Daidia be ‘Iehova Ena Dina’ amo Do Idia Roho Mauri?
“Umui be edena bamona do umui noho? Umui emui kara ibounai do idia helaga be namo, bona Dirava do umui badinaia namonamo. Ma Dirava ena Dina do umui naria noho.”—2 PETERO 3:11, 12.
1. Daidia be Elia ena siahu bona goada ida idia gaukara?
IEHOVA DIRAVA ese tanobada taudia amo haida ia abia hidi, ena Natuna, Iesu Keriso, ida guba Basileiana lalonai do idia lohia. (Roma 8:16, 17) Tanobada dekenai idia do noho neganai, horoa Keristani taudia be Elia ena siahu bona goada ida idia gaukara. (Luka 1:17) Vanegai stadi lalonai ita itaia edia gaukara bona peroveta tauna Elia ena gaukara haida idia hegeregere. To Elia murinai ia mai tauna, peroveta tauna Elisaia, ena gaukara be edena bamona?—1 King Taudia 19:15, 16.
2. (a) Elia ena hoa karana ginigabena be dahaka, bona Elisaia ena ginigunana be dahaka? (b) Dahaka ese ia hamomokania Elia be guba dekenai ia daekau lasi?
2 Elia ena hoa karana ginigabena be ena dabua latana amo Ioridane Sinavai ia botaia bona ranu be ia parara. Unai amo Elia bona Elisaia be tano kaukau dekenai sinavai idia raka hanaia diba. Sinavai ena ist kahana ai idia raka noho lalonai, lai badana ese Elia ia abia daekau bona tanobada ena gabu ma ta dekenai ia atoa. (Maua ta ladana “Elia be Edena Guba Dekenai Ia Daekau?” be rau 15 dekenai oi itaia.) Elia ena dabua latana sibona ia do noho. Elisaia ese ia gaukaralaia bona Ioridane Sinavaina ia botaia neganai, ena ranu ia parara lou, bona ia be tano kaukau dekenai ia giroa lou diba. Unai hoa karana ese ia hahedinaraia goevagoeva Elisaia ese Elia ena gabu ia abia tomadiho momokanina be Israela dekenai ia hagoadaia totona.—2 King Taudia 2:6-15.
Dirava Ena Kara Hahedinaraia be Gau Badana
3. Paulo bona Petero ese edena bamona Iesu ena noho bona ‘Iehova ena dina’ idia herevalaia?
3 Elia bona Elisaia edia nega be lagani handred momo idia ore murinai, aposetolo Paulo bona Petero ese ‘Iehova ena dina’ be Iesu Keriso ena noho bona unai neganai ia do mai lasi “guba matamata bona tanobada matamata” ida idia herevalaia hebou. (2 Tesalonika 2:1, 2; 2 Petero 3:10-13) Iehova ena dina badana—Dirava ese ena inai taudia ia hamasea bona ena taunimanima ia hamauria dinana—amo ita roho mauri totona, Iehova do ita tahua bona manau bona kara maoromaoro do ita hahedinaraia be namo. (Sepanaia 2:1-3) To peroveta tauna Elisaia ena mauri ita laloa neganai, do ita itaia ma kara haida be mai anina danu.
4. Iehova ena hesiai gaukara lalonai lalo-goada ena anina be dahaka?
4 ‘Iehova ena dina’ amo do ita roho mauri totona, Dirava ena gaukara be mai lalo-goada ida ita karaia. Elia bona Elisaia be Iehova ena hesiai gaukara lalonai idia lalo-goada. Horoa Keristani taudia oredia hari inai negai ese unai bamona lalo-goada ida Iehova ena hesiai gaukara helagana idia karaia bona sivarai namona harorolaia gaukarana idia gunalaia.a Lagani 1935 amo idia ese Basileia ena sivarai idia abia dae bona idia ura tanobada dekenai do idia mauri hanaihanai taudia ibounai idia hagoadaia Iehova dekenai sibodia edia mauri do idia gwauhamatalaia bona bapatiso do idia abia. (Mareko 8:34; 1 Petero 3:21) Taunimanima milioni momo ese unai hagoadaia herevana idia badinaia. Guna lauma dalanai dibura dekenai idia noho bona kara dika ai idia mase bamona, to hari idia be Dirava ena hereva momokani idia dibaia, tanobada paradaisona ai mauri hanaihanai helarona idia abia dae, bona Iehova ena hesiai gaukara be mai lalo-goada ida idia karaia. (Salamo 37:29; Apokalupo 21:3-5) Idia lalo-goada, idia gaukara hebou namonamo, heabidae karana idia hahedinaraia, bona ma gaukara namodia haida amo, tanobada dekenai idia do noho Keriso ena lauma tadikaka edia lalona idia hagoadaia.—Mataio 25:31-46.
5. Dahaka dainai Iesu ena “tadikaka” ita kara namo henidia be gau badana, bona Elisaia ena negai dahaka haheitalai ia vara?
5 Iesu ena “tadikaka” be horoa taudia bona ia murinai idia raka dainai, idia idia kara namo henidia taudia be ‘Iehova ena dina’ amo do idia roho mauri helarona idia abia diba. Suneme hanua dekenai tau ta bona ena adavana ese hahenamo badana idia abia, badina Elisaia bona ena hesiai tauna dekenai kara namo bona heabidae karana idia hahedinaraia. Idia ruaosi be natuna mero lasi, bona tau be ia buruka vadaeni. To Elisaia ia gwauhamata unai Suneme hahinena be mero ta do ia abia, bona gabeai unai ia vara. Lagani haida murinai unai mero ia mase neganai, Elisaia be Suneme dekenai ia lao bona ia hatorea-isi lou. (2 King Taudia 4:8-17, 32-37) Elisaia dekenai heabidae karana idia hahedinaraia dainai davana namodia idia abia!
6, 7. Namana ese dahaka haheitalai ia hahedinaraia, bona unai ena anina be dahaka ‘Iehova ena dina’ amo do ita roho mauri karana dekenai?
6 Manau be gau badana Keriso ena “tadikaka” edia hakaua karana Baibel amo ita abia dae bona ‘Iehova ena dina’ amo do ita roho mauri helarona ita abia totona. Suria ena tuari biaguna badana Namana mai ena lepera gorerena ese manau ia hahedinaraia be namo, idia abia mauri Israela kekeni ena hereva ia badinaia bona Israela dekenai ia lao Elisaia ese ena gorere do ia hanamoa totona. Elisaia be ena ruma ia rakatania lasi Namana ia hedavari henia totona, to inai hereva ia siaia: “Oi lao, Ioridane Sinavai lalonai do oi digu nega 7, vadaeni oiemu kopina be do ia namo lou, bona do oi goeva.” (2 King Taudia 5:10) Namana ia hekokoroku dainai unai hereva ese ia habadua, to gabeai mai manau ida ia lao bona nega 7 Ioridane Sinavai dekenai ia pau dobi murinai, “iena kopina be ia namo lou, mero maragina ena kopina hegeregere.” (2 King Taudia 5:14) Ena gabu dekenai ia do giroa lasi neganai, Namana be ia giroa lao ela bona Samaria dekenai, Iehova ena peroveta tauna ia tanikiu henia totona. Elisaia ia mai Namana ia hedavari henia totona, to ena lalona ia hadaia vadaeni Dirava ia henia siahuna amo sibona ena kohu do ia habadaia lasi bona harihari gaudia ia abia dae lasi. Mai manau ida Namana be Elisaia ia hamaoroa, ia gwau: “Lau ese boubou karadia do lau karaia neganai, dirava ta dekenai do lau henia lasi, to Lohiabada sibona dekenai do lau henia.”—2 King Taudia 5:17.
7 Mai manau ida horoa taudia idia henia Baibel sisiba idia badinaia dainai, taunimanima milioni momo ese hahenamo badadia idia abia hari. Ma danu, Iesu ese ia henia mauri davana ena boubou idia abidadama henia dainai, unai kudou-maoro taudia be lauma dalanai hari idia goeva. Hari idia be Iehova Dirava bona Iesu Keriso edia turadia ai idia lao ena hahenamo idia moalelaia. (Salamo 15:1, 2; Luka 16:9) Bona Dirava idia badinaia bona ena hesiai gaukara idia goadalaia dainai, davana namona do idia abia, ia mai haraga noho ‘Iehova ena dina’ ai hekokoroku bona helalo-kerehai lasi taudia ese mase hanaihanai idia abia neganai, do idia roho mauri.—Luka 13:24; 1 Ioane 1:7.
“Daika Idia Ura Lauegu Orea Dekenai Idia Vareai?”
8. (a) ‘Iehova ena dina’ amo do idia roho mauri taudia ese Dirava ena ura do idia karaia be edena bamona idia laloa? (b) Dahaka oda herevana be Iehu dekenai idia henia? (c) Iesebele dekenai dahaka do ia vara?
8 Idia ura ‘Iehova ena dina’ amo do idia roho mauri taudia be edia lalona idia hadaia auka be namo, Dirava ena ura do idia karaia totona. Mai gari lasi ida Elia ese King Ahaba ena ruma bese, Bala idia tomadiho henia ala-ala ruma besena, do idia hadikaia ore ia perovetalaia. (1 King Taudia 21:17-26) To, idia do hamasedia ore lasi neganai, Elia murinai ia mai tauna Elisaia ese guna idia haorea lasi gaukara haida ia karaia be namo. (1 King Taudia 19:15-17) Iehova ese ia abia hidi negana ia ginidae neganai, Elisaia ese ena bamona ta ia hadibaia do ia lao bona tuari biaguna Iehu be Israela ena king matamatana ai do ia horoa. Unai gwaukau tauna ese Iehu ena kwarana dekenai dehoro ia bubua murinai, ia hamaoroa: “Lohiabada, Israela ena Dirava, ese inai bamona ia hereva, ia gwau, ‘Lau Lohiabada ese, Israela ena king be oi lau hasiahua inai. Oi ese egu bese Israela do oi biagua. Oiemu biaguna Ahaba ena bese taudia do oi alaia mase. Unai dekena amo egu hesiai taudia, peroveta taudia, bona egu hesiai taudia haida, Iesebele ese ia hamasea taudia, edia rara ena davana Iesebele dekena amo do lau abia. Ahaba ena bese taudia ibounai do oi alaia ore.’ ” Kwini dikana Iesebele be sisia dekenai do idia negea bona do idia guria lasi.—2 King Taudia 9:1-10.
9, 10. Elia ena hereva be Iesebele dekenai edena bamona ia guguru?
9 Iehu ena tuari taudia ese unai horoa karana idia abia dae bona idia gwau hari ia be Israela ena king matamatana. Iehu be karaharaga ia kara, ena kariota dekenai ia guia, Iesebele dekenai ia lao, Bala tomadiho idia gunalaia taudia hamasea gaukarana ia hamatamaia totona. Iehu ese ia hamasea tauna ginigunana be Ahaba ena natuna, King Iorama. Siti amo hosi ai ia guia lao, Iehu be maino ai ia mai eiava lasi ia nanadaia totona. Iehu ia haere: “Maino be edena bamona ia vara diba, badina be oiemu sinana ena lebulebu karadia bona iena meamea karadia be iseda huanai do idia karaia momo noho?” Unai neganai, Iehu ena diba ese Iorama ena kudouna ia gwadaia.—2 King Taudia 9:22-24.
10 Dirava idia badinaia hahine be idia ura lasi Iesebele eiava ia bamona taudia edia kara idia tohotohoa. (Apokalupo 2:18-23) Iehu be Ieserele dekenai ia ginidae neganai, Iesebele be ena toana ia hahairaia vadaeni. Uindo amo Iehu ia itaia, bona hagaria hehuni herevana ida ia hanamoa. Iehu be ena bamodia ia nanadaia: “Daika idia ura lauegu orea dekenai idia vareai?” Maoromaoro king ena ruma naria taudia rua o toi ese ia idia raraia. Idia be Iehu ena kahana ai, a? Ia hagoadaia: “Iesebele do umui negea diho!” Unai neganai, karaharaga idia kara, hahine dikana Iesebele be uindo amo idia negea. Hosi ese idia moia mase. Guria totona ia idia tahua taudia be ‘ena kwarana ena koukou, ena aena bona ena imana palapala sibona’ idia davaria. Unai ese Elia ena hereva, “sisia ese Iesebele ena hidiona do idia ania” be dala badana ai ia hagugurua momokani!—2 King Taudia 9:30-37.
Mai Kudouna Ibounai ida Tomadiho Momokani Badinaia
11. Iehonadaba be daika, bona edena bamona ia hahedinaraia tomadiho momokani ia badinaia?
11 Idia ura ‘Iehova ena dina’ amo do idia roho mauri bona tanobada dekenai do idia mauri hanaihanai taudia ese mai edia kudouna ibounai ida tomadiho momokanina idia badinai be namo. Namona be idia be Iehonadaba, eiava Ionadaba, Iehova ia tomadiho henia Idau Bese tauna ta bamona. Iehu ese ena gaukara be mai ena lalo-goada ida ia karaia noho neganai, Iehonadaba ia ura ena abia dae bona badinaia karana ia hahedinaraia. Unai dainai, Iehu be Samaria dekenai Ahaba ena ruma taudia oredia hamasea totona ia lao neganai, Iehonadaba ia lao Israela ena king matamatana ia hedavari henia. Iehu ese Iehonadaba ia itaia neganai, ia nanadaia: “Oi ese lauegu kara oi ura henia momokani noho, lau ese oiemu kara lau ura henia momokani hegeregerena, a?” Iehonadaba ena haere namona dainai Iehu ese ena imana ia henia bona Iehonadaba ia boiria ena kariota dekenai ia guia, ia gwau: “Oi mai, ita lao, bona do oi itaia dahaka siahu karadia Lohiabada dainai lau karaia noho.” Maoromaoro, Iehonadaba ese Iehova ena horoa hamasea tauna ia badinaia hahenamona ia abia dae.—2 King Taudia 10:15-17.
12. Dahaka dainai Iehova ia ura taunimanima ese ia sibona idia tomadiho henia be maoro?
12 Kudouna ibounai ida tomadiho momokani badinaia karana be maoro, badina Iehova be Havaraia Tauna bona Guba bona Tanobada edia Lohia Badana, bona ia ura taunimanima ese ia sibona idia tomadiho henia bona unai idia karaia be namo. Ia ese Israela taudia ia hagania: “Laulau ta do umui karaia lasi, guriguri henia totona kaivakuku gauna ta, o gau ta ena laulau, guba gauna ta, o tanobada gauna ta, o ranu lalonai gauna ta. Laulau o kaivakuku ta dekenai do umui tomadiho henia lasi, bona iena hesiai gaukara do umui karaia lasi. Badina be lau Lohiabada emui Dirava be lau ura umui be lau sibona egu.” (Esodo 20:4, 5) Idia ura ‘Iehova ena dina’ amo do idia roho mauri taudia be ‘mai lauma bona mai momokani danu’ ia sibona do idia tomadiho henia be namo. (Ioane 4:23, 24) Idia be tomadiho momokanina dekenai do idia gini auka, Elia, Elisaia, bona Iehonadaba hegeregerena.
13. Iehonadaba be mai ena kudouna ibounai ida Iehu ia bamoa hegeregerena, daidia ese Mesia Pavapavana idia abia dae, bona edena bamona unai idia hahedinaraia?
13 Ahaba ena ruma bese ia hamasedia murinai, King Iehu ese kara ma haida ia karaia Bala idia tomadiho henia taudia do ia davaria bona Israela amo unai tomadiho koikoina do ia haorea totona. (2 King Taudia 10:18-28) Hari inai negai, guba King Iesu Keriso ese gaukara ia abia Iehova ena inai taudia do ia hamasea bona Iena lohia siahuna do ia hamomokania. Iehonadaba be mai ena kudouna ibounai ida Iehu ia bamoa hegeregerena, Iesu ena “mamoe idaudia” edia “hutuma bada herea” be hari inai negai mai edia kudouna ibounai ida idia abia dae Keriso be Mesia Pavapavana bona tanobada dekenai ena lauma tadikakadia ida idia gaukara hebou. (Ioane 10:16; Apokalupo 7:9, 10, NW) Idia ese unai idia hahedinaraia dalana be idia ese tomadiho momokani idia badinaia bona mai edia lalo-goada ida Keristani haroro gaukarana idia karaia, Dirava ena inai taudia idia hadibaia ‘Iehova ena dina’ be ia mai noho haraga.—Mataio 10:32, 33; Roma 10:9, 10.
Kahirakahira Gau Badadia Do Idia Vara!
14. Dahaka do ia vara tomadiho koikoi dekenai?
14 Iehu ese kara ia karaia Bala tomadihona be Israela amo ia haorea totona. Hari iseda negai, Iehu Badana, Iesu Keriso amo Dirava ese Babulonia Badana, tanobada ibounai ena tomadiho koikoi oreana, do ia hadikaia ore. Nega daudau lasi murinai do ita itaia, aneru ena hereva aposetolo Ioane dekenai be do ia guguru, ia gwau: “Dagedage gauna mai ena doana 10, oi itaia vadaeni gaudia, ese ariara hahine do idia badu henia. Do idia hadikaia momokani, iena dabua do idia kokia, kopina kavakava do idia rakatania. Vadaeni iena tauanina do idia ania, bona lahi dekenai do idia gabua. Oibe, Dirava ese iena palani be unai king 10 edia lalona dekenai do ia atoa. Vadaeni mai edia laloa tamona idia ese edia dagi siahuna be dagedage gauna dekenai do idia henia. Unai bamona do idia karaia, ela bona Dirava ese iena hereva ibounai do ia hamomokania vadaeni.” (Apokalupo 17:16, 17; 18:2-5) “Doana 10” ese tanobada dekenai idia lohia gavamani mai edia ami ia laulaulaia. Ena be hari lauma dalanai Babulonia Badana ida idia heudahanai, to ena nega be kwadogi. Inai tanobada ena politikol siahu taudia ese tomadiho koikoi do idia hadikaia ore, bona “dagedage gauna”—United Nations—ese “doana 10” ida gaukara badana do ia karaia unai orea hadikaia totona.b Unai be Iehova hanamoa negana namona!—Apokalupo 19:1-6.
15. Dirava ena orea tanobada dekenai idia hadikaia ore toho neganai, dahaka do ia vara?
15 King Iehu ese Bala tomadihona ia hadikaia ore murinai, ena ruma bese ese Israela idia inai henia politikol taudia idia hadikaia. King Iesu Keriso ese unai bamona do ia karaia danu. Ia ese Bala tomadiho bamona tomadiho koikoina ia hadikaia murinai politikol oreadia be idia do noho. Satani Diabolo ena siahu henunai, Iehova ena lohia siahuna idia inai henia taudia ese Dirava ena orea tanobada dekenai do idia hadikaia ore toho. (Esekiela 38:14-16) To Iehova ese King Iesu Keriso do ia gaukaralaia, Aramagedono ai do ia hamasedia ore totona, unai be “Siahu Ibounai Diravana ena Dina Badana” ena tuari. Unai amo Iehova ena lohia siahuna do ia hamomokania vaitani.—Apokalupo 16:14, 16; 19:11-21; Esekiela 38:18-23.
Gaukara, Elisaia Ena Lalo-Goadana Ida
16, 17. (a) Edena bamona ita diba Elisaia ia lalo-goada ela bona mase? (b) Hereva momokani ena diba be edena bamona ita gaukaralaidia be namo?
16 Ela bona ‘Iehova ena dina’ ese Satani ena tanobada dikana ibounai do ia hadikaia ore negana, Dirava ena hesiai taudia idia gari lasi bona idia lalo-goada Elisaia bamona. Elisaia be Elia ena bamoa tauna, to lagani 50 mai kahana ia sibona ese Iehova ena peroveta gaukarana ia karaia danu! Bona Elisaia ia lalo-goada ela bona ena mauri daudauna ia doko. Ena mase be kahirakahira neganai, Iehu ena tubuna, King Iehoasa, ese ia vadivadi henia. Elisaia ese ia hamaoroa uindo amo diba do ia pidia. Diba be ena maka dekenai ia heau haraga, bona Elisaia ia gwau: “Oi be Lohiabada ena diba, bona oi ese Suria dekena amo do oi kwalimu. Oi ese Apeka dekenai Suria taudia do oi tuari henia, bona do oi kwalimu.” Elisaia ese ia noia dainai, unai murinai Iehoasa ese ena diba haida amo tano ia botaia. To lalo-goada ida ia karaia lasi, nega toi sibona ia botaia. Bena Elisaia ia gwau, unai kara dainai, nega toi sibona Suria taudia do ia halusia, bona unai ia vara. (2 King Taudia 13:14-19, 25) King Iehoasa ese Suria taudia ia hadikaia ore lasi, ia “kwalimu” momokani lasi.
17 To, horoa orena taudia ese Elisaia ena lalo-goada ida tomadiho koikoi idia tuari henia noho. Edia bamodia, tanobada helarona idia abia taudia, be unai idia karaia danu. Ma danu, ‘Iehova ena dina’ amo idia ura idia roho mauri taudia ibounai be lalo-goada tauna Elisaia ena hereva, tano botaia herevana, idia laloa noho be namo. Namona be ita ese hereva momokani ena diba ita abidia bona mai eda lalo-goada ida tanobada do ita botaia loulou—oibe, ela bona Iehova do ia gwau iseda gaukara ia ore.
18 Kahirakahira ‘Iehova ena dina’ ese inai tanobada dikana do ia hadikaia ore. Unai dainai namona be aposetolo Petero ena hereva goadadia ese ita do idia hagoadaia. Ia gwau: “Bema inai gau ibounai unai bamona do idia boio ore, umui be edena bamona do umui noho? Umui emui kara ibounai do idia helaga be namo, bona Dirava do umui badinaia namonamo. Ma Dirava ena Dina do umui naria noho, bona do ia ginidae haraga totona do umui gaukara goada noho. Unai Dina neganai lahi ese guba do ia araia ore, bona siahu badana ese guba dekenai noho hisiu, hua bona dina do ia gabua ore.” (2 Petero 3:11, 12) Iesu Keriso ese Dirava ena badu ia hahedinaraia neganai, inai tanobada ena kahana iboudiai do ia hadikaia ore bona kara maoromaoro bona badinaia karana idia hahedinaraia taudia sibona be do idia roho mauri. Iseda mauri dalana ia goeva bona lauma dalanai ita goeva danu be gau badana. Taunimanima ita lalokau henidia danu be namo, unai ita karaia edia dabu gaudia dekenai ita durua neganai, hegeregere iseda Keristani hesiai gaukarana ai lauma dalanai ita durudia.
19. Dahaka do ita karaia be namo ‘Iehova ena dina’ amo do ita roho mauri totona?
19 Oiemu hereva bona kara ese idia hahedinaraia oi be Dirava ena kamonai hesiai tauna mai ena lalo-goada, a? Bema oibe, oiemu helaro be ‘Iehova ena dina’ amo do oi roho mauri diba bona Dirava ena gwauhamata tanobada matamatana dekenai do oi vareai. Oibe, hahemauri do oi abia bema Keriso ena lauma tadikakadia be ia murinai idia raka dainai oi kara namo henidia, Suneme hanua tauna bona ena adavana ese Elisaia dekenai heabidae karana idia hahedinaraia hegeregerena. Hahemauri do oi abia totona, namona be Namana bamona do oi manau danu, ia ese mai manau ida Dirava ena hakaua herevana ia abia dae bona Iehova tomadiho tauna ta ai ia lao. Bema oi ura momokani tanobada paradaisona dekenai do oi mauri hanaihanai, oiemu kudouna ibounai ida tomadiho momokanina do oi badinaia, Iehonadaba ia karaia bamona. Unai neganai oi be Iehova ena kamonai hesiai taudia bogaraginai do oi noho, nega daudau lasi murinai, Iesu ena hereva be idia dekenai do ia guguru, ia gwau: “Umui mai, egu Tamana ese ia hanamoa taudia e, Basileia umui abia, tanobada ia karaia neganai, ia ese ia karaia hegaegae umui emui.”—Mataio 25:34.
[Footnotes]
a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia bukana, “Let Your Name Be Sanctified,” ena karoa 18 bona 19 itaia.
b Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia bukana, Apokalupo—Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira!, ena rau 254-6 itaia.
Edena Bamona Oi Haere?
◻ Edena kara ita karaia be namo ‘Iehova ena dina’ amo do ita roho mauri totona?
◻ Elisaia ena negai Suneme tauna bona ena adavana ese dahaka haheitalai idia hahedinaraia?
◻ Namana ena kara amo dahaka ita dibaia?
◻ Iehonadaba ena haheitalai be edena bamona ita badinaia diba?
◻ Petero Iharuana 3:11, 12 ena hereva hegeregerena dahaka ita karaia be namo?
18. Petero Iharuana 3:11, 12 ena hereva hegeregerena dahaka ita karaia be namo?