Tomadiho Sivaraina Amo Gabeai Idia Vara Gaudia Ita Diba
Kahana 24: Hari ia lao hanaihanai—Tomadiho Momokanina ena Hairai Hanaihanai Gaudia
“Bema guba hereva momokanidia ese tomadiho ia hahairaia, tomadiho ita itaia sibona neganai, do ita ura henia.”—William Cowper, lagani 1700 murinai ia noho ane torea tauna ta England amo
TOMADIHO koikoina lalonai ita ura henia gauna ta ia noho lasi. Lagani 6,000 lalonai tomadiho koikoi ese taunimanima edia lalona bona tauanina ia hahisia. Ia kara koikoi, taunimanima ia koia, iena turana ia hadikaia bona iena kara dika dainai Dirava bona taunimanima ese idia ura henia lasi. Guba hereva momokanidia ese idia hahairaia lasi; ia hereva momokani lasi bona ia hairai lasi momokani.
Kahirakahira, Dirava ena panisi henia tuari oreadia ese tomadiho koikoina do idia hadikaia ore ela bona hanaihanai. Unai nega sisina murinai, Satana ena tanobada oromana orena danu do ia ore. To tomadiho momokanina bona idia tomadiho momokani taudia do idia mauri noho. Unai neganai, mai edia moale bada ida do ita itaia tomadiho momokani ena hairai hanaihanai gaudia do idia hedinarai goevagoeva, hari inai negai iena hairai ita lalohadailaia namonamo diba lasi!
Dahaka Hairai Gaudia?
Tomadiho momokanina ena hairai gaudia be momo. Hari, unai hairai gaudia haida sibona ai herevalaia. Namona be nega oi atoa inai Bible siridia oi duahia totona; idia hamomokania Bible ese unai hairai gaudia ia gwauhamatalaia.
Tomadiho momokanina ena hairai hanaihanai gaudia haida be inai:
▪ Ia kerere diba lasi Diravana ena hereva momokani amo ia mai, unai Dirava ena ladana be Iehova, bona ita be ia dekenai ita tabekau diba, gari lasi.—Salamo 83:18; Isaia 55:10, 11.
▪ Lalo-manau taudia iboudiai be tomadiho momokanina lalonai idia vareai diba, aonega bada taudia sibona lasi.—Mataio 11:25; 1 Korinto 1:26-28.
▪ Taunimanima edia kopina, edia mauri dalana bona edia moni ena bada dainai ia hahemaoro henidia lasi.—Kara 10:34, 35; 17:24-27.
▪ Helaro namona ia henia maino bona noho namo tanobadana lalonai ita mauri diba, ita lalohisihisi lasi, ita gorere lasi, ita lalo-metau lasi bona ita mase lasi.—Isaia 32:18; Apokalupo 21:3, 4.
▪ Tomadiho momokani dainai iena memba taudia be tadikaka bona taihu bamona idia noho hebou diba, tanobada ibounai lalonai; edia hahediba herevana ai, edia kara ai bona edia lalohadai dekenai idia lalo-tamona diba.—Salamo 133:1; Ioane 13:35.
▪ Tomadiho momokani ese dala ia kehoa taunimanima iboudiai—tatau, hahine bona natu maragidia—ese Dirava ena gaukara idia karaia totona, bona unai dainai edia mauri be mai anina.—1 Korinto 15:58; Heberu 13:15, 16.
▪ Tomadiho momokani ese ita ia hadibaia dahaka dika hehunidia idia noho, bona ita ia hadibaia namo do ita davaria totona edena bamona ita raka be namo.—Hereva Lada-isidia 4:10-13; Isaia 48:17, 18.
Dahaka dainai ita gwau diba unai hairai gaudia do idia noho ela bona hanaihanai? Badina be ena daudau be tomadiho momokani ena daudau hegeregerena—do idia noho ela bona hanaihanai.
Hereva Momokanidia Tahua Dalana
Ita gwau diba hereva momokani ena inai henia tauna badana be mase, badina taunimanima idia mase neganai nega momo idia diba gaudia haida be mase gabunai idia abia lao, bona idia sibona be unai gau dekenai diba idia abia, ma tau ta ia diba lasi. Taunimanima ese nega sisina gunanai idia vara gaudia—hegeregere, lagani 1963 ai U.S. presiden J. F. Kennedy idia alaia mase karana—idia hepapahuahulaia noho. Dahaka ia vara? Daika ia diba namonamo? Reana idia diba namonamo taudia momo idia mase vadaeni. Bona bema unai be momokani lagani 28 gunanai ia vara gauna ta dekenai, lagani handred handred eiava tausen tausen gunanai idia vara gaudia be edena bamona?
Danu, idau negai idia vara gaudia edia sivarai idia torea taudia be taunimanima sibona dainai, gau iboudiai idia diba lasi bona mai edia kara bona lalohadai kereredia ida edia gaukara idia karaia. Unai dainai, bema gau haida edia sivarai be Bible lalonai idia torea lasi, namona be ia laloa maoromaoro tauna ia gwau lasi unai gau dekenai ia diba namonamo.
Tomadiho edia sivarai gunadia idia torea neganai danu, unai hekwakwanai idia vara diba. “Tomadiho Sivaraina Amo Gabeai Idia Vara Gaudia Ita Diba” herevadia idia torea neganai, Noga! magasin idia torea taudia ese taunimanima idia diba namonamo gaudia sibodia idia gwauraia, to momokani, hari inai negai gau haida ita diba lasi. Haheitalai ta be inai: Dark Ages [lagani 476 C.E. bamona ia lao lagani 1000 C.E. bamona] lalonai bona unai nega murinai sibodia idia gwauraia Keristen oreadia ese Keristen tomadiho momokanina idia badinaia momokani, eiava?
Dubu ena sivarai ia stadilaia profesa A. M. Renwick ese unai tomadiho oreadia ia herevalaia, ia gwau: “Unai orea momo edia sivarai bona edia lalohadai Dirava dekenai do ita diba namonamo totona, idau negai gaudia taunimanima ese idia tahua goadagoada be namo.” Renwick ia gwau: “Nega gunanai, idau negai gaudia idia tahua taudia be unai orea idaudia edia hahediba herevadia bona edia kara idia diba totona, unai orea edia inai taudia edia hereva sibona idia abia dae.” Momokani, bema edia turadia edia hereva sibona idia abia dae, unai negai danu reana diba maoromaorona do idia abia lasi. Unai dainai, ena be diba idia tahua goadagoada, to henanadai momo idia do noho.
Bible be edena bamona? Dirava be ena lauma helaga amo unai buka ena hereva ia havaraia dainai, bona tomadiho sivaraidia ia gwauraia dainai, Bible ena hereva ibounai ita abidadama henia diba. To tomadiho koikoi daladia idauidau ia herevalaia momo lasi. Unai be maoro, badina Dirava ese Bible ia henia tomadiho momokanina ena buka ai ia lao totona, tomadiho koikoina totona lasi.
Tomadiho momokanina dekenai danu, Bible ese gau iboudiai ia gwauraia hedinarai lasi. Ia gwauraia hedinarai gaudia idia hegeregere tomadiho momokanina ita diba totona, to nega haida gau haida ia gwauraia goevagoeva lasi. Ena be reana unai gau edia sivarai ita ura laloa bona ita ura ita diba, to hari inai negai unai sivarai be gau badana lasi.
Danu, Bible ese lagani iboudiai edia sivarai ia gwauraia lasi. Haheitalai ta be inai: Heberu Revarevadia [Taravatu Gunana] idia toredia ore negana amo ema bona Iesu ia vara negana lalonai, idia vara gaudia ia herevalaia lasi, unai nega be lagani 400 bona ma haida. Bona Bible ibounai idia torea ore negana amo ia mai bona hari, lagani kahirakahira 1,900 idia hanai vadaeni.
Unai dainai lagani kahirakahira 1,800 lalonai taunimanima be Dirava ena lauma helaga amo Keristen tomadihona ena sivarai idia torea lasi. Unai dainai, toretore tauna Renwick ia hereva hegeregerena, sibodia idia gwauraia Keristen taudia haida edia lalohadai bona kara ita diba namonamo lasi. To ia hedinarai lagani momo lalodiai taunimanima haida ese Keristen taudia ginigunadia edia tomadiho dalana idia badinaia. To henanadai haida ita haerelaia diba lasi, hegeregere, nega gunanai idia noho taudia haida edia ura bona kudou-maoro ita diba lasi. Protestant tomadihodia idia hamatamaia gunalaia taudia haida be edena bamona? Danu, Confucius, Muhammad bona unai bamona tataudia be edena bamona? Ena be hari inai negai idia noho tomadihodia ita hahemaoro henia namonamo diba edia kara dainai, to nega momo taunimanima ita hahemaoro henia namonamo diba lasi, bona idau negai idia mase taudia ita hahemaoro henia namonamo be auka herea.
To, bema Dirava ena tanobada matamatana lalonai, taunimanima Ia Havaraia Tauna ia ura idau negai idia vara gaudia edia sivarai—bona tomadiho gunadia edia sivarai danu—idia torea lou, vadaeni, hahemaoro henia namonamo dalana do ia noho. Unai dala do ia noho ena badina be tomadiho momokanina ena hairai gauna ma ta dainai—mase taudia do idia toreisi lou gwauhamatana unai.—Ioane 5:28, 29; Kara 24:15.
Idia toreisi lou taudia danu do ita herevahereva hebou neganai, bona iseda henanadai edia haere do ita abia neganai, do ita moale bada herea. Idau negai sivaraina idia gwauraia bukadia lalonai edia kara ita duahia. Harihari ita diba lasi gaudia do ita diba, hegeregere, Davara Kakakakana dekenai ia mase Farao tauna, Aigupito dekenai hisihisi ia itaia tauna, ena ladana do ita diba.
Bema dina ta nega vairanai, unai bamona buka idia torea, tomadiho momokani ia havaraia Tauna, Iehova Dirava ena ladana do ia abia isi. Unai ita daradaralaia diba lasi. To henanadai ta ia do noho: Unai negai do oi noho unai buka do oi duahia totona, a?
Diba Sibona Ia Hegeregere Lasi
Cowper ena hereva, inai hereva ena matamanai ai torea herevadia, edia anina be hegeregere tomadiho momokani ena hairai hanaihanai gaudia ita davaria be auka lasi bamona, to nega haida ita davaridia be auka. Unai dainai, lagani 110 gunanai, Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence magasin ginigunana lalonai, inai hereva idia torea: “Hereva momokani be palaoapalaoa maragina ta bamona tano gagaena lalonai. Lalohadai kereredia be ava dikadia bamona idia tubutubu namonamo bona hereva momokani idia koua hegege bona kahirakahira idia koua momokani. Bema oi ura hereva momokani do oi davaria, namona be nega ibounai oi tahua. Bema oi ura iena hairai do oi itaia, lalohadai kereredia oi kokia, ava dikadia bona ava ginigini oi kokia bamona be gau badana. Bema oi ura hereva momokani oi abia, namona be oi tui diho oi dogoatao totona.”
Aiemai ura be “Tomadiho Sivaraina Amo Gabeai Idia Vara Gaudia Ita Diba” herevadia ese duahiduahi taudia idia durua “lalohadai kereredia [idia] kokia, ava dikadika bona ava ginigini [idia] kokia bamona” bena tomadiho momokani ena hairai hanaihanai gaudia do idia diba namonamo.
To diba sibona ia hegeregere lasi. China taudia edia hereva ta ia namo, ia gwau: “Hahediba hereva bema taiana lalonai ia vareai to kudouna lalonai ia vareai lasi, ia be nihi lalonai idia ania gaudia bamona.” Tomadiho momokani ena hairai hanaihanai gaudia ese ita do idia durua namonamo totona, bona ita nihilaia sibona lasi totona, gau badana be ita dibaia gaudia be iseda taiana lalonai idia vareai sibona lasi, to iseda kudouna lalonai idia vareai.
“Oi Hahedinaraia Oiemu Tomadiho Ia Momokani Eiava Ia Koikoi” herevana oi duahia namonamo. Bena, inai henanadai be sibona oi henia: ‘Tanobada tomadiho basileiana lau laloa neganai, hari Voltaire ena hereva lau abia dae, ia gwau tomadiho be “taunimanima edia inai tauna”? Tomadiho edia sivarai lau tahua dainai, unai ese lau ia durua tomadiho momokanina lau diba totona, bona lau diba hari nega dokona ai edeseniai tomadiho momokani lau davaria diba, a? Bema oibe, lau ura lagani 1700 murinai ia noho France toretore tauna Joseph Houbert lau tohotohoa, ia gwau tomadiho momokanina be “iena moale bona iena maduna,” a?’
Idia haere oibe taudia ese Noga! bona ia danu idia halasia bukadia idia duahia, bona unai dainai heduru idia abia noho. Ai ese oi ai hagoadaia ataiai ai gwauraia Zion’s Watch Tower magasin ena sisiba namona oi badinaia totona, ia gwau: “Oi gwau lasi hereva momokanina palaoapalaoa tamona sibona ia hegeregere oi dekenai. Bema palaoapalaoa tamona sibona ia hegeregere, ma palaoapalaoa haida idia vara danu be anina lasi. Namona be oi gogodia hanaihanai, ma haida oi tahudia.”
Oibe, oi haboua noho, oi tahua noho—tomadiho momokani ena hairai hanaihanai gaudia ma haida oi tahua!
[Box on page 18]
Oi Hahedinaraia Oiemu Tomadiho Ia Momokani Eiava Ia Koikoi
▪ Tomadiho momokanina idia badinaia taudia edia lalokau bona lalo-tamona ia goada herea dainai ia ore diba lasi, bona ena be idia be kopina idauidau bona bese idauidau taudia, to edia lalokau bona lalo-tamona ia goada noho. (Ioane 13:35) Tomadiho koikoi ese unai bamona lalokau ia havaraia lasi. To idau, bese idauidau idia tuari heheni neganai, Kain bamona, iena memba taudia idia ala-ala heheni.—1 Ioane 3:10-12.
▪ Tomadiho momokanina be politikol karadia amo ia gini siri bona taunimanima Havaraia Tauna ia naria, ia ese tanobada ena hekwakwanai be iena Basileia gavamani amo do ia hanaia. Tomadiho momokanina ese Nimrod ena haheitalai Babel Kohorona dekenai ia badinaia. Ia be politikol karadia lalonai ia vareai, politikol diravadia ia abidadama henia, ia be edia kara dekenai ia vareai, bona unai dala amo badina ia atoa tomadiho koikoina do idia hadikaia ore totona.—Daniel 2:44; Ioane 18:36; Iakobo 1:27.
▪ Tomadiho momokani ia abia dae Iehova be Dirava momokanina, bona Ia sibona be noho dikana amo ita ia ruhaia diba. Tomadiho koikoina, hegeregere idau negai Aigupito bona Greece lalonai idia badinaia tomadihona, ena dirava be momo; idia be gori gaudia sibodia bona gau namona idia havaraia lasi.—Isaia 42:5; 1 Korinto 8:5, 6.
▪ Tomadiho momokanina ese mauri hanaihanai mai moale danu tanobada dekenai ia gwauhamatalaia. Tomadiho koikoina—hegeregere, Buddhism—ia gwau tanobada dekenai mauri be dika bona taunimanima be unai dika amo do idia ruhaia bena gabeai mauri idauna do idia davaria, to unai mauri ena toana dekenai ita diba namonamo lasi.—Salamo 37:29; Apokalupo 21:3, 4.
▪ Tomadiho momokanina be iena buka badana, Bible amo abidadama goadana taunimanima ia henidia; helaro namona ia henidia bona edia lalona ia hagoadaia lalokau korikori karadia be Dirava bona taunimanima dekenai idia karaia. (2 Timoteo 3:16, 17) Ena be tomadiho koikoidia be mai edia buka helagadia to unai tomadiho koikoidia be unai bamona idia karaia diba lasi.—1 Ioane 5:3, 4.
▪ Tomadiho momokanina lalonai idia noho naria taudia idia lalo-manau. Tomadiho koikoina ena gunalaia taudia ese sibodia edia namo idia tahua goadagoada bona sibodia edia lalohadai idia badinaia; hereva momokani idia hagagevaia bona dagi badana idia tahua politikol karana dekenai eiava tanobada dekenai.—Kara 20:28, 29; 1 Petero 5:2, 3.
▪ Dirava ena siahu henunai do idia noho namonamo totona, taunimanima ese tomadiho momokanina idia badinaia be namo. Unai tomadiho ese tuari kaia korikorina lasi to lauma tuari kaia ia gaukaralaia. To tomadiho koikoina ese hahediba herevadia momokanidia amo ia raka siri; Keristen taudia edia kara korikori ia rakatania badina inai tanobada ena hepapahuahu bona tuari lalonai ia vareai. Taunimanima edia ura gaudia ia laloa momo, to Dirava ena ura ia laloa momo lasi.—2 Korinto 10:3-5.
▪ Tomadiho momokanina ese abidadama lasi taudia edia kudou ia veria diba Dirava momokanina idia tomadiho henia totona. Tomadiho koikoina dainai taunimanima ese Dirava idia abidadama henia lasi, sibodia edia lalohadai idia badinaia, idia gwau taunimanima edia lalohadai dalana hegeregerena hereva momokani ita diba, bona tomadiho idia dadaraia.—Luka 1:17; 1 Korinto 14:24, 25.
▪ Iehova ena Witness taudia ese idia badinaia tomadihona, tomadiho momokanina unai, be lauma dalanai ia goada ia lao; guna unai bamona ia goada ia lao lasi. Tomadiho koikoina ena dabua be rara amo idia hamiroa, lauma dalanai ia hitolo bona taunimanima ese idia rakatania.—Isaia 65:13, 14.
Tomadiho sivaraina dainai, gabeai dahaka do ia davaria? Tomadiho koikoi do ia ore. Oi rakatania! (Apokalupo 18:4, 5) Tomadiho momokanina lalonai oi vareai. Do ia noho ela bona hanaihanai.