Kastom Karadia Bona Keristani Hakaua Herevadia—Nega Tamona Ita Badinaia Diba, A?
STEPHEN, Witness tauna ta Northern Europe amo be Africa tanona ta dekenai idia siaia misinari gaukara ia karaia totona. Ia bona unai tano ena tadikaka ta be taoni dekenai idia raka loaloa noho lalonai, tadikaka ese iena imana ia dogoatao dainai ia hoa.
Dala dekenai idia loaloa taudia momo varanai, tau ta ena imana ia dogoatao be hoa gauna Stephen dekenai. Iena kastom dekenai unai bamona kara be tatau be tatau ida idia mahuta hebou taudia edia kara. (Roma 1:27) To, Africa tadikaka dekenai imana ia dogoatao karana be hetura karana sibona ia hahedinaraia. Bema ena imana ia dadaraia anina be ia ura lasi ia tura henia.
Badina be dahaka kastom karadia idauidau ita laloa be namo? Badina ginigunana be, Iehova ena taunimanima idia ura Dirava ese idia dekenai ia henia gaukarana idia hagugurua, unai gaukara be ‘bese ibounai taudia be hahediba taudia ai do idia halaoa.’ (Mataio 28:19, NW) Unai gaukara idia karaia totona, haida be haroro taudia momo lasi tanodia dekenai idia lao. Unai tano dekenai edia gaukara ia heau namonamo totona, namona be idia davaria kastom idauidau idia lalo-pararalaidia bona idia abia dae. Unai amo edia tadikaka bona taihu ida do idia gaukara namonamo diba, bona haroro gaukara dekenai anina namona do idia havaraia diba.
Bona danu, inai dagedage tanobadana lalonai, taunimanima momo be politikol hekwakwanai bona ogogami dainai edia tano idia heautania bona tano ma haida dekenai idia noho. Unai dainai, unai dekena taudia matamatadia ita haroro henidia neganai, ita davaria idia be mai edia kastom idauidau. (Mataio 22:39) Nega ginigunana dala idauna ta ita itaia neganai, ita ese kastom matamatadia ita daradaralaia diba.
Idia Hedinarai Goevagoeva Karadia
Kastom karadia be taunimanima edia mauri dalana ena kahana badana. Unai dainai, nega bada do ita halusia kava diba bema ita “kara maoromaoro auka herea” bona kastom maragimaragi ta ta ita tahua, badina ita ura diba bema ia be Keristani hakaua herevadia ida ia hegeregere eiava lasi!—Hadibaia Tauna 7:16.
To, danu, namona be Dirava ena hakaua herevadia idia utua momokani kastom karadia ita diba. Unai ita karaia be ia auka lasi, badina Dirava ena Hereva ia noho “kerere do ia hamaoromaoroa” totona. (2 Timoteo 3:16) Hegeregere, tano haida dekenai kastom karana ta be tau ta be hahine momo ia adavaia diba, to Baibel ena hakaua herevana ia gwau Keristani taudia korikori be ia do mauri noho adavana tamona sibona do ia abia.—Genese 2:24; 1 Timoteo 3:2.
Unai hegeregerena, mase guria kastom karadia haida be lauma dikadia idia lulua totona, eiava mase tauna ena lauma be ia do mauri noho herevana idia abia dae dainai idia karaia. To, Keristani korikori taudia be unai idia karaia lasi. Taunimanima haida be lauma dikadia idia lulua totona, mase tauna dekenai idia guriguri eiava bonana namona muramura idia gabua. Haida be mase tauna idia durua ia hegaegae ‘mauri idauna’ dekenai ia lao totona. Unai dainai, hanuaboi ibounai mase tauanina ida idia helai, bona nega haida ena aria idia karaia, bona mase guria karana iharuana idia karaia danu. To, Baibel ese ita ia hadibaia, tau ta ia mase neganai ‘gau ta ia diba lasi,’ unai dainai ma ta ia hanamoa eiava ia hadikaia diba lasi.—Hadibaia Tauna 9:5; Salamo 146:4.
Momokani, Dirava ena Hereva ida idia hegeregere kastom karadia momo idia noho. Kastom haida lalonai heabidae karana be bada, bona kastom dainai idau tauna idia hanamoa bona bema ia hegeregere, edia ruma lalonai idia abia vareai. Unai kara be namo herea! Oi dekenai unai bamona heabidae karana idia karaia neganai, oi ia doria unai kara oi tohotohoa totona, ani? Bema oi tohotohoa, oiemu Keristani karana do ia hanamoa.—Heberu 13:1, 2.
Ita daika ia ura nega daudau lalonai ma ta ia naria? Tano haida dekenai unai ia vara diba lasi badina nega korikori ai ginidae karana be mai anina bada. Baibel ese ita ia hadibaia Iehova be gau ibounai ia karaia namonamo Diravana. (1 Korinto 14:33, NW) Unai hegeregerena, ia be kara dika do ia hadikaia ore ena ‘dina bona hora’ ia atoa vadaeni, bona ia gwau unai kara be “do ia vara momokani.” (Mataio 24:36; Habakuku 2:3) Nega korikori ai ginidae karana idia badinaia kastom karadia ese ita idia durua nega korikorina dekenai gau idauidau ita karaia bona ma haida bona edia nega ita matauraia totona. Unai be Baibel ena hakaua herevadia hegeregerena.—1 Korinto 14:40; Filipi 2:4.
Idia Kerere Lasi Kastom Karadia be Edena Bamona?
Ena be kastom haida be Keristani maurina ida idia hegeregere momokani, to haida be idia hegeregere lasi. To edena bamona bema ita gwauraia diba lasi kastom ta be ia maoro eiava ia kerere? Kastom momo be idia kerere lasi, eiava idia dika lasi, bona iseda lalohadai unai kastom dekenai ese iseda lauma dalana ena goada ia hahedinaraia.
Hegeregere, ma haida hanamoa karadia be momo—imana idia ude-udea, idia igo diho, idia kisi, eiava idia rosi heheni. Unai hegeregerena, aniani negana ena kastom be idauidau. Tano haida dekenai taunimanima be mereki eiava disi tamona amo idia aniani. Tano haida dekenai aniani murinai gadona ia regerege karana be idia abia dae—idia ura henia—unai kara ena anina be aniani idia moalelaia, to tano ma haida dekenai ia be hemataurai lasi momokani ena toana.
Namo lasi edena kerere lasi kastom oi ura henia, eiava edena oi ura henia lasi oi laloa bada, to gau badana be oi hekwarahi lalohadai maorona oi hahedinaraia totona. Baibel ena noho hanaihanai sisiba ia gwau, namo lasi gau ta ita karaia ‘sibona eda ladana ita habadaia bona ita hekokoroku totona. To ta ta ibounai dekenai do ita manau. Nega ibounai inai bamona do ita laloa, “Haida be idia namo herea, to lau be namo lasi.” ’ (Filipi 2:3) Unai hegeregerena, Eleanor Boykin ena buka ladana, This Way, Please—A Book of Manners, ia gwau: “Oi abia gauna ginigunana be kudouna ta mai ena manau ida.”
Unai bamona manau dalana ita badinaia neganai, haida edia kastom do ita hadikaia lasi. Idia do ita dadaraia lasi bona edia kara idaudia ibounai do ita laloa kerere lasi, to mai eda ura ida edia noho dalana do ita ura ita diba, edia kastom karadia do ita karaia bona edia aniani do ita tohoa. Iseda lalona ita kehoa bona ita ura kara matamatadia ita tohoa neganai, edia ruma dekenai ita idia abia dae taudia eiava idau tano taudia ita kara namo henidia. Danu iseda kudouna ita kehoa bona kara idauidau ita dibaia neganai, ita sibona dekenai namo ita havaraia danu.—2 Korinto 6:13.
Bema Kastom Karana ese Lauma Dalana Ena Tubu Ia Koua
Dahaka ia vara bema ita davaria kastom haida be Baibel ena taravatu idia utua lasi, to idia ese lauma dalanai tubu karana idia koua? Hegeregere, tano haida dekenai taunimanima haida be hari idia karaia diba gauna idia rakatania ela bona gabeai. Unai lalo-hekwarahi lasi lalohadaina ese lalo-metau ia hamaragia diba, to unai bamona ita karaia neganai iseda haroro gaukara “ibounai” do ita karaia guguru be ia auka.—2 Timoteo 4:5.
Edena bamona haida ita hagoadaia diba hari idia karaia diba gaudia idia karaia totona, bona idia rakatania lasi ela bona kerukeru? Namona be oi laloatao “oi abia gauna ginigunana be kudouna ta mai ena manau ida.” Namona be lalokau ese ita ia doria dainai, haheitalai namona do ita hahedinaraia bona mai manau ida hari ita karaia diba gauna be hari ita karaia ena namo do ita gwauraia hedinarai. (Hadibaia Tauna 11:4) Unai ita karaia neganai, namona be ita naria namonamo, ita ura lasi ta ta ita abidadama henia karana bona gaukara hebou namonamo karana be gaukara bada ita karaia totona ita hadikaia. Bema haida ese iseda hereva idia abia dae haraga lasi, namo lasi idia ita biagua toho eiava ita badu henidia. Gaukara bada karaia namonamo dalana be mai anina bada, to lalokau ese unai ia hanaia be namo.—1 Petero 4:8; 5:3.
Unai Tano Taudia Edia Ura Do Ita Laloa
Namona be ita naria namonamo ita gwauraia hereva be mai badina namona. Namo lasi ita gwauraia badina ita ura haida be iseda ura sibona do idia badinaia. Hegeregere, dabua karaia toana be idauidau. Gabu momo dekenai haroro gaukara ia karaia tauna ese neketai ia karaia be namo, to siahu tanodia haida dekenai reana do idia laloa ena dabua toana be idau momokani. Reana unai gabu dekenai idia noho taudia ia kara henia bisinesi tauna ena dabua toana ese ita ia hadibaia edena bamona dabua do ita hahedokilaia be namo. Dabua hahedokilaia karana ita herevalaia neganai, namona be “mai manau bona mai mataurai danu” ita karaia.—1 Timoteo 2:9, 10.
To edena bamona bema kastom karana ta ita moalelaia lasi? Maoromaoro ita dadaraia be namo, a? Lasi. Inai hereva matamanai ai gwauraia karana, tatau be imana idia dogoatao karana unai, be unai Africa tanona dekenai idia abia dae. Misinari tauna ia itaia nega momo tatau ma haida be imana idia dogoatao bona idia raka loaloa neganai, ia laloa momo lasi.
Aposetolo Paulo be ena loaloa momo lalodiai, mauri daladia idauidau amo idia mai tadikaka edia kongregesen ia vadivadi henidia. Momokani, reana kastom karadia be idauidau dainai nega momo hekwakwanai idia vara. Unai dainai, Paulo ese ia badinaia diba kastom dekenai ena kara ia haidaua, to Baibel ena hakaua herevadia ia do badinaia auka danu. “Lau ese taunimanima idauidau ibounai edia mauri dalana lau abia dae, dala idauidau ibounai dekena amo, haida do lau veria mauri totona.”—1 Korinto 9:22, 23; Kara 16:3.
Mai anina bada henanadai haida ese ita do idia durua, dahaka do ita karaia kastom matamatadia ita davaria neganai. Kastom ta ita abia dae—eiava ita dadaraia—ese ita idia raraia taudia dekenai dahaka ia hahedinaraia? Basileia ena sivarai do idia kamonai badina idia itaia ita ura edia kastom ita badinaia, a? To danu, bema edia kastom ta ita abia dae, iseda haroro gaukara do idia gwauraia dika, a?—2 Korinto 6:3.
Bema ita ura ‘taunimanima idauidau ibounai edia mauri dalana ita abia dae,’ namona be iseda lalohadai dahaka be maoro bona dahaka be kerere dekenai do ita haidaua. Nega momo iseda noho gabuna ese gau ta ita karaia dalana be “maoro” eiava “kerere” ia biagua. Unai dainai, tano ta dekenai tatau be imana idia dogoatao ese hetura karana ia hahedinaraia, to ma tano momo dekenai ia be Basileia ena sivarai harorolaia gaukarana ia hadikaia.
To gabu haida dekenai kastom namodia haida idia noho, bona Keristani taudia ese idia abia dae diba, to do idia naria namonamo danu be gau badana.
Naria Namonamo, Hetoana Umui Hanaia Lasi!
Iesu Keriso ia gwau ena be iena hahediba taudia be tanobada amo do ia kokia lasi, to “idia be tanobada ena lasi” bamona do idia noho. (Ioane 17:15, 16) To nega haida, dahaka be Satani ena tanobada ena kara bona dahaka be kastom karana ena hetoana ita dibaia be auka. Hegeregere, miusiki bona mavaru karana be kastom ibounai lalonai ia noho, to tano haida dekenai unai gaudia idia laloa bada.
Bema ita naria namonamo lasi, Baibel ena hereva maorodia amo lasi to sibona eda mauri dalana dainai, ita ese kara ta do ita hahemaoro henia. Alex, Germany tadikaka ta, be Spain dekenai idia siaia ia gaukara totona. Guna ia noho gabuna dekenai, mavaru be gau badana lasi, to Spain dekenai ia be edia kastom ena kahana ta. Tadikaka ta bona taihu ta ia itaia unai gabu ena mavaru ta idia karaia neganai, ia daradara. Unai mavaru be ia kerere eiava ia be tanobada karana ta, a? Iena kara do ia hadikaia bema unai kastom ia badinaia, a? Alex ia davaria ena be edia miusiki bona mavaru be Germany tanona ena amo ia idau, to Spain tadikaka bona taihu be edia Keristani kara idia hadikaia lasi. Ia daradara badina kastom be idauidau.
To, Emilio, Spain ena sene mavaru ia moalelaia tadikaka ta ia diba hekwakwanai ia vara diba. Ia gwau: “Lau itaia mavaru momo lalonai tau bona hahine be kahirakahira momokani idia mavaru. Lau be headava lasi tauna bona lau lalo-parara unai ese idia mavaru taudia ta ena lalona ia veria diba. Nega haida, mavaru idia gaukaralaia idia ura henia tauna dekenai edia mamina idia hahedinaraia totona. Bema miusiki be namo bona kahirakahira momokani dekenai idia mavaru lasi, unai ese hekwakwanai ia havaraia lasi. To, momokani, bema headava lasi kekeni bona memero matamatadia be nega tamona idia lao mavaru, tiokratik dalana idia badinaia be ia auka.”
Momokani, ita ura lasi iseda kastom be ekskius bamona ita gaukaralaia tanobada karadia lalonai ita vareai totona. Ane abia karana bona mavaru be Israela taudia edia kastom karana ta, bona Davara Kakakakana ai, Aigupito amo idia roho mauri neganai, edia moale karana be ane bona mavaru amo idia karaia. (Esodo 15:1, 20) To, edia miusiki bona mavaru be Dirava idia diba lasi taudia edia amo ia idau.
To madi, Sinai Ororona amo Mose do ia giroa mai idia naria noho lalonai, Israela taudia idia hesiku bona boromakau natuna ena kaivakuku idia karaia, bona idia aniani bona inuinu murinai, “idia toreisi, idia gadara mai lebulebu danu.” (Esodo 32:1-6) Mose bona Iosua ese unai ane idia kamonai neganai, karaharaga idia daradara. (Esodo 32:17, 18) Israela taudia ese unai “hetoana” idia hanaia, bona hari edia ane bona mavaru toana be Dirava idia diba lasi taudia edia kara ia hahedinaraia.
Unai hegeregerena, hari inai negai, iseda gabu dekenai miusiki bona mavaru karadia idia abia dae bona haida edia lalona ia hahekwakwanaia lasi. To bema diari idia hamaragia, idia bodo bena idia ara loulou diari idia atoa, eiava miusiki ena regena idauna idia atoa, guna ia namo gauna be hari tanobada ena lauma ia hahedinaraia. Ta ia hereva diba: “Unai be aiemai kastom sibona.” Arona be Dirava diba lasi taudia edia moale karadia bona tomadiho karadia ia gwauraia maoro neganai, unai bamona ekskius ia henia, bona mai kerere ida ia gwau ‘unai aria be Iehova hanamoa totona.’ Unai ekskius be anina lasi. Oibe, ‘idau bese taudia, idia tuari henia taudia, ese edia hemarai sivaraina idia kamonai bona idia gwauraia dika.’—Esodo 32:5, 25.
Kastom Karadia be mai Edia Gabu
Kastom idaudia dainai ita hoa diba, to idia ibounai be idia kerere lasi. Ita ese ‘iseda lalona ita hadibaia lou, hadibaia lou, ela bona ita manada’ dainai, ita itaia diba edena kastom be Keristani hakaua herevadia ida idia hegeregere bona edena be idia hegeregere lasi. (Heberu 5:14) Mai manau ida taunimanima ita lalokau henidia dainai, idia kerere lasi kastom karadia idia karaia neganai, lalohadai maorona do ita hahedinaraia.
Iseda gabu dekenai idia noho taudia dekenai eiava tano ma ta ai Basileia ena sivarai namona ita harorolaia neganai, kastom karadia idauidau dekenai lalohadai maorona ita hahedinaraia karana ese ita do ia durua ‘taunimanima idauidau ibounai edia mauri dalana ita abia dae’ totona. Bona danu do ita davaria kastom idauidau ita abia dae neganai, iseda mauri do ia hanamoa bona do ita moalelaia.
[Picture on page 20]
Dala namodia idauidau ai iseda tadikaka ita hanamodia diba
[Picture on page 23]
Kastom idauidau dekenai lalohadai maorona ita hahedinaraia neganai, iseda mauri do ia hanamoa bona do ita moalelaia