TOPIKO SA KOBER

Pagsaylo sa Iban nga Pungsod—Ilusyon kag Realidad

Sa Pagpangita sing Mas Maayo nga Kabuhi

DESPERADO na si George. Daw indi na niya mapakaon ang iya pamilya. Ang ila mga kaingod nagamalasakit na kag ang iban nagakagutman. Mga pila ka gatos ka kilometro sa bagatnan, may mas manggaranon nga pungsod. ‘Masaylo ako didto, mangita sing obra, kag dayon kuhaon ko ang akon pamilya,’ siling niya.

Gusto man ni Patricia nga mag-abroad. Wala sia sing makita nga obra sa ila pungsod. Gani nagdesisyon sila sang iya nobyo nga magbiyahe halin sa Nigeria pakadto sa Algeria, asta sa Espanya. Wala gid sila sing ideya kon daw ano kabudlay magtabok sa Sahara Desert. “Nagabusong ako sadto,” siling niya, “kag gusto ko gid nga mangin mas maayo ang kabuhi sang akon bata.”

Handum ni Rachel nga magpa-Europa. Nadulaan sia sing obra sa Pilipinas, kag siling sang iya mga paryente madamo ang nagapangita sing timbang sa iban nga pungsod. Gani, nangutang sia sing inugplete sa eroplano kag ginbiyaan ang iya bana kag bata nga babayi. Ginpromisahan niya sila, “Indi man ko magdugay didto.”

Ginabulubanta nga sobra sa 200 ka milyon ka tawo pareho nanday George, Patricia, kag Rachel ang nagsaylo sa iban nga pungsod sang nagligad nga mga dekada. Bisan pa ang iban sa ila nagsaylo bangod sa inaway, natural nga kalamidad, kag diskriminasyon, ang kalabanan nagsaylo bangod sa ekonomiya. Ano nga mga problema ang ginaatubang sang mga imigrante? Nangin mas maayo bala ang kabuhi nila tanan? Ano ang nagakatabo sa mga bata kon mag-abroad ang ila mga ginikanan? Binagbinaga ang mga sabat sa sini.

Pagsaylo kag Pag-umpisa sang Bag-o nga Kabuhi

Ang una nga kabudlayan sang pagsaylo sa iban nga pungsod amo ang pagbiyahe. Si George nga ginsambit sa una nga artikulo, nagbiyahe sing ginatos ka kilometro nga diutay gid lang ang balon nga pagkaon. “Makaduludla ang akon biyahe,” siling niya. Ang iban nga imigrante wala gid gani makalab-ot sa ila destinasyon.

Handum gid ni Patricia nga makalab-ot sa Espanya. Nagsakay sia sa likod sang trak kag nagtabok sa Sahara Desert. “Isa ka semana ang biyahe halin sa Nigeria pa Algeria, kag 25 kami nga nagaginutok sa likod sang trak. Madamo nga bangkay ang nakita namon sa alagyan, pati ang mga tawo nga nagahulat na lang nga mapatay. Sila ang mga pasahero nga ginbiyaan sang wala sing kaluoy nga mga drayber.”

Indi pareho nanday George kag Patricia, nag-eroplano si Rachel pakadto sa Europa, diin may nagahulat sa iya nga obra subong timbang. Pero grabe gid ang iya kahidlaw sa iya duha ka tuig nga bata. “Kon makakita gani ako sang isa ka iloy nga nagaatipan sang iya bata, daw ginakumos ang akon dughan,” siling niya.

Namag-o gid si George sa iya ginsayluhan nga pungsod. Binulan pa antes sia nakapadala sing kuarta sa iya pamilya. “Pirme ako nagahibi kon gab-i bangod sa kahidlaw kag kapaslawan,” siling niya.

Pagligad sang pila ka bulan sa Algeria, nakalab-ot gid man si Patricia sa dulunan sang Morocco. Nagsiling sia, “Didto ko ginbun-ag ang akon bata nga babayi. May mga nagapangkidnap sang imigrante nga mga babayi para himuon nga prostityut, gani pirme ako nagapanago. Sang ulihi, nakasupot ako sing inugplete para makatabok sa Espanya. Pero delikado ini kay gubaon ang baruto kag daw indi makadala sang madamo nga pasahero. Kinahanglan pa namon sag-ahon paagi sa amon sapatos ang tubig nga nagasulod sa baruto. Pagdungka namon sa Espanya, daw indi na ko katakod maglakat.”

Indi lang kabudlayan sa pagbiyahe ang dapat binagbinagon sang mga gusto magsaylo. Dapat man nila pamensaron nga lain ang lenguahe kag kultura sa ila sayluhan, subong man ang gasto para mangin legal ukon permanente nga pumuluyo. Ang mga wala sing legal nga papeles masami nga wala sing nagakaigo nga pag-atipan sa panglawas kag indi makakita sing maayo nga obra, ilistaran, kag edukasyon. Mahimo indi man sila makakuha sing lisensia sa pagmaneho ukon bank account. Kag ang kalabanan nga ilegal nga imigrante ginaabusuhan kag mas manubo ang sueldo.

Ang isa nga dapat binagbinagon amo ang kuarta mismo. Daw ano gid ini ka masaligan? May laygay ang Biblia: “Indi pagpakapuyi ang imo kaugalingon sa sobra nga pagpaninguha nga magmanggaranon. Sa baylo, punggi ang imo kaugalingon kag hunahunaa kon ano ang husto. Ang kuarta madula sa isa lang ka pamisok, nga daw sa may pakpak kag nagalupad palayo pareho sa agila.” (Hulubaton 23:4, 5, APD) Dumduma man nga ang aton pinakaimportante nga mga kinahanglanon indi mabakal sang kuarta, subong sang gugma, pagbatyag nga may nagaulikid sa imo, kag paghiusa sang pamilya. Masubo gid kon ibaylo sang mga ginikanan sa kuarta ang ila gugma sa isa kag isa ukon ang ila pagpalangga para sa ila kabataan.—2 Timoteo 3:1-3.

Subong mga tawo, kinahanglan naton nga mangin suod sa Dios. (Mateo 5:3) Gani, ginapanikasugan gid sang responsable nga mga ginikanan nga tumanon ang responsibilidad nga ginhatag sang Dios sa ila nga tudluan ang ila kabataan parte sa Dios, sa iya katuyuan, kag sa iya mga sugo.—Efeso 6:4.

“TANI LAIN LANG ANG ILA NANGIN DESISYON”

“Tatlo kami ka mag-utod nga babayi kag ako ang kamagulangan. Siam ako ka tuig sang nagkadto si Nanay sa Europa,” siling ni Airen nga taga-Pilipinas. “Nagpromisa sia nga mangin mas maayo ang amon pagkaon, pag-eskwela, kag ilistaran. Madumduman ko pa sang naglakat sia. Ginhakos niya ako kag ginsilingan nga atipanon ko sing maayo ang akon mga manghod nga sanday Rhea kag Shullamite. Madugay ko ini nga ginhibian.

“Pagligad sang apat ka tuig, nag-apas si Tatay kay Nanay. Sang wala pa makalakat si Tatay, pirme ako nagaupod sa iya. Sang maglakat sia, ginhawiran namon sia nga mag-utod asta nga nakasakay sia sa bus. Sa liwat, ginhibian ko ini sing madugay.”

Ang kamanghuran nga si Shullamite, nagsiling: “Sang siam ka tuig si Manang Airen, sia na ang nangin nanay ko. Sa iya ko ginasugid ang akon problema, kag gintudluan niya ako maglaba, maghimos sang akon higdaan, kag iban pa. Kon magtawag ang amon mga ginikanan, ginasugid ko sa ila ang akon ginabatyag, pero indi ko ini mapaathag sing maayo. Sa banta ko, indi ko nila pirme maintiendihan.

“Pirme ako ginapamangkot kon bala nahidlaw ako sa akon mga ginikanan. ‘Siempre,’ sabat ko. Pero ang matuod, indi ko na madumduman si Nanay. Apat pa lang ako ka tuig sang naglakat sia, kag naanad na ako nga wala sia.”

“Sang 16 anyos ako,” siling ni Airen, “nag-apas kami nga mag-utod sa amon mga ginikanan. Excited gid ako! Pero pag-abot namon, nabatyagan ko nga malayo na ang amon buot sa ila.”

Si Rhea nagsiling: “Wala ko ginasugid sa ila ang akon problema. Mahuluy-on ako kag nabudlayan magpabutyag sang pagpalangga. Sa Pilipinas, upod namon ang amon tiyo kag tiya nga may tatlo man ka bata. Bisan pa gin-atipan nila kami, lain gid ang pag-atipan sang matuod nga ginikanan.”

Bilang konklusion, si Airen nagsiling: “Wala man kami nag-antos sang pigado pa kami, wala man kami nagutman. Pero nag-antos kami nga mag-utod sang ginbiyaan kami. Lima ka tuig na nga nagaupdanay liwat ang amon pamilya, pero batyagan gihapon namon ang epekto sang amon pagbulagay. Nahibaluan namon nga palangga kami sang amon ginikanan. Pero tani lain lang ang ila nangin desisyon.”

Nahiusa nga Pamilya—Mas Importante Sangsa Kuarta

Lainlain ang istorya sang mga imigrante, pero halos pareho lang ang inagihan sang madamo sa ila, subong sang makita naton sa halimbawa nanday George, Rachel, kag Patricia sa nauna nga mga artikulo. Ginabudlayan gid ang pamilya kon maglakat ang ginikanan ukon maglayuay ang mag-asawa, kag mahimo tinuig pa antes sila mag-updanay liwat. Napahilayo si George sa iya pamilya sing sobra sa apat ka tuig.

Nakapauli gid man si Rachel sa Pilipinas para kuhaon ang iya bata pagligad sang halos lima ka tuig nga paglayuay. Nakaabot gid man si Patricia sa Espanya upod sa iya bata nga babayi. “Sia lang ang akon pamilya, gani ginaatipan ko gid sia sing maayo,” siling ni Patricia.

Madamo nga imigrante ang nagatener gihapon sa iban nga pungsod sa pihak sang kahidlaw, manubo nga sueldo, kag madugay nga paglayuay sang pamilya. Daku na ang ila ginsakripisyo sa ila pagsaylo amo nga kon mapaslawan sila, pila lang ang may kaisog nga magpauli kag atubangon ang posible nga kahuy-anan.

Ang isa nga nagpauli amo ang Pilipino nga si Allan. Nakakita sia sing maayo nga obra sa Espanya, pero pagligad sang isa ka tuig kag tunga, nagpauli sia. “Grabe gid ang akon kahidlaw sa akon asawa kag bata nga babayi,” siling niya. “Indi na gid ako mag-abroad liwat luwas lang kon upod ko ang akon pamilya. Kag amo gid ini ang ginhimo namon. Ang pamilya mas importante sangsa kuarta.”

May isa pa ka butang nga mas importante sangsa kuarta, subong sang narealisar ni Patricia. May dala sia nga “Bag-ong Testamento,” ukon Cristianong Griegong Kasulatan, pagkadto niya sa Espanya. “Ginkabig ko ini nga anting-anting,” siling niya. “May naistorya ako nga babayi nga isa ka Saksi ni Jehova. Sang una, wala ko gid sila ginasapak. Gani madamo ako sing ginpamangkot sa Saksi para ipakita nga sayop ang iya mga pagpati. Pero, nagsala ako. Nadepensahan niya ang iya pagpati kag gingamit gid niya ang Biblia sa pagsabat sang akon mga pamangkot.”

Natun-an ni Patricia nga ang matuod nga kalipay kag paglaum wala nagadepende sa lugar ukon kuarta kundi sa ihibalo parte sa Dios kag sa iya katuyuan para sa aton. (Juan 17:3) Dugang pa, natun-an man ni Patricia nga ang ngalan sang Dios amo si Jehova. (Salmo 83:18) Nabasa man niya sa Biblia nga sa indi madugay, dulaon sang Dios ang kaimulon paagi sa iya Ginharian nga pagagamhan ni Jesucristo. (Daniel 7:13, 14) “Magaluwas [si Jesus] sang nawad-an kon magtuaw sia, sang imol nga wala sing manugtabang. Tubson niya ang ila kalag gikan sa pagpigus kag paglugus,” siling sang Salmo 72:12, 14.

Ginaagda ka namon nga usisaon ang Biblia. Ini nga libro makabulig sa imo sa paghibalo kon ano gid ang pinakaimportante sa imo kabuhi, sa paghimo sing husto nga desisyon, kag sa pagpabilin nga malipayon kag may paglaum bisan pa sang mga kabudlayan subong.—Hulubaton 2:6-9, 20, 21.