Malipayon Karon kag sa Walay Katubtuban
“Magkasadya kamo kag magkalipay sing dayon sa akon ginatuga. Kay yari karon akon ginatuga ang Jerusalem nga pagkasadya kag ang iya katawhan nga kalipay.”—ISAIAS 65:18.
1. Paano naapektuhan sang matuod nga pagsimba ang mga indibiduwal sa sulod sang mga siglo?
SA SULOD sang mga siglo, dimaisip nga kadam-an ang nakasapo sing daku nga kalipay sa pag-alagad sa matuod nga Dios, si Jehova. Si David isa lamang sang nagkalipay sa matuod nga pagsimba. Ang Biblia nagasugid nga sang ginpataklad ang kaban sang katipan sa Jerusalem, “si David kag ang bug-os nga panimalay sang Israel nagpataklad sang kaban ni Jehova nga may masadya nga sininggit.” (2 Samuel 6:15) Ining kalipay sa pagsimba kay Jehova indi lamang isa ka butang sang nagligad. Mahimo ikaw makapakigbahin sa sini. Kag bisan ang bag-ong mga bahin sang kalipay mahimo mangin inyo sa dili madugay!
2. Labaw sa nahaunang katumanan sang Isaias kapitulo 35 sa mga Judiyong nagbalik, sin-o sa karon ang nadalahig sa isa pa ka katumanan?
2 Sa naunang artikulo, gin-usisa naton ang nahaunang katumanan sang makapulukaw nga tagna nga gintagna sa Isaias kapitulo 35. Matawag naton ini sing husto nga isa ka tagna sang pagpasag-uli bangod amo sina ang natabo sa mga Judiyo sang una. May kaanggid ini nga katumanan sa aton tion. Paano? Ti, sugod sa mga apostoles kag sa iban pa sang Pentecostes 33 C.E., si Jehova nagapakig-angot sa espirituwal nga mga Israelinhon. Mga tawo sila nga ginhaplasan sang balaan nga espiritu sang Dios nga nangin bahin sang ginatawag ni Pablo nga “ang Israel sang Dios.” (Galacia 6:16; Roma 8:15-17) Dumduma, man, nga sa 1 Pedro 2:9, ining mga Cristiano ginatawag subong “pinili nga kaliwatan, harianon nga pagkasaserdote, balaan nga pungsod, katawhan nga pinasahi nga ginapanag-iyahan sang Dios.” Si Pedro nagapadayon sa pagpakilala sa hilikuton sang espirituwal nga Israel: “ ‘Dapat ninyo ipahayag sing lapnag ang pagkahalangdon’ sang isa nga nagtawag sa inyo gikan sa kadudulman pakadto sa iya makatilingala nga kapawa.”
Katumanan sa Aton Tion
3, 4. Ano ang kahimtangan sang ang Isaias kapitulo 34 natuman sa modernong tion?
3 May tion sadto sa naunang bahin sining siglo nga ang nagkalabilin sang espirituwal nga Israel sa duta indi pirme aktibo sa pagbantala sina nga mensahe. Wala sila magkalipay sing bug-os sa makatilingala nga kapawa sang Dios. Sa katunayan, yara sila sa daku nga kadudulman. San-o yadto? Kag ano ang ginhimo sang Dios sa sini?
4 Natabo ini sadtong Inaway Kalibutanon I, sa gilayon pagkatapos nga natukod ang Ginharian sang Dios sa langit sang 1914. Ang mga pungsod, upod ang pagsakdag sang klero sang mga iglesia sa nanuhaytuhay nga mga kadutaan, naakig gid sa isa kag isa. (Bugna 11:17, 18) Sa pagkamatuod, ginapamatukan sang Dios ang apostata nga Cristiandad kag ang ginpakataas sini nga klero nga klase kaangay sang pagpamatok niya anay sa matinaastaason nga pungsod sang Edom. Hanti, natalana nga mabatyagan sang Cristiandad, ang antitipiko nga Edom, ang modernong-adlaw nga katumanan sang Isaias kapitulo 34. Ining katumanan paagi sa permanente nga paglaglag pat-od gid nga mahanabo kaangay sang nahaunang katumanan sini batok sa dumaan nga Edom.—Bugna 18:4-8, 19-21.
5. May ano nga sahi sang katumanan ang Isaias kapitulo 35 sa aton tion?
5 Ano naman ang kapitulo 35 sang tagna ni Isaias, upod ang pagpadaku sini sa kalipay? May katumanan man ina sa aton tion. Paano ina? Natuman ini sa pagpasag-uli sa espirituwal nga Israel gikan sa isa ka sahi sang pagkabihag. Usisaon naton ang mga katunayan sa kon ano gid ang bag-ong teokratikong maragtas, nga nagakatabo sa sulod sang pagkabuhi sang madamo nga buhi pa sa gihapon.
6. Ngaa makasiling nga ang nagkalabilin sang espirituwal nga Israel nagdangat sa isa ka nabihag nga kahimtangan?
6 Sa malip-ot nga tion sadtong Inaway Kalibutanon I, ang nagkalabilin sang espirituwal nga Israel wala nagpabilin nga matinlo sing bug-os sa espirituwal kag nagpahisanto sa kabubut-on sang Dios. Ang iban sa ila nadagtaan sing mga kasaypanan sa doktrina kag nagkompromiso paagi sa indi paghimo sing maathag nga tindog para kay Jehova sang gin-ipit sa pagsakdag sa nagainaway nga mga pungsod. Sadto nga mga tinuig sang inaway, nagbatas sila sing tanan nga sahi sang paghingabot, ang ila literatura sa Biblia gindumilian pa gani sa madamong duog. Sang ulihi, ang pila sang mas prominente nga mga kauturan ginpamatbatan nga nakasala kag ginbilanggo sa butig nga mga panumbungon. Sa paghinumdom sang nagligad indi mabudlay makita nga, sa isa ka kahulugan, ang katawhan sang Dios, sa baylo nga nahilway, yara sa isa ka nabihag nga kahimtangan. (Ipaanggid ang Juan 8:31, 32.) Nakulangan sila sing espirituwal nga paghantop. (Efeso 1:16-18) Nangin apa sila kon tuhoy sa pagdayaw sa Dios, upod ang resulta nga indi sila mabungahon sa espirituwal. (Isaias 32:3, 4; Roma 14:11; Filipos 2:11) Nakita bala ninyo kon paano ini nagaanggid sa kahimtangan sang dumaan nga mga Judiyo nga nabihag sa Babilonia?
7, 8. Anong sahi sang pagpasag-uli ang naeksperiensiahan sang modernong-adlaw nga nagkalabilin?
7 Apang pabayaan bala sang Dios ang iya modernong-adlaw nga mga alagad sa sinang kahimtangan? Indi, determinado sia nga ipasag-uli sila, suno sa kon ano ang gintagna paagi kay Isaias. Sa amo ini man nga tagna sa kapitulo 35 may maathag nga katumanan sa tion naton, paagi sa pagpasag-uli sa nagkalabilin sang espirituwal nga Israel sa kabuganaan kag kapagros sa espirituwal nga paraiso. Sa Hebreo 12:12, gin-aplikar ni Pablo ang Isaias 35:3 sa malaragwayon nga kahulugan, nagasakdag sang pagkasibu sang paghimo naton sing espirituwal nga pag-aplikar sa sining bahin sang tagna ni Isaias.
8 Pagkatapos sang inaway, ang nagkalabilin nga mga hinaplas sang espirituwal nga Israel ginhilway sa pagkabihag, kon sa aton pa. Gingamit ni Jehova nga Dios si Jesucristo, ang Daku Pa nga Ciro, sa paghilway sa ila. Busa, sarang mahimo sining nagkalabilin ang hilikuton sa pagpatindog liwat, kaanggid sa hilikuton sang nagkalabilin sang dumaan nga mga Judiyo, nga nagbalik sa ila duta sa pagtukod liwat sang literal nga templo sa Jerusalem. Dugang pa, ining espirituwal nga mga Israelinhon sa modernong tion mahimo na makasugod sa pagpanguma kag sa pagpatubas sing berde nga espirituwal nga paraiso, isa ka malaragwayon nga katamnan sang Eden.
9. Paano ang kahimtangan kaangay sang ginalaragway sa Isaias 35:1, 2, 5-7 natabo sa aton tion?
9 Nagahunahuna sang yara sa ibabaw, binagbinagon naton sa liwat ang Isaias kapitulo 35, kag tan-awon ang mga bersikulo 1 kag 2. Ang daw kigas nga duta tunay nga nagsugod sa pagpamulak kag nangin mapatubason kaangay sang mga kapatagan anay sang Saron. Nian, tan-awa ang mga bersikulo 5 tubtob 7. Nabuksan ang mga mata sang paghangop sang nagkalabilin, ang madamo sa ila buhi kag aktibo gihapon sa pag-alagad kay Jehova. Nahangpan nila sing maayo pa ang kahulugan sang kon ano ang natabo sang 1914 kag pagkatapos sini. May epekto man ina sa madamo sa aton nga nagahuman sang “dakung kadam-an,” nga nagaalagad karon kaupod sang nagkalabilin.—Bugna 7:9.
Bahin Bala Ikaw sang Katumanan?
10, 11. (a) Paano kamo nadalahig sa katumanan sang Isaias 35:5-7? (b) Ano ang personal nga balatyagon ninyo nahanungod sining mga pagbalhin?
10 Kuhaa nga halimbawa ang imo kaugalingon. Antes ka nakig-upod sa mga Saksi ni Jehova, ginabasa mo bala sing tayuyon ang Biblia? Kon ginabasa mo ini, daw ano kadamo ang imo nahangpan? Nahibaluan mo karon, halimbawa, ang kamatuoran nahanungod sa kahimtangan sang mga patay. Ayhan mahimo mo mapakita sa isa nga interesado sa sini nga topiko ang nagakaigo nga mga teksto sa Genesis kapitulo 2, Manugwali kapitulo 6, kag Ezequiel kapitulo 18, subong man ang madamong iban pa nga mga kasulatan. Huo, mahimo nga nahangpan mo kon ano ang ginatudlo sang Biblia tuhoy sa madamong tema ukon mga isyu. Sing simple, nahangpan mo ang Biblia, kag sarang mo mapaathag ang madamo sini sa iban, subong sang walay duhaduha nga ginahimo mo na.
11 Apang, maayo nga pamangkuton naton ang kada isa sa aton, ‘Paano ko natun-an ang tanan nga nahibaluan ko sa kamatuoran sang Biblia? Antes nagtuon upod sa katawhan ni Jehova, nakita ko bala ang tanan nga kasulatan nga ginhinambitan bag-o lang? Nahangpan ko bala ang kahulugan sini kag husto bala ang akon paghangop sa sini?’ Ang prangka nga sabat sa sining mga pamangkot mahimo nga amo ang wala. Ang isa indi dapat masaklaw sa sinang pinulungan, apang masiling namon nga bulag kamo sadto kon tuhoy sining mga teksto kag sa kahulugan sini. Indi bala? Yari na ini sa Biblia, apang indi ninyo mahangpan, ukon mahantupan ang kahulugan sini. Paano, nian, nabuksan ang inyo mga mata sa espirituwal? Paagi sa kon ano ang ginhimo ni Jehova bilang katumanan sang Isaias 35:5 sa hinaplas nga nagkalabilin. Sa amo, ginbuksan ninyo ang inyo mga mata. Wala na kamo sa espirituwal nga kadudulman. Makakita na kamo.—Ipaanggid ang Bugna 3:17, 18.
12. (a) Ngaa makasiling kita nga indi ini ang tion para sa milagruso nga pagpang-ayo sa pisikal? (b) Paano gin-ilustrar sang kaso ni Brother W. F. Franz ang paagi nga ang Isaias 35:5 nagakatuman sa panahon naton?
12 Ang alisto nga mga estudyante sang Biblia kag sang mga pagpakig-angot sang Dios sa sulod sang mga siglo nakahibalo nga indi ini ang panag-on sa maragtas para sa pisikal nga mga milagro sang pagpang-ayo. (1 Corinto 13:8-10) Gani wala naton ginapaabot nga buksan ni Jesucristo ang bulag nga mga mata sa pagpamatuod nga sia ang Mesias, ang Manalagna sang Dios. (Juan 9:1-7, 30-33) Ukon pabation niya liwat ang tanan nga bungol. Sang si Frederick W. Franz, isa sang mga hinaplas kag anay presidente sang Watch Tower Society, manug-100 anyos, halos nabulag na sia kag dapat maggamit sing hearing aid. Sa mga pila ka tuig indi na sia makakita sa pagbasa; apang, sin-o ang naghunahuna nga bulag ukon bungol sia sa kahulugan sang Isaias 35:5? Ang iya tumalagsahon nga paghangop sa espirituwal isa ka pagpakamaayo sa katawhan sang Dios sa bug-os nga duta.
13. Anong pagbalhin ukon pagpasag-uli ang naeksperiensiahan sang modernong-adlaw nga katawhan sang Dios?
13 Ukon kamusta ang inyo dila? Ang mga hinaplas sang Dios mahimo nga nag-apa anay sang nabihag sila sa espirituwal. Apang sang ginbalhin sang Dios yadto nga kahimtangan, ang ila mga dila nagsugod sa pagsinggit sa kalipay tungod sang natun-an nila nahanungod sa gintukod nga Ginharian sang Dios kag sa mga saad niya para sa palaabuton. Mahimo nga ginbuligan man nila kamo nga makahambal. Daw ano kadamo nga kamatuoran sa Biblia ang ginsugid ninyo sa iban sang nagligad? Ayhan naghunahuna ka anay, ‘Nanamian ako sa pagtuon, apang indi gid ako magalakat kag magapakighambal sa mga estranghero.’ Apang, indi bala matuod nga “ang dila sang apa” ‘nagasinggit [na karon] sa kalipay’?—Isaias 35:6.
14, 15. Paano naglakat ang madamo sa “Alagyan sang Pagkabalaan” sa panahon naton?
14 Ang dumaan nga mga Judiyo nga ginhilway gikan sa Babilonia naglakbay sing malawig pabalik sa ila pungsod. Ano ang katumbas sina sa aton tion? Ti, tan-awa ang Isaias 35:8: “Mangin may dakung dalan didto, bisan sing alagyan; kag tawgon ini nga Alagyan sang Pagkabalaan. Ang dimatinlo indi makaagi sa sini.”
15 Sugod sang ginhilway sila gikan sa espirituwal nga kahiulipnan, ang hinaplas nga nagkalabilin, nga ginaupdan karon sang minilyon ka iban nga mga karnero, nagguwa gikan sa Babilonia nga Daku pakadto sa malaragwayon nga dakung dalan, isa ka matinlo nga alagyan sang pagkabalaan nga nagadul-ong sa espirituwal nga paraiso. Nagapanikasog gid kita nga makalipikar kag magpabilin sa sining Alagyan sang Pagkabalaan. Hunahunaa ang inyo kaugalingon. Indi bala nga ang ginasunod ninyo nga mga talaksan sa moral kag mga prinsipio mas mataas karon sangsa didto kamo anay sa kalibutan? Wala bala kamo nanikasog sing labi pa nga ipahisanto ang inyo panghunahuna kag pagginawi sa mga talaksan sang Dios?—Roma 8:12, 13; Efeso 4:22-24.
16. Anong mga kahimtangan ang maagom naton samtang nagalakat kita sa Alagyan sang Pagkabalaan?
16 Samtang nagalakat kamo sa sining Alagyan sang Pagkabalaan, wala gid kamo nagakabalaka sa sapatsapaton nga mga tawo. Matuod, sa kalibutan dapat kamo pirme magbantay nga wala kamo ginakaon nga buhi sing malaragwayon sang mahamkunon kag madinumtanon nga mga tawo. Madamo katama nga tawo ang makagod makig-angot sa iban. Tuhay gid sa tunga sang katawhan sang Dios! Yara kamo sa isa ka naamligan nga palibot. Matuod, ang aton mga kauturan nga lalaki kag babayi indi himpit; kon kaisa ang isa nagasayop ukon nagakasandad. Apang nakahibalo kamo nga indi hungod sang inyo mga kauturan nga saklawon ukon sandaron kamo. (Salmo 57:4; Ezequiel 22:25; Lucas 20:45-47; Binuhatan 20:29; 2 Corinto 11:19, 20; Galacia 5:15) Sa baylo, nagapakita sila sing interes sa inyo; ginbuligan nila kamo; luyag nila mag-alagad upod sa inyo.
17, 18. Sa anong kahulugan nagaluntad karon ang isa ka paraiso, kag ano ang epekto sini sa aton?
17 Gani sarang naton matan-aw ang Isaias kapitulo 35, nga nagahunahuna sang karon nga mga katumanan sang mga bersikulo 1 tubtob 8. Indi bala nga nasalapuan na naton ang matawag gid sing husto nga isa ka espirituwal nga paraiso? Indi, indi ini himpit—indi pa. Apang isa gid ini ka paraiso, kay diri, subong sang ginasiling sang bersikulo 2, aton na “makita ang himaya ni Jehova, ang pagkahalangdon sang aton Dios.” Kag ano ang epekto? Ang bersikulo 10 nagasiling: “Ang mga tinubos ni Jehova magabalik kag magaabot nga may inamba sa Sion; kag ang dayon nga kalipay mangin sa ila mga ulo. Magaagom sila sing kasadya kag kalipay, kag ang kasubo kag ang panghayhay magapalagyo.” Sa pagkamatuod, ang pagguwa naton sa butig nga relihion kag ang paglakat naton sa matuod nga pagsimba sa idalom sang kahamuot sang Dios makalilipay.
18 Ang kalipay nga may kaangtanan sa matuod nga pagsimba padayon nga nagadugang, indi bala? Nakita ninyo ang mga bag-uhan nga nagahimo sing mga pagbalhin kag gintudluan sang kamatuoran sang Biblia. Napanilagan ninyo ang mga pamatan-on nga nagadaku kag nagauswag sa espirituwal sa kongregasyon. May mga bawtismo, diin nakita ninyo ang mga kilala ninyo nga nagpabawtismo. Indi bala yadto mga rason sa pagkalipay, sa bugana nga pagkalipay, karon? Huo, daw ano nga kalipay nga ang iban nagabuylog sa aton sa aton espirituwal nga kahilwayan kag paraiso nga mga kahimtangan!
Isa ka Katumanan sa Unahan Pa!
19. Upod ang anong malaumon nga pagpaabot nga ang Isaias kapitulo 35 nagapaayaw sa aton?
19 Ang nabinagbinag na naton sa Isaias kapitulo 35 nagahilabot sa unang katumanan sini paagi sa pagbalik sang mga Judiyo kag sa espirituwal nga katumanan nga nagakahanabo karon. Apang indi ina ang katapusan. May kapin pa. May kaangtanan ini sa pasalig sang Biblia tuhoy sa nagapakari nga pagpasag-uli sang literal nga paraiso nga mga kahimtangan sa duta.—Salmo 37:10, 11; Bugna 21:4, 5.
20, 21. Ngaa makatarunganon kag Makasulatanhon ang magpati nga may isa pa ka katumanan sang Isaias kapitulo 35?
20 Indi nagakaigo para kay Jehova nga maghatag sing maathag nga mga paglaragway sa isa ka paraiso kag nian limitahan ang mga katumanan sa espirituwal nga mga butang. Siempre pa, wala ini nagakahulugan nga ang espirituwal nga mga katumanan indi importante. Bisan pa kon ang isa ka literal nga paraiso gintukod, indi kita maayawan sa sini kon sa tunga sang matahom nga talan-awon kag mahidaiton nga mga sapat ginapalibutan kita sang mga tawo nga malain sa espirituwal, mga tawo nga nagapanghikot kaangay sang mapintas nga mga sapat. (Ipaanggid ang Tito 1:12.) Huo, ang espirituwal amo ang dapat magauna, kay amo ini ang labing importante.
21 Apang, ang nagapakari nga Paraiso wala nagatapos sa espirituwal nga mga butang nga ginaagom naton karon kag pagaagumon pa sa palaabuton. May maayong rason kita sa pagpaabot sang isa ka literal nga katumanan sang mga tagna subong sang Isaias kapitulo 35. Ngaa? Ti, sa kapitulo 65, gintagna ni Isaias ang “bag-ong mga langit kag bag-ong duta.” Gin-aplikar ni apostol Pedro ina nga teksto sang ginlaragway niya kon ano ang magasunod sa adlaw ni Jehova. (Isaias 65:17, 18; 2 Pedro 3:10-13) Ginpakita ni Pedro nga ang mga butang nga ginlaragway ni Isaias magaluntad gid kon ang “bag-ong duta” mangin isa ka katunayan. Nagalakip ina sang mga butang nga pamilyar sa inyo—pagtukod sing mga balay kag pagpuyo sa sini; pagtanom sing ubasan kag pagkaon sa bunga; dalayon nga pagkalipay sa binuhatan sang imo mga kamot; ang lobo kag kordero nga nagapuyo sing tingob; kag wala sing halit nga nagakahanabo sa bug-os nga duta. Sa iban nga hambal, malawig nga kabuhi, malig-on nga mga puluy-an, bugana nga pagkaon, makaalayaw nga trabaho, kag paghidait sa tunga sang mga sapat kag sa tunga sang mga sapat kag sang mga tawo.
22, 23. Ano ang rason sa pagkasadya sa palaabuton nga katumanan sang Isaias kapitulo 35?
22 Wala bala kamo nagakalipay sa sinang palaabuton? Dapat gid kita malipay, kay gintuga kita sang Dios nga magkabuhi sing malipayon. (Genesis 2:7-9) Gani, ano ang kahulugan sini tuhoy sa tagna sa Isaias kapitulo 35 nga ginabinagbinag naton? Nagakahulugan ini nga may dugang pa kita nga rason sa pagsinggit sa kalipay. Ang literal nga mga desyerto kag kigas nga mga duta magapamulak, nga nagahimo sa aton nga malipayon. Nian ang mga tawo nga may asul nga mga mata, ukon kaki nga mga mata, ukon iban pa matahom nga mga duag sang mata, apang nabulag karon, makakita liwat. Ang aton mga masigka-Cristiano nga mga bungol karon, ukon bisan ang iban sa aton nga mapigaw na ang palamatin-an, makabati sing maayo. Daw ano nga kalipay gamiton ina nga ikasarang sa pagpamati nga ginabasa kag ginapaathag ang Pulong sang Dios, subong man sa pagpamati sa mga gahod sang dupoydupoy sa mga kahoy, sa kadlaw sang isa ka bata, sa huni sang isa ka pispis!
23 Magakahulugan man ini nga ang mga piang, lakip na yadtong may arthritis karon, magahulaghulag nga indi na masakitan. Daw ano nga kaumpawan! Nian ang mga kasulgan sang tubig magasumpit sa mga desyerto. Makita naton ang nagabaludbalod nga tubig kag mabatian ang nagaalimbukad nga tunog. Makadayandayan kita didto kag mahikap ang berde nga hilamon kag mga bagaas. Mangin isa gid ini ka napasag-uli nga Paraiso. Ano naman ang kalipay nga mapalibutan sang leon ukon sang iban pa nga ilahas nga mga sapat nga wala sing kahadlok? Indi na gani kinahanglan nga sugdan naton nga ilaragway ina, kay nahanduraw kag nabuyok na kita tanan sa sina nga talan-awon.
24. Ngaa makaugyon kamo sa ginasiling sa Isaias 35:10?
24 Si Isaias nagapasalig sa aton: “Ang mga tinubos ni Jehova magabalik kag magaabot nga may inamba sa Sion; kag ang dayon nga kalipay mangin sa ila mga ulo.” Gani makaugyon kita nga may rason kita sa pagsinggit sa kalipay. Ang pagkalipay sa mga ginahimo na ni Jehova para sa iya katawhan sa aton espirituwal nga paraiso, kag ang pagkalipay sa kon ano ang mapaabot naton sa literal nga Paraiso nga tuman na kalapit. Nahanungod sa mga malipayon—nahanungod sa aton—si Isaias nagasulat: “Magaagom sila sing kasadya kag kalipay, kag ang kasubo kag ang panghayhay magapalagyo.”—Isaias 35:10.
Natalupangdan Bala Ninyo?
◻ Ano ang ikaduhang katumanan sang Isaias kapitulo 35?
◻ Ano ang espirituwal nga katumbas sang milagruso nga mga pagbalhin nga gintagna ni Isaias?
◻ Paano kamo nakigbahin sa katumanan sining tagna?
◻ Ngaa makasiling kita nga ang Isaias kapitulo 35 nagapuno sa aton sing paglaum para sa palaabuton?
[Retrato sa pahina 15]
Ang bilangguan sa Raymond Street sa Brooklyn, diin ginbilanggo ang pito ka prominente nga mga kauturan sang Hunyo 1918
[Retrato sa pahina 16]
Bisan halos nabulag sa iya katigulangon, ang espirituwal nga panan-aw ni Brother Franz nagpabilin nga masanag
[Mga Retrato sa pahina 17]
Ang espirituwal nga pagtubo kag pag-uswag mga rason sa pagkalipay