Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w97 3/15 rau 12-17
  • Oiemu Kudouna amo Lalo-Parara Oi Ura Henia

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Oiemu Kudouna amo Lalo-Parara Oi Ura Henia
  • 1997 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Lalo-Parara Bona Iseda Hereva
  • Lalo-Parara Bona Iseda Kara
  • Lalo-Parara Bona Iseda Hemami
  • Lalo-Parara Bona Iseda Ruma Bese
  • Lalo-Parara Bona Iseda Mauri Dalana
  • Dirava Dekenai Oi Lao Lalo-Parara Abia Totona
  • Lalo-parara Lauma Dalanai Oi Habadaia
  • Emu Lalo-Parara Do Oi Habadaia Diba, A?
    1995 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Lalo-Parara ese Oi Do Ia Gimaia
    1997 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • ‘Iehova ese Aonega Ia Henia Noho’
    1999 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Iesu Ena Gari Lasi Bona Laloa Kehoa Karana Tohotohoa
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2015
Ma Haida Itaia
1997 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w97 3/15 rau 12-17

Oiemu Kudouna amo Lalo-Parara Oi Ura Henia

“Iehova sibona ese aonega ia henia; diba bona lalo-parara be iena uduna dekena amo idia mai.”​—⁠AONEGA HEREVADIA 2:⁠6, NW.

IEHOVA be iseda Hadibaia Tauna Badana. (Isaia 30:​20, 21) To Dirava ena Hereva amo ‘Dirava ita diba’ ena namo abia totona dahaka do ita karaia? Dala ta be ‘eda kudouna amo lalo-parara do ita ura henia’​—⁠mai eda lalona ibounai ida do ita ura unai kara ita habadaia bona hahedinaraia. Unai ia vara totona, namona be Dirava dekenai ita tabekau, badina aonega tauna ia gwau: “Iehova sibona ese aonega ia henia; diba bona lalo-parara be iena uduna dekena amo idia mai.” (Aonega Herevadia 2:​1-6) Diba, aonega, bona lalo-parara be dahaka?

2 Diba be gau momokanidia edia toana manadalaia; karaia loulou, itaia, eiava stadilaia amo ta ese ia habadaia. Aonega be diba gaukaralaia maoro karana. (Mataio 11:19) Hahine rua ese natuna ta idia hepapahuahulaia neganai, King Solomona be aonega ia hahedinaraia bona iena diba sinana ese natuna ia ura henia dikadika karana dekenai ia gaukaralaia hepapahuahu ia hamaoromaoroa totona. (1 King Taudia 3:​16-​28) Lalo-parara be “laloa namonamo bona maoromaoro karana.” Ia be “darana ena siahu eiava goada amo gau ta ena idau be ma gau ta ena amo ia laloa diba karana.” (Webster’s Universal Dictionary) Bema iseda kudouna amo lalo-parara ita ura henia, Iehova ese ena Natuna amo ita do ia henia. (2 Timoteo 2:​1, 7) To lalo-parara ese mauri ena dala idauidau be edena bamona ia durua diba?

Lalo-Parara Bona Iseda Hereva

3 Lalo-parara ese ita ia durua bena ita diba “regerege lasi dekenai ita noho be mai ena nega, bona do ita herevahereva danu be mai ena nega.” (Hadibaia Tauna 3:⁠7) Unai kara dainai dahaka do ita gwauraia ita laloa namonamo. Aonega Herevadia 11:​12, 13 ia gwau: “Kavakava tauna ese iena badibadinai tauna ia herevalaia dika, to aonega tauna [“lalo-parara bada tauna,” NW] be hereva ta do ia gwauraia lasi. Hereva kava, hereva kava noho tauna ese, hunia herevadia ia hedinaraia noho, to oi abidadama henia diba tauna ese, hunia hereva do ia hedinaraia lasi.” Oibe, ma ta ia herevalaia dika tauna o hahinena be “kavakava tauna.” Dikseneri torea tauna Wilhelm Gesenius ia gwau unai bamona tauna be “mai ena lalo-parara lasi.” Ia laloa namonamo lasi, bona ena kudouna o ena lalona korikori amo idia mai kara namodia idia noho lasi. Bema Keristani tau eiava hahine ta ese ena udu mauri amo ta ena ladana ia hadikaia eiava ia gwauraia dika, idia abia hidi elda taudia ese unai kara kererena kongregesen lalonai do idia koua.​—⁠Levitiko 19:16; Salamo 101:5; 1 Korinto 5:​11.

4 “Lalo-parara bada taudia” be ‘kavakava taudia’ hegeregerena lasi, idia be do idia herevahereva lasi bema unai bamona do idia karaia be maoro. Hunia herevadia idia hahedinaraia lasi. (Aonega Herevadia 20:19) Idia diba bema edia hereva idia naria namonamo lasi, hisihisi do idia havaraia, unai dainai, lalo-parara taudia be ‘hunia hereva idia hahedinaraia lasi.’ Edia tadikaka idia badinaia namonamo bona idia hadikaia garina hehuni herevadia idia halasia lasi. Bema Keristani taudia mai edia lalo-parara be hehuni herevadia kongregesen dekenai idia kamonai, unai idia hahedinaraia lasi ela bona Iehova ena orea ese ia laloa negana maorona ai dala ta amo do ia hahedinaraia.

Lalo-Parara Bona Iseda Kara

5 Baibel ena aonega herevadia ese ita idia durua do ita lalo-parara totona bona kara kereredia ita dadaraia. Hegeregere, Aonega Herevadia 10:23 ia gwau: “Kavakava tauna ese, kara dika be iena gadara gauna ia halaoa noho, to laloa kehoa tauna ese, aonega karadia ia moalelaia noho.” Kara dika be edia “gadara gauna” ai idia halaoa taudia be idia matakepulu, edia kara kererena idia itaia lasi, bona idia laloa lasi Dirava ena vairanai edia kara ena anina do idia gwauraia hedinarai. (Roma 14:12) Unai bamona “kavakava taudia” be gabeai edia lalohadai ese ia guidia dainai do idia laloa Dirava ese edia kerere ia itaia lasi. Edia kara amo idia hahedinaraia idia be idia gwau: “Dirava be ia noho lasi.” (Salamo 14:​1-3; Isaia 29:​15, 16) Dirava ena hakaua herevadia ese idia ia hakaua lasi dainai, idia lalo-parara lasi bona gau idauidau idia laloa maoromaoro diba lasi.​—⁠Aonega Herevadia 28:⁠5.

6 ‘Lalo-parara tauna’ ia diba kara dika be “gadara” ta lasi. Ia diba Dirava ese ia moalelaia lasi bona iseda hetura karana ia ida do ia hadikaia diba. Unai be kavakava karadia badina taunimanima sibodia edia lalo-namo ia kokia, headava ia hadikaia, tauanina bona lalona ia hahisia, bona goada lauma dalanai ia hadikaia. Unai dainai namona be eda kudouna amo lalo-parara ita ura henia bona kara dika eiava lebulebu karadia idauidau ita dadaraia.​—⁠Aonega Herevadia 5:​1-​23.

Lalo-Parara Bona Iseda Hemami

7 Bema iseda kudouna amo lalo-parara ita ura henia, ita do ia durua eda hemami ita biagua totona. Aonega Herevadia 14:29 ia gwau: “Iena badu ia hakerua tauna, be mai ena aonega [“lalo-parara,” NW] danu, to bema ia badu haraga neganai, tau ta ese iena kavakava do ia habadaia.” Aonega tauna ia hekwarahi badu dikadika karana ia dadaraia ena badina ta be badu ese tauanina ia hadikaia diba. Rara ena heau ia haharagaia diba bona hahodi dalana ia hadikaia. Doketa idia gwau badu bona lalo-dika be laga tuna, kopi goreredia, bogana hekwakwanaidia, bona kensa idia havaraia eiava habadaia diba.

8 Mai eda lalo-parara ida ita kara bona ita “badu haraga” lasi ena badina be gorere reaia totona sibona lasi. Bema ita badu haraga, kavakava karana ta do ita karaia diba bena gabeai do ita lalohisihisilaia. Ita lalo-parara dainai hereva kava bona kara kava ese do ia havaraia diba gaudia do ita laloa bena unai dainai aonega lasi karana ta amo ‘kavakava do ita habadaia’ lasi. Lalo-parara ese ita ia durua bena ita diba lalo-dika ese iseda laloa karana ia hakererea diba, vadaeni do ita laloa namonamo bona maoromaoro lasi. Unai ese iseda diba Dirava ena ura karaia bona ena hakaua hereva maorodia badinaia karana dekenai do ia hadikaia. Oibe, badu ita biagua lasi neganai lauma dalanai dika ia havaraia. To momokani, “badu” be “tauanina ena kara” dikadia ta, Dirava ena Basileia ena hahenamo amo ita idia koua karadia ta. (Galatia 5:​19-21) Namona be ita lalo-parara Keristani taudia ‘ta ta ibounai ese hereva dekenai do ita kamonai haraga, to hereva do ita gwauraia haraga lasi. Bona do ita badu haraga lasi.’​—⁠Iamesi 1:⁠19.

9 Bema ita badu, lalo-parara dainai reana do ita hereva lasi be namo, unai amo hepapahuahu ta do ita havaraia lasi. Aonega Herevadia 17:27 ia gwau: “Aonega tauna ese hereva momo ia gwauraia noho lasi, bona ia badu haraga lasi tauna, be mai ena lalona kehoa [“lalo-parara,” NW].” Lalo-parara bona tadikaka lalokau henia karana dainai lalohisihisi do ia havaraia herevana ita gwauraia urana do ita biagua. Bema mai badu danu ita hereva vadaeni, lalokau bona manau ese iseda lalona do ia hamarerea bena ita sori bona kerere ita hamaoromaoroa. To reana ta ese iseda lalona do ia hahisia. Unai neganai mai eda manau ida ia sibona do ita hereva henia bona do ita ura maino ita havaraia.​—⁠Mataio 5:​23, 24; 18:​15-​17.

Lalo-Parara Bona Iseda Ruma Bese

10 Ruma bese taudia ese aonega bona lalo-parara idia hahedinaraia be gau badana, badina be unai kara ese ruma bese do ia hagoadaia. Aonega Herevadia 24:​3, 4 ia gwau: “Aonega bona laloa kehoa [o lalo-parara] tauna ese ruma ia haginia noho, bona iena famili idia tubu goada noho. Inai tau ena diba dainai, ruma ena daiutu be davana bada kohu, bona gau namodia dekenai ia hahonua noho.” Aonega bona lalo-parara be ruma haginia nadidia namodia bamona, ruma bese maurina idia hanamoa. Lalo-parara ese Keristani tama sina ia durudia edia natudia edia hemami bona lalohadai idia dibaia totona. Lalo-parara tauna o hahinena be do ia herevahereva, ena adavana ena hemami bona lalohadai ia gwauraia neganai do ia kamonai bona diba totona.​—⁠Aonega Herevadia 20:⁠5.

11 Aonega bona lalo-parara be mai anina bada ruma bese maurina ai moale ia noho totona. Unai hegeregerena, Aonega Herevadia 14:1 ia gwau: “Aonega hahine ese gaukara namona ia karaia, bona iena famili taudia ia haginidia goada. To kavakava hahine ese, iena ruma bona famili ia hadikaia noho.” Headava hahinena mai ena aonega bona lalo-parara, dala maorona ai ena adavana ena siahu henunai ia noho, be ena ruma bese ena namo totona do ia gaukara goada bona ena ruma bese do ia hagoadaia. “Iena famili taudia ia haginidia goada” karana ta be iena adavana ia herevalaia namo bona unai amo ma haida ese idia matauraia bada. Bona lalo-parara hahinena mai ena diba, Dirava garina ia gari hahinena, be ma haida ese do idia hanamoa.​—⁠Aonega Herevadia 12:4; 31:​28, 30.

Lalo-Parara Bona Iseda Mauri Dalana

12 Lalo-parara ese ita idia durua iseda kara iboudiai lalonai dala maorona do ita badinaia noho. Aonega Herevadia 15:21 ese unai ia hahedinaraia, ia gwau: “Kavakava taudia be edia kavakava dekenai idia moale noho, to aonega taudia [o “lalo-parara taudia,” NW] ese kara maoromaoro idia karaia noho.” Unai aonega herevana be edena bamona do ita lalo-pararalaia? Lalo-parara lasi tatau, hahine, bona memero kekeni ese kavakava karana, eiava idia laloa lasi karana idia moalelaia. Idia be ‘kavakava taudia,’ mai edia ura namona lasi, bona aonega lasi dainai kavakava karadia idia moalelaia.

13 Israela ena King Solomona, lalo-parara pavapavana, ia diba laloa namonamo lasi karadia be anina ta idia havaraia lasi. Ia gwau: “Egu lalona dekenai lau gwau: Lau ese moale ena dala do lau tohoa, moale ese egu mauri do ia hanamoa, o lasi. To lau davaria moale danu be anina lasi. Lau davaria danu kiri be kavakava, bona moale ese lau ia hanamoa lasi.” (Hadibaia Tauna 2:​1, 2) Ena lalo-parara amo, Solomona ia diba moale hisidae bona kiri danu be hegeregere lasi, badina be moale hanaihanai bona korikorina ia havaraia lasi. Kiri ese ita ia durua iseda hekwakwanai ita laloaboio nega sisina lalonai, to gabeai reana do idia hedinarai badabada lou. Solomona be ia hereva maoro ia gwau, “kiri be kavakava.” Badina be dahaka? Badina be kiri kava sibona be laloa namonamo karana ia hakererea. Unai kara dainai reana mai anina bada gaudia do ita laloa maragi. Hevaseha tauna ena kara bona hereva amo ma haida ese idia abia moalena do ita gwauraia diba lasi namo ia havaraia. Solomona ena diba ena anina kiri bona moale dekenai ita lalo-pararalaia neganai, ita ia durua inai bamona taudia ai do ita lao lasi: ‘Lebulebu karadia idauidau idia ura henia bada, to Dirava idia ura henia maragi.’​—⁠2 Timoteo 3:​1, 4.

14 Edena bamona lalo-parara taudia ese “kara maoromaoro” idia karaia noho? Lalo-parara lauma dalanai bona Dirava ena hakaua herevadia badinaia karana ese taunimanima be kara maoromaoro ai ia hakaudia noho, dala maoromaorona unai. Byington ia hahanaia Baibel ia gwau: “Darana lasi tauna dekenai kavakava be moale sibona, to aonega bada tauna be do ia lao maoromaoro.” “Lalo-parara tauna” ese dala maoromaorodia ia karaia do ia raka totona bona maoro bona kerere edia toana ia diba badina ena mauri lalonai Dirava ena Hereva ia badinaia dainai.​—⁠Heberu 5:​14; 12:​12, 13.

Dirava Dekenai Oi Lao Lalo-Parara Abia Totona

15 Iseda mauri lalonai kara maoromaoro dalana ita badinaia totona, namona be ita abia dae ita be mai eda kara dika bona Iehova dekenai ita lao lauma dalanai lalo-parara ita abia totona. Aonega Herevadia 2:​6-9 ia gwau: “Badina be Lohiabada ese aonega, be oi dekenai ia henia noho, bona iena uduna dekena amo, diba bona laloa kehoa idia mai noho. Dirava ese kara maoromaoro mai laloa momokani taudia, ia durua bona ia gimaia noho. Dirava ese, mai maoromaoro danu taunimanima idia durua taudia, be ia gimaia noho, bona iena helaga momokani taudia edia dala, be ia naria namonamo noho. Bema oi ese lau, aonega, dekenai oi kamonai henia neganai, oi be kara maoromaoro, kota maorona, bona davana korikori henia dalana do oi diba. Dala namodia ibounai karaia dalana danu do oi diba.”​—⁠Iamesi 4:⁠6 itaia danu.

16 Ita diba Iehova dekenai do ita tabekau be mai anina bada dainai, namona be mai manau ida iena Hereva ita stadilaia goadagoada, iena ura do ita lalo-pararalaia totona. Ia ena aonega be hereadae, bona iena sisiba be hanaihanai namo ia havaraia. (Isaia 40:13; Roma 11:34) Momokani, bema sisiba ta be iena hereva hegeregerena lasi, ia be anina lasi. Aonega Herevadia 21:30 ia gwau: “Taunimanima edia aonega, edia laloa kehoa, bona edia laloa ese, Lohiabada ena ura do idia koua diba lasi, lasi momokani.” (Aonega Herevadia 19:21 itaia danu.) Iseda lalo-parara lauma dalanai sibona ese ita do ia durua mauri dalana maorona ita badinaia totona. Unai lalo-parara be ‘hesiai tauna mai ena kamonai bona kara maoromaoro’ ia halasia bukadia edia heduru amo Dirava ena hereva ita stadilaia dainai ia vara. (Mataio 24:​45-​47) Unai dainai namona be iseda mauri dalana be Iehova ena sisiba hegeregerena ita biagua, badina ita diba herevana sisiba idauna ta ena toana be namo herea, to iena Hereva be do ia kwalimu.

17 Lalo-parara Keristani taudia be sisiba idia henia neganai idia laloatao namona be unai sisiba ena badina korikori be Dirava ena Hereva bona henanadai ta idia do haerelaia lasi neganai Baibel stadilaia bona laloa dobu be mai anina bada. (Aonega Herevadia 15:28) Bema mai anina bada gaudia dekenai henanadai idauidau be idia haerelaia kerere, dika bada herea ia vara diba. Unai dainai, namona be Keristani elda taudia ese lalo-parara lauma dalanai idia abia bona abidadama tamona tadikaka ta idia durua toho neganai Dirava ena hakaua dalana idia noia be namo.

Lalo-parara Lauma Dalanai Oi Habadaia

18 Iehova ita hamoalea totona, namona be gau ibounai ‘edia anina korikori ita lalo-parara.’ (2 Timoteo 2:⁠7) Baibel ita stadilaia mai eda ura ida bona Dirava ena lauma bona orea ena hakaua dalana ita badinaia ese ita do idia durua dahaka do ita karaia do ita lalo-pararalaia, bema ita ia hakaua kerere diba gaudia idia vara neganai. Haheitalai ta be inai: Reana gau ta kongregesen lalonai be ita laloa dalana maorona ai idia karaia lasi. Lalo-parara lauma dalanai ese ita do ia durua bena ita itaia unai be badina namona lasi Iehova ena taunimanima ita bamoa lasi totona bona Dirava ena hesiai gaukarana ita hadokoa. Iehova ena hesiai ita lao henia, lauma dalanai ita moalelaia ura kwalimuna, bona iseda Basileia harorolaia gaukarana amo ita abia moalena edia hahenamo oi laloa be namo. Lalo-parara lauma dalanai ese ita ia durua dala maorona ai ita laloa totona bona ita laloatao ita be Dirava dekenai ita gwauhamata bona iseda hetura ia ida do ita laloa bada be namo, herevana haida be dahaka idia karaia. Bema tiokratik dalanai hekwakwanai ta ita hamaoromaoroa diba lasi, namona be mai haheauka ida ita naria Iehova ese do ia hanamoa totona. Namo lasi Iehova ena orea ita rakatania eiava ita lalo-hisihisi bada, to namona be Dirava do ita “naria noho.”​—⁠Salamo 42:​5, 11.

19 Lalo-parara lauma dalanai ese ita ia durua Dirava bona ena taunimanima ita badinaia noho totona. Paulo ese Filipi taudia ia hamaorodia ia gwau: “Dirava lau noia noho inai bamona: Umui emui lalokau be do ia bada lao noho, mai emui laloa diari [“diba maoromaoro,” NW], bona mai emui aonega [“lalo-parara,” NW] danu. Unai dekena amo gau namodia edia toana do umui diba. Vadaeni mai goeva danu, bona kerere lasi do umui noho, ela bona Keriso do ia giroa mai dinana.” (Filipi 1:​9, 10) Ita laloa namonamo totona, ‘diba maoromaoro bona lalo-parara’ ita abia be namo. Atai sirina ai “aonega [o lalo-parara]” ida idia hahegeregerea Greek herevana ena anina be “hemami amo kara idauidau edia namo eiava edia dika itaia.” Gau ta ita diba neganai, ita ura ena anina Dirava bona Iesu dekenai ita itaia bona Dirava ena kara bona ia henia gaudia idia hahedinaraia badabada dalana ita laloa dobu. Unai ese iseda lalo-parara ia hanamoa bona Iehova bona Iesu ese ita totona idia karaia karadia ita laloa bada. Bema gau ta ena anina ita diba namonamo lasi, lalo-parara ese ita do ia durua bena ita diba iseda abidadama ita dibaia anina bada gaudia dekenai, Dirava, Keriso, bona Dirava ena ura dekenai unai, do ita negea lasi be namo.

20 Iseda lalo-parara lauma dalanai do ia bada bema hanaihanai iseda lalohadai bona iseda kara be Dirava ena Hereva hegeregerena. (2 Korinto 13:⁠5) Unai kara ita hanamoa bona habadaia neganai do ita manau; iseda lalohadai dekenai do ita tabekau lasi bona haida do ita maumauraia lasi. Lalo-parara ese ita do ia durua ita ia hakaua maoro sisibadia edia namo ita abia bona mai anina bada gaudia edia toana ita diba. (Aonega Herevadia 3:⁠7) Vadaeni, mai eda ura ida, Dirava hamoalea urana ida, namona be dala ita karaia iena Hereva ena diba maoromaoro amo do ita honu totona. Unai amo namo bona dika do ita lalo-pararalaia, do ita diba dahaka be mai anina bada, bona iseda hetura karana namona Iehova ida do ita dogoatao auka noho. Unai ibounai do ia vara diba bema iseda kudouna amo lalo-parara ita ura henia. To, ma gau ta be mai anina bada danu. Namona be lalo-parara ese ita ia gimaia.

Edena Bamona Do Oi Haere?

◻ Dahaka dainai iseda kudouna amo lalo-parara ita ura henia be namo?

◻ Lalo-parara ese iseda hereva bona kara dekenai dahaka ia havaraia diba?

◻ Lalo-parara ese iseda hemami dekenai dahaka ia havaraia diba?

◻ Dahaka dainai lalo-parara abia totona Iehova dekenai ita tabekau be gau badana?

[Study Questions]

1. Edena bamona iseda kudouna amo lalo-parara ita ura henia diba?

2. (a) Diba be dahaka? (b) Lalo-parara ena anina be dahaka? (c) Lalo-parara be dahaka?

3. Aonega Herevadia 11:​12, 13 be edena bamona oi herevalaia diba bona ta be “kavakava tauna” ena anina be dahaka?

4. Lalo-parara bona abidadama Keristani taudia be dahaka idia karaia hehuni herevadia dekenai?

5. “Kavakava taudia” ese kara dikadia be edena bamona idia laloa bona dahaka dainai?

6. Dahaka dainai kara dikadia be kavakava karadia, bona bema ita be mai eda lalo-parara edena bamona do ita lalodia?

7. Badu ese tauanina dekenai dahaka ia havaraia diba?

8. Bema ita badu haraga dahaka do ia vara diba, to lalo-parara ese unai kahana dekenai edena bamona ita ia durua diba?

9. Lalo-parara bona tadikaka lalokau henia karana ese edena bamona ita ia durua diba hepapahuahu ita hamaoromaoroa totona?

10. Ruma bese maurina lalonai aonega bona lalo-parara ese dahaka do idia havaraia?

11. Headava hahinena mai ena lalo-parara ese edena bamona “iena famili taudia ia haginidia goada” diba?

12. ‘Kavakava taudia’ ese kavakava karadia be edena bamona idia laloa, bona dahaka dainai?

13. Solomona ese dahaka ia lalo-pararalaia kiri bona laloa namonamo lasi karadia dekenai?

14. Edena dala ai lalo-parara tauna be “kara maoromaoro” ia karaia noho?

15. Aonega Herevadia 2:​6-9 amo dahaka ita diba?

16. Dahaka dainai aonega, lalo-parara, bona sisiba idauna ta ese Iehova ia hereaia lasi?

17. Dahaka ia vara diba bema ta ese sisiba kererena ia henia?

18. Bema hekwakwanai ta be kongregesen lalonai ia vara, lalo-parara ese edena bamona ita ia durua lauma dalanai ita laloa namonamo noho totona?

19. (a) Paulo ena guriguri Filipi tadikaka totona ena anina korikori be dahaka? (b) Bema gau ta ena anina ita diba namonamo lasi, lalo-parara ese edena bamona ita ia durua diba?

20. Iseda lalo-parara lauma dalanai be edena bamona ia bada diba?

[Picture on page 13]

Lalo-parara ese ita ia durua iseda hemami ita biagua totona

[Picture on page 15]

Lalo-parara tauna King Solomona be ia diba laloa namonamo lasi karadia ese ta ena lalona ia hanamoa lasi

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia