Iehova ese Lau Ia Hagoadaia Dibura Rumana ta Lalonai
ISAIAH MNWE ESE INAI SIVARAI IA GWAURAIA
Kota idia karaia lasi, bona kara dika lau karaia lasi. To, lau idia siaia dibura rumana ta dekenai, Africa ena siahu masemase gabuna, Sahara Desert ai; unuseniai gaukara aukana lau karaia. Lauegu turadia idia diba lasi lau be unuseniai. Unai be lagani 1984 ai ia vara. Unai kerere ia vara dalana do lau gwauraia hedinarai.
LAGANI 1958 ai, egu lagani be 12 neganai, egu kakana be Iehova ena Witness tauna ta ai ia lao. To, egu tamana sinana ese edia sene diravadia idia tomadiho henidia noho, emai noho gabuna, Abia State, Nigeria ai.
Lagani 1968 ai Biafra ena ami ai lau vareai. Tuari gabunai lau ese Iehova ena Witness taudia edia kara lau laloa, tuari amo idia gini siri, bena Dirava lau noia lau do ia durua. Lau gwauhamata henia, bema tuari amo lau do ia harohoa mauri, iena Witness tauna ta ai do lau lao.
Tuari ia doko murinai, egu gwauhamata lau hamomokania haraga. July 1970 ai lau bapatiso bena maoromaoro pioneer gaukarana lau karaia matamaia. Gabeai elda dagina idia henigu Keristen kongregesen lalonai. Nega sisina murinai Nigeria ena branch opesi ese lau idia noia, misinari gaukarana do lau karaia idau tanona ta ai; unai tano ena gavamani ese Iehova ena Witness taudia edia orea ia rejista lasi. Edia hereva lau abia dae bena January 1975 ai lau lao.
Lau Idia Dogoatao
Lagani 1978 ai lau idia duanaia, Witness taudia unai tano ai do lau vadivadi henidia. Idia be momo lasi, unai dainai lau laolao momo, kongregesen idia noho gabudia iboudiai bona kamonai taudia idia noho gabudia lau lao henidia. Nega momo pulisi ese lau idia henanadai henia. Nega rua lau idia koua bena dina hani ai iseda gaukara lau idia nanadailaia.
Bena, June 1984 ai, Sunday daba ta ai, haroro totona ai hegaegae neganai, gavamani tauna ta ese ai ia hamaoroa pulisi idia ura Iehova ena Witness taudia do idia dogodiatao. Pura tamona murinai, Togo tauna Djagli Koffivi bona lau idia dogoatao. Ai idia laohaia pulisi edia hedikwota, bena ai idia hagania Iehova ena Witness taudia iboudiai unai siti ai edia ladadia do ai hadibadia. Ma idia gwau: “Bema lasi, umui do ai ruhaia lasi.”
Lau gwau: “Umui be pulisi taudia. Emui gaukara be umui ura abia taudia umui tahudia. Lau be emui gaukara tauna lasi.” Miniti 30 bamona ai herevahereva bena pulisi idia gwau ai do idia dadabaia. To, emai Keristen tadikaka edia ladadia ai hamaorolaidia lasi. Bena idia gwau lauegu Baibel bukadia iboudiai do idia dogodia tao.
Ai Idia Dogoatao Neganai
Pulisi steiseni ai lou henia neganai, Djagli bona lau ese buka be taraka amo ai kokidia. Unai ai karaia neganai, pepapepa ta be egu Baibel amo ia moru. Ia be distrik hebouhebouna ena program ta, ia lalonai be unai tano ena Keristen elda taudia iboudiai edia ladadia. Lau abia haraga bena egu poketi ai lau udaia. To, pulisi tauna ta ese lau ia itaia bena lau ia hagania do lau henia. Egu lalona ena mamina be dika herea.
Unai pepapepa be pata ta latanai ia atoa, bena Djagli bona lau ese buka ma haida be unai daiutu lalonai ai abidia vareai neganai, unai pepapepa be pata amo lau abia, egu poketi ai lau udaia. Bena lau gwau lau ura mei. Pulisi tauna ta ese lau ia hakaua lao mei rumana. Iduara lau koua murinai, pepapepa lau darea sisisisi, toilet ai lau negea bena toilet lau presia, ranu ese ia abia lao.
Pulisi taudia be unai idia diba neganai, idia badu dikadika. To idia ura lasi lau do idia samania, edia biagudia ese idia do idia samanidia garina, badina lau idia gimaia namonamo lasi neganai unai pepa lau negea. Dina 17 ai idia dogoatao, bena pulisi inspekta ta ese ai ia haduaia emai kohu do ai gogoa badina ai do idia laohaia idau gabuna ta. Dabua haida be plastik baege lalonai ai udadia, bena idia henudiai Baibel maragina ta, tau ta ese ia henimai hehuni gauna, be lau hunia.
Witness taudia ai hadibadia ai do idia laohaia idau gabuna ta. Kerukeru dabai, July 4, 1984 ai, pulisi inspekta ese ai ia sekea namonamo, bona ai ia hagania emai dabua be baege amo do ai kokidia, emai imana ai do ai taudia dae. Lau kokia kokia, bena siedi ginigabena lau kokia gwauraia neganai, ia gwau do lau udadia lou. Unai dainai egu Baibel ia itaia lasi.
Dibura Rumana, Tano Gagaena Ai
Pulisi ese ai idia laohaia peleini gabuna, bena ami peleini ta ai ai gui. Hora haida murinai peleini be taoni maragina ta ai ia diho, tano gagaeana ai, bena ai idia laohaia dibura rumana, bona ai be biaguna idia henia. Emai varavara bona emai turadia idia diba lasi ai be edeseniai.
Unai gabu be Sahara Desert ai. Unuseniai be au bona tubutubu gaudia momo lasi, bona ruma edia haba be kopukopu kaukauna amo idia karaia. Ranu davaria totona, tano idia geia diho mita ta mai kahana. Unai gabu tauna ta, ena lagani be 31, ese ai ia hamaoroa nega tamona mo medu ia itaia! Unai gabu ia siahusiahu. Dibura tauna ta ia gwau dina ta siahu hahetohoa gauna ena maka be 60° C! Nega ibounai lai badana ia toa, miri ia odaia mai, emai kopina bona emai matana ia hahisidia.
Ta be unai gabu ai ia ginidae neganai, ena lalona ia parara ia be panisi henia gabuna dika hereana ai ia noho. Haba badana ese dibura rumana ia koua hegege bona lai bona dina ia koudia sisina danu. Bema ta ia ura unai gabu amo do ia heau mauri, ikerukeru gabuna ta do ia davaria lasi, badina be unai gabu murimurinai, au eiava ma gau ta be lasi.
Dibura rumana ai do ai vareai lasi neganai, dibura biaguna ese emai kohu ibounai ia sekea. Ai ia hagania gau iboudiai be emai baege amo do ai kokidia. Emai siedi ta ta lau kokidia, ela bona Baibel ia koua gauna sibona ia noho, bena baege lau abia isi, ena lalona lau hahedinarai henia, bona lau gwau: “Gwaumaoro be ai idia henia inai sibona do ai mailaia.” Bena ia hamaoromai dibura rumana ena magu ai do ai vareai. Ai abia vareai bukana tamona be Baibel.
Emai Noho Dalana Dibura Ai
Dibura taudia iboudiai be 34 bamona. Idia be kara dika rohoroho taudia; edia sivarai be bada unai tano ai. Idia momo be ala-ala taudia, idia hahelalo-kerehaidia diba lasi taudia. Ai ibounai be daiutu badadia rua ai ai mahuta. Unai daiutu padadiai be daramu ta mai ena koua gauna lasi, ia lalonai ai kukuri. Ena be dibura taudia be daba daba iboudiai unai daramu ena anina idia bubua ore, to lao momo herea idia mai, ena paraka bona ena miro moalelaia totona.
Aniani tamona ai ania loulou, sorghum (uiti bamona gauna) unai. Dibura taudia ese nadi amo idia makohia, bena idia nadua. Unai murinai mereki ta ta ai idia kadoa bena dibura taudia ta ta edia mahuta gedadia ai idia atoa, to idia koua lasi. Gaukara amo ai lou mai neganai, lao momo herea ai itadia, emai aniani ai idia helai. Emai mereki ai abia isi neganai, idia roho oho. Dina ginigunadia ruaosi ai gau ta ai ania lasi. Bena dina ihatoina ai, lao ai luludia, aniani kopina ai kokia, bena orena ai ania. Iehova ai noia ai do ia naria do ai gorere garina.
Dina siahuna ai ai gaukara, magu gunadia ai hamakohidia bona matamatadia ai haginidia. Gaukara be auka herea. Daba 6:00 okoloka ela bona dina tubua ai gaukara, bena ai aniani; unai murinai ai gaukara lou ela bona adorahi 6:00 okoloka. Laga-ani dinadia be lasi. Siahu neganai siahu ese ai ia hadikaia, bona keru neganai keru ese ai ia hadikaia. Gadi taudia danu ese ai idia hahisia.
Lauma Dalanai Ai Goada Noho
Djagli bona lau ese Baibel ai duahia hehuni, bona ai duahidia herevadia ai herevalaidia hebou. Taunimanima vairadiai ai duahia diba lasi, gadi taudia ese do idia abia oho bona ai do idia panisia garina. Baibel stadi ta be dibura tauna ta ida lau hamatamaia. Nega momo ena kerosini lamepa ia henigu, bena hanuaboi momokani ai lau noga bona Baibel lau duahia ela bona daba rere. Unai dala amo Baibel ibounai lau duahia ore.
Dibura taudia ai haroro henidia, bona idia ta ese gadi badana ia hadibaia. Ai hoa, badina be unai gadi ese Noga! magasin ta ia henia, bena ia ese ai ia henia. Unai magasin lau duahia loulou. Emai duahiduahi bona haroro karana ese ai idia durua, lauma dalanai ai goada noho totona.
Emai Turadia Lau Tore Henidia
Revareva ai torea o ai siaia be taravatu. To, ai ia lalo namo henia tauna ta ia gwau lau do ia durua. August 20 ai, pura sikis ai dibura vadaeni murinai, revareva rua lau toredia hehuni, ta be Nigeria ena embasi ena bona ta be Witness taudia haida edia. Miri ai lau hunidia bena nadi amo unai gabu lau makaia. Gabeai unai tau ia mai bona ia abidia.
Pura haida idia ore vadaeni, to hereva ta lau kamonai lasi. Lau laloa unai tau ese unai revareva ia siaidia lasi. To ia siaidia, bona aiemai Witness turadia ese dala idia tahua ai be unai dibura do ai rakatania totona. Nigerian Ministry of External Affairs danu ese unai gavamani ia nanadaia dahaka dainai unai bamona dibura rumana ai lau idia koua.
November 15, 1985 ai, gadi taudia ese ai idia hakaua lao haisikuli ta dekenai. Lau idia hagania toilet do lau hagoevaia. Ena be ena paipa ia koua, to pura momo lalodiai idia iusilaia vadaeni, bona kukuri amo ia honuhonudae. Lau idia hagania unai kukuri do lau kokia. Tulu be lasi, egu imana sibona. Unai gaukara karaia dalana lau laloa noho lalonai, gadi badana ia mai, lau ia hamaoroa distrik opesa ia ura lau do ia itaia.
Lau ginidae neganai, distrik opesa ese lau ia hamaoroa vanegai ia be tano ena presiden ida idia hereva. Presiden ese egu sivarai ia kamonai vadaeni bona ia gwau bema lau ese Iehova ena Witness taudia iboudiai unai tano ai edia ladadia do lau henia, maoromaoro lau do idia ruhaia. Lau gwau lou, Iehova ena Witness taudia tahudia gaukarana be pulisi taudia edia gaukara. Distrik opesa ese lau ia hamaoroa namona be edia hereva do lau laloa namonamo. Ia gwau dina foa o faiv lau do ia henia, do lau laloa totona. Bena gadi taudia ese lau idia hakaua lao dibura rumana; unai toilet dikana lau idia hakaua lao lasi dainai lau moale!
Dina faiv murinai, distrik opesa ese lau ia nanadaia egu lalohadai be dahaka. Lau hamaoroa lau be dibura ai lau noho badina be Dirava momokanina lau gwauraia hedinarai, kara kererena ta lau karaia lasi. Lau gwau lau be mai egu paspot bona mai egu gwaumaoro pepana unai tano ai do lau noho. Siti lau lao henidia negadia iboudiai pulisi taudia lau hamaorodia. Taravatu ta lau utua lasi, unai dainai lau nanadaia, lau gwau: “Dahaka dainai lau idia panisia? Bema idia ura lasi inai tano ai do lau noho, dahaka dainai lau idia lulua lasi? Dahaka dainai inai gabu dikana ai lau idia siaia mai?”
Miniti 15 bamona lau hereva. Lau doko neganai, lau ia haduaia egu hereva iboudiai be pepa ta ai do lau torea bena presiden do ia henia. Pepa ia henigu, bena rau hani lau torea.
Ai Idia Ruhaia Nege!
Hereva ma ta lau kamonai lasi ela bona January 1985; unai neganai hua seven dibura ai lau noho vadaeni. Gadi badana ese lau ia nanadaia, Nigeria ena embasi lau tore henia eiava. Lau haere, lau gwau, “Oibe.”
Ia gwau: “Badina be dahaka? Dahaka dainai lau oi hamaoroa lasi?”
Lau hamaoroa unai be iena gau lasi. Lau gwau egu revareva ai ia lau samania lasi, badina be ia ese lau ia siaia lasi dibura dekenai. Lau gwau: “Lauegu sinana danu ia diba lasi lau be edeseni.” Bena ia ura ia diba unai revareva be edena dala amo lau siaia, to lau hamaoroa lasi.
Kerukeru, gadi taudia ese lau idia hamaoroa Djagli bona lau be idau gabuna ta ai idia siaia gwauraia. Emai dabua idia kokidia bena ai idia sekea. Egu Baibel be egu stadi tauna lau henia vadaeni, badina lau diba bema gadi taudia ese lau dekenai idia davaria, do idia dogoatao. Unai tau ese ai ia hamaoroa, do idia ruhaia neganai ia be Iehova ena Witness tauna ta ai do ia lao. Ai ese ia ai gurigurilaia.
Nega daudau lasi murinai, lau idia siaia lao Nigeria, bena February 1985 ai, sekit naria gaukarana lau karaia lou unai tano ai. Lagani 1990 amo ema lau be distrik naria gaukarana lau karaia Nigeria ai. Hari, Djagli be Côte d’Ivoire ai Dirava ena gaukara ia goadalaia.
Lau dekenai ia vara gauna dainai, lau diba dagedage bada negadiai Iehova Dirava ese ita ia hagoadaia diba. Dibura rumana ai ai noho neganai, nega momo iena imana ai itaia, ai ia gimaia. Ai idia ruhaia nege neganai, lau diba Iehova ia diba ena hesiai taudia be edeseniai idia noho, dahaka idia hisihisilaia, bona hedibagani amo do ia hamauridia dalana danu.—2 Petero 2:9.