Diabolo be Ia Noho, A?
“Keristani Dubu ia noho negana ai, nega ta lalonai, taunimanima idia abia dae diabolo, Belesebulo eiava Satani, dika ibounai ena king, be momokani ia noho laumana mai ena siahu bada, edia namba ia maragi ia lao taudia ese unai dala ai ‘Dirava’ idia do laloa noho; ia be Iuda taudia bona Keristani taudia ginigunadia ese idia havaraia gauna, ena kahana be taunimanima bona kahana be animal, ia noho kara dika ena badina idia gwauraia totona. Gabeai Keristani taudia idia laloa matamaia ia be gori sibona bona hunia dalanai idia rakatania.”—“All in the Mind—A Farewell to God,” Ludovic Kennedy ese ia torea.
TORETORE tauna bona hereva halasia tauna Ludovic Kennedy ia gwau, lagani handred momo lalonai Kerisendom taudia ibounai idia abia dae Diabolo be momokani ia noho. Oibe, Profesa Norman Cohn ia gwau bamona, nega haida Keristani taudia ese “Satani bona ena demoni edia siahu idia laloa momo.” (Europe’s Inner Demons) Edukeisen idia abia lasi biru taudia sibona be unai bamona idia laloa lasi. Hegeregere, Profesa Cohn ia gwau, Diabolo be sene karadia dikadia biagua totona animal bamona ia hedinarai lalohadaina be “sikuli lasi taudia edia sene herevadia lalonai ia hedinarai gauna sibona lasi, to, ia be mai edia siahu aonega taudia ese idia abia dae lalohadaina.” Unai “mai edia siahu aonega taudia”—sikuli bada dubu gunalaia taudia danu—idia abia dae lalohadaina dainai, lagani 1450 ia lao 1700 lalonai, Europe dekenai dubu bona gavamani edia siahu taudia ese taunimanima 50,000 bamona idia hahisidia bona idia hamasedia, badina idia samanidia idia gwau idia be meamea tatau bona hahine.
Ita hoa lasi, momo ese unai lalohadai idia dadaraia bona idia gwau ia be Diabolo gari henia lalohadaina sibona. Lagani 1726 ai danu, Daniel Defoe ese taunimanima idia abia dae lalohadaina ia kirikirilaia, idia gwau Diabolo be toana dika dagedage gauna bona “ena apena be mariboi ena bamona, ia be mai ena doana, ena aena ia parara kahana rua, ena iuna be lata, ena malana be foka bamona, bona ena toana ma haida be unai bamona danu.” Defoe ia gwau, unai bamona lalohadai be “diabolo ena laulau idia havaraia bona unai gauna idia abia isi taudia” ese idia havaraia “anina lasi lalohadai kavakavana,” unai taudia ese “idia havaraia diabolo amo, diba lasi taudia idia koia.”
Oi be unai bamona oi laloa danu, a? Oi abia dae “taunimanima ese sibona edia kara dika ena badina hahedinaraia totona diabolo idia havaraia,” a? Unai hereva be The Zondervan Pictorial Encyclopedia of the Bible lalonai ia hedinarai, bona sibona idia gwauraia Keristani taudia momo be unai bamona idia laloa. Jeffrey Burton Russell ia gwau, Kerisendom ena tomadiho stadilaia taudia ese “Diabolo bona demoni idia dadaraia, idia abia dae idia be gari havaraia lalohadai lalodiai idia hedinarai gaudia sibona.”
To, taunimanima haida idia abia dae, Diabolo be momokani ia noho. Idia laloa taunimanima edia histori sivaraina idia hahonua kara dikadia edia badina be taunimanima edia siahu ia hanaia siahu dikana ta ia noho bona ia ese unai gaudia ia havaraia. Russell ia gwau, “lagani 1900 murinai idia vara kara dikadia” be badina ta “nega daudau lalonai Diabolo idia abidadama henia lasi murinai, hari idia abidadama henia matamaia lou.” Toretore tauna Don Lewis ia gwau, hari inai negai edukeisen bada taudia, “edia sikuli lasi tubudia” ese idia abia dae gari havaraia lalohadai “idia kirikirilaidia” taudia, be “lauma dikana ia noho lalohadaina idia abia dae lou.”—Religious Superstition Through the Ages.
Unai gauna dekenai hereva momokani be dahaka? Diabolo be gari havaraia lalohadai sibona, a? Eiava ia be hari lagani 2000 murina negana lalonai danu, ita laloa be namo laumana ta?
[Picture on page 4]
Gustave Doré ese ia koroa laulauna ese ia hahedinaraia hegeregerena, gari idia havaraia idaunegai lalohadai lalodiai Diabolo ena toana be kahana taunimanima bona kahana animal
[Credit Line]
The Judecca—Lucifer/The Doré Illustrations For Dante’s Divine Comedy/Dover Publications Inc.