemikal nga gintunaw sa isa ka linaw sang mainit-init nga tubig daw subong ka milagruso sa rekord sang Biblia tuhoy sa iya ginsuguran.”
Ti, ngaa madamo gihapon ang nagasikway sa ideya nga ang kabuhi gintuga?
[Piktyur sa pahina 3]
Ang matinaastaason nga mga pinamulong sang iban nga mga ebolusyonista mahimo magpatalaw