Haroro Bona Mauri Dalana Hebou Pepana Edia Referens
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NOVEMBER 3-9
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SOLOMONA ENA ANE 1-2
Lalokau Korikorina Ena Sivarai
Ia Doko Diba Lasi Lalokauna Ita Hahedinaraia Diba, A?
9 Headava be tau bona hahine ese gwauhamata idia karaia karana ta sibona lasi. Headava lalonai Keristani tau bona hahine ese lalokau idia hahedinaraia be mai anina bada. To, unai lalokau ena anina be dahaka? Ia be Baibel ese ia herevalaia lalokau karana, a? (1Ioa. 4:8) Eda famili memba taudia dekenai ita hahedinaraia lalokauna, a? Turana rua ese ta ta dekenai idia hahedinaraia lalokauna, a? (Ioa. 11:3) Mero bona kekeni ese ta ta dekenai idia hahedinaraia lalokauna, a? (Aon. 5:15-20) Momokani, headava taudia ese idia hahedinaraia lalokau korikorina be unai ibounai ia herevalaia. Lalokau ita hahedinaraia be gau badana. Unai dainai, herevana headava taudia be dina ta ta ai idia bisi, to namona be ta ta dekenai lalokau herevadia idia gwauraia! Unai bamona herevadia ese headava ia gimaia bona moale ia havaraia. Tano haida ai tau o hahine ena adavana be ma haida ese idia abia hidi bona idia ruaosi be ta ta idia diba lasi ela bona edia headava dinana. Unai bamona headava taudia ese ta ta dekenai lalokau herevadia idia gwauraia be namo, unai amo edia lalokau do ia bada bona headava do ia goada.
10 Lalokau herevadia ese dala namona ma ta ai headava taudia ia durua diba. King Solomona ia ura Sulama kekenina totona “golo herahera gaudia, mai siliva danu” do ia karaia. Bona ia hanamoa ia gwau, ia be “mai ena hairaina, hua bamona? Mai ena diaridiari, dina bamona?” (Sol. 1:9-11; 6:10) To unai kekeni be mamoe naria merona ia do ura henia noho. Unai mero ida ia noho hebou lasi neganai, dahaka ese ia hagoadaia? (Sol. 1:2 ,3) Ia ese mamoe naria merona ena “lalokau herevadia” ia laloatao. Ia dekenai unai mero ena hereva be “uaina ena namo ia hereaia,” unai ese ena lalona ia hamoalea, bona ena ladana be ena kwarana dekenai “muramura ena bonana be namo herea” bamona. (Sal. 23:5; 104:15) Oibe, headava taudia ese edia adavana edia lalokau herevadia idia laloatao neganai, edia lalokau do ia bada. Unai dainai, headava taudia be ta ta dekenai lalokau herevadia idia gwauraia be mai anina bada!
Hakaua Hereva Namodia
Ia Doko Diba Lasi Lalokauna Ita Hahedinaraia Diba, A?
11 Solomona ena Ane ese idia ura headava singul Keristani taudia ia durua diba. Sulama kekeni be Solomona ia lalokau henia lasi, bona Ierusalema kekenidia ia hamaoroa: “Aiemai ura henia dekena amo, ai do umui boiboi lasi, ai do umui hanogaia lasi, ela bona ai sibona ai ura do ai noga.” (Sol. 2:7; 3:5) Dahaka dainai? Badina ta be ia lalokau henia lasi tauna ma ta do ia lalokau henia kava lasi. Unai dainai, bema Keristani tauna ta ia ura headava, namona be ia naria mai haheauka ida ela bona ia lalokau henia momokani tauna ta ia davaria bena ia adavaia.
NOVEMBER 10-16
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SOLOMONA ENA ANE 3-5
Iseda Lalona ai ia Noho Hairai be mai Anina Bada
Ia Doko Diba Lasi Lalokauna Ita Hahedinaraia Diba, A?
8 Unai ane lalonai idia gwauraia lalokau herevadia be tauanina ena hairai idia herevalaia sibona lasi. Mamoe naria merona ese kekeni ia herevalaia dalana mani ita laloa. (Solomona ena Ane 4:7, 11 duahia.) Ia gwau kekeni ena uduna bibina be “hani ena mamina namona” bamona bona ena malana be “rata bona hani” bamona. Unai ena anina be kekeni ena hereva ese mamina namona bona moale ia havaraia. Unai dainai, mamoe naria merona ese kekeni ia hamaoroa “oi be hahine namona” bona “oi be mai emu dika ta lasi, goeva momokani” neganai, ia be kekeni ena hairai sibona ia herevalaia lasi.
Dirava Ena Lalohadai Kara Goeva Dekenai Ita Abia
17 Sulama kekenina be kara maoromaoro badinaia tauna ihatoina. Ia be kekeni mai hairaina, bona mamoe naria merona ese ia lalokau henia sibona lasi to Israela ena taga bada tauna, King Solomona, ese ia ura henia danu. Solomona ena Ane bukana ese ia gwauraia sivaraina namona ibounai lalonai, Sulama kekeni be kara goeva ia badinaia, unai dainai taunimanima ese ia idia matauraia. Ena be ia ese Solomona ia dadaraia, to Solomona be Dirava ena lauma ena siahu amo iena sivarai ia torea. Ia lalokau henia mamoe naria merona ese iena kara goeva ia laloa bada danu. Sivarai lalonai mero ia gwau Sulama kekeni be “idia lokaia vadaeni uma gabuna bamona.” (Solomona ena Ane 4:12) Idaunegai Israela dekenai, uma gabu mai hairaidia lalonai tubutubu gaudia idauidau, bonana namona flaoaflaoa, bona au badadia idia noho. Unai bamona umadia be tubutubu audia eiava magu ta amo idia koua hegege bona idia lokaia geiti sibona amo oi vareai diba. (Isaia 5:5) Mamoe naria merona dekenai, Sulama kekenina ena kara goeva bona ena hairai be unai bamona uma mai hairaina hegeregerena. Ia kara goeva momokani. Iena lalokau be do ia adavaia tauna sibona dekenai do ia henia
g04 12/22 9 par. 2-5
Mai Anina Bada Hairaina
Iseda lalona ai ia noho hairai ese ma haida edia lalona ia veria diba, a? Lagani ten ia headava hahine ladana Georgina, ia gwau: “Ai headava laganidia lalonai egu tau ena kara momokani bona kara namodia ese egu lalona ia veria. Hanaihanai ia ura Dirava ia hamoalea dainai, unai ese ia durua ta laloa bada bona lalokau karana ia hahedinaraia totona. Lau mamia ia dekenai lau be mai anina bada badina abia hidi ia ura karaia neganai egu lalohadai ia laloa danu. Lau diba lau ia lalokau henia momokani.”
Daniel be lagani 1987 ia headava, bona ia gwau: “Lau dekenai egu adavana be hairai momokani. Ena toana dainai ia lau lalokau henia sibona lasi to ena kara dainai ia lau lalokau henia bada. Nega momo taunimanima ia kara namo henia bona laloa bada. Ena Keristani karadia ese lau ia durua ia kahirakahira lau noho totona.”
Inai tanobada ai ta ia ura ena toana do ia hahairaia to ena hekwarahi be anina namona ta do ia havaraia lasi. To, ta ia gaukara goada kara namodia ia karaia tauna be hairai korikorina do ia hahedinaraia. Aonega Herevadia 31:30 ia gwau: “Hairai be koikoi bona ia noho daudau lasi, to Iehova ia gari henia hahine be do idia hanamoa.” Unai dainai Aonega Herevadia 11:22 ese ita ia hadibaia: “Ia laloa namonamo lasi hahine mai hairaina, Ia be boroma ena udu baubau ai ia noho golo rini bamona.”
Dirava ena Hereva ese ita ia durua iseda ‘hairai be iseda kudouna ai ia noho gauna, hegeregere lalomanau bona dagedage lasi karadia be dabua bamona do ita atoa. Unai be idia dika diba lasi karadia, Dirava ena matanai idia be mai anina bada.’ (1 Petero 3:4) Momokani, iseda lalona ai ia noho hairai be toana ena hairai ia hereaia.
Hakaua Hereva Namodia
w06 11/15 18 par. 4
Solomona Ena Ane Bukana Ena Hereva Badadia
2:7; 3:5—Dahaka dainai Sulama kekeni ese Ierusalema hahine be ‘uda nanigosi bona dia namodia’ edia ladana ai ia oda henidia? Uda nanigosi bona dia namodia be mai edia hairai bona edia toana be namo herea. Unai dainai, Sulama kekeni ese mai hairai bona toana namo herea gaudia ibounai amo Ierusalema hahine ia oda henidia, ia dekenai lalokau ena hemami do idia havaraia lasi.
NOVEMBER 17-23
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA SOLOMONA ENA ANE 6-8
Hedibagani Oi Dadaraia
it-E “Solomona ena Ane” par. 11
Solomona ena Ane
Sulama kekeni ena tadikaka idia laloparara lasi edia taihuna ena lalokau be ia idau lasi. Unai dainai lagani gunanai ena tadikaka ta be ia totona ia gwau: “Ai be mai emai tadina kekeni ta, bona ia be ratana lasi. Bema mero ta ese ia ura henia neganai, edena bamona emai tadina do ai durua?” (Sol 8:8) Ena tadikaka ma ta ia haere: “Bema ia be magu ta, siliva amo do ai ha-aukaia, to bema ia be iduara ta, sida audia amo do ai koua.” (Sol 8:9)
Kara Goeva ena Davana Namona be Maino bona Hemataurai
Bema memero kekeni idia mahuta hebou lasi, dika amo idia siri, bona hahenamo idia davaria danu. Baibel ese haneulato ta ena sivarai ia gwauraia, ia gwau ena be ena turana ia lalokau henia bada, to idia mahuta hebou lasi. Unai dainai haneulato ia gwau: “Lau be magu, egu ratana be kohoro bamona.” Ta ese ia mahuta henia totona ena lalona ia ania toho neganai, ia be kehoa haraga ‘iduarana’ ta bamona lasi. Idia hanaia diba lasi maguna aukana mai ena kohoro bamona ia gini, mai ena kara maoromaoro ida! Ena kara dainai idia gwauraia “goeva” be maoro, bona ia gwau diba, ena maoheni vairanai ia be “maino ia davaria kekenina bamona.” Ena lalona ia maino dainai, idia ruaosi idia moale hebou diba.—Solomona ena Ane 6:9, 10; 8:9, 10.
yp2-E 33
Sulama Kekeni be Haheitalai Namona
Sulama kekeni be ena hetura karana dekenai lalohadai maorona ia abia be namo. Ena turadia dekenai ia gwau, “umui lau hamaoroa, lau umui doria lasi ta lau ura henia totona.” Ia diba bema ena hemami ia biagua lasi, do ia auka ia laloa namonamo totona. Bona haida ese ia idia doria ia ura henia lasi tauna ia tura henia neganai, unai do ia dadaraia lasi. Ena hemami ese ena laloa namonamo karana ia hadikaia diba. Unai dainai Sulama kekeni be “magu ta” bamona ia gini.—Solomona ena Ane 8:4, 10.
Hakaua Hereva Namodia
Ia Doko Diba Lasi Lalokauna Ita Hahedinaraia Diba, A?
3 Solomona ena Ane 8:6 duahia. Baibel haida ai inai hereva “Iah ena hururuhururu” idia gaukaralaia. Unai hereva ese lalokau ena bada ia hahedinaraia. Lalokau korikorina be “Iah ena hururuhururu,” anina be Iehova be lalokau ia Hamatamaia Tauna. Ia ese taunimanima be ena toana hegeregerena ia havaraia bona idia ese lalokau idia hahedinaraia diba. (Gen. 1:26, 27) Iehova ese tau ginigunana, Adamu dekenai hahine ginigunana, Heva ia henia neganai Adamu ese hanamoa hereva ia gwauraia. Heva danu ese Adamu ia lalokau henia, badina Dirava ese ‘tau dekena amo ia kokia.’ (Gen. 2:21-23) Iehova be dala ia kehoa taunimanima ese lalokau idia hahedinaraia totona, unai dainai tau bona hahine ese ia doko diba lasi lalokauna idia hahedinaraia diba.
NOVEMBER 24-30
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA ISAIA 1-2
Kara Dika Dainai Idia Lalometau Taudia Hagoadaia
ip-1-E 14 par. 8
Tamana Bona Ena Gwau-edeede Natuna Memero
8 Isaia be Iuda besena dekenai inai hereva goadana ia gwauraia: “Kara dika besena e, dika do umui davaria, emui kerere momo ese umui ia hametaua, umui be kara dika taudia, kara gageva natudia! Umui ese Iehova umui rakatania vadaeni, umui be Israela ena Helaga Diravana dekenai hemataurai umui hahedinaraia lasi, bona ia amo umui raka siri vadaeni.” (Isaia 1:4) Aberahamo ena nega ai, Iehova ia gwau Sodoma bona Gomora edia kara dika be “bada herea.” (Genese 18:20) Unai hegeregerena, Isaia ia gwau Iuda taudia edia kara kereredia dainai unai esse idia ia hametaua bada. Danu, idia ia gwauraia ‘kara dika taudia” bona “kara gageva natudia.”
ip-1-E 28-29 par. 15-17
“Iseda Hereva Ita Hamaoromaoroa”
15 Iehova ena hereva amo ia hahedinaraia ena taunimanima ia hebogahisi henidia. “Iehova ia gwau: ‘Umui mai, ita huanai iseda hereva ita hamaoromaoroa. Ena be emui kara dika be kakakaka momokani, to do ia kurokuro momokani, sinou bamona, eiava emui kara dika be dabua kakakakana bamona, to wulu goevana bamona do ia lao.’” (Isaia 1:18)
16 Iehova be lalokau bona hebogahisi Hahemaoro Tauna. Ia noho hegaegae dika gwauatao totona. (Salamo 86:5) Ena be Israela taudia edia kara dika be “kakakaka momokani,” to Iehova ese edia kara dika ia hagoevaia bona idia “kurokuro sinou bamona”. Taunimanima ta, gaukara ta, hekwarahi eiava guriguri karana ese kara dika ia kokia diba lasi. To Iehova ena gwauatao karana sibona ese kara dika ia kokia diba. Dirava ese kara dika ia gwauatao diba bema ta be mai kudouna ibounai bona mai momokani ida ia helalo-kerehai.
17 Iehova ia ura inai ita diba, ena be iseda kara dika be bada herea to mai kudouna ibounai ida ita helalo-kerehai, Iehova ese ita do ia gwauatao momokani. Unai kara ita lalopararalaia totona King Manase ena haheitalai ita laloa. Ia be lagani momo lalonai idau bese ese idia kara dika rohorohodia ia badinaia. To, mai kudouna ibounai ida ia helalo-kerehai neganai Iehova ese ena dika ia gwauatao.—2 Sivarai 33:9-16
Hakaua Hereva Namodia
ip-1-E 39 par. 9
Tomadiho Momokani Idia Abia Dae
9 Aposetolo Paulo ese ia hahedinaraia Ierusalema ai ia noho dubu helaga bona palai dubu be laulau sibona. Idia be “helaga gabuna bona palai ruma momokanina ia laulaulaia. Unai palai ruma be Iehova ese ia haginia, to taunimanima ese idia haginia lasi.” (Heberu 8:2) Unai lauma palai rumana be Iesu Keriso ena mauri davana amo Iehova idia tomadiho henia karana ia herevalaia. (Heberu 9:2-10, 23) Isaia 2:2 ena hereva hegeregerena, “Iehova ena dubu ia noho ororona” be mai momokani ida Iehova do idia tomadiho henia karana ia herevalaia.
DECEMBER 1-7
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA ISAIA 3-5
Iehova be mai ena Maoro ena Taunimanima ese ena Hereva Idia Badinaia
ip-1-E 73-74 par. 3-5
Gwau-edeede Israela Taudia Be Dika Bada Idia Davaria
3 Hari vain uma idia karaia taudia be greips ena uhe idia hadoa lasi, to do idia hadoa uhe idia abia hidi namonamo. Hegeregere, vain audia amo rigina ta do idia utua bona hadoa. Bona unai vain uma be tano namona dekenai do ia hadoa unai amo anina namona ia havaraia diba.
4 Vain uma naria namonamo be mai ena hekwarahi. Isaia ese uma biaguna ena gaukara goada karana be inai bamona ia herevalaia, tano ia geia bona nadi ia kokidia, unai be gaukara badana. Unai nadi amo kohoro ta ia haginia. Idau negai unai bamona kohoro be gima taudia ese idia gaukaralaia uma gabu be henaohenao taudia bona animal dikadia amo idia gimaia diba. Danu tano ai ia kokia nadi amo uma gabu ena magu ia karaia.—Isaia 5:5.
5 Unai uma gabu biaguna ia gaukara goada ena uma gabu ia gimaia dainai, ia be mai ena maoro do ia ura ena uma gabu amo anina namona ia abia.
ip-1-E 76 par. 8-9
Gwau-edeede Israela Taudia Be Dika Bada Idia Davaria
8 Isaia ese Iehova, uma gabu biaguna ia gwauraia egu “lalokau tauna.” (Isaia 5:1) Isaia be Dirava ia gwauraia ena lalokau tauna badina ena hetura karana ia ida ia goada. (Iobu 29:4; Salamo 25:14 hahegeregerea.) Ena be unai peroveta tauna be Dirava ia lalokau henia, to Dirava ena lalokau ena taunimanima totona be bada herea. Ia ese unai bese be ena vain uma bamona ia hadoa bona idia ia gimaia bona naria.—Esodo 15:17; Salamo 80:8, 9. Hahegeregerea.
9 Iehova ese Kanana tanona ai iena bese ia atoa bona bese ma haida amo idia ia gimaia totona ena taravatu bona oda herevana ia henia. (Esodo 19:5, 6; Salamo 147:19, 20; Efeso 2:14) Danu ia ese hahemaoro, hahelaga, bona peroveta taudia ia henia idia ia hadibaia totona. (2 King Taudia 17:13; Malaki 2:7; Kara 13:20) Tuari taudia ese Israela taudia idia tuari henia neganai, Iehova ese ena taunimanima ia hamauria. (Heberu 11:32, 33) Unai dainai, Iehova ia gwau: “Egu vain uma be anina momo ia havaraia totona, . . . dahaka lau do karaia lasi?”
w06-E 6/15 18 par. 1
“Inai Vain Uma Oi Gimaia”
Isaia ese “Israela besena” be vain uma ese metairametaira greips dikadia ia havaraia karana ida ia hahegeregerea. (Isaia 5:2, 7) Greips dikadia be idia hadoa greips amo ia idau, hegeregere greips dikadia be maragi bona ena anina be bada lasi, bona ena uhe be momo herea. Greips dikadia be hegeregere lasi wain idia karaia o ania totona, bona idia be taravatu idia utua bona kara maoro idia karaia lasi bese ia laulau. Inai anina lasi huahua ia Hadoa Tauna ena kerere lasi. Iehova ena taunimanima be huahua namodia idia havaraia totona gau namodia momo ia karaia vadaeni. Ia gwau “Egu vain uma be anina momo ia havaraia totona, . . . dahaka lau do karaia lasi?”—Isaia 5:4.
w06-E 6/15 18 par. 2
“Inai Vain Uma Oi Gimaia”!
Israela taudia be huahua namodia idia havaraia lasi dainai, Iehova ese ena taunimanima totona ia karaia magu do ia hadikaia. Laulau dalanai inai vain ena rigi dikadia do ia utua lasi bona badinaia ia noho tano do ia geia lasi. Uma dekenai medu do ia diho lasi, bona ava dikadia ese vain uma do ia hadikaia.—Isaia 5:5, 6.
Hakaua Hereva Namodia
Iehova Tomadiho Henia Karana Oi Rakatania Lasi
2 Ena be Satani ese inai tanobada ia hadikaia bona ena taunimanima be ta ta idia inai henia, to hoa gauna be idia huanai Iehova ese gabu ta ia hegaegaelaia, unuseniai iena taunimanima be maino bona lalotamona ai idia noho. (1 Ioa. 5:19; Apok. 12:12) Iseda lalokau Diravana ia itaia inai nega oromana ai taunimanima be idia hisihisi noho, to ia idia tomadiho henia taudia ia gimaia, unai amo mai moale ida ia do idia hesiai henia noho. Iena Hereva ese unai paradaiso be “hunia” gabuna bona “ranu momo ia noho uma gabu” ida ia hahegeregerea. (Isa. 4:6; 58:11) Iehova ena heduru dainai, ia idia tomadiho henia taudia be idia moale bona idia noho namonamo ena be inai dina gabedia ena nega aukadia ai idia noho.—Isa. 54:14; 2 Tim. 3:1.
DECEMBER 8-14
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA ISAIA 6-8
“Lau Inai! Lau Oi Siaia!”
Oi Volantia Neganai, Iehova Ia Moale!
5 Iehova ese peroveta tauna Isaia ia boiria ena hereva ia gwauraia totona, bona do ia hahedinaraia Ia be ia moale, badina iena abidadama hesiai taudia be Iena ura idia hagugurua. (Isa. 6:8-10) Isaia be mai moale ida unai boiria herevana ia abia dae, ia gwau: “Lau be inai, do lau lao! Lau do oi siaia!” Hari momo be Isaia hegeregere mai moale ida Iehova ena hesiai gaukara idauidau idia karaia. To, reana ta do ia henanadai: ‘Lau moale badina Iehova ena hesiai gaukara idauidau dekenai lau volantia diba, to ia ese lau karaia gaukarana ia laloa bada, a? Ena be iena hesiai gaukara lau karaia eiava lasi, to Iehova ese dala do ia karaia iena gaukara ia guguru totona, a?’ Baraki bona Debora edia negai ia vara gauna ese unai henanadai do ia haerelaidia.
Edena Bamona Haroro Gaukara ai Oi Haheauka Diba?
5 Peroveta tauna ma ta be Isaia, iena haheitalai ese momo ia durua haroro gaukara lalonai idia haheauka totona. Dirava ese Isaia ia hamaoroa iena tano taudia be ia do idia kamonai henia lasi. Iehova ia gwau: “Inai taunimanima edia lalona do oi koua, bona edia taiana danu do oi koua.” Vadaeni, oi laloa Isaia ena gaukara be anina lasi, a? Lasi, Dirava be unai bamona ia laloa lasi! Ia ese Isaia ia abia hidi peroveta gaukara ia karaia totona neganai, Isaia ia gwau: “Lau be inai, do lau lao! Lau do oi siaia.” (Isa. 6:8-10) Isaia be ena hesiai gaukara ia rakatania lasi. Oi danu be Isaia bamona, Dirava ese ia henia gaukarana oi abia dae bona karaia noho, a?
ip-1-E 99 par. 23
Iehova Dirava be Iena Dubu Helaga Lalonai
23 Iesu ese Isaia ena peroveta herevadia ia gwauraia neganai, Iesu ia gwau, unai gaudia be hari idia guguru noho. Isaia ena nega ai idia noho Iuda taudia be hereva idia kamonaia lasi hegeregerena, taunimanima be Iesu ena hereva do idia kamonai lasi. Idia itaia to idia itaia kava bona idia kamonai to idia kamonai kava bona hereva ena anina idia lalopararalaia lasi, unai dainai dika bada idia davaria.—Mataio 23:35-38; 24:1, 2.
Hakaua Hereva Namodia
Isaia Bukana Ena Hereva Badadia—1
7:3, 4—Dahaka dainai Iehova ese kara dika tauna, King Ahasa ia hamauria? Suria bona Israela edia king ese palani idia karaia, Iuda ena King Ahasa, be ena king dagina amo idia kokia totona, bona Davida ena iduhu amo ia mai lasi tauna Tabele, ena natuna be Iuda ena king ai do idia halaoa. Unai be Satani ena palani, ia ura unai dala amo Dirava ese Davida ida ia karaia Basileia Gwauhamatana do ia hadikaia. To Iehova ese Ahasa ia hamauria dainai, “Maino ena Lohia” do ia mai besena ia gimaia.—Isaia 9:6.
DECEMBER 15-21
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA ISAIA 9-10
“Diari Badana” ena Peroveta Herevana
ip-1-E 125-126 par. 16-17
Maino ena Lohia ena Gwauhamata
16 Momokani, Isaia ese ia peroveta “gabeai Dirava ese dala do ia karaia” be Keriso ese ena tanobada haroro gaukarana ai unai ia guguru. Iesu ese tanobada ai ia noho neganai, ia be nega ibounai Galilea hanuana ai ia noho. Unai hanua ai ena haroro gaukara ia hamatamaia bona taunimanima ia hadibaia: “Guba Basileia be ia kahirakahira vadaeni.” (Mataio 4:17) Galilea ai, Iesu ese ena Ororo Harorona ia karaia, ena aposetolo taudia ia abia hidi, ena hoa karana ginigunana ia karaia, bona ia toreisi lou murinai, tadikaka 500 mai kahana dekenai ia hedinarai. (Mataio 5:1–7:27; 28:16-20; Mareko 3:13, 14; Ioane 2:8-11; 1 Korinto 15:6) Unai dala amo Iesu ese Isaia ena peroveta herevana “Sebuluno tano bona Napatali tano” totona ia hagugurua. Iesu be Galilea taudia sibona dekenai ia haroro lasi. To, gabu ibounai dekenai sivarai namona ia harorolaia dainai taunimanima momo, Israela besena bona Iuda taudia danu be Iesu idia hanamoa.
17 Mataio ia gwau Galilea ai “diari badana ta” do ia hedinarai ena anina be dahaka? Isaia ese unai ia perovetalaia, ia gwau: “Dibura ai idia raka taudia be diari badana ta idia itaia. Bona dibura momokani tanona ai idia noho taudia, diari be idia latanai ia hedinarai.” (Isaia 9:2) Unai peroveta herevana “diari badana ta,” be Iesu ese tanobada ai ia karaia gaukara bona ena boubou gauna ena hahenamo ia herevalaia—Ioane 8:12.
ip-1-E 126-128 par. 18-19
Maino ena Lohia ena Gwauhamata
18 Unai diari idia abia dae taudia idia moale bada. Isaia mai ia gwau: “Oi ese unai bese oi habadaia momokani. Oi ese unai bese taudia edia moale oi habadaia. Emu vairana ai idia moale edia moale be uma ena anina gogoa negana ena moale hegeregerena, eiava tuari ai idia abia kohu idia haria negana ena moale hegeregerena.” (Isaia 9:3) Iesu bona ia murinai idia raka taudia edia haroro gaukara dainai, kudou maoro taudia be lauma ai bona momokani ai Iehova idia tomadiho henia. (Ioane 4:24) Lagani 4 lalonai taunimanima momo be Keristani taudia ai idia lao. Pentekoste 33 C.E. ai taunimanima ibounai 3,000 idia bapatiso. Daudau lasi murinai, “tatau edia namba ia daekau 5,000 bamona.” (Kara 2:41; 4:4) Hahediba taudia be mai ura ida unai diari idia hahedinaraia dainai, “Ierusalema ai hahediba taudia edia namba ia bada daekau haraga, bona hahelaga taudia momo be abidadama taudia ai idia lao.”—Kara 6:7.
19 Uma aniani gogoa negana ai eiava tuari amo idia kwalimu bona idia abia kohu dainai idia moale hegeregerena, Iesu ena murinai idia raka taudia be hahediba edia namba ia bada daekau dainai idia moale. (Kara 2:46, 47) Bena gabeai Iehova ese idau bese taudia dekenai unai diari ia hahedinaraia. (Kara 14:27) Unai dainai bese idauidau idia moale badina Iehova ese idia totona dala ia kehoa ia idia dibaia diba.—Kara 13:48.
ip-1-E 128-129 par. 20-21
Maino ena Lohia ena Gwauhamata
20 Isaia ena hereva amo ita diba Mesia ese do ia karaia gaukara ena hahenamo be do ia noho hanaihanai. Isaia 9:4 ia gwau: “Badina oi ese edia huaia auna, bona edia pagana ai ia noho metau gauna bona edia biaguna ena itotohi danu oi makohia maragimaragi, guna Midiana taudia dekenai oi karaia bamona.”
21 Maino ena Lohia tauna Iesu, be ena inai taudia ia halusia murinai, ia ese do ia noho hanaihanai maino be tanobada dekenai do ia mailaia.
Hakaua Hereva Namodia
ip-1-E 130 par. 23-24
Maino ena Lohia ena Gwauhamata
23 Tanobada ai ia noho neganai Iesu Keriso be sisiba hereva namodia ia henia. Mataio 7:28 ese ia hahedinaraia “hutuma be ena hadibaia dalana dekenai idia hoa bada.” Ia be mai ena aonega bona hebogahisi Sisiba Henia Tauna, bona taunimanima edia mauri dalana ia lalopararalaia namonamo.
24 Iesu ena sisiba herevadia be taunimanima edia aonega amo lasi. To, ia gwau: “Lau hadibaia gaudia be lau amo lasi, to lau ia siaia tauna amo.” (Ioane 7:16) King Solomona bamona, Iesu ena aonega be Iehova Dirava amo.—1 King Taudia 3:7-14; Mataio 12:42
DECEMBER 22-28
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA ISAIA 11-13
Baibel be Edena Dala ai Mesia Ia Herevalaia?
ip-1-E 159 par. 4-5
Mesia ena Lohia Henunai Hahemauri Bona Moale Do ia Noho
4 Isaia ena nega ai lagani handred momo gunanai, Baibel idia torea taudia haida be Mesia ena mai dalana idia herevalaia, ia be Hakaua Tauna momokanina bona Iehova ese do ia siaia Israela taudia dekenai. (Genese 49:10; Deuteronomi 18:18; Salamo 118:22, 26) Isaia amo Iehova ese Mesia totona gau ma haida ia gwauraia. Ia gwau: “Iese ena gabana amo rigi matamata ta do ia tubu, bona ena ramuna ese huahua do ia havaraia.” (Isaia 11:1; Salamo 132:11 hahegeregerea.) “Rigi matamata” ese ia hahedinaraia Mesia be Iese ena natuna Davida amo do ia vara, bona Davida be dehoro amo idia horoa Israela ena king ai ia lao totona. (1 Samuela 16:13; Ieremia 23:5; Apokalupo 22:16) Davida ena bese amo Mesia korikorina ia mai neganai, inai “rigi matamata,” ese huahua namodia do ia havaraia.
5 Unai gwauhamata Mesiana be Iesu. Mataio ese Isaia 11:1 ia herevalaia neganai, ia gwau Iesu be “Nasareta tauna.” Iesu be unai peroveta herevana ia hagugurua. Iesu be Nasareta hanuana dekenai ia tubu daekau dainai ia dia gwauraia Nasareta Tauna, bona unai ladana be Heberu gado amo idia abia, ena anina be “rigi.”—Mataio 2:23, futnout; Luka 2:39, 40.
ip-1-E 159 par. 6
Mesia ena Lohia Henunai Hahemauri Bona Moale Do ia Noho
6 Mesia totona Isaia gwau: “Bona Iehova ena lauma be ena latanai do ia noho. Unai dainai ena aonega bona laloparara do ia bada, sisiba namodia do ia henia, do ia goada, ena diba do ia bada, bona Iehova do ia matauraia bada. Bona Iehova gari henia karana dainai do ia moale.” (Isaia 11:2, 3a) Mesia be dehoro amo idia horoa lasi, to Dirava ese ena lauma helaga amo ia horoa. Iesu ia bapatiso neganai, Ioane Bapatiso ese Dirava ena lauma helaga ia itaia pune ta bamona Iesu latanai ia diho. (Luka 3:22) Iehova ena lauma be Iesu ‘latanai ia noho’ dainai, mai aonega bona laloparara ida gaudia ia karaia, sisiba namodia ia henia, ia be mai ena goada, bona ena diba be bada.
Dahaka Dainai Iehova Ita Gari Henia be Namo?
5 Dirava gari henia karana ena anina be, ta be Dirava ia lalokau henia bona ia ura lasi ena hetura karana Dirava ida do ia hadikaia. Iesu danu be unai bamona ‘Dirava gari henia’ karana ia hahedinaraia. (Heb. 5:7) Iesu be Iehova dekenai ia gari lasi. (Isa. 11:2,3) To, Iesu be Iehova ia lalokau henia bada bona ia ura Iehova ia badinaia. (Ioa. 14:21, 31) Iesu hegeregerena, Iehova ita lalokau henia bada bona Ia ita matauraia badina ia be lalokau, aonega, hahemaoro goeva bona siahu bada Diravana. Danu, ita diba Iehova be ita ia lalokau henia bada bona iena hakaua daladia ita badinaia neganai, ia moale. Bema Iehova ita gwau-edeede henia, do ia lalohisihisi, to bema Ia ita kamonai henia, do ia moale.—Sal. 78:41; Aon.27:11.
ip-1-E 160 par. 9
Mesia ena Lohia Henunai Hahemauri Bona Moale Do ia Noho
9 Isaia ese Mesia ena kara haida ma ia herevalaia: “Ena matana ese ia itaia gaudia amo hahemaoro do ia karaia lasi, eiava ia kamonai herevadia sibona amo matahakani do ia henia lasi.” (Isaia 11:3b) Bema oi be kota vairanai do oi gini, reana unai bamona hahemaoro tauna dainai do oi moale bada, ani? Inai tanobada ia hahemaoro henia neganai, Mesia be hereva koikoi, taunimanima edia lalohadai, eiava laloani gaudia amo taunimanima do ia kota henidia lasi. Ia ese taunimanima edia toana sibona ia itaia lasi, to edia “kudouna ai ia noho” gaudia ia itaia danu.—1 Petero 3:4.
ip-1-E 161 par. 11
Mesia ena Lohia Henunai Hahemauri Bona Moale Do ia Noho
11 Dirava ese inai nega oromana ia hahemaoro henia neganai, Mesia be mai siahu bada ida inai “tanobada besedia do ia tuari henia,” kara dika taudia ia hadikaia ore totona. (Salamo 2:9; Apokalupo 19:15 hahegeregerea.) Iesu ese kara maoromaoro bona abidadama be ena gabana ai ia atoa bona mai siahu bada ida do ia kwalimu.—Salamo 45:3-7.
Hakaua Hereva Namodia
ip-1-E 165-166 par. 16-18
Mesia ena Lohia Henunai Hahemauri Bona Moale Do ia Noho
16 Isaia amo Iehova ia gwauhamata: “Unai dina ai Iese ena ramuna be toa ta bamona taunimanima dekenai do ia hedinarai. Bese idauidau be ia dekenai sisiba do idia tahua, bona ena laga-ani gabuna be hairai momokani gabuna ai do ia lao.” (Isaia 11:10) Lagani 537 B.C.E. gunanai, Davida ese siti badana, Ierusalema ia haginia bona unai be toa ta bamona taunimanima dekenai, unai amo Ierusalema idia rakatania abidadama Iuda taudia do idia giroa bona dubu helaga idia haginia lou.
17 Inai peroveta herevana be dala ma ta ai ia guguru. Unai be Mesia ena lohia dalana ia herevalaia, ia be bese ibounai taudia edia Hakaua Tauna momokanina. Isaia 11:10 ai, aposetolo Paulo ese ia hahedinaraia iena nega ai idau bese taudia be Keristani taudia ai idia lao diba. Ma danu, unai peroveta herevana be hari ia guguru noho. Idau bese taudia be edia lalokau Iehova dekenai idia hahedinaraia totona, idia ese Mesia ena horoa tadikaka idia durua noho.—Isaia 61:5-9; Mataio 25:31-40.
18 Isaia ese ia herevalaia “unai dina” be lagani 1914 ai ia guguru. Unai nega ai Mesia be Dirava ena Basileia ena King ai ia lao. (Luka 21:10; 2 Timoteo 3:1-5; Apokalupo 12:10) Unai murinai, Iesu Keriso be toa bamona ia noho, gavamani namona idia ura henia taudia dekenai.
DECEMBER 29–JANUARY 4
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA ISAIA 14-16
Dirava ena Taunimanima Idia Inai Henia Taudia be Panisi do Idia Abia
ip-1-E 180 par. 16
Iehova ese Hekokoroku Babulonia Taudia Ia Hadikaia
16 Hari inai negai, Isaia ese Babulonia totona ia perovetalaia gaudia idia vara momokani. Baibel ia herevalaia tauna ta ia gwau, “Babulonia be guna ema bona hari taunimanima ese idia noholaia lasi bona ia be hanua ena nadi momoru sibona”. Ma ia gwau: “Hari taunimanima be unai gabu idia itaia neganai, idia hamomokania Iehova ese Isaia bona Ieremia amo ia gwauraia herevadia idia guguru momokani.” Isaia ena peroveta hereva ia torea bona lagani 200 murinai, Mede bona Parasa ese Babulonia idia hadikaia!
ip-1-E 184 par. 24
Iehova ese Hekokoroku Babulonia Taudia Ia Hadikaia
24 Baibel lalonai King Davida ena bese amo idia mai king taudia be hisiu bamona. (Numera 24:17) Davida amo ia mai “hisiu” eiava king taudia be Siona Ororona amo idia lohia. Solomona ese Ierusalema ai dubu helaga ia haginia murinai ena ladana ia hatoa Siona. Taravatu kontrakana henunai, lagani ta ta ai nega toi, Israela tatau ibounai be Siona dekenai idia lao. Unai gabu be “hebou idia abia ororona” ai idia halaoa. Nebukanesa be Iuda taudia edia king ia tuari henia bona unai ororo amo idia ia kokia karana ese ia hahedinaraia, ia ura unai “hisiu” amo sibona ia abia isi. Nebukanesa ese Iuda taudia ia halusia neganai, Iehova do ia hanamoa lasi, to mai hekokoroku ida ia ura Iehova ena gabu dekenai sibona ia atoa.
ip-1-E 189 par. 1
Iehova ese Bese Idauidau Ia Sisiba Henidia
IEHOVA ese ena taunimanima edia kara dika dainai, idau bese taudia ia gaukaralaia idia ia matahakani henidia. Ena be unai bamona ia karaia, to Iehova ese idau bese taudia edia hahisia karadia, hekokoroku karana, bona tomadiho momokani idia inai henia dainai, idia do ia panisia. Unai dainai, lagani momo gunanai Iehova ese Isaia ia hasiahua “Babulonia do ia dika ena hadibaia herevana” ia torea diba. (Isaia 13:1) Babulonia be gabeai Israela taudia do ia hahisia, to Isaia ena negai Asuria be Dirava ena abia hidi taudia ia dagedage henidia. Ia ese Israela ena iduhu ten basileiana bona Iuda ena tano momo ia hadikaia. To, Asuria ia kwalimu vaitani lasi. Isaia ia gwau: “Tuari oreadia edia Iehova ia gwauhamata: “Lau gwauraia hegeregerena, unai do ia vara . . . Lau ese egu tano ai Asuria do lau hadikaia, bona egu ororo ai ia do lau moia diho. Iena huaia auna be idia amo do lau kokia, bona iena metau gauna be edia pagana amo do lau kokia.’” (Isaia 14:24, 25) Isaia be unai peroveta herevana ia gwauraia murinai, Iehova ese Asuria ena hagaria herevadia dainai, Iuda tanona ai idia ia hadikaia ore.
ip-1-E 194 par. 12
Iehova ese Bese Idauidau Ia Sisiba Henidia
12 Edena nega ai inai peroveta herevana do ia guguru? Kahirakahira. “Iehova be Moaba totona guna unai hereva ia gwauraia. Bona hari Iehova ia gwau: “Lagani toi lalonai, davana abia totona ia gaukara tauna ta ena gaukara laganidia bamona, hisihisi momo idia vara dainai Moaba ena kohu momo do idia ore bona unuseniai do idia noho taudia be momo lasi bona do idia goada lasi.’” (Isaia 16:13, 14) Inai hereva hegeregerena, lagani 800 B.C.E. ai, idia davaria ruma, tulu, bona gau ma haida ena momoru ese ia hahedinaraia, Moaba be dika bada ia davaria bona ena tano ai taunimanima momo idia noho lasi. Tiglath-pileser III ia gwau Moaba tauna Salamanu be lohia taudia ma haida ida Tiglath-pileser III dekenai kohu momo idia henia. Sennacherib be Moaba ena king Kammusunadbi, amo kohu ia abia. Asuria ena lohia taudia Esar-haddon bona Ashurbanipal idia gwau, Moaba taudia edia King Musuri bona Kamashaltu be Asuria henunai hesiai gaukara idia karaia. Lagani handred gunanai, Moaba taudia momo be idia noho lasi. Moaba siti haida edia momoru sisina sibona idia davaria. Guna unai bese be Israela ena inai tauna goadana, to hari ena tuari kohudia be idia do davaria lasi.
Hakaua Hereva Namodia
Isaia Bukana Ena Hereva Badadia—1
14:1, 2—“Guna Israela taudia idia abidia mauri taudia be Israela taudia ese do idia abidia mauri, bona guna idia hisihisi henidia taudia, be Israela taudia ese do idia biagua.” Unai be edena bamona ia momokani? Unai peroveta herevana be taunimanima haida dekenai ia momokani, hegeregere Daniela, ia be Babulonia dekenai Mede bona Parasa edia lohia henunai dagi badana ia dogoatao; Eseta be Parasa ena kwini ai ia lao; bona Morodekai be Parasa Basileiana ena Praiminista ai ia lao.