Pagtuon nga Makasapo sing Kalipay sa Kahadlok kay Jehova
“Kari, kamo nga mga anak, pamatii ninyo ako; tudluan ko kamo sang kahadlok kay Jehova.”—SALMO 34:11.
1. Paano pagadulaon sang Ginharian sang Dios ang kahadlok, apang nagakahulugan bala ina sang tanan nga sahi sang kahadlok?
ANG mga tawo bisan diin nalangkag nga mahilway gikan sa kahadlok—kahadlok sa krimen kag kasingki, kahadlok sa pagkawalay palamugnan, kahadlok sa malubha nga balatian. Daw ano ka malipayon nga adlaw kon inang kahilwayan mangin isa ka katunayan sa idalom sang Ginharian sang Dios! (Isaias 33:24; 65:21-23; Miqueas 4:4) Apang, indi tanan nga kahadlok madula sa sina nga tion, ukon dapat kita manikasog nga dulaon ang tanan nga kahadlok sa aton kabuhi karon. May kahadlok nga maayo kag kahadlok nga malain.
2. (a) Anong sahi sang kahadlok ang malain, kag ano nga sahi ang maayo? (b) Ano ang diosnon nga kahadlok, kag paano ina ginapakita sang ginsambit nga mga kasulatan?
2 Ang kahadlok mahimo mangin isa ka hilo sa hunahuna, nga nagapakunol sa ikasarang sang isa sa pagpangatarungan. Mahimo sini buhinan ang kaisog kag dulaon ang paglaum. Ini nga kahadlok mahimo maeksperiensiahan sang isa nga ginapahog sa pisikal sang kaaway. (Jeremias 51:30) Mahimo ini maeksperiensiahan sang isa nga nagahatag sing daku nga importansia sa pagtigayon sing kahamuot sang pila ka impluwensiado nga mga tawo. (Hulubaton 29:25) Apang may kahadlok man nga maayo, ang kahadlok nga nagapugong sa aton sa paghimo sing bisan anong butang nga padasudaso, sa paghalit sang aton kaugalingon. Labi pa sa sina ang ginalakip sang diosnon nga kahadlok. Pagkahayanghag ini kay Jehova, isa ka bug-os nga pagtahod sa iya, nga ginaupdan sing maayo nga pagkahadlok nga indi sia mapahamut-an. (Salmo 89:7) Ining kahadlok nga indi mapahamut-an ang Dios nagagikan sa pag-apresyar sang iya mahigugmaon nga kalulo kag pagkaayo. (Salmo 5:7; Oseas 3:5) Nagalakip man ini sang pagkilala nga si Jehova amo ang Supremo nga Hukom kag ang Labing Gamhanan, nga may gahom sa paghatag sing silot, bisan sing kamatayon, sa mga nagadumili sa pagtuman sa iya.—Roma 14:10-12.
3. Paano ang kahadlok kay Jehova tuhay sa kahadlok nga ginabuylog sa pila ka paganong mga diosdios?
3 Ang diosnon nga kahadlok maayo, indi malain. Nagapahulag ini sa isa nga mangin malig-on sa kon ano ang husto, nga indi magkompromiso paagi sa paghimo sing sayop. Indi ini kaangay sa kahadlok nga ginabuylog sa anay Griegong diosdios nga si Phobos, nga ginlaragway subong malaut nga dios nga nagapukaw sing kakugmat. Kag indi ini kaangay sa kahadlok nga ginabuylog sa Hindu nga diosa nga si Kali, nga ginalaragway kon kaisa subong uhaw sa dugo, nagagamit sing mga bangkay, mga man-ug, kag mga bagol subong mga pamuni. Ang diosnon nga kahadlok nagaganyat; wala ini nagasikway. Ginabuylog ini sa gugma kag apresasyon. Busa, ang diosnon nga kahadlok nagaganyat sa aton kay Jehova.—Deuteronomio 10:12, 13; Salmo 2:11.
Kon Ngaa ang Iban May Yari Sini kag ang Iban Wala
4. Subong sang ginlaragway ni apostol Pablo, paano nag-usmod ang katawhan, kag ano ang rason para sa sini?
4 Ang katawhan sa kabilugan wala ginapahulag sang kinaiya sang diosnon nga kahadlok. Sa Roma 3:9-18, ginalaragway ni apostol Pablo kon daw ano na kalayo ang mga tawo gikan sa orihinal nga kahimpitan. Sa tapos masiling nga ang tanan nakasala, ginabalikwat ni Pablo ang Salmo, nga nagasiling: “Wala sing isa ka tawo nga matarong, wala bisan isa.” (Tan-awa ang Salmo 14:1.) Nian ginahatag niya ang mga detalye paagi sa pagsambit sang mga butang subong sang indi pagpangita sang tawo sa Dios, sang ila kakulang sing pagkalulo, sang ila malimbungon nga hambal, pagsumpa, kag pagpaagay sing dugo. Nagalaragway gid ina sing husto sa kalibutan karon! Ang kalabanan nga mga tawo indi interesado sa Dios kag sa iya mga katuyuan. Ang bisan ano nga pagkaanggid sa kalulo masunson ginatigana para sa mga okasyon nga may pila ka butang nga maganar paagi sa sini. Ang butig kag malaw-ay nga hambal kinaandan na. Ang pagpaagay sing dugo indi lamang makita sa mga balita kundi sa mga kalingawan man. Ano ang rason para sa sina nga kahimtangan? Matuod nga kita tanan mga kaliwat sang makasasala nga si Adan, apang kon ginabaton sang mga tawo subong ila dalanon sang kabuhi ang mga butang nga ginlaragway ni apostol Pablo, may labaw pa sa sina nga nadalahig. Ginapaathag sang bersikulo 18 kon ano ini, nga nagasiling: “Walay kahadlok sa Dios sa atubangan sang ila mga mata.”—Tan-awa ang Salmo 36:1.
5. Ngaa ang iban nga mga tawo may diosnon nga kahadlok, samtang ang iban wala?
5 Apang, ngaa ang iban nga mga tawo may diosnon nga kahadlok, samtang ang iban wala? Sa simple nga hambal, bangod ginapalambo ini sang pila ka tawo, samtang ang iban wala. Wala sing isa sa aton ang natawo nga may amo sini, apang kita tanan may ikasarang nga matigayon ini. Ang diosnon nga kahadlok isa ka butang nga dapat naton tun-an. Nian, agod mangin isa ini ka gamhanan nga nagapahulag nga puwersa sa aton kabuhi, dapat naton ini palambuon.
Isa ka Makagalanyat nga Pangagda
6. Sin-o ang nagatanyag sa aton sing pangagda nga narekord sa Salmo 34:11, kag paano ginapakita sini nga teksto nga ang diosnon nga kahadlok dapat tun-an?
6 Ang isa ka makagalanyat nga pangagda nga tun-an ang pagkahadlok kay Jehova ginatanyag sa aton sang Salmo 34. Salmo ini ni David. Kag sin-o ang ginalandong ni David? Wala sing liwan kundi si Ginuong Jesucristo. Ang isa ka tagna nga espesipiko nga gin-aplikar ni apostol Juan kay Jesus amo ang narekord sa bersikulo 20 sining salmo. (Juan 19:36) Sa aton adlaw, si Jesus amo ang isa nga nagatanyag sing pangagda nga kaangay sina sa bersikulo 11: “Kari, mga anak, pamatii ninyo ako; tudluan ko kamo sang kahadlok kay Jehova.” Ginapakita sini sing maathag nga ang diosnon nga kahadlok butang nga sarang matun-an, kag si Jesucristo kalipikado gid sa pagtudlo sa aton. Ngaa amo sina?
7. Ngaa labi na nga matun-an naton ang diosnon nga kahadlok kay Jesus?
7 Nahibaluan ni Jesucristo ang pagkaimportante sang diosnon nga kahadlok. Ang Hebreo 5:7 nagasiling nahanungod sa iya: “Sa mga adlaw sang iya pagkaunod si Cristo nagdulot sing mga pangamuyo kag mga pag-ampo man sa Isa nga makaluwas sa iya sa kamatayon, nga may mabaskog nga pagsinggit kag mga luha, kag ginpamatian sia nga may kahamuot bangod sang iya diosnon nga kahadlok.” Inang diosnon nga kahadlok isa ka kinaiya nga ginpakita ni Jesucristo bisan antes sia nag-atubang sing kamatayon sa usok sang pag-antos. Dumduma, sa Hulubaton kapitulo 8, ang Anak sang Dios ginlaragway subong ang personipikasyon sang kaalam. Kag sa Hulubaton 9:10, kita ginasugiran: “Ang kahadlok kay Jehova amo ang pamuno sang kaalam.” Gani ining diosnon nga kahadlok isa ka pangunang bahin sang personalidad sang Anak sang Dios antes pa sia nagkari sa duta.
8. Sa Isaias 11:2, 3, ano ang matun-an naton nahanungod sa kahadlok kay Jehova?
8 Dugang pa, nahanungod kay Jesus subong ang Mesianikong Hari, ang Isaias 11:2, 3 nagasiling: “Magadulog sa iya ang espiritu ni Jehova, ang espiritu sang kaalam kag paghangop, ang espiritu sang laygay kag kusog, ang espiritu sang ihibalo kag sang kahadlok kay Jehova; kag magakalipay sia sa kahadlok kay Jehova.” Daw ano katahom ina ginpabutyag! Ang kahadlok kay Jehova maayo gid. Mapuslanon ini kag mabuligon. Isa ini ka kinaiya nga magalapnag sa bug-os nga duog nga pagagahuman ni Cristo subong Hari. Nagagahom sia karon, kag sa tanan nga ginatipon subong iya mga sakop, nagahatag sia sing instruksion sa kahadlok kay Jehova. Paano?
9. Paano si Jesucristo nagatudlo sa aton sang kahadlok kay Jehova, kag ano ang luyag niya nga matun-an naton nahanungod sini?
9 Paagi sa aton mga miting sa kongregasyon, mga asambleya, kag mga kombension, si Jesus, subong ang gintangdo nga Ulo sang kongregasyon kag subong ang Mesianikong Hari, nagabulig sa aton nga mahangpan sing maayo kon ano ang diosnon nga kahadlok kag kon ngaa mapuslanon gid ini. Busa nagapanikasog sia nga padalumon ang aton apresasyon para sa sini agod matun-an naton nga makasapo sing kalipay sa kahadlok kay Jehova kaangay niya.
Magapanikasog Ka Bala?
10. Kon nagatambong sa Cristianong mga miting, ano ang dapat naton himuon agod mahangpan naton ang kahadlok kay Jehova?
10 Sa pagkamatuod, ang pagbasa lamang naton sa Biblia ukon pagtambong sa mga miting sa Kingdom Hall indi garantiya nga matigayon naton ang diosnon nga kahadlok. Talupangda kon ano ang dapat naton himuon agod mahangpan gid naton ang kahadlok kay Jehova. Ang Hulubaton 2:1-5 nagasiling: “Anak ko, kon batunon mo ang akon mga pulong kag pakabahandion ang akon mga sugo sa imo, agod ilingig ang imo dulunggan sa kaalam, agod ihuyog ang imo tagipusuon sa paghangop; kon, dugang pa, magtu-aw ka para sa paghangop kag magbayaw sang imo tingog para sa paghantop, kon padayon nga pangitaon mo ini subong sang pilak, kag subong sang bahandi nga natago padayon nga pangitaon mo ini, nian mahangpan mo ang kahadlok kay Jehova, kag makita mo gid ang ihibalo tuhoy sa Dios.” Gani kon nagatambong sa mga miting, dapat naton pamatian ang ginasiling, panikasugan sing maukod nga magkonsentrar kag dumdumon ang yabi nga mga punto, hunahunaon sing tudok kon paano ang aton balatyagon kay Jehova dapat mag-impluwensia sang aton panimuot sa laygay nga ginhatag—huo, magbukas sang aton mga tagipusuon. Nian mahangpan naton ang kahadlok kay Jehova.
11. Agod mapalambo ang diosnon nga kahadlok, ano ang dapat naton himuon sing hanuot kag sing masunson?
11 Ang Salmo 86:11 nagatawag sing igtalupangod sa isa pa ka importante nga butang, ang pangamuyo. “Tudlui ako, O Jehova, sang imo dalanon. Magalakat ako sa imo kamatuoran,” pangamuyo sang salmista. “Bug-usa ang akon tagipusuon sa pagkahadlok sa imo ngalan.” Nahamuot si Jehova sa sina nga pangamuyo, kay ginparekord niya ini sa Biblia. Agod mapalambo ang diosnon nga kahadlok, dapat man kita mangamuyo sing bulig kay Jehova, kag magabenepisyo kita paagi sa pagpangamuyo sing hanuot kag sing masunson.—Lucas 18:1-8.
Ang Imo Tagipusuon Nadalahig
12. Ngaa ang tagipusuon dapat hatagan sing pinasahi nga igtalupangod, kag ano ang ginalakip sina?
12 May isa pa ka butang nga dapat naton talupangdon sa Salmo 86:11. Ang salmista wala lamang nagapangabay sing paghangop sa hunahuna sang kahadlok sa Dios. Ginasambit niya ang iya tagipusuon. Ang pagpalambo sing diosnon nga kahadlok nagadalahig sang malaragwayon nga tagipusuon, nga nagakinahanglan sing pinasahi nga igtalupangod bangod amo ini ang nasulod nga pagkatawo subong nga ginapadayag sa tanan naton nga mga hilikuton sa kabuhi kag nagalakip sang aton mga panghunahuna, sang aton mga panimuot, sang aton mga handum, sang aton mga motibo, sang aton mga tulumuron.
13. (a) Ano ang mahimo nagapakita nga ang tagipusuon sang isa ka tawo nabahinbahin? (b) Samtang ginapalambo naton ang diosnon nga kahadlok, anong tulumuron ang dapat naton pangabudlayan?
13 Ang Biblia nagapaandam sa aton nga ang tagipusuon sang tawo mahimo mabahinbahin. Mahimo ini mangin malimbungon. (Salmo 12:2; Jeremias 17:9) Mahimo ini magapahulag sa aton nga makigbahin sa maayo nga mga hilikuton—pagtambong sa mga miting sa kongregasyon kag pagguwa sa ministeryo sa latagon—apang mahimo man ini magakalipay sa pila ka bahin sang kalibutanon nga pagkabuhi. Mahimo ini magapugong sa aton nga mangin bug-os kalag gid sa pagpasanyog sang mga interes sang Ginharian. Nian ang malimbungon nga tagipusuon mahimo magahaylo sa aton nga ang aton ginahimo pareho lamang sa iban. Ukon ayhan sa eskwelahan ukon sa aton ulubrahan, ang tagipusuon mahimo maimpluwensiahan sang kahadlok sa tawo. Subong resulta, sa sinang mga palibot mahimo kita magapangalag-ag sa pagpakilala sa aton kaugalingon subong mga Saksi ni Jehova kag ayhan magahimo pa gani sing mga butang nga indi nagakaigo para sa mga Cristiano. Pagkatapos sina, walay sapayan, ang aton konsiensia nagatublag sa aton. Indi naton luyag nga mangin amo sina nga sahi sang tawo. Busa, upod sa salmista, nagapangamuyo kita kay Jehova: “Bug-usa ang akon tagipusuon sa pagkahadlok sa imo ngalan.” Luyag naton ang bug-os nasulod nga pagkatawo, subong ginapadayag sa tanan naton nga mga hilikuton sa kabuhi, nga magahatag sing pamatuod nga kita ‘nagakahadlok sa Dios kag nagabantay sang iya mga sugo.’—Manugwali 12:13.
14, 15. (a) Sang gintagna ang pagpasag-uli sang Israel gikan sa pagkabihag sa Babilonya, ano ang ginsaad ni Jehova nga ihatag sa iya katawhan? (b) Ano ang ginhimo ni Jehova agod matanom ang kahadlok sa Dios sa tagipusuon sang iya katawhan? (c) Ngaa nagpahilayo ang Israel sa mga dalanon ni Jehova?
14 Nanaad si Jehova nga hatagan niya ang iya katawhan sinang mahinadlukon-sa-Dios nga tagipusuon. Gintagna niya ang pagpasag-uli sang Israel kag nagsiling, subong sang mabasa naton sa Jeremias 32:37-39: “Pabalikon ko sila sa sini nga duog kag papuy-on ko sila sa kalig-unan. Kag sila mangin akon katawhan, kag ako mangin ila Dios. Kag hatagan ko sila sing isa ka tagipusuon kag isa ka dalanon agod nga magkahadlok sila pirme sa akon, para sa kaayuhan nila kag sang ila mga anak sa ulihi nila.” Sa bersikulo 40, ang saad sang Dios ginpabakod: “Ibutang ko sa ila tagipusuon ang kahadlok sa akon agod nga indi sila magpalayo sa akon.” Sang 537 B.C.E., ginpabalik sila ni Jehova sa Jerusalem subong sang ginsaad niya. Apang kamusta ang iban nga bahin sina nga saad—nga hatagan niya sila sing ‘isa ka tagipusuon agod magkahadlok sila pirme sa iya’? Ngaa nagpalayo ang dumaan nga pungsod sang Israel kay Jehova pagkatapos nga ginpabalik niya sila gikan sa Babilonya, amo kon ngaa ang ila templo nalaglag sang 70 C.E., nga indi na gid liwat pagtukuron?
15 Indi ini bangod sang bisan anong kapaslawan sa bahin ni Jehova. Sa pagkamatuod, si Jehova naghimo sing mga tikang agod ibutang ang kahadlok sa Dios sa mga tagipusuon sang iya katawhan. Paagi sa ginpakita niya nga kaluoy sa pagluwas sa ila gikan sa Babilonya kag sa pagpasag-uli sa ila sa ila duta nga natawhan, naghatag sia sa ila sing nagakaigo nga rason agod tamdon sia nga may lubos nga pagtahod. Ginpalig-on sang Dios yadto tanan sa kalalangan sang mga pahanumdom, laygay, kag pagsabdong paagi kanday manalagna Hageo, Zacarias, kag Malaquias; paagi kay Esdras, nga ginpadala sa ila subong manunudlo; paagi kay Gobernador Nehemias; kag paagi sa kaugalingon nga Anak sang Dios mismo. Kon kaisa ang katawhan namati. Ginpakita nila ini sang gintukod nila liwat ang templo ni Jehova bangod sang pagpalig-on nanday Hageo kag Zacarias kag sang ginpalakat nila ang dumuluong nga mga asawa sang mga adlaw ni Esdras. (Esdras 5:1, 2; 10:1-4) Apang sa masami wala sila nagtuman. Wala sila namati sing dalayon; wala sila nagpadayon nga mangin mabinatunon sa laygay; wala nila ginhuptan nga bukas ang ila mga tagipusuon. Ang mga Israelinhon wala nagpalambo sing diosnon nga kahadlok, kag subong resulta, indi ini isa ka gamhanan nga nagapahulag nga puwersa sa ila kabuhi.—Malaquias 1:6; Mateo 15:7, 8.
16. Kay sin-o mga tagipusuon gintanom ni Jehova ang diosnon nga kahadlok?
16 Apang, ang saad ni Jehova nga ibutang ang diosnon nga kahadlok sa tagipusuon sang iya katawhan wala napaslawan. Naghimo sia sing bag-ong katipan upod sa espirituwal nga Israel, yadtong mga Cristiano nga gintanyagan niya sing langitnon nga paglaum. (Jeremias 31:33; Galacia 6:16) Sadtong 1919, ginpasag-uli sila sang Dios gikan sa pagkaulipon sa Babilonya nga Daku, ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion. Gintanom niya sing malig-on sa ila mga tagipusuon ang kahadlok sa iya. Naghatag ini sing bugana nga mga benepisyo sa ila kag sa “dakung kadam-an,” nga may paglaum nga magkabuhi subong dutan-on nga mga sakop sang Ginharian. (Jeremias 32:39; Bugna 7:9) Ang kahadlok kay Jehova nagsulod man sa ila tagipusuon.
Kon Paano ang Diosnon nga Kahadlok Natanom sa Aton Tagipusuon
17. Paano ginabutang ni Jehova ang diosnon nga kahadlok sa aton tagipusuon?
17 Paano gintanom ni Jehova ining diosnon nga kahadlok sa aton tagipusuon? Paagi sa pagpanghikot sang iya espiritu. Kag ano bala ang yara sa aton nga produkto sang balaan nga espiritu? Ang Biblia, ang inspirado nga Pulong sang Dios. (2 Timoteo 3:16, 17) Paagi sa ginhimo niya sang nagligad, paagi sa iya mga pagpakig-angot sa iya mga alagad sa karon bilang katumanan sang iya matagnaon nga Pulong, kag paagi sa mga tagna nahanungod sa mga butang nga magaabot, si Jehova nagahatag sing maayo nga sadsaran para sa aton tanan nga palambuon ang diosnon nga kahadlok.—Josue 24:2-15; Hebreo 10:30, 31.
18, 19. Paano ang mga kombension, mga asambleya, kag mga miting sa kongregasyon nagabulig sa aton nga matigayon ang diosnon nga kahadlok?
18 Talalupangdon nga, subong sang ginreport sang Deuteronomio 4:10, si Jehova nagsiling kay Moises: “Tipuna ang katawhan sa akon agod papamation ko sila sang akon mga pulong, agod nga magtuon sila sa pagkahadlok sa akon sa tanan nga adlaw nga nagakabuhi sila sa duta kag agod nga matudluan nila ang ila mga anak.” Sa karon man, si Jehova nag-aman sing bugana agod buligan ang iya katawhan sa pagtuon nga magkahadlok sa iya. Sa mga kombension, mga asambleya, kag mga miting sa kongregasyon, ginaasoy naton ang ebidensia sang mahigugmaon nga kalulo kag pagkaayo ni Jehova. Amo sini ang ginhimo naton sang gintun-an ang libro nga Ang Pinakabantog nga Tawo nga Nagkabuhi. Ano ang epekto sadto nga pagtuon sa imo kag sa imo panimuot kay Jehova? Sang nakita mo ang nanuhaytuhay nga mga bahin sang dungganon nga personalidad sang aton langitnon nga Amay nga ginbanaag sa iya Anak, wala bala ini magpabakod sang imo handum nga pahamut-an pirme ang Dios?—Colosas 1:15.
19 Sa aton mga miting, ginatun-an man naton ang mga kasaysayan sang pagluwas ni Jehova sa iya katawhan sang una. (2 Samuel 7:23) Sang gintun-an naton ang tulun-an sang Bugna sa Biblia sa bulig sang libro nga Revelation—Its Grand Climax At Hand!, natun-an naton ang nahanungod sa matagnaon nga mga palanan-awon nga natuman na sa sining ika-20 nga siglo kag nahanungod sa makahalawhaw nga mga hitabo nga mahanabo pa. Nahanungod sinang tanan nga mga buhat sang Dios, ang Salmo 66:5 nagasiling: “Kari, kamo nga katawhan, kag tan-awa ang mga binuhatan sang Dios. Ang iya pagpakig-angot sa mga anak sang mga tawo makakulugmat.” Huo, kon tamdon sing nagakaigo, ining mga buhat sang Dios nagatanom sa aton tagipusuon sang kahadlok kay Jehova, sang lubos nga pagtahod. Busa mahangpan naton kon paano ginatuman ni Jehova nga Dios ang iya saad: “Ibutang ko sa tagipusuon nila ang kahadlok sa akon agod nga indi sila magpalayo sa akon.”—Jeremias 32:40.
20. Agod ang diosnon nga kahadlok matanom sing tudok sa aton mga tagipusuon, ano ang ginakinahanglan sa bahin naton?
20 Walay sapayan, maathag nga ang diosnon nga kahadlok indi magasulod sa aton tagipusuon kon indi kita manikasog. Ang mga resulta indi awtomatiko. Ginahimo ni Jehova ang iya bahin. Dapat man naton himuon ang aton bahin paagi sa pagpalambo sing diosnon nga kahadlok. (Deuteronomio 5:29) Napaslawan ang kinaugali nga Israel sa paghimo sina. Apang paagi sa pagsalig kay Jehova, ang espirituwal nga Israel kag ang ila mga kaupdanan nagaeksperiensia na sing madamo nga mga benepisyo nga matigayon sadtong mahinadlukon sa Dios. Binagbinagon naton ang pila sining mga benepisyo sa masunod nga artikulo.
Paano Mo Sabton?
◻ Ano ang diosnon nga kahadlok?
◻ Paano kita ginatudluan nga makasapo sing kalipay sa kahadlok kay Jehova?
◻ Agod matigayon ang diosnon nga kahadlok, anong panikasog ang ginakinahanglan sa bahin naton?
◻ Ngaa ang pagtigayon sing diosnon nga kahadlok nagadalahig sang tanan nga bahin sang aton malaragwayon nga tagipusuon?
[Mga retrato sa pahina 12, 13]
Ang makugi nga pagtuon ginakinahanglan agod mahangpan ang kahadlok kay Jehova