Ia Namo Lou ‘Tanona’ ai Idia Noho Hebou Taudia
“Taunimanima ese, Lohiabada ena hahelagaia taudia umui do idia gwauraia. Umui be iseda Dirava ena hesiai taudia.”—ISAIA 61:6.
1, 2. (a) Idau bese taudia, Israela ai idia halaoa taudia, edia dagi Israela lalonai be dahaka? (b) Hari inai negai ‘hutuma bada herea’ ese dahaka lalohadai idia hahedinaraia?
GUNAGUNA, Israela ese Iehova ia badinaia noho neganai, Iena hairai be tanobada besedia vairadiai ia hahedinaraia. (Isaia 41:8, 9; 43:10) Unai dainai idau bese taudia momo idia lao bona Iehova ena abia hidi besena ida ia idia tomadiho henia. Israela idia hereva henia, Ruta ese Naomi ia hereva henia hegeregerena; ia gwau: “Oiemu bese be lauegu bese do idia lao, bona oiemu Dirava be lauegu Dirava do ia lao.” (Ruta 1:16) Taravatu gwauhamatana ena hereva idia abia dae bona idia badinaia, edia tatau edia kopina idia utua. (Esodo 12:43-48) Hahine haida ese Israela taudia idia adavaia. Rahaba, Ieriko hahinena, bona Ruta, Moaba hahinena, be Iesu Keriso ena tubuna taudia edia iduhu lalonai idia vareai. (Mataio 1:5) Unai bamona idau bese taudia be Israela ena orea lalonai idia vareai.—Deuteronomi 23:7, 8.
2 Unai idau bese taudia Israela lalonai hegeregeredia, hari inai negai ‘hutuma bada herea’ ese horoa taudia oredia idia hereva henidia, idia gwau: ‘Umui danu do ita lao, badina be ai be ai kamonai vadaeni, Dirava be umui dekenai ia noho.’ (Apokalupo 7:9; Sekaraia 8:23) Idia abia dae unai horoa Keristani taudia be Iehova ena ‘hesiai tauna mai ena kamonai bona mai ena kara maoromaoro,’ bona idia ida idia gaukara hebou namonamo dainai, horoa taudia bona “mamoe idaudia” be ‘orea tamona, naria tauna danu ia tamona.’ (Mataio 24:45-47; Ioane 10:16) Vadaeni, dahaka be hutuma bada herea dekenai do ia vara, edia tadikaka, horoa taudia, iboudiai ese guba dekenai edia davana do idia abia neganai? Namona be idia gari lasi. Inai “nega ena dokona” lalonai, Iehova ese naridia dalana ia hegaegaelaia, unai nega ena.—2 Timoteo 3:1.
Lauma ‘Tanona’ Ta
3 Guba gavamanina, ia lalonai horoa Keristani taudia 144,000 do idia lohia gauna, be aposetolo Petero ese ia perovetalaia, ia gwau: “Dirava ese ia gwauhamata vadaeni, guba matamata bona tanobada matamata do ia havaraia. Inai totona do ita naria noho. Unai gabu dekenai be kara maoromaoro sibona do ia noho.” (2 Petero 3:13) Unai “guba matamata” be lagani 1914 lalonai ia havaraia, guba Basileiana lalonai Keriso be King ai ia halaoa neganai. To “tanobada matamata” be edena bamona?
4. (a) Dahaka hoa gauna be lagani 1919 lalonai ia vara? (b) ‘Nega sisina lalonai ia havaraia besena’ be dahaka, bona ‘dina tamona sibona lalonai ia vara tanona’ be dahaka?
4 Guna, Babulonia Badana ese horoa taudia ia guia, to lagani 1919 lalonai Iehova ese ia ruhadia. (Apokalupo 18:4) Kerisendom gunalaia taudia ese unai idia hoalaia bada. Baibel ese ia herevalaia, ia gwau: “Daika ese unai bamona kara ena sivarai ia kamonai vadaeni? Daika ese unai bamona kara ia itaia vadaeni? [Tano] ta be dina tamona sibona lalonai do ia vara, a? Bese ta be nega sisina lalonai do idia havaraia, a?” (Isaia 66:8) Horoa taudia ia ruhaia murinai, edia orea be tanobada besedia vairadiai ia hedinarai neganai, momokani ia be ‘dina tamona lalonai ia vara’ besena. To ia gwauraia ‘tanona’ be dahaka? Ia be gaukara gabuna ta, unai vara matamata ‘besena’ ia henia gabuna unai; lauma dalanai unai gabu be idaunegai Israela tanona ida idia hegeregere. Unai gabu dekenai Paradaiso perovetalaia herevadia, Isaia ena buka ena, be lauma dalanai idia momokani, hari inai nega lalonai. (Isaia 32:16-20; 35:1-7; ma danu Heberu 12:12-14 itaia.) Herevana Keristani tauna ta be edeseniai ia noho, ia be unai “tano” dekenai.
5. Dahaka bese ena badina be lagani 1919 lalonai ia vara? Mani oi gwauraia.
5 Inai ena anina, Petero ese ia perovetalaia “tanobada matamata” dekenai, be dahaka? Unai “bese” matamatana, hanamoa lou ‘tanona’ lalonai lagani 1919 ai ia vara besena, be do ia bada ia lao ela bona tanobada hegegemadai; unai orea lalonai be Iehova hanamoa taudia—horoa taudia bona horoa lasi taudia danu. Hari orea be Aramagedono amo do ia roho mauri, bena Dirava ena tanobada matamatana lalonai do ia vareai. Inai dala amo ita laloa unai bese be kara maoromaoro besena badana ena badina. Unai bese badana, tanobada matamata unai, be do ia noho, Satani ena tanobada do idia hadikaia ore murinai.a Lagani 1935 bamona ai, horoa taudia,orea ta bamona, be ia namo lou tanona lalonai idia haboudia lou vadaeni. Unai murinai mamoe idaudia hutuma bada herea gogoa gaukarana idia goadalaia, ema bona hari unai mamoe edia momo be kahirakahira milioni ima. (Apokalupo 14:15, 16) “Tano” ena bada be hegeregere lasi do idia noholaia, a? Lasi, ena hetoana idia habadaia diba, edia momo hegeregerena. (Isaia 26:15) Momokani, ita moale bada, badina be ita itaia, horoa taudia oredia ese “tano” be “huahua”—hahegoada lauma anianina—amo idia hahonua lalonai, noholaia taudia idia momo daekau noho. (Isaia 27:6) To Dirava ena orea taudia edia “tano,” ia hanamoa lou vadaeni ‘tanona,’ lalonai, unai mamoe idaudia edia dagi be dahaka?
Idau Bese Taudia be “Tano” Lalonai Idia Gaukara
6 Idau bese taudia, Israela tanona lalonai Iehova idia tomadiho henia, ese Mose ena Taravatu idia badinaia. Unai hegeregerena, ia hanamoa lou ‘tanona’ lalonai, hari inai negai hutuma bada herea ese ena hahegani idia badinadia. Edia tadikaka, horoa taudia, ese idia hadibadia dainai, tomadiho koikoi ibounai idia dadaraia bona rara taravatuna idia badinaia. (Kara 15:19, 20; Galatia 5:19, 20; Kolose 3:5) Iehova idia lalokau henia mai edia lalona ibounai, mai edia darana ibounai, mai edia souli ibounai, bona mai edia goada ibounai, bona edia dekena tauna idia lalokau henia, sibodia idia lalokau henia hegeregerena. (Mataio 22:37; Iamesi 2:8) Idaunegai Israelana lalonai unai idau bese taudia ese Solomona ena dubu haginia gaukarana idia durua, bona tomadiho momokani haginia lou karadia danu. (1 Sivarai 22:2; 2 Sivarai 15:8-14; 30:25) Hari inai negai, hutuma bada herea danu be unai bamona idia heduru. Kongregesen bona sekit idia hagoadaia, bona Kingdom Hall, Assembly Hall, bona brens rumadia idia haginia.
7. Babulonia amo idia lou lao neganai, Levi taudia edia momo be hegeregere lasi dubu gaukaradia do idia karaia, unai dainai dahaka be Ierusalema lalonai ia vara?
7 Lagani 537 B.C.E. lalonai, Israela be Babulonia amo idia giroa lou neganai, dubu gaukaradia be dubu gunana ena gabu dekenai idia karaia matamaia. To, idia giroa lou Levi taudia be momo lasi. Unai dainai, idia ese Nethinim taudia—idau bese taudia, edia kopina idia utua bona guna Levi taudia idia durua taudia unai—edia gaukara dubu lalonai idia habadaia. To, idia be horoa hahelaga taudia, Arona ena iduhu taudia, ida idia hegeregere lasi.b—Esera 7:24; 8:15-20; Nehemia 3:22-26.
8, 9. Dokona negana lalonai mamoe idaudia ese edia hesiai gaukarana helagana edena bamona idia habadaia?
8 Hari inai negai horoa Keristani taudia ese unai dala idia badinaia. “Dokona negana” lalonai, Dirava ena orea taudia edia “tano” lalonai, horoa taudia edia momo be ia maragi ia lao. (Daniela 12:9; Apokalupo 12:17) Unai dainai, hutuma bada herea ese “Dirava ena hesiai gaukara” ena kahana badana idia karaia. (Apokalupo 7:15) Edia tadikaka, horoa taudia, idia tohotohodia, ‘hanamoa Dirava dekenai idia henia, boubou gauna bamona.’ ‘Kara namodia idia laloaboio lasi, bona kohu lasi taudia danu, edia kohu idia abia hebou,’ badina be idia diba “inai bamona karadia be boubou gaudia bamona, Dirava ese ia moalelaia gaudia.”—Heberu 13:15, 16.
9 Inai danu, lagani ta ta iboudiai hutuma bada herea idia momo daekau haraga dainai, naridia gaukarana ia bada ia lao. Guna, unai gaukara be horoa Keristani taudia sibodia mo ese idia karaia. To hari inai negai, kongregesen momo, bona sekit, distrik, bona brens danu, naridia gaukaradia be mamoe idaudia idia henidia. Lagani 1992 lalonai idia haida idia abia hidi, Hakaua Oreana ena komiti edia hebou lalodiai do idia helai bona do idia durudia mo. To, mamoe idaudia ese edia bamodia, horoa Keristani taudia, idia badinaia noho, bona durudia karadia idia laloa bada, badina be idia be Iehova ena hesiai tauna mai ena kamonai bona mai ena kara maoromaoro.—Mataio 25:34-40.
“Iduhu Lohiana” ta Bamona
10 Hesiai tauna mai ena kamonai bona mai ena kara maoromaoro ese mamoe idaudia be gunalaia dagidia ai ia hagaukaradia dalana be Sekaraia 9:6, 7 (NW) ese ia perovetalaia. Ia gwau: “Ariara natuna be Asadoda lalonai do ia noho, bona lau ese Pilistia tauna ena heagi do lau hadokoa. Bona lau ese gau mai edia rara be ena uduna amo do lau abia oho, bona gau dika rohorohodia be ena isena padadia amo danu, bona momokani do ia noho iseda Dirava ena; bona Iuda lalonai iduhu lohiana ta hegeregerena ai do ia lao, bona Ekarona be Iebusu tauna hegeregerena ai do ia lao.”c Pilistia taudia ese Iehova ena orea taudia idia inai henia momokani, hari inai negai Satani ena tanobada ese ia inai henidia hegeregerena. (1 Ioane 5:19) Pilistia besena idia hadikaia ore hegeregerena, inai tanobada, mai ena tomadiho, politikol, bona bisinesi oreadia ida, be nega daudau lasi Iehova ese do ia hadikaia ore mai ena badu bada ida.—Apokalupo 18:21; 19:19-21.
10, 11. Pilistia taudia haida hegeregeredia, guna Dirava ena orea taudia idia inai henia taudia haida be edena bamona idia helalo-kerehai? Unai dainai dahaka ia vara?
11 To, Sekaraia ena hereva hegeregerena, Pilistia taudia haida idia helalo-kerehai; unai ese ia hahedinaraia hari inai negai tanobada taudia haida ese Iehova inai henia karana do idia hadokoa. Tomadiho kaivakuku tomadiho henidia bona boubou henidia karadia dika rohorohodia do idia hadokoa, bena Iehova ena matana ai do idia goeva. Hari inai negai unai bamona “Pilistia taudia,” helalo-kerehai taudia unai, be hutuma bada herea bogaragidiai idia noho.
12. Hari inai nega lalonai, “Ekarona” be “Iebusu tauna hegeregerena” ai ia lao dalana be dahaka?
12 Unai peroveta herevana hegeregerena, Pilistia taudia edia hanua badana, Ekarona, be “Iebusu tauna hegeregerena ai do ia lao.” Guna, Iebusu taudia danu be Israela ena inai taudia. Ierusalema idia dogoatao ela bona Davida ese ia abia. To, toana be Israela ida idia karaia tuaridia amo idia roho mauri taudia be Israela ai idia halaoa. Israela tanona lalonai igui hesiai gaukaradia idia karaia, bona dubu haginia gaukarana ena hahenamo idia abia danu. (2 Samuela 5:4-9; 2 Sivarai 8:1-18) Hari inai negai, “Ekarona taudia” danu, idia helalo-kerehai bena Iehova idia tomadiho henia taudia unai, ese hahenamo idia abia; hesiai tauna mai ena kamonai bona mai ena kara maoromaoro ese ia itadia tao lalonai, “tano” lalonai idia gaukara.
13 Sekaraia ia gwau Pilistia tauna be Iuda iduhuna lohiana ta hegeregerena ai do ia lao. Heberu gado herevana ʼal·luphʹ, be “iduhu lohiana” ida idia hahegeregerea neganai, ena anina be “tausen ta gunalaia tauna” (eiava, “chiliarch”). Unai be dagi bada hereana. Edoma besena gunana be mai ena iduhu lohiadia 13 sibodia mo. (Genese 36:15-19) Israela idia torelaia negadiai, inai hereva “iduhu lohiana” idia torea momo lasi, to inai hereva “iduhu kwarana tauna” idia torea. Mose ese “Israela edia iduhu kwarana taudia” ia boiria, Israela besena ena ladanai do idia hereva totona.d Unai tatau be 12, bona toana be Mose sibona mo ese ia biagudia. (Numera 1:4-16) Unai hegeregerena, tuari oreana lalonai, tatau 1,000 idia biagua taudia be tuari biaguna sibona mo o king sibona mo ese ia biagudia.—2 Samuela 18:1, 2; 2 Sivarai 25:5.
14. Hari inai negai “Pilistia tauna” be iduhu lohiana ta hegeregerena ai ia lao dalana be dahaka?
14 Sekaraia ia gwau lasi Pilistia tauna do ia helalo-kerehai neganai Israela lalonai iduhu lohiana ai do ia lao. Unai be maoro lasi, badina be ia be Israela besena lalonai ia vara lasi. To ia be iduhu lohiana ta hegeregerena ai do ia lao; dagi do ia abia, iduhu lohiana ta ena hegeregerena. Unai bamona ia vara vadaeni. Horoa Keristani taudia edia momo ia diho noho, bona idia do mauri noho taudia be idia buruka dainai, kara haida idia karaia diba lasi; unai dainai mamoe idaudia, idia hadibaia namonamo vadaeni taudia, ese idia durudia. Idia ura lasi edia tadikaka, horoa taudia, edia gabu do idia abia. To hesiai tauna mai ena kamonai bona mai ena kara maoromaoro ese “tano” lalonai siahu ia henidia, Dirava ena orea do ia goada ia lao namonamo noho totona. Unai bamona ia goada ia lao dalana be peroveta herevana ma ta lalonai ia hedinarai.
Hahelaga Taudia Bona Biru Taudia
15 Isaia 61:5, 6 ia gwau: “Idau bese taudia ese emui hesiai gaukara do idia karaia. Idia ese emui mamoe do idia naria, bona emui tano do idia gaukaralaia, emui vain uma do idia naria danu. Bona taunimanima ese, Lohiabada ena hahelagaia taudia umui do idia gwauraia. Umui be iseda Dirava ena hesiai taudia, idau bese edia vairanai. Umui ese bese idauidau edia kohu momo do umui abia, bona mai moale bona heagi danu, unai kohu do umui dogoatao.” Hari inai negai, “Lohiabada ena hahelagaia taudia” be horoa Keristani taudia. Gabeai, idia ese “Lohiabada ena hahelagaia taudia . . . , iseda Dirava ena hesiai taudia” edia dagi gaukarana do idia karaia guguru, guba Basileiana lalonai. (Apokalupo 4:9-11) “Idau bese taudia,” biru gaukarana idia karaia, be daidia? Idia be mamoe idaudia, Dirava ena Israela ena “tano” idia noholaia taudia unai. Idia henidia gaukaradia, mamoe naridia gaukarana, biru gaukarana, bona vain naridia gaukarana, anina be dahaka? Unai ena anina badana be, lauma dalanai taunimanima idia naria, idia ubua, bona idia gogoa.—Isaia 5:7; Mataio 9:37, 38; 1 Korinto 3:9; 1 Petero 5:2.
16. Gabeai, Dirava ena bese taudia edia “tano” lalonai, daidia ese gaukara ibounai do idia karaia?
16 Hari inai negai, lauma Israela taudia momo lasi be tanobada dekenai lauma dalanai mamoe idia naridia, idia biru, bona vain idia naridia. Unai horoa taudia edia orea ibounai be Keriso ida do idia hebou neganai, unai gaukara ibounai be mamoe idaudia dekenai do idia rakatania. Unai neganai mamoe idaudia mai edia diba ese “tano” danu do idia naria; Esekiela ena buka ese ia gwauraidia lohia oreana ta.—Esekiela, karoa 45, 46.e
“Tano” Ia do Noho
17 Oibe, hutuma bada herea idia gari lasi be namo! Iehova ese durudia daladia momo ia lailaia. Hari inai nega ena dokona lalonai ia vara gauna badana be, aneru ese horoa taudia idia gogoa bona edia baguna dekenai maka idia atoa. (Apokalupo 7:3) To, unai bamona idia karaia noho lalonai, Iehova ese mamoe idaudia be edia orea lalonai ia hakaua vareai, ia hanamoa lou lauma tanona lalonai. Unuseniai lauma anianina idia ubulaidia bona Keristani noho dalana idia hadibalaidia. Inai danu, hesiai gaukarana helagana idia hadibalaidia goevagoeva; unai gaukara ena kahana ta be orea naria gaukarana. Unai dainai idia ese Iehova bona edia tadikaka, horoa taudia, edia heduru idia laloa bada.
18. Dahaka dahaka do idia vara neganai, mamoe idaudia ese Dirava do idia badinaia noho, lauma Israelana ena “tano” lalonai?
18 Gabeai, Goga, Magoga tano tauna, ese Dirava ena orea taudia do ia tuari henia, nega ginigabena. Unai neganai, mamoe idaudia, mai horoa taudia oredia ida, be “mai edia magu lasi hanuadia edia tano” dekenai do idia gini auka. Mamoe idaudia be unai “tano” lalonai idia do noho neganai, tanobada besedia hadikaia ore negana amo do idia roho mauri bona Dirava ena tanobada matamatana lalonai do idia vareai. (Esekiela 38:11; 39:12, 13; Daniela 12:1; Apokalupo 7:9, 14) Dirava do idia badinaia noho, bona unai gabu namona do idia rakatania lasi, ela bona hanaihanai.—Isaia 11:9.
19, 20. (a) Tanobada matamatana lalonai, “tano” noholaia taudia be edena herea taudia ese do idia lohiaia? (b) Dahaka ita naria mai eda ura bada ida?
19 Israela gunana be taunimanima ese idia lohiaia, bona idia be mai edia Levi hahelaga taudia. Tanobada matamatana lalonai, unai idia hereaia taudia ese Keristani taudia do idia lohiaia: Iehova Dirava henunai, Hahelaga Tauna Badana bona Pavapava, Iesu Keriso, bona ia ida hahelaga taudia bona pavapava ai do idia lao taudia 144,000, ese do idia lohiadia—idia haida be guna tanobada dekenai edia Keristani tadikaka bona taihu idia gwauraia taudia unai. (Apokalupo 21:1) Lauma tanona noholaia taudia mai edia kamonai ese tanobada do idia noholaia, paradaiso korikorina ai do idia halaoa, bona Ierusalema Matamatana amo do idia aru diho hahenamodia be do idia moalelaia bada.—Isaia 32:1; Apokalupo 21:2; 22:1, 2.
20 Iehova ena guba kariotana badana be iena palani hagugurudia totona ia heau vaira noho lalonai, ita ibounai ita ura bada ita ia henia gaukarana do ita karaia guguru. (Esekiela 1:1-28) Mani inai oi laloa: Iehova ese unai palani do ia hagugurudia ore murinai, ena ladana hahelagaia karana ia kwalimulaia vadaeni dainai, guba taudia bona tanobada taudia iboudiai do idia moale bada herea! Unai neganai, Ioane ese Apokalupo 5:13 dekenai ia torea anena badana be do idia abia, do idia gwau: “Helai gabuna badana dekenai ia helai Diravana, bona Mamoe ena Natuna be, hanamoa, bona hairai, bona mataurai, bona siahu do idia abia, ela bona hanaihanai”! Herevana guba ai eiava tanobada ai do ita noho, to ita ura bada unuseniai do ita noho bona idia ida unai hanamoa anena do ita abia, ani?
[Footnotes]
a Buka ladana “The Nations Shall Know That I Am Jehovah”—How?, Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese lagani 1971 ai idia halasia gauna, ena rau 401-7 itaia.
b Heberu gado: raʼ·shehʹ ʼal·phehʹ Yis·ra·ʼelʹ, Septuagint Baibel lalonai khi·liʹar·khoi Is·ra·elʹ “Israela ena chiliarch” be unai hereva ida idia hahegeregerea.
c Buka ladana Paradise Restored to Mankind—By Theocracy!, Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese lagani 1972 ai idia halasia gauna, ena rau 264-9 itaia.
d Inai be hereva ta ladana “Iehova Ena Harihari Gauna, ‘Henia Taudia’ Unai” lalonai idia gwauraia goevagoeva. Unai hereva be Gima Kohorona, April 15, 1992 gauna, lalonai.
e Buka ladana “New Heavens and a New Earth,” Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese lagani 1953 ai idia halasia gauna, ena rau 322-3 itaia.
Edena Bamona Oi Haere?
◻ Dahaka “tano” be Dirava ese lagani 1919 lalonai ia hanamoa lou, bona taunimanima amo edena bamona ia hahonua?
◻ Dirava ese ia haloua taudia edia “tano” lalonai, mamoe idaudia edia gaukara edena bamona idia habadaia?
◻ Edena dala amo hutuma bada herea taudia be “Iebusu tauna hegeregerena”? “Iuda lalonai iduhu lohiana ta hegeregerena”?
◻ Mamoe idaudia mai edia kamonai be “tano” lalonai do idia noho ela bona edena negai?
3. “Guba matamata,” Petero ese ia perovetalaia gauna, be dahaka, bona edena negai Dirava ese ia havaraia?
6. Idau bese taudia be Dirava ena bese taudia edia “tano” lalonai edena bamona idia gaukara?
13. Gunaguna iduhu lohiadia be dahaka?
15. (a) Isaia 61:5, 6 hamomokania karana ai, daidia be “Lohiabada ena hahelagaia taudia,” bona edena negai unai dagi gaukarana do idia karaia guguru? (b) “Idau bese taudia,” Israela ena biru gaukarana idia karaia taudia, be daidia, bona—lauma dalanai—unai gaukara ena anina be dahaka?
17. Hari inai nega ena dokona lalonai Iehova ese dahaka ia lailaia?
[Picture on page 23]
Hari inai negai Pilistia tauna be “Iuda lalonai iduhu lohiana ta hegeregerena” ai do ia lao
[Pictures on page 24]
Horoa taudia bona mamoe idaudia be lauma tanona lalonai idia gaukara hebou