Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w93 12/15 rau 3-7
  • Iesu be Sinou Negana Lalonai Ia Vara, A?

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Iesu be Sinou Negana Lalonai Ia Vara, A?
  • 1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Ena Anina be Dahaka Baibel Stiuden Taudia Dekediai?
  • Baibel amo Nega Ita Duahia Diba
  • Edeseni amo Idia Abia?
  • Mai Anina Gauna, Eiava?
  • Kerisimasi—Ia be Keristen Gauna Korikorina A?
    1994 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Iesu Ia Vara​—Edeseniai Bona Edena Negai?
    Iesu—Dala, Hereva Momokani, Mauri
  • Iesu ena Vara
    Tau Hereadaena
  • Iesu be December ai Ia Vara, A?
    Baibel be Dahaka ia Hadibaia?
1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w93 12/15 rau 3-7

Iesu be Sinou Negana Lalonai Ia Vara, A?

“SINOU Bada ese Jerusalem Dalana Ia Koua” bona “Sinou be Nega Daudau Lalonai Not Kahana Ia Hadikaia.” Israel duahiduahi taudia be 1992 lalonai nega momo The Jerusalem Post niuspepa dekenai unai bamona hereva badadia idia duahia; unai be keru bada herea negana lagani 1900 murinai.

January ia mai neganai, sinou ese Mount Hermon ia koua bona ena dobu be 7 ia lao 12 mita, to keru negana ia ore lasi. Golan ororodia bona Galilee ena atai kahana amo ia diho lao Jerusalem dekenai bona kahirakahira ia noho Bethlehem dekenai (inai magasin ena vairana dekenai oi itaia), bona ia diho lao Negeb kahanai danu, nega momo Israel taudia edia noho bona gaukara dalana be sinou dainai ia koua. Jerusalem Post niuspepa ena sivarai ta ia gwau: “Varani, sinou bada herea dainai hanua daladia idia koudia bona hanua taudia be edia ruma lalodiai idia noho, Katyusha roketi ese unai idia karaia diba lasi.”

Keru bada herea negana ese hanua taudia sibodia lasi, to ma haida ia hadikadia danu. Sivarai idia kamonai, boromakau bona edia natudia handred momo, bona kokoroku tausen momo danu, be hanuaboi lalonai idia mase badina keru be aisi ena keru ia hanaia momokani. Sinou sibona lasi, to medu bada bona keru bada ese dika idia havaraia. Dina ta, mamoe naridia memero rua idia hekwarahi bada edia mamoe haida be ia vara haraga abata ta amo idia hamauridia totona, to unai abata ranuna ese idia danu ia abidia lao bona idia maloa mase.

Ena be Middle East kahanai unai bamona keru negana ia vara hanaihanai lasi, to Israel ena Eretz magasin ia gwau: “Idia hanai lagani 130 lalodiai, Israel tanona ena hodahoda ena sivarai ese ia hahedinaraia Ierusalem dekenai sinou ia diho negadia be sisina momo . . . Lagani 1949 ia lao 1980 huanai, Ierusalem hanua dekenai keru negadia 24 ai sinou ia diho.” Unai be hodahoda ena sivarai bona taunimanima idia laloa gauna sibona, eiava Baibel idia stadilaia taudia dekenai unai be mai anina?

Ena Anina be Dahaka Baibel Stiuden Taudia Dekediai?

Iesu ia vara idia laloa neganai, taunimanima momo be boromakau aniani rumana lalonai beibi ia noho toana idia laloa; nega momo Kerisimasi neganai unai idia hahedinaraia. Beibi Iesu be dabua dekenai idia kumia keru ese ia abia lasi totona bona ena sinana ese ia naria, bona idia helai neganai sinou be metairametaira ia diho. Taunimanima momo be unai bamona idia laloa, to Baibel ese unai histori sivaraina ia herevalaia unai bamona, a?

Baibel toretore tauna Luka be Iesu ena vara ia sivarailaia namonamo, ia gwau: “Mamoe naria taudia haida be uda dekenai idia noho, hanuaboi neganai edia mamoe orea idia naria noho. Vadaeni Lohiabada ena aneru ta ia lao, edia badibadinai ia gini, bona Lohiabada ena diari ese idia ia hagegea, vadaeni idia gari bada herea. To aneru ese ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, ‘Umui gari lasi, hereva namona lau mailaia vadaeni, taunimanima ibounai idia moale totona. Badina be hari inai dina, Davida ena hanua [Betelehem] dekenai, umui emui Hamauria Tauna ia vara vadaeni, Keriso Lohiabada unai. Ena toana umui dekenai be inai. Mero maragina do umui davaria, boromakau edia aniani mauana dekenai ia hekure, dabua dekenai idia kumia.’ Vadaeni nega tamona guba aneru taudia momo herea be inai aneru danu idia hedinarai, Dirava dekenai idia hanamoa, idia gwau, ‘Atai momokani dekenai Dirava do ita hanamoa, bona tanobada dekenai be maino, Dirava ia moale henidia taudia ese inai maino do idia abia.’ ”​—Luka 2:​8-14.

Bema unai sivarai be hari ia noho Israel tauna ta dekenai oi duahia, bona oi nanadaia unai be edena negana ai ia vara, reana do ia haere, “April ia lao October ena dina ta ai.” Badina be dahaka? Haere ia auka lasi. November ia lao March dekenai be Israel ena keru bona medu negana, bona December 25 be keru negana momokani. Mamoe naria taudia be ruma ena murimuri ai idia noho lasi, hanuaboi ai edia mamoe seridia be murimuri ai idia naridia lasi. Inai sivarai ai hamatamaia herevadia amo, oi lalo-parara diba dahaka dainai unai bamona idia karaia lasi. Iesu ia vara gabuna, Betelehem, be atai gabuna ai, bona Ierusalem ena amo ena daudau be kilomita haida sibona. Keru momokani lasi laganidia ai danu, keru neganai hanuaboi ai unuseniai ia keru.​—Mika 5:2; Luka 2:15.

Histori ita tahua neganai, ita diba dahaka dainai Iesu be December ena sinou negana ai ia vara lasi. Iesu ena sinana, Maria, ena mara negana ia kahirakahira, bona ena hanua, Nasareta, amo ia lao Betelehem dekenai. Ia bona Iosepa be unai bamona idia karaia badina Roma ena lohia Kaisara Augusto be taravatu ia gwauraia idia lao edia ladana idia torea, idia rejista totona. (Luka 2:​1-7) Iuda taudia idia badu Roma lohia dalana dekenai bona takisi bada dainai, unai gavamani idia gwau-edeede henia gwauraia. Oi laloa Roma gavamanina ese Iuda taudia do ia habadudia kava, do idia gwau keru negana ai idia hekwarahi bada bona idia momo idia laolao idia rejista totona, a? Namona be unai taravatu idia karaia laolao negana namona ai, ani? Nega namona be tubutubu gaudia idia gara lou negana eiava medu sisina negana ai, ani?

Baibel amo Nega Ita Duahia Diba

Histori bona unai gabu ai ia vara gauna amo, ita diba December, eiava keru hua ma ta lalonai, Iesu ia vara diba lasi. Ma danu, Baibel be peroveta hereva amo ia hahedinaraia Iesu be edena negai do ia vara. Edena buka ese unai ia hahedinaraia?

Daniel bukana, karoa 9 dekenai, Mesia ia perovetalaia hereva badana ta ita davaria. Ia mai negana bona iena mase ia herevalaia, unai amo iseda kara dika totona boubou ia henia, bona unai dainai kamonai taudia be ‘kara maoromaoro ela bona gwauraia lasi negana’ idia abia diba. (Daniel 9:​24-27; Mataio 20:28 itaia danu.) Unai peroveta hereva ia gwau, unai ibounai be lagani edia pura 70 lalodiai do idia vara, unai be lagani 455 B.C.E. ai ia matamaia, Ierusalem haginia lou herevana ia gwauraia neganai.a (Nehemia 2:​1-11) Unai peroveta herevana ese nega ia gwauraia dalana amo, ita diba Mesia ia hedinarai negana be lagani edia pura namba 70 ia matamaia negana ai. Unai ia vara Iesu be bapatiso totona ia mai neganai, lagani 29 C.E. ai; unai neganai ena Mesia dagina ia abia. “Pura ena kahana” ai, eiava lagani toi bona kahana murinai, Mesia be do ia mase, unai amo Mose ena Taravatu henunai idia karaia boubou iboudiai edia anina ia haoredia.​—Heberu 9:​11-15; 10:​1-10.

Unai peroveta herevana ese ia hahedinaraia Iesu ia haroro ena daudau be lagani toi bona kahana. Iesu be Paseka, Nisan 14 (Iuda taudia edia kalenda dekenai), lagani 33 C.E. ai, tubutubu gaudia idia gara lou negana lalonai, ia mase. Unai dina be hegeregere April 1, unai lagani lalonai. (Mataio 26:2) Bema lagani toi bona kahana unai nega amo ita kokia, ia hedinarai iena bapatiso negana be lagani 29 C.E., October ena matamaia negana ai. Luka ese ita ia hadibaia Iesu be bapatiso ia abia neganai, iena lagani be 30 bamona. (Luka 3:​21-23) Anina be Iesu ia vara negana be October hua ia matamaia negana kahirakahira ai. Luka ena sivarai hegeregerena, unai negana ai mamoe naria taudia be “uda dekenai idia noho, hanuaboi neganai edia mamoe orea idia naria noho.”​—Luka 2:8.

Edeseni amo Idia Abia?

Unai gau iboudiai idia hamomokania Iesu ia vara negana be October hua ia matamaia negana ai, unai dainai badina be dahaka December 25 ai idia hahelagaia? The New Encyclopædia Britannica bukana ese ia hahedinaraia Iesu ia vara lagani handred momo murinai unai dina hahelagaia karana idia hamatamaia, ia gwau: “Lagani 300 C.E. ia lao 399 C.E. neganai, Asia kahana dubudia momo ese sisina sisina Keriso ia vara negana be December 25 ai hahelagaia karana idia abia dae. Ierusalem dekenai, Kerisimasi be sisina daudau idia dadaraia, to gabeai idia abia dae.”

Dahaka dainai lagani handred momo Keriso ia mai murinai, sibodia idia gwauraia Keristen taudia be unai kara idia abia dae haraga? The New Encyclopædia Britannica ese unai hereva dekenai ma hereva haida ia gwauraia: “Kerisimasi ai idia karaia sene karadia be dala momo amo inai bamona idia vara: Dirava momokanina idia diba lasi taudia ese keru negana ai biru karana bona dina idia hahelagaia, unai be Keriso ia vara hahelagaia dinana ia vara unai. Roma taudia dekenai, Saturnalia Aria dinana (December 17) be moale bona harihari gaudia henia negana. Danu, idia laloa December 25 be Iran ena kara hehuni diravana, Mithra, ena vara dinana; Mithra be Kara Maoromaoro Ena Dina.”

Unai ibounai be idia “vara kava,” a? Lasi momokani! Lagani 300 C.E. ia lao 399 C.E. negana ai, Lohia Badana Constantine henunai, Roma Gavamanina be ena kara ia haidaua, Keristen taudia dagedage henidia karana idia rakatania bona “Kerisendom” tomadihona idia gwauraia bada, taunimanima do idia abia dae totona. Taunimanima momo be unai tomadiho matamatana, Keristen dalana, ena anina korikorina idia diba momokani lasi, to idia abia dae neganai, vaia idia karaia sene karadia idia hahelagaia noho bona unai karadia dekenai “Keristen” ladadia idia atodia. Idia laloa Keriso ia vara dinana hahelagaia totona December 25 idia abia hidi be namo herea. Unai dina idia makaia vadaeni “Kara Maoromaoro Ena Dina” ia vara dinana hahelagaia totona.

Mai Anina Gauna, Eiava?

Ita daradara bada lasi, Iesu murinai idia raka taudia ginigunadia, idia be Iuda taudia, be iena vara dinana idia hahelagaia lasi. Encyclopaedia Judaica bukana ia gwau, “Iuda taudia edia sene karadia dekenai taunimanima idia vara dinadia idia hahelagadia lasi.” Keristen ginigunadia ese vara dinana moalelaia karana idia abia dae lasi. Iesu ena vara dinana idia moalelaia lasi, to ena hahegani idia matauraia; iena mase dinana idia laloatao, unai be idia daradaralaia lasi dinana, Nisan 14 dinana unai.​—Luka 22:​7, 15, 19, 20; 1 Korinto 11:​23-26.

Lagani handred momo Keriso ia do mai lasi neganai, Iuda taudia be Dirava ese ia abia hidi besena; peroveta hereva amo sisiba idia abia Babulono ena igui hesiaina amo do idia siri gwauraia. Idia abia sisiba be inai: “Umui raka oho, umui raka oho, unuseni amo umui raka siri; emui imana be gau mirona ta dekenai umui atoa lasi. Iehova ena dubu gaudia umui huaia taudia, ia bogaragina amo umui raka siri, bona umui goeva hanaihanai.” (Isaia 52:11) Edia tano korikorina ai idia giroa lao Iehova tomadiho henia kara goevana idia haginia lou totona. Babulono dekenai, Dirava idia diba lasi taudia edia kastom bona tomadiho karadia idia itaia; unai karadia idia abia dae diba lasi momokani.

Ita hoa lasi, unai hahegani idia gwauraia lou Keristen taudia totona 2 Korinto 6:​14-18 dekenai. Iuda bese taudia ese Keriso idia dadaraia, to ia murinai idia raka taudia be tomadiho goevana abia dae taudia. Edia maduna be ma haida idia durudia lauma dalanai idia dibura taudia be hereva momokani ena diari dekenai idia mai totona. (1 Petero 2:​9, 10) Edena bamona unai idia karaia diba bema Keriso ena hadibaia herevadia be Dirava idia diba lasi taudia edia kastom bona moale dinadia ida idia haboua tamona?

Ena be taunimanima momo ese idia ura henia, to “Sinou Kerisimasi” idia hahelagaia karana be hegeregere ‘miro gaudia idia dogoatao.’ (2 Korinto 6:17) Dirava bona Keriso idia lalokau henidia momokani taudia be unai kara idia dadaraia be namo.

Ita diba Kerisimasi be Dirava momokanina idia diba lasi taudia ese idia havaraia moale dinana ta, to unai sibona lasi; ita itaia danu, Kerisimasi be hereva momokani gauna lasi, badina Iesu be October negana ai ia vara. Oibe, herevana ta be dahaka ia laloa, to Iesu be sinou negana lalonai ia vara lasi.

[Footnotes]

a Unai peroveta hereva dekenai hereva ma haida oi diba totona, namona be Will There Ever Be a World Without War? buklet, rau 26, oi itaia; Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese idia printaia.

[Picture on page 4, 5]

Ierusalem be sinou amo ia koua; ist kahana amo inai piksa idia abia

[Credit Line]

Garo Nalbandian

[Picture on page 6]

Ierusalem ena haba badinai sinou ia noho

[Picture on page 7]

Siahu negana lalonai sibona mamoe naria taudia be hanuaboi ai nadi ororodia dekenai idia noho diba edia mamoe seridia ida, henu ai oi itaia diba hegeregerena

[Credit Line]

Garo Nalbandian

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia