Krismas—Ngaa Bisan sa Sidlangan?

ANG isa ka madugay na nga pagpati sa Sidlangan nagapahanumdom sa Santa Claus sang Krismas. Amo ina ang pagpati sang mga Koreano sa isa nga nagahingalan kay Chowangshin, kag masapwan man ang subong sini sa mga Intsik kag mga Hapon.

Ginkabig si Chowangshin subong dios nga nagadumala sang kusina, isa ka dios sang kalayo nga may kaangtanan sa pagsimba sa kalayo sang dumaan nga Korea. (Sang una nga mga panahon, ginasaylo sang mga Koreano ang mga baga sing mahalungon, ginapat-od nga indi gid ini mapalong.) Ginapatihan nga ini nga dios nagabantay sang pagginawi sang mga katapo sang pamilya sa isa ka tuig, pagkatapos sini nagakayab sia sa langit paagi sa kalan sa kusina kag simburyo.

Nagreport kuno si Chowangshin sa hari sang langit sa ika-23 sang lunar nga bulan sang Disiembre. Ginpaabot sia nga magbalik sa hingapusan nga bahin sang tuig paagi sa simburyo kag sa kalan, nga nagadala sing mga padya kag mga silot suno sa pagginawi sang kada isa. Sa adlaw sang iya pagbalik, ang mga katapo sang pamilya nagasindi sing mga kandila sa kusina kag sa iban pa nga bahin sang balay. Ang mga larawan sina nga dios sang kusina may isa pa nga pareho kay Santa Claus—nagasuksok sia sing pula! Kinabatasan anay para sa umagad nga babayi nga maghimo sing isa ka paris sang Koreano nga medyas kag ihatag ini sa iya ugangan nga babayi sa winter solstice (mga ika-22 sang Disiembre). Simbulo yadto sang iya handum nga maglawig ang kabuhi sang iya ugangan nga babayi, kay nagalawig ang mga adlaw pagligad sina nga petsa.

Wala mo bala makita ang pila ka magkaanggid sa ginbinagbinag nga mga punto kag sa Krismas? May pareho sila nga mga sugilanon kag mga kinabatasan: simburyo, mga kandila, paghatag sing regalo, mga medyas, tigulang nga tawo nga nagasuksok sing pula nga panapton, kag petsa. Apang, indi lamang ina nga pagkaanggid ang kabangdanan sang madali nga pagbaton sang Korea sa Krismas. Ang pagpati kay Chowangshin halos nadula na sang tion nga una nga ginpakilala ang Krismas sa Korea. Ang matuod, ang kalabanan nga Koreano karon wala gani makahibalo nga may amo gali sina anay nga pagpati.

Walay sapayan sina, ginailustrar sini kon paano naglapnag ang mga kinabatasan may kaangtanan sa winter solstice kag sa hingapusan sang tuig sa bug-os nga kalibutan sa lainlain nga paagi. Sang ikap-at nga siglo C.E., gin-islan sang nagaluntad nga simbahan sa Emperyo sang Roma ang ngalan nga Saturnalia, ang pagano nga kapiestahan sang Roma tuhoy sa pagkabun-ag sang dios nga adlaw, kag ginhimo ini nga bahin sang Krismas. Ang pagsaulog sang Krismas isa ka pagpasag-uli sang lokal nga mga kinabatasan sa lain nga ngalan. Paano ina natabo?

Ang Papel sang Paghatag sing Regalo

Ang paghatag sing regalo isa ka kinabatasan nga wala gid madula. Sa malawig nga tion, nalipay gid ang mga Koreano sa paghatag kag sa pagbaton sing mga regalo. Amo ini ang isa ka rason nga nagpopular ang pagsaulog sang Krismas sa Korea.

Sa tapos sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, para sa mga soldado sang Estados Unidos nga nahamtang sa Korea nga luyag magpabakod sang ila kaangtanan sa mga tawo, ang mga simbahan amo anay ang mga lugar sa pagkit-anay kag sa pagpanagtag sing mga regalo kag mga bulig. Ginahimo ini ilabi na sa Adlaw sang Krismas. Madamong kabataan ang nagakadto sa mga simbahan bangod lamang mangusisa, kag didto ang una nila nga pagbaton sing mga regalo nga tsokolate. Subong sang imo mahangpan, pagkatapos sadto madamo na sa ila ang nagahulat sang masunod nga Krismas.

Para sa sini nga kabataan, si Santa Claus isa ka Amerikano nga soldado nga may pula nga kalo. Ang Hulubaton 19:6 nagasiling: “Ang tanan kaupod sang tawo nga nagahatag sing mga regalo.” Huo, ang paghatag sing regalo nangin epektibo gid. Apang subong imo mahinakop sa sina nga bersikulo, ini nga mga regalo wala nagagarantiya sang isa ka dayon nga pag-abyanay. Bisan sa Korea, madamo sadto nga ang ila nahibaluan sa simbahan amo lamang ang pagtilaw sing tsokolate sang mga bata pa sila. Apang, wala malimtan ang Krismas. Dungan sa madasig nga pag-uswag sa ekonomiya sang Korea, nag-uswag ang komersialismo, kag ang paghatag sing regalo sa Krismas isa ka simple nga paagi agod mapadaku ang paggasto sang mga manugbakal. Ginhingalitan sang mga negosyo ang Krismas agod makaganansia sing daku.

Nagahatag ina sa imo sing paghantop sa Krismas sa Sidlangan karon. Para sa patuyang nga pagpamakal sa Krismas, bag-o nga mga produkto ang ginapatubas. Ang mga plano para sa mga pasayod nagasugod sa tungatunga sang tig-ilinit. Pinakadaku ang benta sa hingapusan nga bahin sang tuig, nga ginasuportahan sang tanan nga pagpamakal sing mga regalo, kard, kag mga plaka sa musika sa Krismas. Ti, pabatyagon gid sang mga pasayod nga makaluluoy ang isa ka pamatan-on kon magpabilin sia sa balay kag wala sing mabaton nga bisan ano nga regalo sa Bisperas sang Krismas!

Samtang nagahilapit ang Adlaw sang Krismas, ang mga balaligyaan kag mga shopping mall sa Seoul gutok sang mga tawo nga nagabakal sing mga regalo, kag amo man ang nagakatabo sa iban nga mga siudad sa Sidlangan. Gutok ang trapiko. Nagabaha ang mga kustomer sa mga otel, duog sang negosyo, restawran, kag night club. Ang gahod sang magansal nga kinalipay—ang mabaskog nga kantahanay—mabatian. Sa Bisperas sang Krismas, makita ang hubog nga mga lalaki kag mga babayi nga nagadayandayan sa mga kalye nga puno sing basura.

Amo gid sini ang Krismas. Ang Krismas sa Sidlangan indi na isa ka piesta opisyal nga ginapangunahan sang nagaangkon nga mga Cristiano. Maathag nga sa Korea kag sa iban man nga lugar, ang komersialismo amo ang panguna nga nagaganansia sing daku gikan sa sining piesta opisyal sang Cristiandad. Kon amo, ang komersialismo lamang bala ang balasulon nga ang Krismas wala gid nahisuno sa espiritu ni Cristo? Ang matuod nga mga Cristiano kinahanglan mangusisa sing madalom pa sa importante nga isyu nga nadalahig.

Ang Ginhalinan sang Krismas

Ang isa ka ilahas nga sapat nga ginsaylo sa hawla sa zoo isa gihapon ka sapat. Kag daku gid nga sayop ang magpati nga naanta na ini bangod yara na ini sa hawla sa pila ka tion kag daw nagakalipay upod sa mga totoy sini. Mahimo nga nakabati ka na sing mga report tuhoy sa mga nagaobra sa zoo nga ginsalakay sang mga sapat.

Sa pila ka paagi amo man sina ang masiling naton sa selebrasyon sang Krismas. Sa umpisa isa ini ka “sapat” sa guwa sang Cristiandad. Sa idalom sang subtitulo nga “Kaangtanan sa Romano nga Saturnalia,” ang The Christian Encyclopedia (sa Koreano)a nagsiling tuhoy sa Krismas:

“Ang pagano nga Saturnalia kag Brumalia napasad gid sing mabakod sa popular nga kinabatasan nga indi masikway sang Cristianong impluwensia. Ang pagbaton sa Domingo (ang adlaw ni Phœbus kag ni Mithras subong man sa Adlaw sang Ginuo) ni emperador Constantino . . . mahimo nga nagresulta sa pagbatyag sang mga Cristiano sang ikap-at nga siglo nga nagakaigo nga idungan ang kaadlawan sang Anak sang Dios sa kaadlawan sang pisikal nga adlaw. Ang pagano nga kapiestahan upod ang walay kontrol nga kinalipay kag pagsinadya sini tuman ka bantog amo nga nalipay ang mga Cristiano sa balibad agod mapadayon ang pagsaulog sini nga may diutay lang nga pagbag-o sa panimuot ukon sa paagi.”

Sa banta mo mahanabo ayhan ina nga hitabo nga wala sing pagpamatok? Ang amo man nga insiklopedia nagsiling: “Ang Cristianong mga manugbantala sa Katundan kag sa Mas Malapit nga Sidlangan nagprotesta sa daw walay pulos nga pagsaulog sang kaadlawan ni Cristo, samtang ang mga Cristiano sa Mesopotamia nagsumbong sa ila Nakatundan nga kauturan sang idolatriya kag pagsimba sa adlaw tungod sang pagbaton nga Cristiano sining pagano nga kapiestahan.” Sa pagkamatuod, may sayop gid halin sa umpisa. “Apang ang kapiestahan madasig nga ginbaton kag napasad sing malig-on sang ulihi nga bisan ang Protestante nga rebolusyon sang ikadisiseis nga siglo wala makadula sini,” siling sang insiklopedia.

Huo, ang kapiestahan sang dios-adlaw, nga indi bahin sang matuod nga Cristianismo, ginpasulod sa nagaluntad nga simbahan. Ginhatagan ini sang tuhay nga ngalan—apang nagpabilin ang pagano nga mga kinaiya sini. Kag nagbulig ini nga makasulod ang paganismo sa mga simbahan nga nagaangkon nga Cristiano kag dagtaan ang espirituwalidad sang mga indibiduwal. Ginapamatud-an sang maragtas nga samtang nagauswag ang Cristiandad, ang orihinal nga panimuot nga “higugmaa ang imo mga kaaway” ginbuslan sang mga pagkalusod sa moral kag masingki nga mga inaway.

Sang ulihi, nangin maathag nga walay sapayan sang huwad nga ngalan sini, ginpakita sang Krismas ang pagano nga ginhalinan sini paagi sa magansal nga kinalipay, lakas nga pagpahubog, pagsinadya, pagsinaot, paghatag sing regalo, kag pagpuni sang mga puluy-an sing mga sanga sang evergreen. Agod matigayon ang panguna nga tulumuron sang komersialismo—dugang nga benta—ginhingalitan ang Krismas sa tanan posible nga paagi. Gindayaw ini sang media; ang publiko nalingaw. Sa downtown sang Seoul, nangin balita sa telebisyon ang isa ka balaligyaan nga nagabaligya lamang sang mga underwear bangod sang pagdisplay sa iskaparate sini sing isa ka Christmas tree nga nadekorasyunan lamang sing mga underwear. Ang espiritu sang Krismas makita, apang ang bisan ano nga tanda sang pag-abiabi kay Cristo indi makita.

Makasulatanhon nga Paghantop sa Krismas

Ano ang matun-an naton gikan sining maragtason nga ginhalinan kag mga hitabo? Kon indi tupong ang pagbutones sa isa ka kamiseta ukon blusa sugod sa umpisa, ang lamang nga paagi agod matadlong ini nga kahimtangan amo ang pagliwat sini. Indi bala ina matuod? Walay sapayan sina nga kamatuoran, nagapangatarungan ang iban nga walay sapayan sang pagano nga mga ginhalinan sini sa pagsimba sa adlaw, ginbaton sang Cristiandad ang Krismas. Gani nagabatyag sila nga ginpakabalaan ang piesta opisyal subong kaadlawan ni Cristo kag ginhatagan sing bag-o nga kahulugan.

Makatuon kita sing mapuslanon nga leksion gikan sa maragtason nga hitabo sa dumaan nga Juda. Sang 612 B.C.E., ginsugdan sang mga Judeano ang pagano nga pagsimba sa adlaw sa templo sa Jerusalem. Ginpakabalaan bala yadtong pagano nga pagsimba paagi sa paghimo sini sa duog nga nahugod lamang sa matinlo nga pagsimba kay Jehova nga Dios? Ang manunulat sang Biblia nga si Ezequiel nagsulat tuhoy sa pagsimba sa adlaw nga ginhimo sa templo sang Jerusalem: “Yari karon! sa ganhaan sang templo ni Jehova, sa ulot sang portiko kag sang altar, may mga duha ka pulo kag lima ka lalaki nga . . . ang ila mga nawong nagaatubang nayon sa sidlangan, kag nagayaub sila sa sidlangan, sa adlaw. Kag nagsiling sia sa akon: ‘Nakita mo bala ini, O anak sang tawo? Mamag-an nga butang bala para sa panimalay ni Juda nga himuon ang makangilil-ad nga mga butang nga ila ginahimo diri, nga ginapuno nila ang duta sing kasingki kag nagapaakig liwat sa akon, kag yari karon ginaduso nila ang sanga sa akon ilong?’”—Ezequiel 8:16,17.

Huo, sa baylo nga ginpakabalaan, yadtong pagano nga dagway sang pagsimba nagbutang sang bug-os nga templo sa katalagman. Naglapnag ini nga mga buhat sa bug-os nga Juda kag gintunaan sang paglapnag sang kasingki kag pagkalusod sa moral sa sina nga pungsod. Amo man sa Cristiandad, diin ang mga buhat nga naghalin sa pagsimba sa adlaw nga Saturnalia nagapangibabaw sa Krismas. Sing talalupangdon, pila ka tuig sa tapos mabaton ni Ezequiel yadto nga palanan-awon, nakaagom ang Jerusalem sang paghukom sang Dios—ginlaglag ini sang mga Babilonianhon.—2 Cronica 36:15-20.

Mahimo nga naham-ot ka sa paglaragway tuhoy sa bata nga si Jesus sang isa ka Koreano nga iskolar, nga gin-asoy sa nagligad nga artikulo. Apang ang matuod amo nga halin sa isa ka tawo nga wala sing sibu nga ihibalo tuhoy kay Cristo, ang reaksion makatarunganon. Mahimo ini magpahunahuna sing serioso sa mga tawo nga nagasaulog sang Krismas. Ngaa? Bangod indi husto ang pagpresentar sang Krismas kay Cristo. Ang matuod, ginadulman sini ang matuod niya nga kahimtangan karon. Indi na lapsag sa pasungan si Jesus.

Sulitsulit nga ginapadaku sang Biblia nga si Jesus amo na karon ang Mesias, ang gamhanan nga Hari sang langitnon nga Ginharian sang Dios. (Bugna 11:15) Handa sia nga tapuson ang kaimulon kag pag-antos nga wala malipatan sang iban nga mga tawo sa tion sang Krismas samtang nagahatag sila sa institusyon nga nagabulig sa mga imol.

Sing prangka, wala mabuligan sang Krismas ang mga kadutaan sang Cristiandad ukon ang iban pa nga mga pungsod, lakip yadtong sa Sidlangan. Sa baylo, ginpahilayo sini ang igtalupangod gikan sa matuod nga Cristianong mensahe tuhoy sa Ginharian sang Dios kag sa katapusan sang malaut nga sistema karon. (Mateo 24:14) Ginaagda namon ikaw nga pamangkuton ang mga Saksi ni Jehova kon paano magaabot ina nga katapusan. Kag matun-an mo gikan sa ila ang tuhoy sa dayon nga mga pagpakamaayo nga magasunod diri sa duta, sa idalom sang pagtuytoy sang Ginharian sang Dios kag sang nagagahom nga Hari, si Jesucristo.—Bugna 21:3,4.

[Footnote]

[Kapsion sa pahina 6]

Nagbulig ang Krismas sa pagpasulod sang paganismo sa mga simbahan nga nagaangkon nga Cristiano

[Laragway sa pahina 5]

Madamong kabataan ang nagakadto sa mga simbahan agod lamang mangusisa kag nakabaton sing mga regalo nga tsokolate.

Pagkatapos sadto nagahulat na sila sang masunod nga Krismas

[Laragway sa pahina 7]

Bisperas sang Krismas sa downtown sang Seoul, Korea

[Laragway sa pahina 8]

Indi na isa ka lapsag si Cristo kundi gamhanan nga Hari sang Ginharian sang Dios