Mai Lalo-Tamona ida Dirava Idia Hesiai Henia Ruma Bese Badadia
Salamo torea tauna ia gwau: “Iseda natudia be Dirava ena harihari gauna ita dekenai. Dirava ese ita dekenai ia henidia, bona idia ese ita idia hanamoa noho. Eregabe tauna ena natuna taudia be, tuari tauna ena imana dekenai peva ena diba bamona. Bema tau ta be mai ena natuna momo, ia be do ia moale.”—SALAMO 127:3-5.
OIBE, natudia be Iehova ena hahenamo ta ai idia lao diba. Peva ia dogoatao tauna ia moale badina ena diba edia heau ia biagua diba. Unai hegeregerena, tama sina ese edia natudia be mauri hanaihanai ia lao henia dalana dekenai idia hakaua lao neganai, moale idia davaria.—Mataio 7:14.
Gunaguna, Dirava ena taunimanima edia ruma bese momo lalodiai, “peva ena diba” o natudia be “momo.” Hegeregere, Aigupito dekenai lagani momo igui hesiai gaukara idia karaia negana mani oi laloa: “Israela taudia ese idia edia natuna momo herea idia havaraia. Idia edia bese ia bada ia lao, bona mai goada danu, Gosena tano idia hahonua momokani.” (Esodo 1:7) Aigupito lalonai idia vareai Israela taudia edia namba be Aigupito idia rakatania Israela taudia edia namba ida ita hahegeregerea neganai, ia hahedinaraia famili ta ta edia natudia edia averes be 10!
Gabeai, Iesu be ruma bese badana ta, hari do ita laloa ia be ruma bese badana ta, ai ia tubu daekau. Iesu be vara guna natuna, to Iosepa bona Maria be ma memero hani bona kekeni haida idia abia danu. (Mataio 13:54-56) Iosepa bona Maria edia natudia be momo dainai, ita itaia dahaka dainai Ierusalema idia rakatania neganai idia itaia lasi Iesu be edia grup lalonai ia noho lasi.—Luka 2:42-46.
Hari Inai Negai Ruma Bese Badadia
Hari inai negai, Keristani taudia momo be edia lalona idia hadaia natudia haida sibona do idia havaraia; lauma gaudia dainai, moni dainai, gabu ena kastom dainai, eiava badina ma haida dainai unai idia abia hidi. To, gabu momo dekenai, ruma bese idia bada. The State of the World’s Children 1997 ia gwau sub-Saharan Africa be natudia momo herea idia havaraia gabuna ta. Unuseniai, hahine ta ta ese ia havaraia natudia edia averes be 6.
Ruma bese badadia idia abia Keristani tama sina dekenai, edia natudia idia hadibaia namonamo Iehova do idia lalokau henia totona be hekwarahi bada gauna, to idia momo idia kwalimu. Kwalimu dalana be ruma bese taudia iboudiai be mai lalo-tamona ida tomadiho goevana idia badinaia. Aposetolo Paulo ena hereva Korinto kongregesen dekenai be mai anina bada Keristani ruma besedia dekenai hari. Ia gwau: “Lauegu varavara taudia e, . . . umui lau noia, umui parara lasi. Hereva tamona do umui gwauraia, bona do umui gaukara hebou mai lalona tamona danu.” (1 Korinto 1:10) Unai gaukara hebou o lalo-tamona abia dalana be dahaka?
Tama Sina be Lauma Gaudia Idia Laloa Bada Taudia
Gau badana be tamana bona sinana ese Dirava idia abidadama henia momokani. Mose be Israela taudia dekenai ia herevalaia gauna mani oi laloa: “Israela taudia e, umui kamonai! Lohiabada be iseda Dirava, Lohiabada sibona mo. Lohiabada oiemu Dirava do oi lalokau henia, mai oiemu kudouna ibounai, mai oiemu lauma ibounai, bona mai oiemu goada ibounai danu. Inai taravatu, hari dina umui dekenai lau henia gaudia do umui laloaboio lasi. Umui emui natudia dekenai inai Taravatu do umui hadibaia goada, ruma dekenai umui noho neganai, bona dala dekenai umui raka neganai. Bona umui hekure noho, o umui gaukara noho neganai, inai Taravatudia do umui herevalaia.”—Deuteronomi 6:4-7.
Oi itaia, Mose ia gwau Dirava ena oda be tama sina idia “laloaboio lasi” be gau badana. Unai oda idia laloatao dainai do idia ura edia natudia dekenai lauma gaudia do idia hadibaia loulou. Momokani, tama sina be lauma dalanai idia goada neganai, idia ura dikadika lauma gaudia idia hadibaia edia natudia dekenai.
Lauma gaudia ia laloa bada bona mai ena kudouna ibounai ida Iehova ia lalokau henia tauna ai oi lao totona, gau badana be Dirava ena Hereva oi duahia, oi laloa dobu, bona oi badinaia hanaihanai. Salamo torea tauna ia gwau Iehova ena taravatu ia moalelaia bona “dina bona hanuaboi” ia duahia tauna be “sinavai badinai idia hadoa audia bamona, edia huahua atoa neganai, idia ese anina idia atoa bada herea. Edia raurau danu do idia kakoro lasi. Edia gaukara ibounai be ena anina ia vara, bona mai edia kwalimu danu.”—Salamo 1:2, 3.
Bema au oi dairia loulou, huahua namona do ia havaraia. Unai hegeregerena lauma dalanai idia ubua namonamo ruma besedia ese huahua namodia do idia havaraia danu, bona unai ese Iehova do ia hanamoa. West Africa dekenai ia noho Uwadiegwu ena ruma bese be famili momo bamona. Ena be Uwadiegwu bona ena adavana be mai edia natudia 8, to idia ruaosi be regula painia o ful-taim hesiai gaukara idia karaia Iehova ena Witness taudia. Uwadiegwu ia gwau: “Lagani 20 lalonai, aiemai ruma bese stadi ai karaia hanaihanai. Aiemai natudia idia beibi negana amo idia dekenai Dirava ena Hereva ai hadibaia, famili stadi negana lalonai sibona lasi, to ai haroro negadiai bona nega idaudia ai danu. Aiemai natudia iboudiai be Basileia ena sivarai namona idia harorolaia, bona aiemai natuna ginigabena sibona, ena mauri lagani be 6 kekenina, ia do bapatiso lasi.”
Idia Gaukara Hebou
Baibel ia gwau: “Aonega bona laloa kehoa tauna ese ruma ia haginia noho, bona iena famili idia tubu goada noho.” (Aonega Herevadia 24:3) Famili lalonai, unai bamona aonega ese gaukara hebou hemamina ia havaraia. Famili ena “kapten” be tamana; Dirava ese ruma bese ena kwarana maduna ia henia ia dekenai. (1 Korinto 11:3) Dirava ena lauma henunai ia toretore tauna, aposetolo Paulo, ese unai maduna ena anina ia gwauraia badabada, ia gwau: “Bema tau ta ese iena varavara ia naria lasi, o iena ruma taudia ia ubua lasi neganai, ia ese iena abidadama Keriso dekenai ia negea vadaeni. Iena dika ese abidadama lasi murimuri tauna ena dika ia hanaia vadaeni.”—1 Timoteo 5:8.
Dirava ena Hereva ena sisiba hegeregerena, Keristani tatau be lauma dalanai edia adavadia idia naria namonamo be gau badana. Bema hahine edia ruma gaukara be bada herea bona idia ia hametaua, lauma dalanai do idia manoka. Africa tanona ta ai, vanegai sibona ia bapatiso Keristani tauna be kongregesen elda taudia dekenai ia maumau, ia gwau toana be ena adavana be lauma gaudia ia laloa momo lasi. Elda taudia idia gwau reana tauanina dalanai ena adavana ia durua be namo. Unai dainai ia ese ruma gaukara haida ia karaia ena adavana ia durua totona. Danu, nega ia atoa ena adavana ia durua ena duahiduahi dalana ia hanamoa bona Baibel diba ma haida ia abia totona. Ena adavana ese goada ia abia bona hari ruma bese ibounai be Dirava ena hesiai gaukara idia karaia mai lalo-tamona ida.
Tama ese edia natudia edia goada lauma dalanai idia laloa bada be gau badana. Paulo ia gwau: “Bona umui, tama e, emui natudia do umui habadua kava lasi, to Iehova ena matahakani bona lalona biagua karana ai do umui naridia.” (Efeso 6:4, NW) Tama sina ese unai sisiba idia badinaia bona edia natudia idia habadua kava lasi bona idia hadibaia namonamo dainai natudia idia mamia idia be famili ida idia gaukara hebou. Unai amo, nega momo unai natudia be lauma gaudia do idia tahua totona do idia durua heheni bona hagoadaia heheni mai edia ura ida.
Gaukara hebou karana ena anina be lauma dalanai, natudia idia hegeregere neganai, maduna haida idia abia. Tamana ta, Keristani elda ta mai ena natudia 11, be daba momokani ia toreisi bona idia haida ida stadi ia karaia bena ia lao moni gaukara dekenai. Idia bada vadaeni natudia idia bapatiso murinai, be nega idia atoa edia tadidia bona taihudia durua totona, bona Baibel idia hadibaia idia dekenai danu. Tamana ese unai ia gunalaia, bona edia hekwarahi dainai idia ia hanamoa. Natudia 6 idia bapatiso vadaeni, bona oredia idia gaukara noho unai tahua gauna idia abia totona.
Hereva Heheni Namonamo, Gau ta Idia Tahua Hebou
Mai lalo-tamona ida idia gaukara ruma besena do idia havaraia gaudia be, idia hereva heheni mai lalokau ida bona lauma gaudia idia tahua hebou. Nigeria dekenai ia noho Keristani elda tauna ta, Gordon, be mai ena natudia 7, edia mauri laganidia be 11 ia lao 27. Idia 6 be painia taudia, edia tama sina bamona. Edia natuna ginigabena be vanegai sibona bapatiso ia abia, bona hanaihanai hahediba taudia halaoa gaukarana ia karaia ena famili ida. Idia bada vadaeni memero rua be hesiai taudia kongregesen lalonai.
Gordon ese ena natudia ta ta ida Baibel stadi ia karaia. Unai sibona lasi, to famili ese Baibel stadilaia dalana namona idia badinaia. Daba ta ta ai idia hebou Baibel sirina ta laloa totona bena kongregesen hebou totona idia hegaegae.
Famili taudia ta ta idia tahua noho gauna be Gima Kohorona bona Awake! edia hereva ta ta ibounai idia duahia haorea. Vanegai, idia ese dina ta ta iboudiai Baibel duahia karana idia atoa edia sediual dekenai. Idia duahia gaudia idia kikilaia dainai, famili taudia idia hagoadaia heheni, unai kara idia karaia noho totona.
Wiki ta ta ai idia karaia ruma bese Baibel stadi idia manadalaia momokani, ta idia hamaoroa lou lasi unai be edia stadi dinana—iboudiai idia ura do idia noho. Idia hanaia laganidia momo lalonai, ruma bese ena stadi lalonai idia stadilaia buka, karaia dalana, bona ena lata idia haidaua edia natudia edia mauri laganidia bona hekwakwanai hegeregerena. Unai famili ese Dirava idia abidadama henia hesiai taudia ma haida idia tura henia, bona unai ese natudia ia durua bada.
Famili ese gau haida idia karaia hebou, bona nega idia atoa moale karadia totona. Wiki ta ta ibounai “famili hanuaboina” idia moalelaia; henanadai, kiri sivaraidia namodia, piano gadaralaia, sivarai kikilaia, bona laga-ani gaudia ma haida idia karaia hebou. Nega haida, idia lao kone bona gabu namodia ma haida dekenai.
Iehova Tabekau Henia
Ai gwauraia vadaeni gaudia ese ruma bese badana naria gaukarana ena hekwarahi ia hamaragia diba lasi. Keristani tauna ta ia gwau: “Egu natudia 8 dekenai lau be tamana namona be mai hekwarahi bada herea gauna. Idia lau ubua namonamo totona, tauanina gaudia bona lauma gaudia bada herea lau henia. Lau gaukara goadagoada moni ia hegeregere idia ibounai lau naria totona. Idia bada vadaeni natudia edia mauri lagani be 13 ia hanaia, bona idia ibounai 8 be sikuli idia lao henia noho. Lau diba lauma dalanai idia lau hadibaia namonamo be gau badana, to egu natudia haida idia kamonai haraga lasi bona idia gwau-edeede. Nega haida lau idia hamoalea lasi, to lau diba nega haida lau karaia gaudia ese Iehova ena kudouna idia hamoalea lasi danu, to egu kerere ia gwauatao. Unai dainai namona be egu natudia lau matahakani henia noho ela bona ena namo idia itaia diba.
“Iehova ena haheitalai lau ura lau tohotohoa, badina ia haheauka bona ia ura ita ibounai ita helalo-kerehai. Egu famili ida lau stadi, bona egu natudia haida idia gaukara noho bapatiso do idia abia totona. Anina lau havaraia totona egu goada lau tabekau henia lasi; egu goada ese anina maragina ia havaraia sibona. To Iehova kahirakahira lau lao guriguri amo bona inai aonega herevana lau badinaia toho, ia gwau: ‘Lohiabada do oi abidadama henia, mai emu kudouna ibounai. Oi sibona oiemu diba do oi abidadama henia lasi. Oi karaia gaudia ibounai lalonai, Lohiabada do oi laloa, vadaeni ia ese dala maorona, be oi dekenai do ia hadibaia.’ Iehova ese lau do ia durua bena egu natudia do lau hadibaia namonamo diba.”—Aonega Herevadia 3:5, 6.
Oi Hadokoa Lasi!
Nega haida toana be natudia hadibaia gaukara be tanikiu lasi gaukarana, to oi hadokoa lasi! Karaia noho! Bema hari emu natudia ese emu hekwarahi idia laloa bada lasi eiava idia abia dae lasi, reana dohore do idia laloa bada. Natuna ta be lauma dalanai ia tubu bona lauma ena huahua ia hahedinaraia Keristani tauna ai do ia lao karana ia vara haraga lasi.—Galatia 5:22, 23.
Monica, Kenya dekenai ia noho hahinena, be natudia 10 ruma besena amo ia mai. Ia gwau: “Egu tama sina ese ai beibi negana amo ai dekenai Baibel idia hadibaia. Wiki ta ta ibounai, tamana ese Keristani buka bona magasin ia stadilaia ai danu. Iena moni gaukara dainai, wiki ta ta ai stadi negana do ia idau. Nega haida, moni gaukara amo ruma dekenai ia mai bona ai ia itaia, murimuri kahana dekenai ai gadara dainai. Ai do ia hamaoroa miniti ima murinai ruma lalonai do ai mai bona Baibel stadi do ai karaia. Baibel stadi murinai, ia ese ai ia hagoadaia namona be henanadai ai henia eiava ai davaria hekwakwanai ai kikilaia.
“Ia hamomokania Dirava idia gari henia natudia sibona ai bamoa. Tamana be aiemai sikuli ia vadivadi henia loulou, tisa taudia ia nanadaia aiemai kara ia namo, eiava. Vadivadi negana ta lalonai, ia kamonai egu taihudia toi be memero ma haida ida idia heai bona nega haida mai hemataurai lasi herevadia idia gwauraia. Tamana ese idia ia panisia sibona lasi, to nega ia atoa Baibel amo idia dekenai ia hahedinaraia dahaka dainai idia ese Dirava ia abia dae dalana ai idia kara be namo.
“Aiemai tama sina ese hebou lao henia ena namo idia hahedinaraia dalana be hebou ena kahana idauidau idia hegaegaelaia ai danu. Haroro hadibaia dalana be ruma dekenai kiki herevadia ai karaia loulou guna. Ai be beibi negana amo, haroro gaukara lalonai aiemai tama sina ai bamoa.
“Hari, egu taihudia rua be spesel painia gaukara idia karaia, bona egu tadina ta be regula painia, bona egu kakana ta ia headava bona ia be mai ena natudia, bona ia be abidadama Witness hahinena ta. Egu tadidia rua, edia mauri lagani be 18 bona 16, be idia bapatiso vadaeni pablisa taudia. Bona tama sina ese taihudia maragidia rua idia hadibaia noho. Hari, lagani toi lalonai, Iehova ena Witness taudia edia brens opesi Kenya dekenai lau gaukara. Egu tama sina lau lalokau henia bona lau laloa bada, badina idia be lauma gaudia idia laloa bada taudia; ai dekenai haheitalai namona idia hahedinaraia.”
Herevana emu natudia be hida, namona be mauri hanaihanai ia lao henia dalana dekenai idia oi durua noho bona oi hesikulaia lasi. Iehova ese emu hekwarahi ia hanamoa neganai, aposetolo Ioane ena hereva oi gwauraia lou bamona. Lauma dalanai idia be iena natudia bamona taudia ia herevalaia, ia gwau: “Bema lau kamonai, egu natuna Keristani taudia ese Dirava ena hereva momokani ena dala dekenai idia raka noho, vadaeni lau moale bada herea. Moale ta ese unai moale ia hereaia diba lasi.”—3 Ioane 4.