Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • g91 10/8 rau 14-17
  • Kahana 5: Gavamani Goevadaena Ia Mai!

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Kahana 5: Gavamani Goevadaena Ia Mai!
  • Noga!—1991
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Gavamani Namona Tahua Dalana
  • Edena Bamona Tiokratik Gavamanina?
  • Tiokratik Gavamani Koikoidia
  • Gavamani Goevadaena be Kahirakahira Do Ia Mai
  • Tiokratik Dalana Oi Badinaia Namonamo Noho
    1998 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Iehova be Ena Siahu amo Ia Lohia
    1994 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Mamoe Bona Naridia Taudia Dirava Ena Lohia Siahuna Henunai
    1994 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Dirava ena Gavamani la Lohia Matamaia
    Mauri Hanaihanai Paradaiso Lalonai
Ma Haida Itaia
Noga!—1991
g91 10/8 rau 14-17

Tanobada Gavamanidia Hahemaoro Henia

Kahana 5: Gavamani Goevadaena Ia Mai!

Tiokratik Dalana: unai hereva be Greek gado herevadia “the·osʹ” (dirava) bona “kraʹtos” (lohia dalana ta) amo idia abia; unai dainai, tiokratik dalana ena anina be Dirava ese ia biagua o ia naria gavamanina ta. Nega haida ia abia hidi taudia edia amo unai kara ia karaia.

BEMA emu moni ia hegeregere oi be davana bada nadi ageva eiava diamond [davana bada nadina] rini do oi hoia totona, oi ura koikoi gauna ta do oi hoia, a? Lasi, ani? To bema haida ese oi idia koia dainai oi laloa oi ese do oi abia gauna ia hanaia diba gauna ta ia noho lasi, vadaeni, reana do oi hoia.

Taunimanima milion milion momo idia koidia vadaeni dainai, idia laloa edia gavamani be gavamani hereadaena bona idia laloa edia gavamani ia hanaia diba gauna ta ia noho lasi. To, momokani, edia gavamani be namo lasi; edia toana be gavamani namona ena toana bamona, to idia be unai bamona lasi. Unai dainai, unai taunimanima idia lalohisihisi, idia lalo-hesiku, bona idia badu.

Gavamani Namona Tahua Dalana

Gunanai, William Ralph Inge be Anglican Dubu ena gaukara tauna badana ta, bona ia be St. Paul’s Cathedral, London dekenai ia gaukara. Lagani 1922 lalonai ia toretore, ia gwau: “Bema taunimanima ese gavamani namona ta idia abia, hahenamo bada herea idia davaria, to madi, unai bamona gavamani ia abia besena ta ia noho lasi.” Dahaka dainai?

United States ena presiden namba 35, John F. Kennedy, ena hereva ese unai henanadai ena haere ena kahana ta ia hahedinaraia, ia gwau: “Ita gwau lasi gavamani ta lasi ese ia lalonai idia noho taudia edia namo eiava edia dika ia hanaia diba. Politikol taudia iboudiai, herevana idia aonega momokani, to idia goevadae lasi bona unai dainai taunimanima ese idia haginia gavamanidia iboudiai do idia kwalimu diba lasi.

England amo ia mai drama torea tauna Philip Massinger, lagani 1600 murinai ia vara tauna, ia hereva maoromaoro, ia gwau: “Bema taunimanima ta ia ura ma taunimanima haida ia biagua, namona be ia sibona ia biagua namonamo guna.” To goevadae lasi taudia ese sibona idia biagua namonamo diba lasi, ani? Momokani, politikol taudia iboudiai amo ta lasi ena diba bona aonega ia hegeregere idia vara gaudia do ia biagua namonamo totona bona unai amo ia sibona ena moale bona noho namo ia havaraia totona. Vadaeni, ia hegeregere lasi taunimanima milion milion edia moale bona noho namo do ia havaraia totona. Bona bema nega iboudiai iena lalohadai idia maoromaoro, ia be siahu lasi unai lalohadai ia badinaia totona.

America toretore tauna Brooks Atkinson ese unai hekwakwanai ia itaia, bona lagani 1951 dekenai ia gwau: “Namona be taunimanima goada hereadia ese ita idia lohiaia, badina taunimanima lohiaia gaukara ia bada herea momokani bona aonega taudia ese taunimanima idia durua harihari be gau badana. To, madi, taunimanima goada hereadia be lasi.” Hari lagani danu, unai hereva ia gwauraia murinai, lagani 40 idia hanai vadaeni, to taunimanima goada hereadia be do lasi.

To momokani, Dirava ia ura lasi taunimanima ese sibona idia lohiaia. Taunimanima ese gavamani goevadaena do idia abia totona, taunimanima goada hereadia ese idia lohiaia be ia hegeregere lasi. To namona be tiokratik gavamanina, Dirava ena gavamani unai, ese ia lohiaidia.

Edena Bamona Tiokratik Gavamanina?

Tiokratik gavamanina be Eden dekenai ia noho, unuseniai Dirava ese tau bona hahine ginigunadia ia atoa. Ia ese gau iboudiai ia lohiaia be maoro dainai, Dirava ese gau iboudiai ia naria mai ena siahu ida.

Lagani 1,900 bamona gunanai, Iuda toretore tauna Flavius Josephus ese Greek gado herevana ta ia havaraia, unai hereva be Motu gado ai idia hahanaia “tiokratik.” Unai hereva ia gaukaralaia, idau negai Iuda besena ia herevalaia totona. Unai be maoro, badina unai negai Dirava ese Iuda besena ia abia hidi. Ena be Dirava be taunimanima haida amo iena lohia dalana ia karaia, to ia ese Israel besena ia lohiaia.​—⁠Deuteronomi 7:6; 1 Sisiga 29:23.

Unai hereva “tiokratik” be gado idaudia dekenai idia abia dae neganai, ena anina idia gwauraia Josephus ese ia gwauraia hegeregerena. To gabeai, ena anina ma haida danu idia atoa kau. The Encyclopedia of Religion bukana lalonai ia gwau “unai hereva amo gavamani ena dala idauidau idia herevalaia, hegeregere, Aigupito ena farao gavamanina, idau negai Israel besena, lagani 500 C.E. bamona ia lao 1500 C.E. bamona idia vara Kerisendom gavamanidia, Calvin ena gavamani, Islam gavamani, bona Tibet ena Buddhist gavamani.”

Toretore tauna W. L. Warren ia gwau “England ena monarchy gavamani lalonai tiokratik king ia noho​—⁠Dirava ese unai king ia gaukaralaia bada tanobada ia biagua namonamo totona, bona king ese Dirava ena ura ia karaia bona iena hahemaoro ia henia.” George Washington University tauna Dewey Wallace, Jr., ia hahedinaraia hari inai negai taunimanima ese unai hereva ‘tiokratik’ be ma dala ta amo idia gaukaralaia, ia gwau, “ ‘aonega’ taudia haida be unai hereva amo ‘pris momo’ besedia idia gwauraia dika.”

“Tiokratik” ena anina be idauidau dainai, tiokratik dala idauidau momo idia noho. Edena tiokratik dalana ese ita do ia durua?

Tiokratik Gavamani Koikoidia

Idia torea sivaraina hegeregerena, gavamani ginigunana, tanobada dekenai, be lagani 4,000 gunanai Nimrod ese ia havaraia gauna. Nimrod be Noa ena tubuna ena natuna. Ia sibona ia halaoa king ta, bona Bible ia gwau ia be “labana tauna mai goada danu Iehova ena vairanai.” (Genese 10:​8, 9) Ia ese sibona ia halaoa lohia tauna ta Iehova gwau-edeede henia totona. Unai dala amo, Nimrod ese sibona ia halaoa politikol diravana ta. Unai hegeregerena, Dirava ena inai tauna badana, dirava koikoina Satana Diabolo, ese Nimrod ia durua. (2 Korinto 4:⁠4) Unai dainai Nimrod ena lohia karana be tiokratik dalana koikoina ta.

Nimrod ena basileia idia noholaia taudia idia parara bona tanobada ena kahana iboudiai dekenai idia lao, to unai murinai, taunimanima idia do laloa noho edia gavamani be tiokratik gavamanidia; anina be idia laloa edia gavamani edia siahu be idia tomadiho henia diravana o diravadia amo idia abia. (Genese 11:​1-9) The Encyclopedia of Religion bukana lalonai ia gwau, unai dainai “tiokratik” herevana idia gaukaralaia “idau negai East besedia idia herevalaia totona, unai bese lalonai tomadiho bona gavamani be gau tamona.”

Bese haida lalonai, taunimanima idia laloa king be dirava hahine badana ta ena adavana o dirava ta ena natuna. Farao taudia ese Aigupito idia lohiaia neganai, unai bamona idia laloa. Ma bese haida lalonai taunimanima idia gwau lasi king be dirava ta bamona o dirava besena amo ia vara. To edia hereva badana be Dirava ese king ia abia hidi. A History of Political Theory bukana lalonai ia gwau, Alesana ese Greece ia lohiaia negana lalonai bona murinai, taunimanima idia laloa king be dirava ta “badina iena basileia lalonai maino ia havaraia, Dirava be tanobada ibounai dekenai ia karaia hegeregerena.” Unai buka be ma ia gwau: “King be Dirava bamona to hanua taudia be unai bamona lasi; unai dainai, bema tau ta ia gwau ia be king, to ia hegeregere lasi unai dagi ia abia totona bona Guba ese unai tau ia hanamoa lasi, vadaeni, dika badadia momo do ia davaria.”

Taunimanima idia gwauraia Keristen negana lalonai danu, taunimanima momo idia laloa king be Dirava bamona. Teutonic iduhu taudia be Katolik tomadihona lalonai idia vareai murinai, edia king ena dagi ia bada ia lao. Dubu ese king ena korona ia henia neganai, toana be Dirava ese unai king ia abia hidi ia lohia totona. Unai kara dainai, metairametaira inai hahediba herevana ia vara: Dirava ese gwaumaoro be king besedia ia henia, idia lohia totona.

“Keristen” negana ia do mai lasi neganai danu, Roma ena Kaisara besedia ese edia gavamani idia halaoa tiokratik gavamanina bamona, badina idia gwau idia be dirava. Roma taudia idia laloa tanobada taudia ese idia lohiadia neganai, unai be hegeregere dirava ese ia lohiadia; unai dainai edia gavamani be tiokratik gavamanina koikoina ta, Nimrod ena gavamani bamona. Keristen taudia ginigunadia edia negai, Iuda tomadiho gunalaia taudia ese Iesu idia dadaraia, idia gwau King ai do ia lao lasi. Idia gwau: “Ai be mai emai king ta lasi, Kaisara sibona.” Unai amo idia hahedinaraia tiokratik gavamanina koikoina idia ura henia bada to tiokratik gavamanina momokanina, Iesu ese ia harorolaia gauna, idia ura henia lasi.​—⁠Ioane 19:⁠15.

Iehova ena tiokratik lohia dala ese ma lohia dala iboudiai ia hanaia, unai dainai Satana ese dala ia tahua unai tiokratik dala ena kara haida be taunimanima edia koikoi lohia karadia lalonai ia atoa totona​—⁠to ia kwalimu lasi. Unai tiokratik gavamanidia koikoidia iboudiai idia goevadae lasi momokani. Momokani, ita gwau diba lasi idia ta be Dirava ena lohia dalana ta eiava iena gaukara taudia edia amo ia lohiaia dalana ta. Tiokratik dala momokanidia idia tohotohoa toho, to idia tohotohoa namonamo lasi bona taunimanima edia goevadae lasi lohia karana, dirava koikoina ta ese ia biagua karana unai, idia hahedinaraia.

Unai hegeregerena, Bible lalonai unai dirava ia gwauraia “inai tanobada ena lohia” bona “inai tanobada ena dirava.” (Ioane 12:31; 14:30; 2 Korinto 4:⁠4) Unai badina dainai ia be mai ena dala “tanobada edia basileia ibounai mai edia hairaina danu” be Iesu dekenai ia henia totona. Iesu ese unai hedibagani ia dadaraia vaitani. (Mataio 4:​8-10) Iesu ia diba tiokratik gavamani korikorina be Dirava momokanina tamona, Iehova, sibona ena amo ia vara, unai dainai Satana ese Iesu ia koia diba lasi bona Iesu ese taunimanima edia gavamani, tiokratik gavamani korikorina ena gabu ai idia haginia gaudia, ia abia dae lasi; idia be Dirava ena kara namodia iboudiai dala maorona ai idia hahedinaraia diba lasi. Unai kara namodia be Dirava ena tiokratik gavamani momokanina sibona dekenai idia hedinarai.

Gavamani Goevadaena be Kahirakahira Do Ia Mai

Lagani haida gunanai, University of Essex tauna ladana Hugh Brogan ia gwau: “Taunimanima ese politikol dalana ai idia sibona bona edia orea do idia hamauria totona, gau badana be idia laga-ani lasi to hanaihanai gavamani dala matamatadia idauidau idia tahua, nega idauidau ai edia mauri durua gaudia do idia davaria totona.” Nimrod ena nega amo ia mai hari, taunimanima be unai bamona idia karaia; gavamani idauidau idia havaraia loulou, nega idauidau ai edia mauri durua gaudia do idia davaria totona. To ia hedinarai goevagoeva, taunimanima edia lohia daladia idia kwalimu diba lasi. Unai dainai ma nega daudau idia atoa unai gau idia tahua lao totona be anina lasi, ani?

Gau namona be inai: Lagani 1914 ai nega ia ginidae Iehova ena Mesia Basileiana be guba dekenai idia haginia totona, bona taunimanima edia kavakava karana, gavamani idauidau idia ura karaia to ia namo lasi tohoa lou tohoa lou karana unai, ia hadokoa totona!a Lagani 1914 amo ia mai hari, ena be taunimanima edia gavamani ese edia mauri idia dogoatao auka masemase, to edia nega dokona lalonai idia noho. (Daniel 7:12) Bible ese iseda nega ia gwauraia ‘nega dokona.’ (2 Timoteo 3:​1-5) Ia hedinarai goevagoeva kahirakahira Dirava ese taunimanima edia gavamani do ia hadikaia ore. Unai toana ia hedinarai goevagoeva dainai, kudou-maoro taudia iboudiai ese idia gorea diba lasi. Taunimanima ese unai toana idia laloa nege diba, to idia kokia diba lasi.

Bible bukana Daniel karoa 2 lalonai, Iehova ena Mesia Basileiana amo ia vara tiokratik lohia dalana be inai bamona ia laulaulaia, ia gwau “taunimanima edia imana amo idia utua lasi” nadina ta be “kaivakuku [taunimanima edia lohia dalana ia laulaulaia gauna] ena auri bona raro aena ia botaia bona ia moia.” Anina be Dirava ese iena Basileia ia haginia vadaeni, bona taunimanima edia lohia dala dikadia idauidau iboudiai kahirakahira do ia hadikaia. Do ia haorea vaitani, a? Bible ena haere be inai: “Unai negai, auri, raro, auri laboralabora, siliva, bona golo, iboudiai ia moia, bona taboro neganai uiti idia kwadia gabuna ena momoru bamona ai ia lao, bona lai ese ia hodadia oho, bona idia davaria diba lasi.”​—⁠Daniel 2:​34, 35.

Taunimanima edia gavamani dikadia do idia ore vaitani dainai, ia hedinarai taunimanima edia lohia dalana idia abia isi taudia ese dika do idia davaria. Taunimanima milion milion be unai gau dekenai idia lalo-parara dainai, idia diba, aonega dalana be idia be taunimanima edia lohia dalana dikana dekenai do idia abidadama henia lasi, to unai gau ia hereaia gauna idia abidadama henia be namo. Taunimanima be lagani tausen tausen lalonai idia lohia kerere dainai, hekwakwanai idia vara. Guba bona tanobada ibounai ia havaraia Tauna, Iehova Dirava, sibona ese unai hekwakwanai ia kokia diba. Tiokratik gavamani momokanina sibona ese hari inai negai idia vara hekwakwanaidia ia hanaia diba, ma dala ta be lasi.

Noga! karaia taudia idia ura “Tanobada Gavamanidia Hahemaoro Henia” herevadia dainai, oi diba gavamani ta oi abia hidi be gau badana. Ai ura dikadika unai hereva ese oi do idia durua bena mai emu aonega ida gavamani ta do oi abia hidi. Tanobada gavamanidia idia hahemaoro henia vadaeni, bona idia davaria idia be hegeregere lasi. Dahaka do oi abia hidi? Gavamani namona ia tohotohoa namonamo diba lasi koikoi gauna ta, o gavamani namona momokanina ta? Do oi abia hidi gauna be taunimanima edia lohia karana, o Dirava momokanina, Iehova, ena lohia karana?​—⁠Daniel 2:44; Mataio 6:⁠10.

[Footnotes]

a Dirava ena Basileia be lagani 1914 ai idia haginia bona unai lagani amo inai tanobada be ena nega dokona lalonai ia noho. Bema oi ura unai hereva do oi hamomokania, Mauri Hanaihanai Paradaiso Lalonai bukana, karoa 16 bona 18 oi duahia. Lagani 1982 ai, Watch Tower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese unai buka ia karaia.

[Box on page 16]

Iehova Ena Tiokratik Lohia Karana ese Do Ia Karaia Gaudia

◆ Idia manoka buruka taudia ese edia goada do idia abia lou, hegeregere idia matamata lou bamona.​—⁠Iobu 33:⁠25.

◆ Tuari do idia doko.​—⁠Salamo 46:9; Isaia 9:⁠7.

◆ Ruma namo hereadia be ruma besedia iboudiai do idia abia.​—⁠Isaia 65:⁠21.

◆ Gorere taudia bona tauanina dika taudia do idia namo.​—⁠Isaia 33:24; 35:​5, 6.

◆ Mase taudia do idia toreisi lou.​—⁠Isaia 25:8; Kara 24:15; Apokalupo 20:⁠13.

◆ Kara dika, sihari kava bona henaohenao karadia be tanobada amo do idia ore.​—⁠Hereva Lada-isidia 2:​21, 22.

◆ Aniani momo be taunimanima iboudiai do idia abia.​—⁠Salamo 72:16; Isaia 25:⁠6.

◆ Taunimanima bona animal edia huanai maino do ia vara lou.​—⁠Isaia 11:​6-9; Esekiel 34:⁠25.

◆ Gaukara namona mai anina bada be taunimanima iboudiai do idia abia.​—⁠Isaia 65:​22, 23.

◆ Tanobada be paradaiso ai do ia lao.​—⁠Isaia 35:​1, 6, 7; Luka 23:⁠43.

Taunimanima ese politikol gwauhamata hereva koikoidia idia halasia, to ataiai herevadia be unai bamona lasi; idia be Dirava ena gwauhamata herevadia, bona “Dirava ia koikoi diba lasi.”—Heberu 6:⁠18.

[Picture on page 17]

Gavamani goevadaena ena hahenamo hanai- hanaidia oi abia diba!

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia